Waktitoren LIBRARY TAPU INTERNET
Waktitoren
LIBRARY TAPU INTERNET
Sranantongo
  • BIJBEL
  • BUKU
  • KONMAKANDRA
  • w92 1/4 blz. 20-25
  • A seti foe Jehovah, den „wan di den gi”

Felem no de na a pisi disi.

Sorry, wan sani no go bun di wi pruberi fu drai a felem.

  • A seti foe Jehovah, den „wan di den gi”
  • A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1992
  • Edeprakseri
  • A srefi sortu tori
  • Israèlsma e drai kon baka foe Babilon
  • Sma di no de Israèlsma e drai go baka toe
  • Wan disi ten prenki
  • Den gi den foe wan spesroetoe wroko
  • Gi wi ten nanga krakti foe jepi ini a ten disi
  • Edepenti fu a buku Esra
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 2006
  • „Na Israèl foe Gado” èn a „bigi ipi”
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1995
  • Sma di e tan makandra na ini wan „kondre” di kon reti baka
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1995
  • Yehovah na mi gudu
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 2011
Moro sani
A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1992
w92 1/4 blz. 20-25

A seti foe Jehovah, den „wan di den gi”

„Freimdesma sa tanapoe troetroe èn loekoe den skapoe foe oen pipel.” — JESAJA 61:5.

1. Foe san ede a wortoe „giman” e meki Jehovah kon ini wi prakseri?

FA GADO de wan giman di lobi foe gi sma sani! Na apostel Paulus ben taki: „[Jehovah] ensrefi e gi libi nanga bro èn ala sani na ala sma” (Tori foe den Apostel 17:25). Ibriwan foe wi kan feni boen, foe di wi e loekoe den foeroe ’boen kado nanga volmaakti presenti’ di wi e kisi foe Gado. — Jakobus 1:5, 17; Psalm 29:11; Mateus 7:7; 10:19; 13:12; 21:43.

2, 3. (a) Fa wi kan doe boen tapoe den presenti foe Gado? (b) Na sortoe fasi den Leifisma ben de „sma di den ben gi”?

2 Nanga boen reide a psalm singiman ben aksi ensrefi fa a ben kan pai Jehovah baka (Psalm 116:12). A Mekiman foe wi no abi troetroe wan sani fanowdoe di libisma abi kande noso ben man gi (Psalm 50:10, 12). Ma Jehovah e sori taki a e plisi en te sma e gi densrefi nanga warderi ini a troe anbegi. (Teki gersi Hebrewsma 10:5-7.) Ala libisma ben sa moesoe gi den ten nanga krakti foe jepi te den gi densrefi na a Mekiman foe den, di, foe en sei, kan meki den grani foe den kon moro foeroe, so leki fa ben de a kefal nanga den Leifisma foe owroeten. Ala di ala Israèlsma ben gi densrefi na Gado, a ben teki a Leifi osofamiri foe Aron leki priester foe tjari ofrandi na a tabernakel èn a tempel. San de foe taki foe a tra pisi foe den Leifisma?

3 Jehovah ben taigi Moses: „Tjari na lo foe Leifi kon krosibei . . . Èn den moesoe sorgoe gi ala den wrokosani foe a tenti foe konmakandra . . . Èn oenoe moesoe gi den Leifisma na Aron èn den manpikin foe en. Den na den wan di den gi [Hebrewtongo, nethu·nimʹ], di den gi en foe den manpikin foe Israèl” (Numeri 3:6, 8, 9, 41). Den ben „gi” den Leifisma na Aron foe doe wroko ini a tabernakel, foe dati ede Gado ben kan taki: „Den na den wan di den gi, gi den na mi foe na mindri foe den manpikin foe Israèl” (Numeri 8:16, 19; 18:6). Son Leifisma ben doe makriki wroko; trawan ben kisi boen bigi grani so leki leri sma den Wet foe Gado (Numeri 1:50, 51; 1 Kroniki 6:48; 23:3, 4, 24-32; 2 Kroniki 35:3-5). Meki wi poti wi prakseri now na wan tra pipel „di den gi” èn wan disi ten prenki.

