Aksi fu leisiman

O hei a gadri fu a tempel fu Salomo ben de?

A gadri ben de a pisi fu a tempel pe sma ben man go na ini a Santa pisi fu a tempel. Den Bijbel​—Nyun-Grontapuvertaling vertaling di ben kon na doro fosi 2023 ben e taki: „Wan gadri ben de na fes’sei fu na oso fu Gado. A gadri ben langa aiti meter nanga neigitenti centimeter èn a ben hei feifitenti na dri meter nanga fotenti centimeter [noso 120 el]. A langa sei fu a gadri ben langa a srefi leki a bradi sei fu na oso” (2 Kron. 3:4). Tra Bijbel e taki tu dati a gadri ben hei feifitenti na dri meter nanga fotenti centimeter. A no de fu taki dati disi ben de wan hei toren.

Ma na Ingrisitongo Nyun-Grontapuvertaling fu 2023 e taki disi fu a gadri fu a tempel fu Salomo: „A ben hei 20 el”, noso sowan 9 meter.a Luku wan tu reide fu san ede wi tyari a kenki disi kon.

1 Kownu 6:3 no e taki o hei a gadri ben de. Na ini a vers dati, a skrifiman Yeremia e taki o langa èn o bradi a gadri ben de, ma a no e taki o hei a ben de. Ma ini a tra kapitel, a e taki finfini fu tra prenspari pisi fu a tempel soleki a kopro se, den tin wagi, nanga den tu kopro pilari di ben de na fes’sei fu a gadri (1 Kow. 7:15-37). Efu trutru a gadri ben hei psa 50 meter èn a ben hei moro a tra pisi fu a tempel, dan fu san ede Yeremia no taki o hei a gadri ben de? Srefi furu hondro yari bakaten, Dyu skrifiman skrifi taki a gadri no ben hei moro a tra pisi fu a tempel fu Salomo.

Sabiman e tweifri efu den skotu fu a tempel ben o man hori wan gadri di ben hei psa feifitenti na dri meter. Na ini owruten, hei gebow di ben meki fu ston, soleki den portu fu den tempel na ini Egepte, ben bradi srefsrefi na ondrosei èn den ben moro smara na tapsei. Ma a tempel fu Salomo ben de tra fasi. Sabiman e bribi taki den skotu no ben deki moro leki 2.7 meter. Dati meki historiaman Theodor Busink ben taki: „Te wi e luku o deki a skotu fu a [pisi pe sma ben e go na ini a tempel] ben de, dan a gadri no ben kan hei feifitenti na dri meter nanga fotenti centimeter [noso 120 el].”

A kan taki den sma di ben meki kopi fu Bijbel ben meki wan fowtu di den ben skrifi 2 Kroniki 3:4 abra. Aladi son owruten kopi fu Bijbel e taki „120” na ini a vers disi, tòg tra Bijbel di furu sma e fertrow, soleki a Codex Alexandrinus di ben skrifi moro leki 1500 yari psa, nanga a Codex Ambrosianus di ben skrifi moro leki 1400 yari psa, e taki „20 el”. Fu san ede wan sma di ben skrifi Bijbel abra ben o meki a fowtu fu skrifi „120”? Na ini Hebrewtongo, a wortu di wani taki „wan hondro” èn a wortu di wani taki „el” gersi makandra. Sobun, a ben kan psa makelek taki wan sma di ben e skrifi Bijbel abra, ben skrifi „wan hondro” na presi fu „el”.

A no de fu taki dati aladi wi e pruberi fu ferstan den sani disi moro bun fu man taki soifri fa a tempel fu Salomo ben de, tòg wi e poti prakseri moro furu na san a tempel ben e prenki. A ben e prenki a bigi agersi tempel. Wi de nanga tangi trutru taki Yehovah gi ala den futuboi fu en a kari fu kon anbegi en na a tempel fu en.​—Hebr. 9:11-14; Openb. 3:12; 7:9-17