Waktitoren LIBRARY TAPU INTERNET
Waktitoren
LIBRARY TAPU INTERNET
Sranantongo
  • BIJBEL
  • BUKU
  • KONMAKANDRA
  • w96 1/12 blz. 5-8
  • A waarheid di abi foe doe nanga Jesus

Felem no de na a pisi disi.

Sorry, wan sani no go bun di wi pruberi fu drai a felem.

  • A waarheid di abi foe doe nanga Jesus
  • A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1996
  • Edeprakseri
  • A srefi sortu tori
  • San bijbel e taki
  • Fondamenti foe froetrow
  • Foe san ede den no e bribi
  • Feni a troe Jesus
  • A Sma Di Yesus De Trutru
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 2001
  • Yesus Krestes​—Piki tapu den aksi fu wi
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 2012
  • A sani disi pasa trutru?
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre (Gi a preikiwroko) 2016
  • A moro bigi libisma di oiti ben libi
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1992
Moro sani
A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1996
w96 1/12 blz. 5-8

A waarheid di abi foe doe nanga Jesus

A GERSI taki wan kaba no sa kon na den prakseri èn den idea di e taki soema Jesus ben de èn san a ben doe. Ma san bijbel srefi e taki? San a e taigi wi foe Jesus Krestes?

San bijbel e taki

Te joe e leisi bijbel finifini, joe sa froestan den prenspari tori disi:

◻ Jesus na a wan-enkri gebore Manpikin foe Gado, a fosi geborewan foe ala sani di meki. — Johanes 3:16; Kolosesma 1:15.

◻ Sowan toe doesoen jari pasa kaba, Gado ben tjari a libi foe Jesus go abra na a moeroe foe wan djoe njoenwenke, so taki a kan kon gebore leki wan libisma. — Mateus 1:18; Johanes 1:14.

◻ Jesus no ben de soso wan boen man. Na tapoe ibri fasi a ben de wan getrow prenki foe a moi eigifasi foe en Tata, Jehovah Gado. — Johanes 14:9, 10; Hebrewsma 1:3.

◻ Na a ten foe en diniwroko na grontapoe, na wan lobi fasi Jesus ben sorgoe gi den nowtoe foe den sma di ben kisi kwinsi. Na wan wondroe fasi a ben dresi den sikiwan èn ben opo srefi den dedesma baka. — Mateus 11:4-6; Johanes 11:5-45.

◻ Jesus ben meki a Kownoekondre foe Gado bekènti leki a wan-enkri howpoe gi a libisma famiri di de na ini banawtoe, èn a ben leri den disipel foe en foe tan doe a preikiwroko disi. — Mateus 4:17; 10:5-7; 28:19, 20.

◻ Na tapoe 14 Nisan (pikinmoro 1 april), 33 G.T., den ben hori Jesus, den ben tjari en na kroetoe, den ben leisi strafoe gi en, èn den ben kiri en tapoe gron foe a falsi kragi taki a ben meki sma opo densrefi teige tirimakti. — Mateus 26:18-20, 48–27:50.

◻ A dede foe Jesus ben de leki wan loesoe-paiman, foe froeloesoe a libisma famiri di e bribi, ala di den de sondari èn na so fasi a ben opo a pasi gi têgo libi gi ala sma di e sori bribi na ini en. — Romesma 3:23, 24; 1 Johanes 2:2.

◻ Na tapoe 16 Nisan Jesus ben kisi wan opobaka, èn sjatoe na baka dati, a ben opo go baka na hemel foe pai a waarde foe a loesoe-paiman foe en volmaakti libisma libi, na en Tata. — Markus 16:1-8; Lukas 24:50-53; Tori foe den Apostel 1:6-9.

◻ Leki a Kownoe di Jehovah ben poti na wroko, a Jesus di ben opobaka na dede kisi ala makti foe doe a biginbigin prakseri di Gado ben abi gi libisma. — Jesaja 9:6, 7; Lukas 1:32, 33.

Na so fasi, bijbel e sori taki Jesus na a moro prenspari sma foe doe den prakseri foe Gado. Ma fa joe kan de seiker taki disi na a troetroe Jesus — a Jesus di historia e taki foe en, di ben gebore na Betlehem èn di ben waka na tapoe a grontapoe disi sowan 2000 jari pasa kaba?