Israèlsma e drai kon baka foe Babilon

4, 5. (a) Sortoe Israèlsma ben drai kon baka foe katibo na Babilon? (b) San ini a ten disi e kroederi nanga a drai kon baka di den Israèlsma drai kon baka foe katibo?

4 Esra nanga Nehemia e froeteri fa wan fikapisi foe Israèlsma, di granman Serubabel ben teki fesi gi den, ben drai kon baka foe Babilon go na a kondre foe den, foe seti a troe anbegi kon njoen baka na en presi. Ala toe tori e froeteri taki den sma disi di ben drai go baka ben de ala nanga ala 42.360. Doesoendoesoen foe a nomroe dati ben de „man foe a pipel foe Israèl.” Baka dati a tori e kari den priester. Dan so wan 350 Leifisma e kon, nanga so srefi Leifi singiman nanga waktiman foe den doro. Esra nanga Nehemia e skrifi foe ete doesoendoesoen sma di ben de kande Israèlsma, kande srefi priester, ma di no ben man boeweisi a roetoe foe den. — Esra 1:1, 2; 2:2-42, 59-64; Nehemia 7:7-45, 61-66.

5 A fikapisi disi, foe Israèl di den ben teki na katibo èn di baka ten ben drai go baka na Jerusalem èn na Juda, ben sori a gi di den ben gi densrefi na Gado èn na horifasti na a troe anbegi na wan toemoesi aparti fasi. So leki fa skrifi, dan wi e si ini a ten disi wan kroederi di e fiti a fikapisi foe Israèl na jeje fasi, di ben komoto foe katibo na Babilon a Bigiwan ini 1919.

6. Fa Gado ben gebroiki den Israèlsma na jeje fasi ini a ten foe wi?

6 Sensi a kon fri foe den ini 1919, a fikapisi foe Krestes salfoe brada ben go fajafaja na fesi ini a troe anbegi. Jehovah ben blesi den moeiti foe den foe tjari den lasti wan foe a 144.000, di de „na Israèl foe Gado”, kon makandra (Galasiasma 6:16; Openbaring 7:3, 4) Leki wan groepoe, a salfoe fikapisi di na „a getrow èn koni srafoe”-groepoe, di den ben gebroiki foe sorgoe pasa marki foe jeje njanjan di e gi libi èn den ben wroko tranga foe panja dati na a heri grontapoe. — Mateus 24:45-47.

7. Soema e moksi densrefi nanga den salfoewan ini a troe anbegi?

7 So leki fa na artikel a fesi ben sori, dan a pipel foe Jehovah abi now miljoenmiljoen „tra skapoe” toe, di abi a howpoe di Gado gi foe pasa a bigi banawtoe di de leti a wi fesi. Den wani foe dini Jehovah foe têgo na grontapoe, pe den no sa abi angri èn no sa dreiwatra moro èn pe watra-ai foe sari no sa lon moro (Johanes 10:16; Openbaring 7:9-17; 21:3-5). Wi e feni ini a tori di e taki foe den sma di ben drai go baka na Babilon wan sani di e kroederi nanga den wan dati? Ija!

Sma di no de Israèlsma e drai go baka toe

8. Soema ben go makandra nanga den Israèlsma di ben drai kon baka foe Babilon?

8 Di den ben gi a kari foe den sma na Babilon, di lobi Jehovah, drai go baka na a Pramisi Kondre, doesoendoesoen sma di no ben de Israèlsma ben doe wan sani tapoe dati. Tapoe a lijst di Esra nanga Nehemia ben meki, wi e leisi foe den „Netinim” (san wani taki „den wan di den gi”) èn „den manpikin foe den foetoeboi foe Salomo”, di a nomroe foe den makandra ben de ala nanga ala 392. A tori e taki toe foe moro leki 7500 trawan: ’mansrafoe nanga oemasrafoe’, so boen leki „man nanga oema singiman” di no ben de Leifisma (Esra 2:43-58, 65; Nehemia 7:46-60, 67). San ben boeweigi someni sma di no ben de Israèlsma foe drai go baka?

