Joe e leri foe wi Gran Leriman?
FEIFI jari langa mi ben studeri gi afkati na wan foe den moro boen universiteit foe Spanjorokondre”, na so Julio e froeklari. „Ma san mi ben leri di mi ben bigin studeri bijbel, ben de moro hei srefisrefi. Na universiteit ben leri mi fa mi moesoe studeri; bijbel ben leri mi fa mi moesoe libi.”
Nanga jepi foe bijbel wi kan kon sabi den prakseri foe Gado, den gronprakseri foe en, nanga den leri foe en. Den Boekoe foe bijbel e taki foe Jehovah leki a „Gran Leriman”, bika en na a moro boen leriman ini na universum (Jesaja 30:20). Ini a pisi disi foe bijbel ini Hebrewtongo den e kari En troetroe „den leriman” — moro leki wán, san e sori taki a de toemoesi boen. Disi moesoe memre wi, taki foe kisi leri foe Jehovah, de moro hei srefisrefi leki a studeri di wi e studeri na ondro iniwan tra leriman.
Praktis koni di e kon foe Jehovah
Foe san ede a leri foe Gado abi so foeroe winimarki? Na a fosi presi, foe den sani di de na ini èn di warti srefisrefi. A leri foe Jehovah e gi wi „praktis koni”. Boiti dati, a koni di Gado gi „e hori [denwan] na libi” di e gebroiki en. — Odo 3:21, 22; Preikiman 7:12.
A skrifiman foe Psalm 119 ben froestan taki a koni foe Jehovah ben kibri en, en heri libi langa. Foe eksempre, a ben singi: „A wet foe joe mofo boen gi mi, moro leki doesoendoesoen pisi gowtoe nanga solfroe srefi. Efoe a wet foe joe no ben de wan sani di mi lobi, dan mi ben sa dede kaba ini mi nowtoe. Joe komando e meki mi moro koni leki den feanti foe mi, bika a de foe mi, te ten di no abi marki. Moro inzicht leki ala den leriman foe mi, mi ben kisi, foe di den froemane foe joe abi mi belangstelling.” — Psalm 119:72, 92, 98, 99.
A psalm singiman a no a wan-enkri sma di ben sa ’dede ini en nowtoe’, efoe a no ben de foe a wet foe Jehovah. Rosa, wan jongoe oema foe Spanjorokondre, de seiker taki, foe di a ben doe den gronprakseri foe Gado, meki en libi ben kibri. „Na a ten di mi ben doro 26 jari, mi ben proeberi toe tron kaba foe kiri misrefi”, na so a e memre.
Rosa ben libi wan motjo libi, èn a ben meki wan fowtoe gebroiki toe foe sopi nanga drug. „Wan dei, di mi ben lasi ala howpoe srefisrefi”, na so a e taki, „wan kotoigi trowpaar ben taki nanga mi fa bijbel kan jepi wi foe loesoe den problema foe wi. Mi ben bigin studeri a Wortoe foe Gado, wan sani di ben hari mi prakseri srefisrefi. Ini no moro langa leki wán moen, mi ben abi a krakti foe meki wan krin, njoen bigin nanga mi libi. Now di mi ben abi wan marki ini mi libi, mi no ben abi sopi nanga drug fanowdoe moro di ben de gi mi leki wan sani di mi ben bow na tapoe. Èn foe di mi ben wani srefisrefi foe de wan mati foe Jehovah, meki mi ben abi a fasti bosroiti foe libi akroederi den markitiki foe en. Efoe a no ben de foe a praktis koni foe a Wortoe foe Gado, dan mi de seiker, taki nownowde mi ben sa kiri misrefi kaba.”
Foe troe, a koni di e kon foe Jehovah e kibri libi. Foe dati ede, wi kan abi wini no soso foe den warti sani di de na ini a leri foe Gado, ma so srefi foe den sani di Jehovah e gebroiki foe gi den foetoeboi foe en leri. Foe di a Manpikin foe Gado, Jesus Krestes, ben gi wi a komando foe de leriman èn foe de sma di e meki disipel, meki wi wani leri den fasi foe gi leri, di e gi moro boen bakapisi. — Mateus 28:19, 20.
