Waktitoren LIBRARY TAPU INTERNET
Waktitoren
LIBRARY TAPU INTERNET
Sranantongo
  • BIJBEL
  • BUKU
  • KONMAKANDRA
  • w98 1/1 blz. 25-29
  • No wan moro boen sani de leki a waarheid

Felem no de na a pisi disi.

Sorry, wan sani no go bun di wi pruberi fu drai a felem.

  • No wan moro boen sani de leki a waarheid
  • A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1998
  • Edeprakseri
  • A srefi sortu tori
  • Leri sabi a bijbel waarheid
  • Teki sei gi a waarheid
  • A libi na ini Sachsenhausen
  • A dede waka
  • Bijbel waarheid na mi fasi foe libi
  • Yehovah kibri wi libi na a ten fu den ogri-ati tirimakti
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 2007
  • San mi kan pai Yehovah baka?
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 2009
  • Mi breiti taki mi dini Yehovah, srefi di mi kisi tesi
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 2011
A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1998
w98 1/1 blz. 25-29

No wan moro boen sani de leki a waarheid

Soleki fa G. N. Van Der Bijl ben froeteri

Na ini juni 1941, den ben gi mi abra na a Gestapo èn den ben tjari mi go na a Sachsenhausen strafoeman kampoe krosibei foe Berlijn, Doisrikondre. Leki strafoeman nomroe 38190, mi ben tan drape te leki a dede waka di ben abi wan takroe nen, na ini april 1945. Ma fosi mi e taki foe den sani dati di ben pasa, meki mi tjari kon na krin fa a doe kon taki mi de wan strafoeman.

MI BEN gebore na Rotterdam, Bakrakondre, sjatoe baka di a Fosi Grontapoefeti bigin na ini 1914. Papa ben wroko gi wan loko maatschappij, èn a pikin oso foe wi ben de krosibei foe a pasi foe a loko. Sjatoe bifo a kaba foe a feti na ini 1918, mi ben si foeroe so-kari ambulance loko e pasa na oso foe wi esi-esi nanga foeroe babari. Sondro tweifri den ben foeroe nanga sroedati di ben kisi mankeri èn di den ben tjari kon na oso baka komoto na a feti.

Di mi ben abi 12 jari, mi ben libi skoro foe feni wan wroko. Aiti jari baka dati, mi ben poti mi nen foe wroko na wan sipi di e tjari pasasir, èn na ini den fo jari baka dati, mi ben waka nanga boto na mindri Bakrakondre nanga Amerkankondre.

Di wi ben poti a sipi na a ankrapresi na ini a foto New York na ini a zomer foe 1939, dan wan tra grontapoefeti ben de foe kon. Dati meki, di wan man ben kon na ini a sipi foe wi èn ben pristeri mi a boekoe Regeering, di ben taki foe wan regtfardiki tiri, dan mi ben teki en nanga prisiri. Di mi ben drai go baka na Rotterdam, mi ben bigin soekoe wan wroko pe mi no ben abi foe go tapoe se moro, foe di a ben gersi taki a libi tapoe se no ben de veilig moro. Tapoe 1 september, den Doisri ben kon na ini Polen èn wantronso den nâsi ben poti densrefi na ini a di foe Toe Grontapoefeti.

Leri sabi a bijbel waarheid

Wan sonde mamanten na ini maart 1940, mi ben e fisiti mi moro bigi brada di ben trow kaba, di wan foe den Kotoigi foe Jehovah ben druk tapoe a schel. Mi ben taigi en taki mi ben abi a boekoe Regeering kaba èn mi ben aksi en foe hemel èn soema e go drape. Mi ben kisi so wan krin èn reidelek piki dati mi ben taigi misrefi: ’Disi na a waarheid.’ Mi ben gi en mi adres èn mi ben gi en a kari foe kon na mi oso.