9. Fa a jeje foe Gado ben abi foe doe nanga a drai kon baka foe katibo?

9 Esra 1:5 e taki foe „ibriwan di a jeje foe a troe Gado ben boeweigi na ati foe den, foe hari go èn bow na oso foe Jehovah baka.” Ija, Jehovah ben boeweigi ala den sma di ben drai go baka. A ben poesoe a jeje foe den, dati wani taki, a jeje di ben boeweigi den foe doe sani. Srefi komoto na hemel Gado ben man doe disi, foe di a ben gebroiki en santa jeje, a wrokokrakti foe en. Na so fasi alamala di ben opo „foe hari go èn bow na oso foe Jehovah baka” ben kisi jepi „nanga jepi foe a jeje foe [Gado].” — Sakaria 4:1, 6; Hagai 1:14.

Wan disi ten prenki

10, 11. Nanga soema wi kan agersi den sma di no de Israèlsma èn di ben drai kon baka foe Babilon?

10 Foe soema den sma disi, di no ben de Israèlsma èn di ben drai go baka, ben de wan prenki? Foeroe kresten sa piki kande: ‘Den Netinim e kroederi nanga den „tra skapoe” ini a ten disi.’ A de troe, ma no soso den Netinim; foe di ala den sma di no ben de Israèlsma èn di ben drai go baka, ben prenki den kresten ini a ten disi di no de foe Israèl na jeje fasi.

11 A boekoe You May Survive Armageddon Into God’s New Worlda (Joe kan pasa Armagedon libilibi go na a njoen grontapoe foe Gado) ben taki: „A fikapisi foe 42.360 Israèlsma no ben de den wanenkri sma di ben libi Babilon nanga granman Serubabel . . . Joe ben abi doesoendoesoen sma di no ben de Israèlsma . . . Boiti den Netinim joe ben abi tra sma di no ben de Israèlsma, den srafoe, den bekwaam man nanga oema singiman èn den bakapikin foe den foetoeboi foe kownoe Samolo.” A boekoe ben froeklari: „Den Netinim, den srafoe, den singiman èn den manpikin foe den foetoeboi foe Salomo, alamala sma di no ben de Israèlsma, ben libi a kondre foe katibo èn ben drai go baka nanga a fikapisi foe Israèl . . . So boen a de joisti foe denki taki ini a ten disi sma foe difrenti nationaliteit di no de Israèlsma na jeje fasi, ben sa moksi densrefi nanga a fikapisi foe Israèl na jeje fasi èn makandra nanga a fikapisi foe Israèl na jeje fasi den ben sa meki na anbegi foe Jehovah Gado go a fesi? Ija.” Den sortoe sma disi, ’tron den disi ten, agersi Netinim, singiman èn manpikin foe den foetoeboi foe Salomo.’

12. Fa Gado e gebroiki a jeje foe en na wan spesroetoe fasi gi Israèlsma na jeje fasi, ma foe san ede wi kan de seiker taki ala den anbegiman foe en man foe kisi a jeje disi?

12 Neleki ini a model foe owroeten, Gado e gi en jeje toe na den sma disi di e howpoe foe libi foe têgo na grontapoe. A de troe, taki den no gebore baka. Ibriwan foe den 144.000 sma abi soso wan enkri leisi na ondrofeni foe gebore baka leki jeje manpikin foe Gado èn foe kisi salfoe nanga santa jeje (Johanes 3:3, 5; Romesma 8:16; Efeisesma 1:13, 14). A no de foe taki, a kisi salfoe dati na wan aparti sori foe Gado jeje gi a boen foe a pikin ipi. Ma Gado jeje de fanowdoe toe foe doe en wani. Foe dati ede Jesus ben taki: ’A Tata na hemel e gi santa jeje na den wan di e aksi en foe disi’ (Lukas 11:13). Efoe a sma di e aksi abi wan hemel howpoe noso de foe den tra skapoe, a jeje foe Jehovah de foe kisi pasa marki foe meki sma foe Gado wani.