A gebroiki di Jehovah e gebroiki agersitori
Na evangelie tori foe Markus e taki, dati „sondro wan agersitori [Jesus] no ben taki nanga den” (Markus 4:34). Na aparti pisi disi foe a fasi fa Jesus ben gi leri, no de wan sani foe froewondroe. A ben waka nomo na baka wán foe den fasi fa den profeiti boskopoe foe Jehovah ben meki bekènti na a nâsi Israèl. Den boskopoe disi abi wan nomroe agersitori na ini di gi na wan libilibi fasi. — Jesaja 5:1-7; Jeremia 18:1-11; Esekièl 15:2-7; Hosea 11:1-4.
Loekoe foe eksempre fa Jehovah e gebroiki wan krakti agersitori foe leri wi taki kroektoe gado na soso sani. Jesaja 44:14-17 e taki: „Wan sma de di a wroko foe en na foe fala sedre bon; èn a e teki wan sortoe bon, ija wan bigi bon . . . A ben prani a laurier bon, èn . . . a bon tron wan sani gi sma foe tan meki wan faja bron. So boen, a e teki wan pisi foe en foe kan waran ensrefi. Foe taki en leti, a e meki wan faja èn a e baka brede foe troe. A e wroko toe foe meki wan gado, gi soema a kan boigi ensrefi. A koti en poeroe foe wan oedoe, meki wan popki foe en èn a e trowe ensrefi na fesi foe dati. Afoe foe en a e bron ini wan faja troetroe. Na tapoe afoe, a e losi a meti boen di a e njan, èn a e gi en satisfaksi. . . . Ma foe san tan abra, troetroe a e meki wan gado srefi, wan popki di koti poeroe foe oedoe, gi ensrefi. A e trowe ensrefi na fesi foe dati èn a e boigi gi dati èn a e begi na dati, taki: ’Froeloesoe mi, bika joe na mi gado.’” Agersitori leki a wan disi, na krakti wrokosani foe jepi opregti sma foe weigri foe teki na anbegi foe kroektoe gado nanga falsi leri.
Aksi di e ondrosoekoe a sili
Bijbel abi eksempre toe, di e sori fa Jehovah ben kenki a denki foe son wan foe den foetoeboi foe en, nanga jepi foe aksi di e boeweigi sma foe denki serjoesoe. A famiri-edeman Job ben de wán foe den sma disi. Nanga pasensi Jehovah ben jepi Job foe ondrosoekoe a pikin di Job pikin te a ben teki ensrefi gersi nanga Gado. Jehovah ben doe disi nanga jepi foe wan toe aksi, di Job no ben man gi piki na tapoe den kwetikweti.
Jehovah ben aksi Job: „Pe joe ben de di mi ben meki grontapoe? Soema ben skotoe a se nanga jepi foe doro? . . . Joe kan tai den banti foe a starigroepoe Kima, noso joe kan loesoe den titei foe a starigroepoe Kesil? . . . Joe abi wan anoe leki a di foe a troe Gado?” Ini den ondroesoekoe aksi disi di e meki sma kisi sakafasi, a toemoesi prenspari aksi disi ben de toe: „Joe wani gi mi [Jehovah] fowtoe, so taki joe kan abi reti?” — Job 38:4, 8, 31; 40:8, 9.
Den ondrosoekoe aksi disi ben meki Job froestan dati a ben taki sondro froestan. Foe dati ede, a ben teki en wortoe baka èn a ben abi berow (Job 42:6). neleki fa a de ini a kefal disi, na so aksi di teki nanga koni, kan jepi wi foe kenki wan fowtoe denki di den pikin foe wi noso wi bijbelstudenti abi.
