Waktitoren LIBRARY TAPU INTERNET
Waktitoren
LIBRARY TAPU INTERNET
Sranantongo
  • BIJBEL
  • BUKU
  • KONMAKANDRA
  • w99 1/4 blz. 28-31
  • A Bâ-al anbegi — A strei foe wini na ati foe den Israèlsma

Felem no de na a pisi disi.

Sorry, wan sani no go bun di wi pruberi fu drai a felem.

  • A Bâ-al anbegi — A strei foe wini na ati foe den Israèlsma
  • A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1999
  • Edeprakseri
  • A srefi sortu tori
  • Soema ben de Bâ-al?
  • Foe san ede den ben feni en so wan prisiri sani?
  • Den ben waka nanga san den ben si, èn no nanga san den ben bribi
  • Soema ben wini?
  • A Bâ-al anbegi na wan warskow
  • Hori fasti na wi soifri retifasi
  • A opo taki gi a tru anbegi
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 2008
  • Yehovah du wan bigi sani na tapu Karmel-bergi
    Moi les di yu kan leri fu Bijbel
  • Now na a ten fu handri
    A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 2005
  • A opo taki gi a tru anbegi
    Teki na eksempre fu sma di ben abi bribi
Moro sani
A Waktitoren—A e taki fu Yehovah Kownukondre 1999
w99 1/4 blz. 28-31

A Bâ-al anbegi — A strei foe wini na ati foe den Israèlsma

Pikinmoro wan doesoen jari langa, wan strei ben strei foe wini na ati foe a nâsi Israèl. Na wán sei, joe ben abi a frede di sma ben frede foe kroektoe bribi ede èn seremonia gwenti di abi foe doe nanga seks, èn dati ben strei nanga bribi èn nanga loyaalfasi, na a tra sei. A toemoesi hebi strei disi di ben abi foe doe nanga a libi foe libisma, ben poti a Bâ-al anbegi kontrari na anbegi foe Jehovah.

A NÂSI Israèl ben o tan getrow na a troe Gado di ben tjari den komoto na Egipti? (Exodus 20:2, 3) Noso den ben o go na a sei foe Bâ-al, a pôpi gado foe Kanan, di ben pramisi foe meki a gron kon fatoe?

A strei disi na jeje fasi, di ben strei doesoendoesoen jari pasa kaba, wani taki wan sani ete gi wi. Foe san-ede? „Den sani disi”, na apostel Paulus ben skrifi, „den ben skrifi den leki wan warskow gi wi, di doro den kaba foe den seti foe sani” (1 Korentesma 10:11). A warskow di wi e kisi foe a bigi feti disi di pasa na ini a historia, sa kon moro prenspari te wi e froestan soema ben de Bâ-al, èn san a Bâ-al anbegi ben wani taki.

Soema ben de Bâ-al?

Den Israèlsma ben kon leri sabi Bâ-al di den ben doro Kanan, wan sani foe 1473 b.G.T. Den ben kon si taki den Kanansma ben anbegi ipi-ipi gado di ben gersi den gado foe Egipti, ala di den ben abi tra nen èn wan toe tra eigifasi. Ma bijbel e taki dati Bâ-al ben de a moro prenspari gado foe den Kanansma, èn den sabidensiman foe owroeten sani kon feni sani di e sori taki a ben de troetroe a moro prenspari gado (Kroetoebakra 2:11). Ala di Bâ-al no ben de a moro hei gado foe ala den gado di den ben abi, tokoe a ben de a gado di den Kanansma ben lobi moro. Den ben bribi taki a ben man tiri na alen, a winti, nanga den wolkoe èn taki en wawan ben kan jepi a pipel — so srefi den meti foe den nanga den sani di den ben prani — foe den meti tan kisi pikin èn den prani tan gro noso srefi foe den no dede. Efoe Bâ-al no ben sorgoe taki ogri no pasa nanga den dan Mòt, wan gado foe Kanan di ben lobi teki refensi, troetroe ben o tjari rampoe kon na den tapoe.

