Den bakapisi foe heimemre — O bigi?
OITI joe ben abi foe doe nanga wan sma di foe espresi ben proeberi foe meki joe firi taki joe na noti? Kande wan driktoro, wan basi, wan opziener, noso srefi wan famiri di ben si joe leki joe moro lagi èn di ben handri joe nanga tegoe srefisrefi. Fa joe ben denki foe a sma dati? Joe ben lobi a fasi fa a de? Kwetikweti! Foe san ede? Bika heimemre e meki skotoe èn a e tapoe komunikâsi.
Heimemre e meki wan sma e lagi ala tra sma, so taki ala ten en e sori foe de moro hei. A sma di abi so wan fasi pikinmoro noiti e taki wan boen sani foe tra sma. Ala ten wan negatief sani de foe taki — „ija, kande dati troe, ma a abi a problema disi noso a fowtoe dati”.
Na ini a boekoe Thoughts of Gold in Words of Silver, den e taki foe heimemre leki „wan takroe eigifasi di e tjari pori kon ala ten. A e pori wan sma, èn a no e libi notinoti foe warderi ini a sma”. A e froewondroe joe foe dati ede taki no wan sma e firi ensrefi boen te a de nanga wan sma di abi heimemre? Foe taki en leti, nofotron a bakapisi foe heimemre na taki a sma no abi troetroe mati. „Kontrari foe dati”, a srefi boekoe e taki moro fara, „grontapoe lobi sma di abi sakafasi — a no den sma di abi heimemre bika foe a sakafasi foe den, ma den sma di abi troetroe sakafasi.” A e fiti foe dati ede, taki bijbel e taki: „A heimemre foe wan man sa meki a kon lagi, a sma di abi sakafasi sa kisi grani.” — Odo 29:23, The Jerusalem Bible.
Ma fa heimemre abi krakti na tapoe a matifasi di wan sma abi nanga Gado, di de moro prenspari leki a bakapisi di a abi na tapoe matifasi nanga libisma noso na tapoe a lespeki di sma abi gi trawan? Fa Gado e si den sma di abi bigifasi, heimemre, èn di asranti? Heimemre noso sakafasi — fa Gado e si dati?
Wan lès na ini sakafasi
A skrifiman di ben skrifi Odo nanga jepi foe Gado en santa jeje, e taki: „Bigimemre e kon bifo wan sma e fadon, èn wan jeje foe heimemre bifo wan sma e naki foetoe fadon. A moro betre foe abi sakafasi foe jeje nanga den safri-atiwan, na presi foe prati goedoe nanga den sma di e hei densrefi” (Odo 16:18, 19). A koni foe den wortoe dati ben boeweisi heri boen na ini a kefal foe a generaal foe Siria, Na-aman, di ben libi na ini a ten foe a profeiti foe Israèl, Elisa.
Na-aman ben de wan gwasiman. Di a ben soekoe foe kon betre, a ben waka go na Samaria foe di a ben prakseri taki Elisa srefi ben sa taki nanga en. Na presi foe dati, a profeiti ben seni en foetoeboi go na Na-aman taki a moesoe wasi seibi tron na ini a Jordan Liba. Na-aman ben firi afrontoe bika foe a fasi fa den ben handri nanga en èn den rai di a ben kisi. Foe san ede a profeiti srefi no ben kan kon na doro èn ben taki ensrefi nanga en na presi foe seni wan foetoeboi? Èn troetroe, ibri liba na ini Siria ben boen a srefi leki a Jordan Liba! Heimemre ben de en problema. San ben de a bakapisi? Kolokoe foe en taki moro koni rai ben wini. „Ne a ben saka go èn seibi tron a ben doekroen go na ini a Jordan Liba, akroederi a wortoe foe a man foe a troe Gado, èn baka dati en skin ben tron baka leki a skin foe wan pikin boi, èn a ben kon krin.” — 2 Kownoe 5:14.
Son tron sma e kisi bigi winimarki te den abi srefi pikinso sakafasi.