13. Fa na jeje kan wroko tapoe ala den foetoeboi foe Gado?

13 A jeje foe Gado ben boeweigi Israèlsma èn sma di no ben de Israèlsma foe drai go baka na Jerusalem èn a e gi krakti èn e jepi ala en loyaal pipel ini a ten disi. Awansi a howpoe di wan kresten kisi foe Gado na libi na hemel noso libi na grontapoe, a moesoe preiki a boen njoensoe èn santa jeje e meki a man foe de getrow ini dati. Ibriwan foe wi — awansi sortoe howpoe wi abi — moesoe kweki den froktoe foe a jeje, di wi alamala abi bogobogo fanowdoe. — Galasiasma 5:22-26.

Den gi den foe wan spesroetoe wroko

14, 15. (a) Sortoe toe groepoe den ben teki poeroe a mindri den sma di no ben de Israèlsma, di ben drai go baka? (b) Soema den Netinim ben de èn san den ben doe?

14 A mindri den doesoendoesoen sma di no ben de Israèlsma èn di a jeje ben boeweigi foe drai go baka, joe ben abi toe pikin groepoe di a Wortoe foe Gado e poti aparti — den Netinim èn den manpikin foe den foetoeboi foe Salomo. Soema den ben de? San den ben doe? Èn san disi ben sa wani taki ini a ten disi?

15 Den Netinim ben de wan groepoe di no ben abi Israèl roetoe èn di ben kisi a grani foe dini makandra nanga den Leifisma. Go prakseri baka foe den Kanansma foe Gibeon di ben tron „man di e koti oedoe nanga man di ben kisi watra gi a konmakandra èn gi na altari foe Jehovah” (Josua 9:27). Kande wan toe foe den bakapikin foe den ben de a mindri den Netinim di ben drai kon baka foe Babilon, so boen leki trawan di ben poti leki Netinim na a ten foe a tiri foe David èn na tra ten (Esra 8:20). San den Netinim ben doe? Den ben e gi den Leifisma foe jepi den priester èn foe dati ede den ben e gi den Netinim foe jepi den Leifisma. Srefi gi den dorosei kondresma di ben besnij, disi ben de wan grani.

16. Fa a rol foe den Netinim ben kenki baka wan pisi ten? (Loekoe a faki.)

16 Di a groepoe ben drai kon baka foe Babilon, a ben abi wan toe Leifisma nomo na ini, te joe teki en gersi nanga den priester noso Netinim èn „manpikin foe den foetoeboi foe Salomo” (Esra 8:15-20). A Dictionary of the Bible (Wortoeboekoe foe bijbel), di Dr. James Hastings skrifi, e taki: „Baka wan pisi ten wi kon si taki [den Netinim] poti so steifi dorodoro leki wan santa groepoe di poti officieel, taki den ben gi den grani foe doe sani.” A sabidensi tijdschrift Vetus Testamentum e skrifi: „Wan kenki ben kon. Baka a drai go baka foe katibo, den no ben si den [dorosei kondresma] disi moro langa leki srafoe foe a Tempel, ma leki dinari na ini en, di ben njanboen foe wan posisi di ben de a srefi leki di foe tra groepoe, di den ben poti foe wroko ini a Tempel. — Loekoe a faki „Wan posisi di kon kenki.”