Fondamenti foe froetrow

Foeroe tweifri kan poeroe soso te wi e leisi den kresten Griki Boekoe foe bijbel, sondro foe abi wan prakseri na fesi. Te joe e doe dati, dan joe sa si taki a bijbel verslag no de wan tori foe sani di pasa èn di no de krin foe froestan, leki fa a de nanga anansitori. Na presi foe dati, a e taki foe den nen foe sma, spesroetoe ten, èn den soifri presi. (Foe eksempre, loekoe Lukas 3:1, 2.) Moro fara, den e taki foe den disipel foe Jesus na wan toemoesi aparti eerlijkfasi, èn so wan eerlijkfasi e gi froetrow na a sma di e leisi. Den skrifiman no ben kibri noti foe nowan sma — so srefi densrefi — foe di den ben wani meki wan verslag di de getrow. Ija, joe sa si taki bijbel abi a waarheid leki eigifasi. — Mateus 14:28-31; 16:21-23; 26:56, 69-75; Markus 9:33, 34; Galasiasma 2:11-14; 2 Petrus 1:16.

Ma moro de ete. Ibri tron baka, den archeoloog feni sani di e boeweisi taki a bijbel verslag de troe. Foe eksempre, efoe joe e fisiti na Israèl Museum na Jerusalem, joe kan si wan ston di abi sani di skrifi na tapoe èn di e kari a nen foe Pontius Pilatus. Tra sani di den archeoloog feni e boeweisi taki Lysanias nanga Sergius Paulus, di bijbel e kari, na troetroe sma, na presi taki den de sma di den fosi kresten ben meki na ini den froestan. Foe den sani di feni presi èn di skrifi na ini den kresten Griki Boekoe foe bijbel (Njoen Testamenti), wi kan feni bogobogo boeweisi na ini den sani di den fositen skrifiman ben skrifi, soleki Juvenalis, Tacitus, Seneca, Suetonius, Plinius a moro Jongoewan, Lucianus, Celsus, nanga a djoe historia skrifiman Josephus.a

Doesoendoesoen sma di ben libi na ini a fosi jarihondro, wantewante ben erken den verslag di de na ini den Griki Boekoe foe bijbel. Srefi den feanti foe a Krestendom no ben weigri foe erken a waarheid foe den sani di sma taki Jesus taki èn doe. Foe a kenki di kande den disipel foe Jesus ben kenki a sma di Jesus ben de troetroe, kon moro boen, na baka a dede foe en, Professor F. F. Bruce e taki: „A no kan de so makriki srefisrefi soleki fa wan toe skrifiman e prakseri kande, taki na densrefi ben prakseri èn ben meki den wortoe foe Jesus èn sani di Jesus ben doe na ini den fosi jari dati, te so foeroe foe den disipel foe En ben de na libi ete, èn di ben kan memre san ben pasa èn san no ben pasa. . . . Den disipel no ben kan teki a risikow foe meki mistèik (èn kwetikweti foe kenki den troetori foe espresi), di ben sa tjari kon na krin wantewante nanga jepi foe den wan di ben sa breiti srefisrefi foe doe dati.”

Foe san ede den no e bribi

Ma tokoe wan toe sabiman e tan negatief. Ala di den abi a bribi taki den tori foe bijbel de falsi, tokoe nanga faja den e ondrosoekoe den sani di skrifi èn di no troe, èn den e erken den disi leki sani di wi kan bribi! Foe san ede? A de krin taki a bijbel verslag abi sani na ini di den disiten koniman no wani bribi.

Na ini en Union Bible Companion, di tjari kon na doro na ini 1871, S. Austin Allibone ben pristeri wan tjalensi gi den man di de negatief. A ben skrifi: „Aksi ibri wan sma di e froeklari taki den e tweifri foe a waarheid foe a historia foe na Evangelie, sortoe reide a abi foe bribi taki Caesar dede na ini a capitool, noso taki Paus Leo III ben poti Kèizer Karel a Bigiwan leki kèizer foe Westsei na ini a jari 800? . . . Wi e bribi ala den froeklari . . . di ben meki foe den man disi; èn a reide na bika wi abi historia boeweisi foe a waarheid foe den. . . . Efoe baka te wi gi den sortoe boeweisi disi, tokoe son sma no wani bribi, dan wi e libi den leki sma di tranga-ede noso sma di no sabi notinoti. San wi sa taki dan foe den wan, di ala di den kisi foeroe boeweisi gi a waarheid foe den Santa Boekoe foe bijbel, tokoe e froeklari taki den no abi na overtoigi ete? . . . Den no wani bribi wan sani di e meki den moesoe abi sakafasi, èn di sa dwengi den foe libi wan tra sortoe libi.”

