Vrede — Na trutru sani
„PIKINSO sma nomo sa suku fowtu na den bun prakseri a baka den muyti fu den Verenigde Nâsi fu tyari vrede kon. „’Meki wi naki feti-owru tron plugu’ de na marki fu den Verenigde Nâsi fu tyari grontapu vrede kon”, „The World Book Encyclopedia” e taki, èn a e taki moro fara: „Den Verenigde Nâsi abi tu prenspari marki: vrede nanga libisma wartifasi.”
Den wortu di skrifi na ondro na popki di de fu si dya e taki nanga eygi wortu den wortu fu na beybri profeytitori na ini Yesaya kapitri 2 vers 4. Den de so, so leki wan modern vertaling e taki:
„Èn den sa musu naki den feti-owru fu den tron plugu èn den lansri fu den tron kron-nefi.”
Den hey sortu wortu disi ben sa musu gi den kondre di de memre fu den VN seyker na krakti fu dyaranti vrede di e tan èn fu puru fetisani. Ma na wan sari sani taki na historiya fu den VN sensi di den bigin na a kba fu na Di Fu Tu Grontapufeti na ini 1945, e sori a tra sey fu na tori. Fa disi du kon? Moro furu fu di den wortu di de dya a tapusey èn di den teki puru fu den wortu fu Yesaya yu no kan si aparti, so leki libisma tiri ben du disi. Na kontekst fu den wortu dati de tumusi prenspari. Luku pikinso fu san-ede disi de so.
A boskopu fu Yesaya
Yesaya ben de wan profeyti. A ben fruteri fu wan glori fisyun fu wánfasi nanga vrede gi sma fu ala ras. Efu na fisyun disi wani kon de wan trutru sani, dan libisma musu du wan sani. San? Luku san vers 2 nanga 3 wani taki pikinso so leki den abi fu du nanga vers 4.
„[2] Èn a musu psa na ini den lasti pisi fu den dey taki na bergi fu na oso fu Yehovah sa poti steyfi tapusey na ede fu den bergi, èn seyker a sa de hey tapusey fu den pikin bergi; èn na drape ala nâsi musu lon go. [3] Èn furu pipri seyker sa go èn taki: ’Unu kon, èn meki wi go na a bergi fu Yehovah, na a oso fu na Gado fu Yakob, èn en sa leri wi fu en pasi èn wi wani waka na tapu en futupasi.’ Bika fu Siyon na wèti sa komoto, èn na wortu fu Yehovah fu Yerusalen. [4] Èn en sa taki reti a mindri den nâsi èn poti sani reti ini na tori fu furu pipri. Èn den sa musu naki den feti-owru fu den tron plugu èn den lansri fu den tron kron-nefi. Nâsi no sa opo feti-owru tapu makandra, so srefi den no sa leri feti moro.”
Wi musu erken ini a fosi presi taki wi Mekiman, Yehovah, abi na reti fu leri wi „fu en pasi”, di, so leki Yesaya bakaten ben fruteri, de ’moro hey leki wi pasi’ (Yesaya 55:9). Furu sma, spesrutu den bigimemre tiriman fu na grontapu abi muyti fu erken disi. Soso den eygi pasi de reti na ini den eygi ay. Toku, fu di den pasi fu den no abi grontapu vrede nanga a puru fu fetisani leki bakapisi, meki disi seyker e sori fa a de wan soso sani fu tan waka baka so wan pasi.
Luku na ini a di fu tu presi taki libisma musu abi na opregti winsi fu fiti den srefi na den wèti fu Gado: „Wi wani waka tapu en futupasi.” Soso tapu na gron fu dati dan na a heri grontapu feti-owru sa naki tron plugu èn lansri tron kron-nefi. Fa sowan marki di sma e angri so te sa kon tru oyti wan dey?
Leri fu Gado
Furu sma abi wan beybri, na buku di abi den leri fu Yehovah Gado, ma moro de fanowdu leki soso fu abi wan. Yesaya e taki taki Yehovah wèti nanga wortu e komoto fu „Yerusalen”. San dati wani taki? Na ini Yesaya ten, na trutru foto ben de na presi fu kownumakti pe ala kotrow Israèl sma ben luku go (Yesaya 60:14). Bakaten, na ini na ten fu den apostru fu Yeyses Krestes, Yerusalen ben de ete na moro prenspari presi pe leri ben e gi di ben komoto fu na kresten tiriskin na ini a foto dati. — Tori fu den Apostru 15:2; 16:4.
Fa na situwâsi de ini na ten disi? Luku pikinso taki Yesaya e meki den wortu di e kon waka a fesi a boskopu fu en: „A musu psa na ini na lasti pisi fu den dey.” Tapu den bladzijde fu na tijdschrift disi doronomo buweysi ben gi fu hori baka gi na tori taki sensi 1914 wi e libi na ini den lasti dey fu na disiten grontapu seti. San wi musu fruwakti fu si leki fa vers 3 nanga 4 e taki?