Bow a froetrow
San dan, efoe wi moesoe jepi wan sma di e firi taki a no warti noti noso di e firi taki a no de bekwaam foe doe wan sani? Wan sani di kan jepi wi ini a tori disi, na wan takimakandra di ben de na mindri Jehovah nanga en profeiti Moses. Di Gado ben gi Moses a toewijzing foe de a takiman foe en na fesi foe Farao nanga den Israèlsma, dan a profeiti ben firi taki a no ben de bekwaam foe doe a wroko. „Mi slow foe mofo èn mi slow foe tongo”, a ben taki. Ma Gado ben piki: „Soema ben gi libisma wan mofo? . . . A no mi, Jehovah? So boen, go now, èn misrefi sa boeweisi foe de nanga a mofo foe joe èn mi sa leri joe san joe moesoe taki.” — Exodus 4:10-12.
Jehovah ben gi Aron, a brada foe Moses, a toewijzing foe de a takiman foe Moses, èn den ben bigin foe doe a wroko foe den na Egipti (Exodus 4:14-16). Foeroe Kotoigi foe Jehovah abi den srefi firi leki den di foe Moses, den firi taki den no de bekwaam, te den e teki prati a fosi leisi na a oso-foe-oso diniwroko noso na a gi foe kotoigi na strati. Neleki ini a kefal foe Moses, a sabi di wi sabi taki Jehovah e hori baka gi wi èn taki wan dinari, di abi ondrofeni, sa de nanga wi, kan meki taki wi e wini a degedege foe wi. Neleki fa Moses ben man kweki froetrow so taki a ben man hori krakti lezing, di wi kan feni ini a heri boekoe Deuteronomium, na so wi toe, nanga jepi foe Jehovah, kan kweki a bekwaamfasi foe taki.
Wan lès di e gi nanga jepi foe wan praktis eksempre
Wan toemoesi prenspari sani toe, na a opregti angri foe jepi sma. Dati ben de wan eigifasi di a profeiti Jona no ben abi. Jehovah ben gi Jona a toewijzing foe warskow a pipel foe Ninifei gi a pori di ben de foe kon na tapoe a foto. A ben de wan froewondroe sani taki den Ninifeisma ben abi berow (Jona 3:5). Leki wan bakapisi foe dati, Jehovah ben skoifi a dei foe a rampoe. Ma na presi taki Jona ben foeroe nanga prisiri foe a boen bakapisi foe a preikiwroko foe en, a ben atibron foe di a sani di a ben taki na fesi no ben sa kon troe. Fa Jehovah ben jepi en foe kisi a joisti fasi foe si sani?
Jehovah ben gebroiki wan batra-krabasi prani foe leri Jona o prenspari a de foe broko en ede nanga tra sma. Na wan wondroefasi a prani ben gro ini wán neti èn a ben gi Jona skaduw di a ben feni wan switi sani, èn pe Jona ben meki wan wiwirikampoe krosibei Ninifei. Jona ben bigin „abi bigi prisiri” foe a eenvoudig prani disi. Ma dan Jehovah ben meki wan woron njan a prani, so taki a prani kon drei. Foe di Jona no ben kan kibri ensrefi moro gi son nanga winti di e bron a skin, meki a ben atibron èn a ben taki: „Moro betre mi e dede, leki mi e tan na libi” (Jona 4:5-8). San ben de a lès ini ala den sani disi?
Jehovah ben taki nanga Jona, taki: „Joe, foe joe sei, ben firi sari gi a batra-krabasi prani, di joe no ben wroko tranga na en noso no ben meki a kon gro, di ben sori foe de wan sani di ben gro ini wán neti nomo èn ben dede leki wan sani foe wán neti nomo. Èn, foe mi sei, mi no ben moesoe firi sari gi Ninifei, a bigi foto, pe moro leki wanhondro twenti-doesoen sma de di no sabi srefisrefi a difrenti na mindri a reti anoe nanga a kroektoe anoe foe den, boiti foeroe osometi?” — Jona 4:9-11.