A Bâ-al anbegi ben lai nanga seremonia gwenti di abi foe doe nanga seks. Srefi den sani di den ben gebroiki foe anbegi èn di ben abi foe doe nanga Bâ-al, soleki den santa pilari nanga santa postoe ben abi foe doe nanga seks. Soleki fa a sori, dan den santa pilari — bigi ston noso ston di den ben koti kon tron wan sani di ben prenki a manpresi — ben agersi Bâ-al, a prati di mansma abi te seks e doe. Den santa postoe, na a tra sei, ben de oedoe sani noso bon di ben agersi Asjera, Bâ-al en patna èn a ben prenki na oemasma-presi. — 1 Kownoe 18:19.

A libi di sma ben libi wan motjolibi na ini den tempel èn a gi di den ben gi pikin-nengre leki srakti-ofrandi, ben de tra prenspari sani di ben abi foe doe nanga a Bâ-al anbegi (1 Kownoe 14:23, 24; 2 Kroniki 28:2, 3). A boekoe The Bible and Archaeology e taki: „Na ini den tempel foe den Kanansma joe ben abi mansma nanga oemasma di ben de motjo (’santa’ man nanga oema) èn den ben gi densrefi abra na wan lo takroe sortoe seks hoeroedoe. [Den Kanansma] ben bribi taki na wan fasi den seremonia gwenti disi ben meki sani go boen nanga den sani di den ben prani èn nanga den meti.” Na so den ben regtfardiki densrefi na relisi sei, ala di tweifri no de taki den anbegiman ben lobi doe hoeroedoe foe plisi a lostoe foe a skin. Dan fa Bâ-al ben kori na ati foe den Israèlsma?

Foe san ede den ben feni en so wan prisiri sani?

Kande foeroe Israèlsma ben wani wan relisi di no ben aksi so foeroe foe den. Te den ben anbegi Bâ-al, dan den no ben abi foe hori densrefi na a Wet, soleki Sabadei nanga den lo komando di ben taki foe boen gwenti nanga wet (Lefitikus 18:2-30; Deuteronomium 5:1-3). Kande foe di a ben go boen nanga den Kanansma na materia sei, meki tra sma ben denki taki den ben moesoe plisi Bâ-al.

A moesoe de so taki den santa presi foe Kanan, di sma sabi leki hei presi èn di ben de na den boesi na tapoe pikin bergi di ben komoto na den bigi bergi, ben de moi presi pe sma ben man si fa den seremonia gwenti ben doe foe meki libisma noso den meti kisi pikin noso foe meki sani gro. No langa baka dati, den Israèlsma no ben wani go nomo na den santa presi foe Kanan; den ben go bow den eigi santa presi srefi. „Èn den so srefi ben tan bow hei presi nanga santa pilari nanga santa postoe gi densrefi na tapoe ibri pikin bergi èn na ondro ibri moi bon di ben gi foeroe skaduw.” — 1 Kownoe 14:23; Hosea 4:13.

Ma a moro prenspari sani ben de taki a Bâ-al anbegi ben plisi a skin (Galasiasma 5:19-21). Den sani di sma ben doe foe kowroe tranga lostoe, ben ogri moro na angri di den ben angri foe kisi bogobogo prani nanga meti. Den ben gi glori na seks. Den foeroe pikin popki di diki komoto na gron de wan boeweisi foe disi, èn den popki disi ben abi boen bigi sjenpresi di ben prenki a wiki di sma ben wiki sekslostoe. Fesa, dansi nanga a pokoe di den ben plèi ben gi sma deki-ati foe doe hoeroedoe.