Baka dri fisiti nomo, pe wi ben abi dipi bijbel takimakandra, mi ben bigin go nanga a Kotoigi na ini na oso-foe-oso preikiwroko. Di wi ben doro na ini a gebied, a ben sori mi pe mi moesoe bigin, èn mi ben preiki mi wawan. Dati na a fasi fa foeroe njoen sma ben bigin nanga a preikiwroko na ini den dei dati. Mi ben kisi a rai taki ala ten mi moesoe de inisei wan gadri te mi e pristeri a lektuur, so taki sma no si mi na strati. Na ini a bigin foe a feti a ben de fanowdoe foe de fersektiki.

Dri wiki baka dati, tapoe 10 mei 1940, a Doisri legre ben kon na ini Bakrakondre, èn tapoe 29 mei, Seyss-Inquart, wan komsarsi foe a Reich (a Doisri Tiri) ben meki bekènti taki den ben tapoe na organisâsi foe Jehovah Kotoigi. Wi ben kon makandra soso na ini pikin groepoe, èn wi ben loekoe boen foe sma no kon sabi den konmakandra presi foe wi. Den fisiti foe den opziener di e rèis ben tranga wi spesroetoe.

Mi ben smoko hebi, èn di mi ben gi a Kotoigi di ben studeri nanga mi wan sikaret èn mi ben kon si taki a no ben smoko, dan mi ben taki: „Noiti mi no ben man tapoe nanga smoko!” Ma sjatoe baka dati, di mi ben e waka na strati, mi ben prakseri: ’Efoe mi o de wan Kotoigi, dan mi wani de wan troetroe Kotoigi.’ So boen, noiti moro mi smoko baka.

Teki sei gi a waarheid

Na ini juni 1940, moro mendri leki dri moen baka di mi miti a Kotoigi na mi brada oso, mi simboliseer a gi di mi gi misrefi abra na Jehovah èn teki dopoe. Wan toe moen baka dati, na ini oktober 1940, mi ben go na ini a foeroeten diniwroko leki wan pionier. Na a ten dati, den ben gi mi wan sani di den ben kari wan pionier djakti. A ben abi foeroe saka foe poti boekoe nanga brochure na ini, èn joe ben kan weri en na ondro wan jas.

Pikinmoro sensi a bigin di den Doisri ben teki a kondre abra, den ben soekoe den Kotoigi foe Jehovah fajafaja èn ben hori den. Wan mamanten na ini februari 1941, mi ben de na ini a preikiwroko nanga wan toe tra Kotoigi. Ala di den ben go na den sma na wán sei foe wan blok oso, mi ben wroko lontoe na a tra sei foe a blok foe miti den. Baka ten mi ben go foe si san ben hori den na baka èn mi ben miti wan man di ben aksi: „Joe abi wan foe den pikin boekoe disi toe?”

„Ija”, mi ben piki. Nanga dati a ben hori mi èn ben tjari mi go na skowtoe-oso. Den ben hori mi pikinmoro fo wiki. Moro foeroe foe den ofsiri ben sori switifasi. So langa den no ben gi wan sma abra na a Gestapo, a ben kan djaranti en fri soso te a poti en nen na ondro wan froeklari di skrifi taki a no ben sa prati bijbel lektuur moro. Di den ben aksi mi foe poti mi nen na ondro so wan froeklari, mi ben piki: „Srefi efoe joe ben gi mi wán noso toe miljoen Holland goloe, tokoe mi no ben sa wani poti mi nen.”

Baka di den hori mi wan pisi ten moro langa, den gi mi abra na a Gestapo. Baka dati den ben tjari mi go na a Sachsenhausen strafoeman kampoe na Doisrikondre.