17. Foe san ede den Netinim ben kisi moro foe doe, èn sortoe bijbel boeweisi de gi disi?

17 A no de foe taki, dati den Netinim no ben tron den speri foe den priester èn den Leifisma. Den groepoe di den kari leki lastiwan ben de Israèlsma, di Jehovah srefi ben teki èn di den sma di no ben de Israèlsma no ben moesoe skoifi na wan sei. Tokoe, bijbel tori e sori taki, foe di wan pikin nomroe foe Leifisma ben de, den Netinim ben kisi moro foe doe ini a dienst foe Gado. Den ben kisi tanpresi krosibei foe a tempel. Ini den dei foe Nehemia den ben wroko makandra nanga priester foe e meki den skotoe krosibei foe a tempel kon njoen baka (Nehemia 3:22-26). Èn a kownoe foe Persia ben meki wan wet taki den Netinim no ben abi foe pai belasting, neleki fa den Leifisma no ben abi foe doe dati, foe di den ben wroko ini a tempel (Esra 7:24). Disi e sori o krosibei den „wan disi di den ben gi” (Leifisma èn Netinim) ben tai na afersi na jeje fasi èn fa den wroko foe den Netinim ben kon moro foeroe akroederi a fanowdoe, ala di den no ben teki den noiti leki Leifisma. Di Esra ben tjari sma, di ben de na katibo kon makandra baka ten, foe den drai go baka, no wan Leifisma ben de ini a bigin a mindri den. Dati ede Esra ben meki moro moeiti foe tjari wan toe kon makandra. Dati ben abi leki bakapisi taki 38 Leifisma èn 220 Netinim ben drai go baka foe dini leki „foetoeboi gi na oso foe wi Gado.” — Esra 8:15-20.

18. Sortoe wroko den manpikin foe den foetoeboi foe Salomo ben doe kande?

18 Wan di foe toe groepoe foe sma di no ben de Israèlsma di den ben teki poeroe na mindri trawan, ben de den manpikin foe den foetoeboi foe Salomo. Bijbel no e taki so finifini foe den. Sonwan foe den ben de „manpikin foe Soferet.” Esra e poti wan lasti pisi na a nen dati, foe meki en kon tron Has·so·pheʹreth, san kande wani taki „den leriman foe a Wet” (Esra 2:55; Nehemia 7:57). Den ben kan de so boen wan wrokogroepoe foe leriman foe a Wet noso skrifiman, kande leriman foe a Wet di ben sorgoe gi a skrifiwroko ini a tempel. Ala di den manpikin foe den foetoeboi foe Salomo ben abi wan doroseikondre roetoe, den ben sori a gi di den ben gi densrefi na Jehovah, foe di den ben libi Babilon èn ben drai go baka foe abi wan prati na a seti kon njoen baka na en presi foe na anbegi foe En.

Gi wi ten nanga krakti foe jepi ini a ten disi

19. San na a matifasi a mindri den salfoewan ini a ten disi èn den tra skapoe?

19 Ini a ten foe wi, Gado ben gebroiki a salfoe fikapisi na wan makti fasi foe teki fesi ini a troe anbegi èn foe meki a boen njoensoe bekènti (Markus 13:10). Fa den disi ben prisiri foe si taki tintindoesoen, hondrohondro doesoen, èn dan miljoenmiljoen tra skapoe kon makandra nanga den ini anbegi! Èn fa a de wan prisiri wrokomakandra di de a mindri a fikapisi èn den tra skapoe! — Johanes 10:16.

20. Sortoe njoen froestan foe sani de reti leki wan prenki foe den Netinim èn den manpikin foe den foetoeboi foe Salomo? (Odo 4:18)

20 Ala den sma di no ben de Israèlsma di ben drai kon baka foe katibo na Babilon foe owroeten e prenki den tra skapoe di e dini now nanga a fikapisi foe Israèl na jeje fasi. Ma, san de foe taki foe a tori taki bijbel e poti den Netinim èn den manpikin foe den foetoeboi foe Salomo aparti? Ini a model den Netinim èn den manpikin foe den foetoeboi foe Salomo ben kisi grani moro leki den wan foe den tra sma di no ben de Israèlsma di ben drai go baka. Disi ben kan de heri boen wan prenki a fesi taki ini a ten disi Gado ben gi grani èn moro wroko na sonwan foe den tra skapoe di koni èn di de klariklari.

