Komoto foe na anbegi foe kèiser go na a troe anbegi
SOLEKI FA ISAMU SUGIURA BEN FROETERI
Ala di a ben de krin foe si ini 1945, taki Japan ben e lasi a di foe Toe Grontapoefeti, tokoe wi ben abi a froetrow taki kamikaze (a winti foe gado) ben o wai èn ben sa pori a feanti. Kamikaze e sori go na den tranga winti foe 1274 nanga 1281 di toe tron ben pori foeroe foe den fetisipi foe den Mongôlsma di ben e proeberi foe fadon kon na ini a kondre na a sei foe a sjoro foe Japan, so boen a ben e dwengi den foe gi densrefi abra.
FOE dati ede, di kèiser Hirohito ben bariwroko gi a pipel foe Japan na tapoe 15 augustus 1945, taki Japan ben gi ensrefi abra na den Geallieerde makti, a howpoe foe wán hondro miljoen sma di ben gi den libi na en ben lasi gowe. A ten dati mi ben de wan skoro boi, èn mi howpoe ben lasi gowe toe. ’Efoe a kèiser a no a Gado di e libi, dan soema de dati?’, na dati mi ben e aksi misrefi. ’Soema mi moesoe froetrow?’
Ma foe taki en leti, a lasi di Japan lasi na ini a di foe Toe Grontapoefeti ben opo a pasi gi mi nanga doesoendoesoen tra Japansma foe kon leri sani foe a troe Gado, Jehovah. Bifo mi froeteri oenoe foe den kenki di mi ben moesoe tjari kon na ini mi libi, dan meki mi jepi oenoe foe kon sabi a fasi fa mi kweki na relisi sei.
Den fosi krakti di relisi abi na sma tapoe
Na tapoe 16 juni 1932 mi mama ben meki mi na ini a foto Nagoya, leki a moro jongoewan foe fo boi. Papa ben abi a wroko foe marki gron gi a foto. Mama ben de wan fajafaja bribiman foe Tenrikyo, wan sekte foe a Sjinto-bribi èn a moro owroe brada foe mi ben kisi relisi leri foe de wan Tenrikyo leriman. Mama nanga mi ben abi wan spesroetoe krosibei matifasi èn a ben e teki mi go na a konmakandra presi foe anbegi.
Den ben leri mi foe boigi mi ede èn begi. A Tenrikyo relisi ben leri a bribi na ini wan kriaman di den ben kari Tenri O no Mikoto, nanga ete tin gado di de moro lagi. Den memre foe a relisi dati ben meki sma kon betre nanga begi èn den ben e poti krakti na tapoe foe dini trawan èn foe panja a bribi foe den.
Leki wan boi mi ben lobi foe leri sani srefisrefi. Mi ben abi foeroe belangstelling gi a moen nanga den stari di joe no kan teri na a loktoe te neti èn mi ben e aksi misrefi o fara loktoe ben e go baka den stari. Mi ben lobi loekoe fa den boelansjei nanga den komkomro di mi ben prani, ben e gro na tapoe wan pikin pisi pranigron na a bakadjari. A loekoe di mi ben e loekoe sani foe a natoeroe, ben e tranga a bribi foe mi na ini Gado.
Den jari foe a feti
Den jari di mi ben de na lagi skoro foe 1939 te leki 1945 ben waka makandra nanga a ten foe a di foe Toe Grontapoefeti. Na anbegi foe a kèiser, wan prenspari pisi foe a Sjinto-bribi ben de wan sani di den ben poti krakti na tapoe na ini a skoro leri foe wi. Den ben leri wi shushin, dati wani taki toe leri foe gwenti nanga wet di a lobi foe joe kondre nanga sroedati-leri ben de a moro prenspari tori na ini. Ceremonia foe opo-fraga, a singi foe a singi foe a kondre, a studeri foe den kèiser wet foe skoro-afersi èn gi grani na wan fowtow foe a kèiser ben de ala nanga ala sani di ben de wan pisi foe sani di wi ben moesoe doe alaten na skoro.
Wi ben e go toe na a Sjinto tempel foe a kontren dati foe aksi Gado foe a legre foe kèiser ben kan wini. Toe foe den moro owroe brada foe mi ben doe sroedatiwroko. Foe a lobi foe mi kondre ede, moksi nanga relisi leri di den ben prani dipi na ini mi ati, mi ben e prisiri te mi ben jere njoensoe taki a Japan legre ben e wini.