A libi na ini Sachsenhausen

Di mi ben doro na ini juni 1941, so wan 150 Kotoigi ben de drape kaba na ini Sachsenhausen — moro foeroe foe den ben de Doisri sma. Den ben tjari wi leki njoen strafoeman go na wan pisi foe a kampoe di den ben kari Isolering (A poti di den ben poti sma aparti). Drape den kresten brada foe wi ben sorgoe gi wi èn den ben sreka wi gi den sani di wi ben kan froewakti. Wan wiki baka dati, wan tra groepoe Kotoigi ben doro di den ben seni kon nanga boto foe Bakrakondre. Na ini a bigin wi ben kisi a toewijzing foe tanapoe na a srefi presi na fesi foe den barak, foe seibi joeroe mamanten te leki siksi joeroe mofoneti. Son tron den strafoeman ben moesoe doe dati ala dei wan wiki langa noso moro langa.

Ala di den ben handri den brada na wan ogri-ati fasi, tokoe den brada ben sabi o tranga fanowdoe a de foe tan de wán èn foe teki njanjan na jejefasi na ini den. Ibri dei wan sma ben kisi a toewijzing foe sreka penti tapoe wan bijbeltekst. Baka ten, na ini a djari pe wi ben e kon makandra, aparti Kotoigi e go na a sma dati èn ben arki den sani di a ben sreka. Na a wan noso tra fasi, doronomo den ben smokkel lektuur kon na ini a kampoe, èn foe taki en leti, wi ben kon makandra ala sonde èn ben studeri den bijbel lektuur disi makandra.

Na a wan noso tra fasi, den ben smokkel wan eksemplaar foe a boekoe Children (Pikin-nengre), di ben tjari kon na doro na a kongres na St. Louis na Amerkankondre na ini a zomer foe 1941, kon na ini Sachsenhausen. Foe meki a risikow kon mendri taki den kon feni a boekoe èn pori en, dan wi ben prati a boekoe, èn wi ben meki den pisi go foe a wan brada go na a trawan, so taki ala sma ben kan kisi en beurt foe leisi en.

Baka wan pisi ten, a direktie foe a kampoe ben kon sabi foe den konmakandra di wi ben e hori. Dati meki den ben prati den Kotoigi èn den ben poti den na ini difrenti barak. A sani dati ben gi wi wan toemoesi boen okasi foe preiki gi tra strafoeman, èn a bakapisi ben de taki foeroe sma foe Polen, Oekraini nanga tra sma ben teki a waarheid.

Den Nazi no ben kibri a sani taki den ben abi na prakseri foe broko a soifri retifasi noso kiri den Bibelforscher, soleki fa sma ben kari den Kotoigi foe Jehovah. Foe dati ede, a druk di den ben poti na wi tapoe ben hebi. Den ben taigi wi taki den ben kan meki wi kon fri efoe wi ben poti wi nen na ondro wan froeklari pe wi e poti a bribi foe wi na wan sei. Son brada ben bigin regtfardiki a sani disi nanga a denki: „Efoe mi de fri, dan mi kan doe moro na ini a diniwroko foe Jehovah.” Ala di wan toe ben poti den nen, tokoe moro foeroe foe den brada foe wi ben tan getrow ala di den ben pina, sma ben lagi den èn ben handri nanga den na wan ogri-ati fasi. Noiti moro wi ben jere wan sani foe son wan foe den di ben poti den nen na ondro a froeklari. Ma kolokoe taki baka ten trawan kon boen baka èn den de fajafaja Kotoigi ete.

Doronomo den ben dwengi wi foe loekoe fa strafoeman ben kisi strafoe na skin sei na wan ogri-ati fasi, soleki 25 naki nanga tiki. Wan leisi den ben meki wi loekoe fa den ben hanga fo man. Den sani dati di wi ben ondrofeni, abi wan troetroe krakti na tapoe wan sma. Wan brada, wan moi man di ben langa èn di ben libi na ini a srefi barak pe mi ben de, ben taigi mi: „Bifo mi ben kon djaso, mi ben fadon flaw te mi ben si broedoe. Ma now mi ati kon tranga.” Tokoe, ala di wi ati kon tranga kande, wi no ben kon de sondro firi. Mi moesoe taki dati noiti mi no ben hori den sma na ati di ben froefolgoe wi noso firi bita-ati gi den.