Wi kan prakseri wan situwâsi na a bigin foe herfst. Wi e si wan situwâsi na ini wan moi presi pe den anbegiman e dansi, ala di a fesa e law den ede èn a win droengoe den. A dansi di den e dansi foe meki libisma noso den meti kisi pikin noso foe meki sani gro, moesoe wiki Bâ-al di no ben doe noti na ini a zomer, so taki alen sa blesi a gron. Ibri leisi baka den e drai lontoe den santa pilari nanga postoe di e prenki a manpresi. A fasi fa den e dansi, spesroetoe a fasi fa den tempel motjo e dansi, e wiki sekslostoe nanga tranga lostoe foe a skin. A pokoe èn den sma di tanapoe e loekoe e gi den moro deki-ati. Èn kande, te a dansi doro en heimarki dan den dansiman e waka go na ini den kamra foe na oso foe Bâ-al foe doe hoeroedoe. — Numeri 25:1, 2; teki gersi Exodus 32:6, 17-19; Amos 2:8.

Den ben waka nanga san den ben si, èn no nanga san den ben bribi

Ala di foeroe Israèlsma ben lobi a fasi dati fa a Bâ-al anbegi ben wiki den tranga lostoe foe a skin, tokoe den ben anbegi Bâ-al toe foe di den ben frede. Foe di den Israèlsma ben kon lasi bribi na ini Jehovah, meki den ben frede dede, den ben frede a tamara, èn den ben wani kon sabi moro foe obia, san meki den ben go doe afkodrei, èn dati baka ben meki den teki prati na toemoesi ogri seremonia gwenti. The International Standard Bible Encyclopedia e froeteri fa den Kanansma ben gi grani na a jeje foe den dedesma, leki wan pisi foe na anbegi di den ben anbegi den fositen tata: „Den ben hori fesa . .  na ini a famiri grebi noso na pikin bergi pe beripe ben de èn den ben abi seremonia pe den ben kon droengoe èn ben abi seks (kande den ben abi seks nanga den eigi famiriman toe) ala di den ben denki taki den dedesma ben teki prati na dati toe.” Foe di den Israèlsma ben go doe den lagi afkodrei sani dati toe, meki moro nanga moro den ben kon prati foe Jehovah, a Gado foe den. — Deuteronomium 18:9-12.

Den Israèlsma, di ben wani waka nanga san den ben si, èn no nanga san den ben bribi, so srefi ben lobi den kroektoe gado — nanga den seremonia gwenti di sma ben doe gi den kroektoe gado (2 Korentesma 5:7). Srefi baka di den Israèlsma e si den kefalek moi wondroe foe Jehovah en anoe di wi no man si, tokoe foeroe foe den di ben gowe libi Egipti ben feni taki den ben moesoe si wan sani di ben memre den na en (Exodus 32:1-4). Sonwan foe den bakapikin foe den ben wani anbegi so srefi wan sani di den ben kan si, soleki den popki foe Bâ-al. — 1 Kownoe 12:25-30.

Soema ben wini?

A strei foe wini na ati foe den Israèlsma ben strei hondrohondro jari langa, sensi di den ben doro den lagi presi foe Moab sjatoe bifo den ben o go na ini a Pramisi Kondre te leki sma ben tjari den gowe na Babilon. Son leisi a ben gersi leki a strei ben lasi, tra leisi a ben gersi leki a ben wini. Ten ben de taki moro foeroe Israèlsma ben tan loyaal na Jehovah, ma nofotron den ben go anbegi Bâ-al. Wan prenspari sani di ben meki den doe disi ben de foe di den ben moksi nanga den heiden sma na den lontoe.

Baka di den legre foe den Kanansma lasi a strei, den Kanansma ben feti na wan moro triki fasi. Den ben libi krosibei foe den Israèlsma èn den ben gi den sma di ben wini den, deki-ati foe go anbegi den gado foe a kondre. Deki-ati kroetoeman soleki Gideon nanga Samuèl ben kakafoetoe gi a sani disi. Samuèl ben froemane a pipel: „Poeroe den gado foe den tra kondre . . . èn poti oen ati na tapoe Jehovah steifisteifi èn dini en wawan.” Wan pisi ten den Israèlsma ben gi jesi na a froemane foe Samuèl, èn den „ben poeroe den Bâ-al nanga den popki foe Astorèt èn ben bigin dini Jehovah wawan”. — 1 Samuèl 7:3, 4; Kroetoebakra 6:25-27.