Den bakapisi foe bigifasi
Ma den bakapisi di heimemre kan tjari kon gi wi, kan moro bigi leki soso taki wi no e kisi wan toe winimarki. Wan tra fasi foe heimemre de di wi kan froestan na ini a wortoe „hubris” di wani taki „kefalek bigi heimemre noso toemoesi foeroe froetrow, èn di nofo tron abi strafoe leki bakapisi” (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary). A wortoe disi abi en roetoe langalanga na ini a Grikitongo, èn akroederi a Grikitongo sabiman William Barclay, „a wortoe hubris moksi nanga heimemre èn ogri-atifasi . . . , a tegoe di wan sma abi na wan bigimemre fasi èn di e meki [wan sma] e lagi en kompe libisma”.
Wan krin eksempre foe a toemoesi bigi heimemre disi de foe feni na ini bijbel. A de a kefal foe Hanun, kownoe foe Amon. Inzicht in de Schrift e froeklari: „Bika foe a lobi boen-ati di Nahas ben sori David, meki David ben seni boskopoeman go foe trowstoe Hanun di en papa dede. Ma Hanun, foe di den granman foe en ben overtoigi en taki disi ben de soso wan falsi reide foe David foe kon ondrosoekoe a foto, meki a ben gi den foetoeboi foe David sjen, di a ben koti afoe foe den barba poeroe èn ben koti den krosi afoe te go na den bakasei èn dan a ben seni den gowe.”a Foe a sani disi di ben pasa, Barclay e taki: „A fasi dati fa den ben handri nanga den ben de hubris. A ben de afrontoe, ogri-atifasi, sjen na poebliki, bondroe kon na wán.” — 2 Samuèl 10:1-5.
Ija, a sma di abi bigifasi man kosi sma, noso a e meki tra sma firi sjen. A e firi switi foe hati wan sma na wan fasi sondro firi, èn baka dati a e prisiri nanga a lasi-ati èn dipi sjen di wan tra sma abi. Ma foe broko noso foe pori a lespeki di wan sma abi gi ensrefi, na wan sani di e doe ogri na toe difrenti fasi. A abi leki bakapisi taki a sma di e broko a lespeki foe trawan e lasi wan mati èn, pikinmoro seiker, a e meki wan feanti.
Fa wan troe kresten kan sori so wan takroe heimemre, ala di en Masra ben komanderi taki ’a moesoe lobi a sma na en sei leki ensrefi’? (Mateus 7:12; 22:39) A de troetroe kontrari ala sani di Gado nanga Krestes e prenki. Foe dati ede Barclay e taki a serjoesoe sani disi: „Hubris na a heimemre di e meki taki wan sma e tjalensi Gado.” Na a heimemre e taki: „No wan Jehovah no de” (Psalm 14:1). Noso soleki fa a taki na Psalm 10:4: „A godelowsoewan, foe en heimemre ede, a no e ondrosoekoe; ala den prakseri foe en na: ’Wan Gado no de.’” So wan heimemre noso bigifasi, no e meki wan sma tron feanti wawan foe en mati nanga famiri, ma so srefi foe Gado. Dati na wan kefalek takroe bakapisi!
No meki heimemre pori joe
Heimemre kan abi foeroe fasi — heimemre di e kon foe a lobi di wan sma lobi en kondre toemoesi, foe en ras ede, foe en posisi na ini a libimakandra èn foe en kaste, foe a skoroleri di a kisi, foe a goedoe di a goedoe, biginen, èn foe a makti di a abi. Na wan noso tra fasi, heimemre kan kon safrisafri na ini joe èn kan pori a fasi fa joe de.
Foeroe sma gersi foe abi sakafasi te den e handri nanga sma di hei moro den noso srefi nanga den speri foe den. Ma san e pasa te a sma di gersi foe abi sakafasi e kisi wan posisi foe makti? Dan wantewante a e tron wan ogri tiriman di e meki a libi tranga srefisrefi gi den sma di de kande na en ondro! Disi kan pasa nanga wan toe sma te den e weri wan uniform noso e tjari wan pas di e sori taki den abi makti. Srefi lanti-wrokoman kan abi heimemre te den e handri nanga a poebliki, te den e denki taki a poebliki de drape foe dini den, no foe den dini a poebliki. Heimemre kan meki wan sma abi grofoefasi, sondro firi; sakafasi kan meki wan sma abi switifasi.