Baka di mi wroko nanga wan kommando (wan wroko groepoe) foe wan pisi ten, den tjari mi go na a ati-oso nanga wan hebi korsoe. Wan datra foe Norwidja di ben abi switifasi nanga wan ati-oso broeder foe Tjekoslowakija, ben jepi mi èn kande a switifasi di den ben sori gi mi ben kibri mi libi.

A dede waka

Na april 1945, a ben de krin foe si taki Doisrikondre ben e lasi a feti. Den westsei patnakondre ben e kon esi foe westsei, èn Rosia foe owstoesei. Den Nazi no ben man kiri den hondrohondro doesoen sma na ini den strafoeman kampoe èn poeroe den dedeskin foe den na ini wan toe dei sondro foe libi wan boeweisi na baka. Dati meki den ben bosroiti foe kiri den sikiwan èn foe tjari den tra strafoeman go na a moro krosibei lanpe. Den ben meki a plan foe poti den na ini sipi drape èn meki den sipi soengoe na se.

A waka foe so wan 26.000 strafoeman komoto foe Sachsenhausen ben bigin na a neti foe 20 april. Bifo wi ben gowe libi a kampoe, wi ben poeroe den siki brada foe wi foe na ati-oso. Wi ben feni wan wagi pe wi ben kan tjari den na tapoe. Ala nanga ala, 230 foe wi ben de foe siksi difrenti kondre. Joe ben abi brada Arthur Winkler na mindri den sikiwan, di ben abi wan bigi prati na ini a gro foe a wroko na Bakrakondre. Wi leki Kotoigi ben de den lastiwan na ini a waka, èn doronomo wi ben gi makandra deki-ati foe tan waka.

Na ini a bigin wi ben waka 36 joeroe langa sondro foe rostoe. Ala di mi ben e waka, foe taki en leti, mi ben fadon na sribi foe a pina di mi ben pina èn foe a weri di mi ben weri. Ma wan sma no ben man tan na baka noso rostoe, bika den waktiman di ben e loekoe wi ben kan kiri en. Na neti wi ben sribi na opo veld noso na ini den boesi. Pikinso njanjan ben de nomo noso sontron a no ben de srefisrefi. Te angri ben bigin kiri mi kefalek, dan mi ben leki a tandpasta di a Rode Kruis foe Sweden ben gi wi.

Na wan ten, wi ben tan na ini den boesi fo dei langa, bika den Doisri waktiman di ben loekoe wi, ben broeja foe di den no ben sabi pe a legre foe Rosiakondre nanga Amerkankondre ben de. Gado ben tiri a sani dati, bika a bakapisi foe dati ben de, taki wi no ben doro na Lübeck Bay biten foe go na ini den sipi di ben moesoe tjari wi go na ini a grebi foe wi na ini watra. Te foe kaba, baka 12 dei èn wan waka foe so wan 200 kilometer, wi ben doro na Crivitz Wood. Dati no ben fara foe Schwerin, wan foto di ben de wan sani foe 50 kilometer foe Lübeck.

Den Rosia sroedati ben de na wi reti-anoesei èn den Amerkan sroedati na wi kroektoe-anoesei. A babari foe den bigi gon èn a soetoe di den ben soetoe doronomo nanga gon, ben meki wi sabi taki wi ben de krosibei na a presi pe den ben feti. Den Doisri waktiman di ben loekoe wi, ben broeja; son wan foe den ben lowe èn trawan ben poeroe den sroedati krosi foe den èn ben weri den strafoeman krosi di den ben poeroe foe den dede sma èn ben howpoe taki sma no ben sa kon sabi den. Na mindri a broeja, wi leki Kotoigi ben kon makandra foe begi foe kisi tiri.