Fa disi na wan krakti lès di ben gi nanga jepi foe wan praktis eksempre! Jona ben abi moro belangstelling gi a batra-krabasi prani leki gi doesoendoesoen sma. Ala di a de wan boen sani foe broko wi ede nanga iniwan mekisani foe Gado, tokoe a jepi di wi moesoe jepi foe kibri den libi foe libisma de a moro prenspari wroko foe wi.
Gi leri na sma nanga pasensi
So leki fa Jona ben kon sabi, dan a no makriki ala ten foe doe wi diniwroko (2 Timoteus 4:5). Ma wan pasensi fasi foe handri nanga tra sma sa de wan jepi.
Fa joe e handri te wan foe den bijbelstudenti foe joe e handri slow noso a de pikinso onreidelek? Wi Gran Leriman e leri wi fa foe handri nanga so wan problema. A ben sori wan toemoesi aparti pasensi, di Abraham ben tan poti aksi gi en foe sani di ben abi foe doe nanga a kroetoe di Sodom nanga Gomorra ben de foe kisi. „Joe sa pori den regtfardikiwan nanga den ogriwan troetroe?” Abraham ben aksi. „Kon meki wi taki dati feifitenti regtfardiki sma de na ini a foto”, Abraham ben begi tranga. „Joe sa pori den dan èn no ben sa gi a presi pardon, foe den feifitenti regtfardikiwan ede, di e libi ini na foto?” A fasi fa Jehovah ben piki, ben meki Abraham tan begi tranga te leki a nomroe ben saka kon doro tin. Jehovah ben sabi, taki soso a famiri foe Lot ben froedini foe tan na libi, èn a ben sreka sani foe kibri a famiri foe Lot. Ma nanga pasensi Gado ben gi Abraham pasi foe tan poti aksi gi en, te leki a ben kon froestan o bigi a sari-atifasi foe Jehovah de. — Genesis 18:20-32.
Jehovah ben hori na prakseri taki Abraham no ben froestan ala sani èn taki a ben abi firi foe broko-ede. Efoe wisrefi e froestan a skotoe di den studenti foe wi skotoe, dan a sa jepi wi foe sori pasensi te a e doe tranga moeiti foe froestan wan bepaalde leri noso foe wini wan tranga gwenti di a abi.
Tan leri foe Jehovah
Sondro tweifri, Jehovah Gado na a Gran Leriman. Nanga pasensi a e gi koni, nanga den sortoe jepisani disi leki agersitori, aksi, nanga lès di e gi nanga jepi foe praktis eksempre. Na a fasi fa wi e waka na baka den fasi fa En e gi leri, wisrefi sa tron moro boen leriman.
Foe di denwan di e gi leri na trawan, no moesoe poti a leri di densrefi moesoe kisi, na wan sei, meki wi moesoe tan kisi „leri foe Jehovah” (Jesaja 54:13). Jesaja ben skrifi: „Den ai foe oenoe moesoe tron ai di e si oen Gran Leriman. Èn den jesi foe oenoe sa jere wan wortoe na oen baka, di e taki: ’Disi na a pasi. Waka na en tapoe, oen pipel’, efoe oen pipel moesoe go na oen reti-anoesei noso efoe oenoe moesoe go na oen kroektoe-anoesei” (Jesaja 30:20, 21). Efoe wi e tan waka na den pasi foe Jehovah èn e jepi trawan foe doe so toe, dan wi kan abi na aparti grani foe leri foe wi Gran Leriman foe têgo.
[Prenki na tapoe bladzijde 31]
Jehovah ben aksi Job: „Na joe e gi komando foe meki wan aka frei go na loktoe èn foe a e meki en nesi na tapoesei?”
[Prenki na tapoe bladzijde 31]
Nanga jepi foe wan batra-krabasi prani, Jehovah ben leri Jona foe a broko en ede moro gi sma