Nagoya ben de a moro prenspari presi pe den ben e meki opolani gi Japan, so boen a ben de wan prenspari presi pe boen bigi Amerkan sroedati opolani ben marki na tapoe foe soetoe hebi. Dei ten, B-29 Supersonis opolani di ben e trowe bom, ben frei abra a foto ini groepoe di ben seti spesroetoe èn den ben frei so wan 9.000 meter hei, ala di den ben e trowe kefalek foeroe bom tapoe den kontren foe a fabrik. Neti joeroe den leti ben e soekoe èn ben e feni den opolani disi di ben frei so lagi leki 1.300 meter srefi. Doronomo pikin opolani nanga bom di e meki sani teki faja ben meki den kontren pe oso ben de, tron wan troetroe faja se. Na Nagoya wawan den pikin opolani disi ben doe dati 54 tron na ini den lasti neigi moen foe a feti, èn dati ben pina foeroe sma èn moro leki 7700 sma ben lasi den libi.
Na a ten disi, fetisipi ben bigin soetoe bom kon na tapoe tin foto di ben didon na sekanti èn sma ben e taki dati a ben kan taki na Amerkan legre ben o saka kon krosibei foe Tokyo. Oemasma nanga jongoe boi ben kisi leri foe feti nanga bamboesi lansri foe kan feti gi a kondre. Den feti-wortoe foe wi ben de: „Ichioku Sougyokusai”, san wani taki: „Moro boen 100 miljoen sma lasi libi leki wi gi abra”.
Na tapoe seibi augustus 1945, wan edepenti foe wan koranti ben taki: „Wan njoen sortoe bom ben trowe na tapoe Hirosjima”. Toe dei baka dati den ben trowe wan trawan na tapoe Nagasaki. Den disi ben de atoombom èn bakaten den ben taigi wi taki den toe bom ben meki moro leki 300.000 sma lasi libi. Baka dati, tapoe 15 augustus 1945, baka wan waka foe leri feti nanga oedoe gon, wi ben jere a lezing foe a kèiser pe a ben e meki bekènti taki Japan gi ensrefi abra. Wi ben de seiker taki wi ben o wini, ma now wi ben broko!
Wan njoen howpoe e opo kon
Di den Amerkan sroedati ben bigin teki a presi abra, dan safrisafri wi ben kon bribi dati a troe taki Amerkankondre ben wini a feti. Demokrasia ben bigin kon na ini Japan, so srefi toe wan njoen mamawet di ben e djaranti a fri foe anbegi. Den situwâsi di wi ben moesoe libi na ini no ben boen na skin sei, njanjan no ben de so foeroe èn na ini 1946 mi papa dede foe di a no ben njan boen.
Disiten den ben bigin leri wi Ingrisitongo na a skoro pe mi ben e go èn a NHK radiostation ben bigin wan programa foe takimakandra na ini Ingrisitongo. Feifi jari langa mi ben arki a pôpi programa disi ibri dei nanga wan boekoe di e leri sma a tongo, na ini mi anoe. A sani disi ben meki mi dren foe mi go na Amerkankondre wan dei. Foe di mi ben lasi-ati nanga den Sjinto-bribi nanga den Boeda-bribi, meki mi ben bigin denki taki kande mi ben sa kan feni a waarheid foe Gado na ini relisi foe den Westsei kondre.
Bigin april 1951, mi ben miti Grace Gregory, wan zendeling foe a Waktitoren Genootschap. A ben tanapoe na fesi a lokostation foe Nagoya èn ben e pristeri wan Ingrisi uitgave foe A Waktitoren nanga wan pikin boekoe na ini Japantongo, di ben e taki foe wan tori foe bijbel. A sakafasi fa a ben e doe a sortoe wroko disi ben naki mi ati. Mi ben teki ala toe poeblikâsi èn nanga opo anoe mi ben teki a bijbelstudie di a ben pristeri. Mi ben pramisi taki mi ben o kon na en oso foe a bijbelstudie wan toe dei na baka.