Den brada di ben abi a frantiwortoe ben bosroiti taki wi moesoe gowe froekoefroekoe a tra dei èn go na den Amerkan sroedati di ben de na wi kroektoe-anoesei. Ala di pikinmoro afoe foe den strafoeman di ben bigin nanga a dede waka ben dede noso den ben kiri den na pasi, tokoe ala den Kotoigi ben tan na libi.

Wan toe sroedati wrokoman foe Kanada ben tjari mi nanga wagi go na a foto Nijmegen, pe wan moro bigi sisa foe mi ben libi fosi. Ma di mi ben doro na a presi, mi ben kon si taki a ben froisi. So boen, mi ben bigin waka go na Rotterdam. Kolokoe taki na pasi wan sma ben wani tjari mi nanga en wagi èn ben go langalanga na a presi pe mi ben moesoe go.

Bijbel waarheid na mi fasi foe libi

A srefi dei di mi ben doro na Rotterdam, mi ben aksi foe go na ini a pionierwroko baka. Dri wiki baka dati, mi ben de na ini mi toewijzing na ini a foto Zutphen, pe mi ben dini wan nanga afoe jari. Na ini a ten dati, mi ben kisi pikinso krakti baka na skin sei. Baka dati den ben poti mi na wroko leki wan kring-opziener, soleki fa den e kari den bedinari di e rèis. Wan toe moen baka dati, mi ben kisi wan kari foe go na a Waktitoren Bijbelskoro Gilead na South Lansing, New York. Baka di mi klari a di foe 12 klas foe a skoro dati nanga boen bakapisi na ini februari 1949, dan mi kisi a toewijzing foe go na Belgia.

Mi dini na difrenti fasi na ini a diniwroko na Belgia, so srefi pikinmoro aiti jari na a bijkantoro èn someni tenti jari na ini a wroko di opziener di e rèis e doe, leki wan kring-opziener èn leki wan distriktopziener. Na ini 1958 mi ben trow nanga Justine, di ben tron mi kompe na ini a wroko leki opziener di e rèis. Now na ini mi owroe dei, mi e prisiri ete foe man dini leki wan sma di e teki presi gi na opziener di e rèis, ala di mi no man doe foeroe.

Te mi e prakseri baka foe mi diniwroko, dan foe troe mi kan taki: „No wan moro boen sani de leki a waarheid.” A no de foe taki dati a no ala ten a de makriki. Mi kon si taki a de fanowdoe foe leri wan sani foe den fowtoe foe mi. Dati meki, te mi e taki nanga jongoe sma, dan foeroetron mi e taigi den: „Joe o meki fowtoe toe èn kande o doe wan serjoesoe sondoe srefi, ma no lei foe a sani dati. Taki foe na afersi nanga joe papa nanga mama noso nanga wan owroeman, èn baka dati tjari kenki kon di de fanowdoe.”

Na ini a foeroeten diniwroko foe mi foe pikinmoro 50 jari na Belgia, mi kisi a grani foe si sma di wan ten mi ben sabi den leki pikin-nengre, e dini leki owroeman nanga kring-opziener. Èn mi si den wan sani foe 1700 Kownoekondre preikiman na ini a kondre gro kon tron moro leki 27.000.

Mi aksi misrefi: „Wan tra fasi foe libi ben kan de foe kisi moro blesi leki foe dini Jehovah?” Noiti wan tra fasi ben de, nownow a no de èn noiti a sa de toe. Mi e begi taki Jehovah kan tan tiri èn blesi mi wefi nanga mi, so taki wi kan tan dini en foe têgo.

[Prenki na tapoe bladzijde 26]

Nanga mi wefi sjatoe baka di wi trow na ini 1958

    Sranantongo buku (1978-2025)
    Log Out
    Log In
    • Sranantongo
    • Seni en gi wan sma
    • Settings
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gebruiksvoorwaarden
    • Privacybeleid
    • Privacyinstellingen
    • JW.ORG
    • Log In
    Seni en gi wan sma