21. Fa son brada di abi a grontapoe howpoe ben kisi moro wroko èn grani foe doe?

21 A kisi di den Netinim ben kisi moro grani, ben tai langalanga na activiteit na jeje fasi. Den manpikin foe den foetoeboi foe Salomo, so leki fa a sori, ben kisi frantiwortoe foe sorgoe gi skrifiwroko. Na a srefi fasi ini a ten disi, Jehovah ben blesi a pipel foe en nanga „presenti ini libisma” foe sorgoe gi den fanowdoe foe den (Efeisesma 4:8, 11, 12). Ini a seti disi de so srefi foeroe hondrohondro koni brada di abi ondrofeni èn di abi wan prati ini a ’loekoe foe na ipi’, di e dini leki kringopziener èn distriktopziener èn na bijkantoro komte na den 98 bijkantoro foe a Wachttorengenootschap (Jesaja 61:5). Na a edekantoro foe a Genootschap, na ondro a tiri foe „a getrow foetoeboi” nanga en Tiri Skin, bekwaam man e kisi skoro foe jepi sreka njanjan na jeje fasi (Lukas 12:42). Tra friwani wrokoman, di gi densrefi abra foe wan langa pisi ten kaba, ben kisi skoro foe drai Betheloso nanga drukkerij èn foe teki fesi na ini programa na a heri grontapoe ini a bow foe njoen bijkantoro nanga zaal gi na kresten anbegi. Den ben de heri boen ini a wroko leki krosibei jepiman foe a salfoe fikapisi, di de wan pisi foe a kownoe priesterwroko. — Teki gersi 1 Korentesma 4:17; 14:40; 1 Petrus 2:9.

22. Foe san ede a e fiti taki sonwan foe den tra skapoe e kisi hebi frantiwortoe now, èn fa wi moesoe doe a tapoe disi?

22 Ini owroeten, priester èn Leifisma ben go doro foe dini a mindri den djoe (Johanes 1:19). Ma ini a ten disi, a fikapisi foe Israèl na jeje fasi, na grontapoe, moesoe tan kon moro pikin. (Teki gersi Johanes 3:30.) Te foe kaba, baka a pori foe Babilon a Bigiwan, ala den 144.000 ’sma di kisi wan lakstampoe’ sa de ini hemel gi a trow foe a Pikin Skapoe (Openbaring 7:1-3; 19:1-8). Ma now den tra skapoe moesoe tan foe kon moro foeroe. Taki sonwan foe den, di joe man teki gersi nanga Netinim èn manpikin foe Salomo, e kisi now hebi frantiwortoe ondro a tiri foe a salfoe fikapisi, dan disi no e meki den kisi froeberde noso e meki den firi taki den de prenspari (Romesma 12:3). Disi e gi wi a froetrow taki te Gado pipel „komoto na a bigi banawtoe”, joe sa abi man nanga ondrofeni — „kownoe” — di sreka foe teki a tiri a mindri den tra skapoe. — Openbaring 7:14; Jesaja 32:1; teki gersi Tori foe den Apostel 6:2-7.