Di mi ben go sidon na ini wan loko èn ben bigin leisi A Waktitoren, dan mi ai ben fadon na tapoe a fosi wortoe, „Jehovah” na ini a fosi artikel. Noiti bifo mi ben si a nen dati. Mi no ben froewakti foe feni a nen na ini a pikin Ingrisitongo-Japantongo wortoeboekoe di mi ben abi na mi, ma a ben skrifi drape! „Jehovah . . ., a Gado foe bijbel.” Now mi ben bigin foe kon sabi sani foe a Gado foe krestendom!
Na a fosi fisiti dati di mi ben tjari na a zending-oso, mi ben kon sabi taki baka wan toe wiki Nathan H. Knorr, di ben de presidenti foe a Waktitoren Bijbel nanga Traktaat Genootschap na a ten dati, ben o hori wan bijbel-lezing. A ben e kon fisiti Japan makandra nanga a sekretarsi foe en, Milton Henschel, èn a ben o kon na Nagoya. Ala di a sabi foe mi foe bijbel no ben foeroe, tokoe mi ben njan boen foe a lezing srefisrefi èn so srefi toe foe a demakandra nanga den zendeling nanga den tra fisitiman.
Na ini wan ten foe toe moen so, mi ben leri foe den studie di mi ben abi nanga Grace san ben de den fondamenti waarheid di abi foe doe nanga Jehovah, Jesus Krestes, a froeloesoe paiman, Satan Didibri, Armagedon, nanga a paradijs grontapoe. A boen njoensoe foe a Kownoekondre ben de a joisti sortoe boskopoe di mi ben e soekoe. Na a srefi ten di mi ben bigin studeri, mi ben bigin fisiti den gemeente konmakandra toe. Mi ben lobi a matifasi situwâsi di ben de na den konmakandra disi, pe den zendeling ben e moksi densrefi so fri nanga den Japansma èn ben sidon tapoe den tatami (den matamata di brei foe drei grasi) makandra nanga wi.
Na ini oktober 1951, den ben hori a fosi kring-konmakandra ini Japan na Nakanoshima Public Hall na ini a foto Osaka. Moro mendri leki 300 Kotoigi ben de na ini heri Japan; tokoe ala nanga ala makandra nanga pikinmoro 50 zendeling so wan 300 fisitiman ben de na a konmakandra. Mi ben abi wan pikin prati toe na a programa srefi. San mi ben si èn ben jere ben naki mi ati sote, dati mi teki a fasti bosroiti na ini mi ati foe dini Jehovah mi heri libi langa. A tra dei mi ben teki dopoe na ini a broko-kowroe watra foe a poebliki wasi-oso di ben de krosibei drape.
Prisiri foe a pionierwroko
Mi ben wani tron wan pionier, soleki fa den e kari foeroeten-preikiman foe Jehovah Kotoigi, ma mi ben firi wan froeplekti toe foe jepi foe sorgoe gi mi famiri. Di mi teki ala deki-ati foe taigi mi wrokobasi a sani di mi ben angri foe doe, mi ben froewondroe foe jere dati a ben taki: „Mi sa breiti foe wroko makandra nanga joe efoe dati ben sa meki joe kon kolokoe.” Mi ben man wroko toe dei wan wiki èn tokoe mi ben man jepi mi mama nanga den kostoe di a ben abi nanga na osolibi. Mi ben firi leki wan pikinfowroe di den ben loesoe foe wan koi.
Foe di den situwâsi ben e kon moro boen, meki mi ben bigin pionier tapoe 1 augustus 1954 ini a gebied baka a lokostation foe Nagoya, wan toe miniti waka foe a presi pe mi ben miti Grace a fosi leisi. Baka difrenti moen, mi ben kisi wan toewijzing foe wroko leki wan spesroetoe pionier na Beppu, wan foto na a westsei èilanti foe Kyusu. Tsutomu Miura ben kisi a toewijzing foe de mi patna.a Na a ten dati, gemeente foe Jehovah Kotoigi no ben de na a heri èilanti, ma now hondrohondro foe den de èn den prati na ini 22 kring!