Wan bigi ipi sma di no e leri feti moro èn di nownow kba naki „den feti-owru fu den tron plugu”. Èn wi e si den trutru! Moro leki 3,5 milyun man, uma nanga pikin fu ala ras ini moro leki 200 kondre de ini krosibey wánfasi, e libi na ini vrede nanga makandra èn e preyki na beybri boskopu fu vrede gi tra sma. Na ini na heri grontapu sma sabi den leki Yehovah Kotoygi.
Den abi wan disiten Tiriskin, di de fu kresten owruman fu difrenti pisi fu grontapu di e hori ay di de fanowdu tapu den grontapu aktiviteit fu Gado pipri. Neleki fa a ben de ini na fosi yarihondro nanga den apostru nanga owruman na ini Yerusalen, na so den man disi de salfu memre fu na kotrow èn koni srafu-grupu, di Yeyses poti fu sorgu gi ala en Kownukondre belang dya na grontapu. Na historiya sori taki yu kan abi na frutrow taki den e waka baka na tiri fu na santa yeye èn no e bow tapu libisma koni te den e gi leri na a ipi fu Gado ini den pasi fu tru vrede. — Mateyus 24:45-47; 1 Petrus 5:1-4.
Na tru anbegi
Fu kan libi ini vrede, wi abi moro fanowdu leki sabi na ini wi ede ofu srefi na winsi fu libi akruderi instruktie fu Gado. Na gi di wi e gi wi srefi nanga wi heri ati èn na anbegi fu wi Mekiman, Yehovah, de sani di de fanowdu, so leki Yesaya 2 e meki kon a krin.
Na profeyti e taki, taki „na bergi fu na oso fu Yehovah sa poti steyfi tapusey na ede fu den bergi” èn „sa poti tapusey fu den pikin bergi”. Ini owruten, dan son bergi nanga pikin bergi ben dini leki presi fu anbegi kruktu gado èn leki santa presi fu wantu falsi gado. Di kownu David ben tyari na santa ark go na a tenti di a ben opo tapu na bergi Siyon (Yerusalen) so wan 760 meyter moro hey leki a tapusey fu a sewatra, a ben handri akruderi den sani di Gado ben sori en. Bakaten di na bigi tenpri fu Yehovah ben bow tapu na bergi Moriya, dan na wortu „Siyon” so srefi ben wani taki na presi pe na tenpri ben tanapu, so taki na tenpri ben de tapu wan hey presi di ben de moro hey leki di fu wantu heyden presi di ben de a lontu. Yerusalen srefi den ben kari so srefi Yehovah „santa bergi”; fu dati-ede meki na anbegi fu Yehovah ben tan teki wan hey posisi. — Yesaya 8:18; 66:20.
Na ini na ten disi na anbegi fu Yehovah Gado e teki sobun wan hey presi leki wan agersi bergi. Ala sma kan si na hey posisi fu en fu di a du wan sani di no wan tra relisi ben man fu du. San na dati? A tyari kon na wán fu ala anbegiman fu Yehovah, di nanga prisiri naki den feti-owru tron plugu èn di no e leri feti moro. Nationaal nanga rasiyaal skotu no e prati den moro. Den e libi leki wan pipri na ini wánfasi, wan bradafasi, awasi den de na ini ala nâsi fu na grontapu. — Psalm 33:12.
Wan ten fu bosroyti
Sortu krakti ala disi abi tapu yu? Den wortu fu wan tra Hebrew profeyti fiti srefisrefi: „Ipi-ipi sma, ipi-ipi sma de na ini den lagi presi pe na bosroyti o teki, bika na dey fu Yehovah de krosibey na ini na lagi presi pe na bosroyti o teki” (Yoèl 3:14). Wi e libi na ini wan tranga fanowdu ten pe na heri libisma famiri musu teki wan bosroyti: fu meki Gado leri den fu waka na ini den pasi fu tru vrede ofu tan hori baka gi wan libi di fetisani e basi èn di dyonsro sa kon na wan kba.
Yeyses ben taki na fesi taki na ini wi ten wan bigi preykiwroko ben sa du. Na preykiwroko dati abi fu du nanga na „bun nyunsu” taki Gado Kownukondre sa tyari vrede gi den nâsi di feti prati (Mateyus 24:14). Na ini na yari di psa Yehovah Kotoygi na a heri grontapu ben hori nanga sma moro leki dri milyun oso beybristudi alaten baka. Sonwan fu den alawiki studi ben hori nanga aparti sma, ma na ini furu kofal, ben hori nanga osofamiri. Milyunmilyun pikin kisi nanga disi na fasti howpu gi na tamara fu den èn den ppa nanga mma fu den e kisi na kowru-ati taki feti, leki den wan di den si èn di kande den srefi ben teki prati na ini, no sa de wan pisi fu na nyun grontapu di Yehovah Gado sa meki.
Fa dati sa de wan grontapu fu frutrow èn vrede a mindri makandra! No wan sma sa abi fu broko den ede fu a puru fu fetisani, fu di fetisani sa de wan sani di ben de fu na ten di psa. Èn ala tangi de gi Yehovah, na Gado di e gi vrede”, di e leri wi now nanga lobi so taki wi kan sreka wi srefi fu nyanbun fu a libi na ondro na kownukondre fu regfardikifasi. — Rome sma 15:33.