Ija, wan toe sma di de negatief abi tra reide foe san ede den e weigri foe erken den kresten Griki Boekoe foe bijbel. A problema di den abi, no de efoe den kan froetrow en ofoe no, ma den abi wan problema nanga den markitiki foe en. Foe eksempre, Jesus ben taki foe den bakaman foe en: „Den no de wan pisi foe grontapoe, neleki fa mi no de wan pisi foe grontapoe” (Johanes 17:14). Ma foeroe foe den sma di e froeklari taki den na kresten, e boemoei foeroe nanga den politik afersi foe a grontapoe disi, èn den abi foe doe srefi nanga den orlokoe pe foeroe broedoe e fadon. Na presi foe libi akroederi den bijbel markitiki, foeroe sma ben sa wani taki a bijbel moesoe kon tron akroederi den eigi markitiki.

Prakseri so srefi foe na afersi foe boen gwenti nanga wet. Jesus ben gi krakti rai na a gemeente na Thyatira foe di den ben e froedrage sma di ben doe hoeroedoe. „Mi na a sma di e ondrosoekoe den niri èn den ati”, a ben taigi den, „èn mi sa gi ibriwan foe oenoe akroederi den sani di oenoe e doe”b (Openbaring 2:18-23). Ma a no de so dan, taki foeroe sma di e froeklari taki den na kresten, e weigri foe erken den moreel markitiki? Na presi taki den kenki a fasi fa den e tjari densrefi di no de akroederi boen gwenti nanga wet, den ben sa weigri foe erken den sani di Jesus ben taki.

Foe di den sabiman no wani erken a Jesus foe bijbel, den meki wan Jesus na a fasi fa densrefi e prakseri foe en. Den e meki a fowtoe foe meki anansitori, di densrefi ben kroetoe den skrifiman foe na Evangelie taki den e doe dati. Den e hori den pisi foe Jesus en libi di den wani erken, èn den e trowe den tra pisi, èn den e poti wan toe finifini tori moro foe densrefi. Foe taki en leti, a koniman di ben waka lontoe nomo noso a sma di wani kenki a libimakandra, di den e taki foe en, a no a Jesus foe a historia di den e froeklari taki den e soekoe; na presi foe dati, a fasi fa den e prakseri foe Jesus, na soso wan sani na ini a denki foe den sabiman di abi bigifasi.

Feni a troe Jesus

Jesus ben meki moeiti foe opo den ati foe den sma di e angri troetroe gi waarheid èn gi regtfardikifasi (Mateus 5:3, 6; 13:10-15). Den sortoe sma disi e doe wan sani na tapoe a kari di Jesus e gi: „Kon na mi, oen alamala di e wroko tranga èn di abi hebi lai, èn mi sa gi oenoe kowroe-ati. Teki mi tjatjari na oenoe tapoe èn leri foe mi, bika mi abi safrifasi èn sakafasi foe ati, èn oenoe sa feni kowroe-ati gi oen sili. Bika mi tjatjari safoe èn mi lai lekti.” — Mateus 11:28-30.

A troetroe Jesus no de foe feni na ini den boekoe di den disiten sabiman skrifi; èn a no de foe feni so srefi ini den kerki foe krestenhèit, di kon tron fatoe gron gi den gwenti di libisma srefi meki. Joe kan feni a Jesus foe a historia na ini joe eigi bijbel. Joe ben sa wani leri moro foe en? Jehovah Kotoigi ben sa wani srefisrefi foe jepi joe nanga dati.

[Foetoewortoe]

a Gi moro bodoi, loekoe De bijbel — Gods woord of dat van mensen? (Bijbel — A wortoe foe Gado noso di foe libisma?) kapitel 5, bladzijde 55-70, di a Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., tjari kon na doro.

b Na ini bijbel, son tron den niri e prenki den moro dipi prakseri èn firi foe sma.

[Faki na tapoe bladzijde 6]

DEN FOEROE HONDRO JARI DI SMA E SOEKOE FOWTOE

A soekoe di sma e soekoe fowtoe na den kresten Griki Boekoe foe bijbel, ben bigin moro leki 200 jari pasa kaba, di a Doisri filosofoman Hermann Samuel Reimarus (1694-1768) ben froeklari: „Wi abi a reti foe meki wan krinkrin difrenti na mindri den leri foe den Apostel na ini den sani di den ben skrifi, èn den sani di Jesus srefi ben meki bekènti èn ben leri sma na ini a ten di a ben de na libi.” Foe sensi a ten foe Reimarus, foeroe sabiman leri foe denki a srefi.