Wan tesi na fesi kaba foe a njoen grontapoe
Di brada Knorr ben fisiti Japan agen na ini april 1956, a ben aksi mi foe leisi wan toe paragraaf nanga tranga sten foe wan Ingrisi Waktitoren. Den no ben taigi mi foe san ede, ma wan toe moen baka dati, mi ben kisi wan brifi di ben gi mi wan kari foe fisiti a di foe 29 klas foe a Gilead zendelingskoro. So boen na ini november foe a jari dati, mi ben bigin nanga wan span rèis foe go na Amerkankondre, di ben meki wan dren di mi ben dren langaten foe en, kon troe. A libi nanga wroko foe wan toe moen nanga a bigi Bethelfamiri foe Brooklyn ben tranga a bribi foe mi na ini na organisâsi foe Jehovah di wi ai kan si.
Na ini februari 1957, brada Knorr ben rèi dri foe wi studenti go na a Gilead Skoro, na a presi pe den gebow foe a skoro ben de, na South Lansing na noordsei foe New York. Den feifi moen baka dati na a Gilead Skoro, di mi ben kisi rai di komoto foe a Wortoe foe Gado èn di mi ben libi na ini wan heri moi kontren makandra nanga tra kompe studenti, mi ben abi wan tesi na fesi kaba foe a paradijs grontapoe. Tin foe den 103 studenti, misrefi ben de na ini toe, ben kisi a toewijzing foe go na Japan.
Warderi gi den toewijzing foe mi
Japan ben abi so wan 860 Kotoigi di mi ben drai go baka na ini oktober 1957. Mi ben kisi a toewijzing foe doe a wroko foe rèis leki wan kring opziener, ma bifo dati Adrian Thompson ben gi mi leri wan toe dei foe doe a wroko dati na Nagoya. A kring foe mi e bigin na a kontren foe Shimizu, krosibei foe a bergi Fuji èn e go te na a èilanti Shikoku èn a ben abi toe den bigi foto leki Kyoto, Osaka, Kobe, nanga Hiroshima.
Na ini 1961, mi ben kisi a toewijzing foe wroko leki distrikt-opziener. Disi ben wani taki foe rèis komoto foe na èilanti Hokkaido na a noordsei di foeroe nanga snew, go na a subtropisch eilanti foe Okinawa èn srefi pasa den èilanti foe Ishigaki krosibei foe Taiwan, dati na wan pasi foe so wan 3.000 km.
Baka dati, na ini 1963, mi ben kisi a kari foe teki leri tin moen langa na a Gilead Skoro na Brooklyn Bethel. Na a skoro, brada Knorr ben poti foeroe prakseri na tapoe o prenspari a de foe abi wan joisti fasi foe si wroko toewijzing. A ben taki dati a krin foe den toilet ben prenspari a srefi leki a wroko na wan kantoro. A ben taki dati efoe den toilet no ben krin, dan a no ben o wroko boen tapoe a heri Bethelfamiri nanga a wroko foe den. Bakaten, wan pisi foe a wroko foe mi ben de foe krin den toilet, èn mi ben memre a rai dati.
Baka di mi drai go baka na Japan, mi ben kisi a toewijzing agen foe doe a wroko foe rèis. Wan toe jari na baka, na ini 1966, mi ben trow nanga Junko Iwasaki, wan spesroetoe pionier di ben e wroko na a foto Matsue. Lloyd Barry, di ben de bijkantoro opziener foe Japan na a ten dati, ben hori a trowlezing di ben naki wi ati srefisrefi. Baka dati Junko ben go nanga mi na ini a wroko foe rèis.
Den toewijzing foe wi ben kenki na ini 1968, di den ben kari mi foe kon doe vertaalwroko na a bijkantoro na Tokyo. Foe di nofo kamra no ben de na Bethel, mi ben e rèis go kon foe a kantoro kontren Sumida Ku go na Tokyo, èn Junko ben e wroko leki wan spesroetoe pionier makandra nanga a gemeente foe a kontren dati. Na a ten disi, moro bigi oso ben de fanowdoe gi a bijkantoro. So boen na ini 1970 gron ben bai na Numazu, no so fara foe a bergi Fuji. Drape den ben bow wan fabrik nanga dri sodro èn wan oso pe sma ben kan libi. Bifo den ben bigin bow, dan den ben gebroiki difrenti oso na a gron drape foe hori a Kownoekondre diniwroko-skoro, di e gi leri na gemeente-opziener. Mi ben abi a grani foe gi leri na a skoro èn Junko ben bori njanjan gi den studenti. A ben de wan sani di ben e naki joe ati foe si hondrohondro kresten mansma di e kisi spesroetoe leri foe doe a diniwroko.