23. Foe san ede wi alamala moesoe kweki wan jeje foe gi, ini a tori foe a dienst foe Gado?

23 Ala sma di ben drai kon baka foe Babilon ben de klariklari foe wroko tranga èn foe boeweisi taki na anbegi foe Jehovah ben de a moro prenspari sani ini a prakseri èn ini na ati foe den. A de a srefi ini a ten disi. Makandra nanga a salfoe fikapisi „freimdesma . . . e kon tanapoe troetroe èn e loekoe na ipi” (Jesaja 61:5). So boen, awansi sortoe howpoe wi abi di Gado gi èn awansi sortoe grani den owroeman di den poti nanga jeje, kisi bifo a dei foe a meki kon santa foe Jehovah nen na Armagedon, meki wi alamala kweki wan jeje di no e prakseri ensrefi nomo, di de gesontoe èn di e gi. Ala di wi no kan pai Jehovah noiti baka gi ala den bigi wini di a gi wi, dan meki wi de nanga wi heri sili ini ala sani di wi e doe ini na organisâsi foe en (Psalm 116:12-14; Kolosesma 3:23). So boen wi alamala kan gi wi ten nanga krakti foe de den „sma di den ben gi” foe a troe anbegi, leki tra skapoe di e dini krosibei makandra nanga den salfoewan, di abi na marki foe „tiri leki kownoe na a grontapoe.” — Openbaring 5:9, 10.

[Foetoewortoe]

a Bladzijde 142-148; a Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc. ben tjari disi kon a doro.

Penti foe hori na prakseri

◻ Na sortoe fasi den Leifisma ben de „den wan di den ben gi” na Israèl foe owroeten?

◻ Sortoe sma di no ben de Israèlsma ben drai kon baka foe katibo, èn foe soema den ben de wan prenki?

◻ Sortoe kenki, leki fa a sori, feni presi nanga den Netinim?

◻ Ini a tori foe den Netinim èn den manpikin foe den foetoeboi foe Salomo, dan sortoe prenki wi e kon froestan now?

◻ Sortoe froetrow kon de nanga a wroko makandra a mindri den salfoewan èn den tra skapoe?

[Faki na tapoe bladzijde 22]

WAN POSISI DI KON KENKI

Foeroe bijbel wortoeboekoe nanga encyclopedia e taki foe den kenki di wan toe foe den di no ben de Israèlsma èn di ben drai kon baka foe katibo, ben ondrofeni. Foe eksempel, ondro „Kenki ini a posisi foe den”, na Encyclopædia Biblica e taki: „A sociaal posisi foe den ben de, so leki fa ben sori kaba, fanowdoe foe kon moro hei na a srefi ten. [Den Netinim] no ben de moro langa srafoe so leki san a wortoe dati wani taki krin.” (Cheyne nanga Black skrifi en, pisi III, bladzijde 3399). Ini The Cyclopædia of Biblical Literature, John Kitto e skrifi: „Sma no ben sa kan froewakti taki foeroe foe den [den Netinim] ben sa drai go baka na a sakafasi posisi disi na Palestina . . . Na gi di den sma disi ben sori taki den ben gi densrefi na wan frifasi ben meki a posisi foe den Netinim kon moro hei” (Pisi II, bladzijde 417). The International Standard Bible Encyclopedia e tjari kon a krin: „Ini a leti foe a demakandra disi èn a background foe den ini a pisi ten foe Salomo, wi kan taki, dati den foetoeboi foe Salomo ben abi toemoesi aparti frantiwortoe ini a di foe toe tempel.” — G. W. Bromiley skrifi en, Pisi 4, bladzijde 570.

[Prenki na tapoe bladzijde 23]

Di den Israèlsma ben drai go baka, foe bow Jerusalem baka, doesoendoesoen foe den sma di no ben de Israèlsma ben go makandra nanga den

[Sma di abi a reti foe a prenki]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Prenki na tapoe bladzijde 25]

A bijkantoro komte na Korea. Neleki den Netinim foe owroeten, dan man foe den tra skapoe abi hebi frantiwortoe ini a troe anbegi ini a ten disi

    Sranantongo buku (1978-2025)
    Log Out
    Log In
    • Sranantongo
    • Seni en gi wan sma
    • Settings
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gebruiksvoorwaarden
    • Privacybeleid
    • Privacyinstellingen
    • JW.ORG
    • Log In
    Seni en gi wan sma