Baka a tiri foe Saul nanga David, dan Salomo, di ben kon owroe, ben bigin tjari ofrandi gi den gado foe tra kondre (1 Kownoe 11:4-8). Tra kownoe foe Israèl nanga Juda ben doe a srefi èn den ben gi densrefi abra na Bâ-al. Ma tokoe den getrow profeiti nanga kownoe, soleki Elia, Elisa, nanga Josia ben teki fesi ini a feti di den ben feti foe poeroe a Bâ-al anbegi (2 Kroniki 34:1-5). Moro fara, na ini a pisi ten disi foe a historia foe Israèl, sma ben de di ben tan getrow na Jehovah. Srefi na a ten foe Akab nanga Iseibèl, di pikinmoro ala sma ben anbegi Bâ-al, seibi doesoen sma ben weigri foe ’boigi den kindi gi Bâ-al’. — 1 Kownoe 19:18.

Te foe kaba, baka di den djoe ben drai kon baka foe a katibo na Babilon, den no e taki moro foe a Bâ-al anbegi. Neleki den sma di den e taki foe den na ini Esra 6:21, na so den alamala ben ’poti densrefi aparti foe a dotifasi foe den nâsi foe a kondre èn den ben go moksi densrefi nanga den foe soekoe Jehovah, a Gado foe Israèl’.

A Bâ-al anbegi na wan warskow

Ala di someni langa kaba a Bâ-al anbegi no de moro, tokoe a relisi dati foe Kanan nanga a libimakandra foe a ten disi abi wán sani di de a srefi — den e gi glori na seks. A gersi leki na ala sei den e kori sma foe doe hoeroedoe (Efeisesma 2:2). „Wi e feti nanga a krakti di wi no kan si èn di e tiri a doengroe grontapoe disi, èn den jeje wrokoman foe a mamapresi srefi foe takroedoe”, Paulus e warskow. — Efeisesma 6:12, Phillips.

A „krakti [disi] di wi no man si” èn di e kon foe Satan, e gi sma deki-ati foe doe hoeroedoe, so taki den e kon na ini en makti na jejefasi (Johanes 8:34). Na ini a disiten libimakandra pe sma feni ala sani boen, sma no e gi densrefi abra na seks leki wan seremonia gwenti foe meki libisma noso den meti kisi pikin noso foe meki sani gro, ma na presi foe dati, den e doe en leki wan fasi foe kowroe den lostoe noso foe doe san den wani. Èn propaganda e kori sma toe. Prisiriten, pokoe, nanga reklame di abi seks boskopoe na ini, e foeroe sma ede. Den ogri prakseri disi abi krakti toe na tapoe den foetoeboi foe Gado. Foe taki en leti, moro foeroe foe den sma di sluit uit foe a kresten gemeente, na sma di ben doe den sani dati. Soso te wan Kresten e weigri doronomo foe arki den sani di kan meki en doe hoeroedoe, a sa tan krin. — Romesma 12:9.

Spesroetoe jongoe Kotoigi de ini kefar, foe di sma e gebroiki seks foe pristeri wan lo sani di jongoe Kotoigi lobi kande. Moro ogri srefi, den moesoe kakafoetoe gi a druk di tra jongoewan e poti na den tapoe. (Teki gersi Odo 1:10-15.) Foe eksempre, foeroe foe den ben kon ini problema na bigi fesa. Soleki fa a ben de nanga a Bâ-al anbegi foe fositen, na so pokoe, dansi nanga a kori di trawan e kori den foe abi seks e tron wan moksipatoe di e drai sma ede. — 2 Timoteus 2:22.

„Fa wan jonkoeman sa krin en pasi?” a psalm singiman ben aksi. „Foe di a de na ai akroederi a wortoe foe [Jehovah]”, a ben piki (Psalm 119:9). Neleki fa a Wet foe Gado ben komanderi den Israèlsma foe no moksi nanga den Kanansma, na so bijbel e sori san na den kefar te wi abi takroe kompe (1 Korentesma 15:32, 33). Wan jongoe Kresten e sori taki a lepi te a e kakafoetoe gi sani di kande e plisi den tranga lostoe foe a skin, ma di a sabi taki a kan doe en ogri na moreel sei. Neleki Elia di ben de getrow, wi no kan meki a fasi fa moro foeroe sma e denki, abi krakti na tapoe den bosroiti di wi e teki. — 1 Kownoe 18:21; teki gersi Mateus 7:13, 14.