Wan bakadina mi ben kisi wan serjoesoe telegram. Den ben teki mama na ini ati-oso èn den no ben froewakti taki a ben o tan na libi. Mi teki a loko di e go gaw na Nagoya èn ben go esi-esi na a ati-oso. Mama no ben sabi notinoti moro, ma mi ben tan a heri neti na en bedi. Mama ben dede froekoe mamanten. Di mi ben rèi go baka na Numazu, mi no ben man hori mi watra-ai di mi ben e memre a tranga ten di a ben abi na ini en libi èn a firi foe lobi di a ben abi gi mi.
Heri esi den oso na Numazu ben kon pikin gi a Bethelfamiri. Foe dati ede den ben bai seibi hektare gron na ini a foto Ebina, èn ben bigin bow wan njoen bijkantoro, na ini 1978. Now ala pisi gron na a djari disi di ben opo, tapoe nanga fabrik nanga oso pe sma kan libi na ini èn so srefi wan kongreshal nanga moro leki 2800 sidonpresi. A lasti pisi di meki, abi toe oso foe 13 sodro pe sma kan libi na ini èn wan gebow foe 5 sodro di e gebroiki leki parkeer presi, ben kaba bow moro froekoe a jari disi. A Bethelfamiri foe wi e teri now so wan 530 sma, ma a pisi di bow foe meki a kon moro bigi sa gi wi pasi foe hori so wan 900 sma.
Foeroe reide foe abi prisiri
A de wan sani di ben e naki mi ati foe si fa bijbel profeititori e kon troe, ija, foe si fa ’a pikinwan sa tron wan makti nâsi’ (Jesaja 60:22). Mi e memre taki wan foe den moro owroe brada foe mi ben e aksi mi na ini 1951: „Omeni Kotoigi de na ini Japan?”
Mi ben piki: „So wan 260”.
„Dati na ala?” a ben aksi na wan fasi di e broko sma saka.
Mi memre taki mi ben e prakseri: ’A ten sa tjari kon na krin, omeni sma Jehovah sa hari kon na a anbegi foe en na ini a kondre disi di de foe a Sjinto-Boeda-bribi’. Èn Jehovah gi a piki! Nownow, no wan gebied no de moro di no gi na no wan gemeente foe preiki na Japan, èn a nomroe foe troe anbegiman gro kon tron moro leki 222.000 sma na ini 3800 gemeente.
Den 44 jari foe mi libi di mi pasa na ini a foeroeten diniwroko — 32 nanga mi lobi wefi — ben de spesroetoe kolokoe jari. Toetenti na feifi foe den jari dati, mi wroko na a vertaalafdeling na Bethel. Na ini september 1979, mi ben kisi a kari toe foe kon tron wan memre foe a bijkantoro komte foe Jehovah Kotoigi na Japan.
A de wan grani nanga wan blesi foe kan abi wan pikin prati na ini a jepi foe serjoesoe sma di lobi vrede foe kon na a anbegi foe Jehovah. Foeroe sma doe a srefi sani di mi ben doe — den ben kenki foe a gi di sma e gi densrefi na a kèiser foe kon anbegi a wan enkri troe Gado, Jehovah. Nanga mi heri ati mi wani jepi foeroe sma moro foe abra kon na a wini sei foe Jehovah èn foe kisi libi sondro kaba na ini wan njoen grontapoe foe vrede. — Openbaring 22:17.
[Foetoewortoe]
a A papa foe en ben de wan getrow Kotoigi di ben pasa a soetoe foe na atoombom na tapoe Hiroshima libilibi na ini 1945 di a ben de na ini wan doengroe-oso foe Japan. Loekoe Ontwaakt! foe 8 oktober 1994, bladzijde 11-15.
[Prenki na tapoe bladzijde 29]
Skoro leri di ben gi nanga na anbegi foe kèiser leki a moro prenspari sani
[Sma di abi a reti foe a prenki]
The Mainichi Newspapers
[Prenki na tapoe bladzijde 29]
Na New York nanga brada Franz
[Prenki na tapoe bladzijde 29]
Nanga Junko, a wefi foe mi
[Prenki na tapoe bladzijde 31]
Na wroko na a Vertaalafdeling