A boekoe The Real Jesus e taki dati foeroe sma foe fositen di e soekoe fowtoe, no ben prakseri foe densrefi taki den na sma di fadon komoto na bribi. Na presi foe dati, „den ben si densrefi leki den moro soifri kresten bika den hari densrefi poeroe foe den keti foe kerki leri èn foe den kroektoe bribi”. Den ben feni taki a kroetoe di sma e kroetoe sani na ini bijbel, ben de wan „soifri fasi foe a krestendom”.

Na wan sari sani taki a krestenheit tron wan fatoe gron gi den kerki gwenti di libisma meki. Den kerki leri foe a sili di no man dede, a Dri-wánfasi, èn wan faja hèl na soso wan toe foe den leri di de kontrari bijbel. Ma den skrifiman foe den kresten Griki Boekoe foe bijbel no de frantiwortoe gi a pori disi di sma pori a waarheid. Kontrari foe dati, den ben tapoe den fosi spoor foe falsi leri na ini a mindri foe a fosi jarihondro, di Paulus ben skrifi taki a fadon di sma fadon komoto na bribi na mindri sma di ben taki dati den na kresten, ben „wroko kaba” (2 Tesalonikasma 2:3, 7). Wi kan abi a froetrow taki san de na ini den kresten Griki Boekoe foe bijbel, na wan verslag foe waarheid di de akroederi historia èn den leri foe waarheid.

[Faki na tapoe bladzijde 7]

O TEN DEN EVANGELIE BEN SKRIFI?

Foeroe sma di e soekoe fowtoe na a Njoen Testamenti e tan taki nomonomo taki den Evangelie ben skrifi langa ten na baka a ten di den sani ben pasa, èn foe dati ede a de pikinmoro seiker taki den abi sani na ini di no de joisti.

Ma den boeweisi e gi wi na idea taki boen froekoe kaba Mateus, Markusus, nanga Lukas ben skrifi den boekoe foe den. San skrifi na ondro wan toe kopi foe a manuscript foe Mateus e sori taki a fosi manuscript ben skrifi na ini 41 G.T. kaba. A de pikinmoro seiker taki a boekoe Lukas ben skrifi na mindri 56 nanga 58 G.T., bika a boekoe foe Tori foe den Apostel (di ben klari kande na ini 61 G.T.) e sori taki a skrifiman, Lukas, ben skrifi en „fosi verslag” kaba, na Evangelie (Tori foe den Apostel 1:1). A prakseri de taki na Evangelie foe Markusus skrifi na Rome na a fosi leisi noso a di foe toe leisi di na apostel Paulus ben de na strafoe-oso — kande na mindri 60 nanga 65 G.T.

Professor Craig L. Blomberg e agri taki den Evangelie dati ben skrifi moro froekoe. A e taki dati srefi te wi teki na Evangelie foe Johanes toe, di ben skrifi na a kaba foe a fosi jarihondro, tokoe „wi de moro krosibei foe den sani di ben pasa biginbigin, moro leki foeroe foe den fositen boekoe di sma skrifi foe spesroetoe libisma. Den toe fosi sma di ben skrifi foe a libi foe Aleksander a Bigiwan, foe eksempre Arrian nanga Plutarch, ben skrifi moro leki fo hondro jari na baka di Aleksander dede na ini 323 B.C., ma tokoe historiaman e si den boekoe disi moro foeroe leki sani di wi kan froetrow. Den anansitori di sma ben skrifi foe a libi foe Aleksander ben meki na baka wan pisiten, ma moro foeroe foe den ben de nomo wan toe hondro-jari na baka di den toe skrifiman ben skrifi. Wi kan bribi den pisi foe den kresten Griki Boekoe foe bijbel pe a e taki foe sani di ben pasa na ini historia, a srefi leki wi e bribi den historia foe grontapoe sma.

[Prenki na tapoe bladzijde 8]

Prisiri sa de pasa marki gi ala sma na ini a grontapoe paradijs di e kon

    Sranantongo buku (1978-2025)
    Log Out
    Log In
    • Sranantongo
    • Seni en gi wan sma
    • Settings
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gebruiksvoorwaarden
    • Privacybeleid
    • Privacyinstellingen
    • JW.ORG
    • Log In
    Seni en gi wan sma