Jesus ben kan abi heimemre èn ben kan grofoe te a ben de nanga den disipel foe en. A ben de wan volmaakti man, a Manpikin foe Gado, di ben e handri nanga onvolmaakti bakaman foe en di e handri wantewante sondro foe denki èn e meki den firi foe den basi den. Ma sortoe kari a ben gi den sma di ben arki en? „Kon na mi, oen alamala di e wroko tranga èn di abi hebi lai, èn mi sa gi oenoe kowroe-ati. Teki mi tjatjari na oen tapoe èn leri foe mi, bika mi abi safrifasi èn sakafasi foe ati, èn oenoe sa feni kowroe-ati gi oen sili. Bika mi tjatjari safoe èn mi lai lekti.” — Mateus 11:28-30.
Wi e doe moeiti ala ten foe waka na baka na eksempre foe Jesus? Noso wi e si taki wi grofoe, no de reidelek, de leki wan ogri-ati tiriman, sondro sari-ati, èn nanga heimemre? Leki Jesus, proeberi foe gi kowroe-ati, no foe kwinsi sma. Feti teige a pori di heimemre kan pori wan sma.
Te wi e prakseri den sani di wi ben taki na fesi, dan a de so taki ala heimemre no boen?
A lespeki di wan sma abi gi ensrefi kontrari bigifasi
Heimemre na so srefi „wan reidelek noso boen lespeki di wan sma abi gi ensrefi” (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary). Eigi-lespeki wani taki dati wan sma abi lespeki gi ensrefi. A wani taki dati joe e broko joe ede nanga a fasi fa tra sma e prakseri foe joe. Joe e broko joe ede nanga a fasi fa joe gersi èn a nen di joe abi na tra sma. A Spanjoro odo troe: „Taigi mi nanga soema joe e waka, dan mi sa taigi joe soema na joe.” Efoe joe lobi foe abi demakandra nanga sma di loboso, lesi, di no abi maniri, èn di e taki dotitaki, dan joe sa tron leki den. Den denki foe den sa libi marki na joe, èn neleki den, joe no sa abi lespeki gi joesrefi.
A no de foe taki, wan tra takroe sei de — heimemre kan meki wan sma prakseri toemoesi foe ensrefi noso abi soso bigifasi. Den leriman foe Wet nanga den Fariseiman na ini a ten foe Jesus ben abi heimemre bika foe den relisi gwenti foe den èn a toemoesi fromsoe fasi fa den ben sori densrefi. Jesus ben warskow gi den: „Ala den wroko di den e doe, den e doe foe sma si den; bika den e meki den pikin dosoe di abi tekst na ini, di den e weri den leki sani foe kibri den kon moro bradi, èn den e meki den franja foe den krosi foe den kon moro bigi [foe sori moro fromsoe]. Den lobi a moro prenspari presi na den neti njanjan èn den fesisei sidonpresi na ini den snoga, èn den odi na ini den wowojo presi èn den lobi foe sma kari den Rabi.” — Mateus 23:5-7.
So boen, a joisti heimemre wani taki dati wi moesoe abi wi denki na ini balansi. Prakseri toe taki Jehovah e si na ati, no soso a fasi fa wan sma gersi na dorosei (1 Samuèl 16:7; Jeremia 17:10). A si di wan sma e si ensrefi leki regtfardiki no wani taki dati a regtfardiki na ini Gado ai. Ma na aksi de now: Fa wi kan kweki troetroe sakafasi èn no kisi den takroe bakapisi foe heimemre?
[Foetoewortoe]
a Di a Watchtower Bible and Tract Society of New York, Inc., tjari kon na doro.
[Prenki na tapoe bladzijde 4]
Pikinso sakafasi ben tjari bigi wini kon gi Na-aman