Wan tra warskow abi foe doe nanga a lasi di sma kan lasi den bribi, „a sondoe di e kisi wi makriki” (Hebrewsma 12:1). A sori taki foeroe Israèlsma ben bribi na ini Jehovah ete, ma den ben si Bâ-al leki a gado di ben o sorgoe taki ogri no pasa nanga den sani di den ben prani èn taki a ben gi den san den ben abi fanowdoe foe a dei. Kande den ben denki taki a tempel foe Jehovah na Jerusalem ben fara toemoesi èn den no ben man hori densrefi na den wet foe en na wan boen fasi. A Bâ-al anbegi no ben aksi someni foe den èn a ben makriki — den ben kan tjari smoko-ofrandi srefi gi Bâ-al na tapoe a dak foe den eigi oso (Jeremia 32:29). Kande den ben go anbegi Bâ-al foe di den ben doe wan toe seremonia gwenti wawan noso srefi foe di den ben tjari ofrandi gi Bâ-al na ini a nen foe Jehovah.

Fa wi ben sa kan lasi wi bribi èn drifi gowe foe a libilibi Gado safrisafri? (Hebrewsma 3:12) Safrisafri wi ben sa kan lasi a warderi di wi ben abi fosi gi konmakandra nanga bigi konmakandra. So wan fasi e sori taki wi no e froetrow someni na ini a „njanjan” na jejefasi di Jehovah e gi „na a reti ten” (Mateus 24:45-47). Foe di wi kon swaki, meki wi no ben sa kan „hori a wortoe foe a libi boen steifi” moro noso wi e kweki wan ati srefi di e prakseri tra sani, èn kande wi e feti foe kon goedoe na materia sei noso e gi wisrefi abra na hoeroedoe. — Filipisma 2:16; teki gersi Psalm 119:113.

Hori fasti na wi soifri retifasi

Wi de seiker taki na ini a ten disi wan strei e strei foe wini na ati foe sma. Wi sa tan loyaal na Jehovah noso wi sa meki a hoeroe fasi fa a grontapoe disi e libi tjari wi go na wan seipasi? Na wan sari taki neleki fa den Israèlsma ben prisiri nanga den tegoe sani di den Kanansma ben doe, na so sma kori son kresten man nanga oema na ini a ten disi foe doe sjen sani. — Teki gersi Odo 7:7, 21-23.

So wan lasi na jejefasi no abi foe pasa nanga wi efoe wi, neleki Moses ’tan stanfaste neleki wi e si a Wan di wi no kan si’ (Hebrewsma 11:27). A troe taki wi moesoe „feti wan tranga feti gi a bribi” (Judas 3). Ma te wi e tan loyaal na wi Gado èn na den markitiki foe en, dan wi kan howpoe na tapoe a ten pe falsi anbegi foe têgo no sa de moro. Neleki fa na anbegi foe Jehovah ben wini a Bâ-al anbegi, na so wi kan de seiker taki heri esi „grontapoe seiker sa kon foeroe nanga a sabi foe Jehovah, soleki fa watra e tapoe se”. — Jesaja 11:9.

[Prenki na tapoe bladzijde 31]

San tan abra foe den santa pilari di den ben gebroiki gi a Bâ-al anbegi na Geser

[Sma di abi a reti foe a prenki na tapoe bladzijde 28]

Musée du Louvre, Parijs

    Sranantongo buku (1978-2025)
    Log Out
    Log In
    • Sranantongo
    • Seni en gi wan sma
    • Settings
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gebruiksvoorwaarden
    • Privacybeleid
    • Privacyinstellingen
    • JW.ORG
    • Log In
    Seni en gi wan sma