Milyunmilyun sma di dede sa libi baka

MILYUNMILYUN sma di dede sa libi baka—fa disi de wan howpu di e waran yu ati! Ma a de wan tru howpu? San de fanowdu fu overtoygi yu fu dati? Fu kan bribi wan pramisi, dan yu musu de seyker taki na sma di gi na pramisi, no wwan de klari fu meki a kon tru ma man fu du dati tu. Suma fu dati-ede na a sma di pramisi taki milyunmilyun sma di dede sa libi baka?

Na a mofoyari fu 31 G.T. Yeyses Krestes ben taki na wan krakti fasi taki Yehovah Gado ben gi en na makti fu opo den dedewan baka. Yeyses ben pramisi: „Neleki fa na Tta e opo den dedewan èn e meki den kon a libi, na so na Manpikin tu e meki kon a libi suma a wani. No fruwondru fu dati, bika na yuru e kon pe ala sma di de na ini den memre-grebi, sa yere en [Yeyses] sten èn sa kon na doro” (Yohanes 5:21, 28, 29). Iya, Yeyses Krestes pramisi taki milyunmilyun sma di dede sa libi baka na a grontapu disi nanga na fruwakti fu tan na tapu fu têgo (Yohanes 3:16; 17:3; teki gersi Psalm 37:29 èn Mateyus 5:5).a Fu di na Yeyses ben gi na pramisi disi meki nanga wan korostu ati wi kan teki taki a de klari fu meki a kontru. Ma a man fu du dati tu?

Leki fa a tori fu beybri e sori, dan na a ten dati di Yeyses ben gi na pramisi dati, a no ben opo noyti ete wan sma baka fu dede. Ma moro mendri leki tu yari a baka a ben sori tapu wan krakti fasi taki a no de klari wwan ma so srefi man fu meki na opobaka kon.

„Lasarus, kon na doro!”

A ben de wan sani di psa di e seki yu ati. Lasarus ben siki srefisrefi. En tu sisa, Mariya nanga Marta, ben seni taygi Yeyses di ben de na abrasey fu na Yordaan liba: „Masra, luku! na sma di yu abi lobi gi en, e siki” (Yohanes 11:3). Iya, Yeyses ben lobi na famiri disi srefisrefi. Kande a ben de furutron na den oso na ini Betaniya leki fisitiman (Lukas 10:38-42; teki gersi Lukas 9:58). Ma now a lobi mati fu Yeyses ben siki tranga.

Ma san Mariya nanga Marta ben fruwakti taki Yeyses ben sa du? Den no ben aksi en fu kon na Betaniya. Ma den ben sabi taki Yeyses ben lobi Lasarus. Yeyses no ben sa wani fu go luku en siki mati? Sondro fu degedege den ben howpu taki Yeyses ben sa dresi en tapu wan wondru fasi. Na a pisiten disi fu en diniwroko te yu luku en bun dan Yeyses ben du furu wondru fu dresi sma, èn srefi a fara fu wan presi no ben de wan problema gi en. (Teki gersi Mateyus 8:5-13.) A ben sa du sonte wan sani di de moro pikinso gi so wan lobi mati? Na wan vreemde sani taki Yeyses no ben go wantewante na Betaniya, ma ben tan den tu tra dey pe a ben de. — Yohanes 11:5, 6.

Lasarus ben dede syatu baka di den ben seni na boskopu, kande na a ten di Yeyses ben kisi na nyunsu. (Teki gersi Yohanes 11:3, 6, 17.) Ma no wan tra boskopu ben de moro fanowdu. Yeyses ben sabi oten Lasarus ben dede, èn a ben de ini en prakseri fu du wan sani. Ala di a ben taki fu na dede fu Lasarus, a ben taygi en disipel: „Lasarus wi mati go rostu, ma mi e go drape fu wiki en puru fu na sribi” (Yohanes 11:11). Bifosi dati Yeyses ben wiki tu sma fu dede èn na ini ala tu okasi syatu baka di na sma ben dede.b Ma na tron disi a ben sa de tra fasi. Te fu kba na a ten di Yeyses ben doro na ini Betaniya, dan en lobi mati ben dede fo dey kba (Yohanes 11:17, 39). Yeyses ben kan meki wan sma kon a libi baka di ben dede so langa kba èn di en skin ben bigin pori kba?

Di Marta di ben de wan fiksi uma ben yere taki Yeyses ben e kon, a ben lon go miti en. (Teki gersi Lukas 10:38-42.) Sodra a ben miti Yeyses, a ben taki fu a gron fu en ati: „Masra, efu yu ben de dya, mi brada no ben o dede.” Toku a ben tyari en bribi kon a fesi: „Mi [e sabi] . . . taki ala san yu e aksi Gado, Gado sa gi yu.” Na sari fu en di ben seki Yeyses ati ben meki Yeyses dyaranti en: „Yu brada sa opo baka.” Di Marta ben sori a bribi di a ben abi ini wan opobaka di o kon, dan Yeyses ben taygi en krin: „Mi na a opobaka èn na libi. A sma di e sori bribi na ini mi, awinsi a dede, a sa kon a libi.” — Yohanes 11:20-25.

Di Yeyses ben kon na a grebi, a ben taki fu puru na ston di ben de na fesi na olo. Biginbigin Marta ben kakafutu: „Masra, a musu e smeri now kba, bika a de fo dey kba.” Ma Yeyses ben dyaranti en: „Mi no ben taygi yu taki yu sa si na glori fu Gado efu yu ben sa bribi?” Ne, baka di a ben begi tranga, a ben komanderi: „Lasarus, kon na doro!” Lasarus ben kon na doro tapu na komando fu Yeyses, ala di a ben dede fo dey kba! — Yohanes 11:38-44.

A psa trutru?

Na Evangelium fu Yohanes e fruteri fu na tori fu na opobaka fu Lasarus leki wan tru historiya tori. Den finifini pisi de a libi srefisrefi taki a ben sa kan de soso wan agersitori. Fu degedege na a historiya trufasi fu en, e wani taki fu degedege na ala den wondru fu beybri, èn so srefi na a opobaka fu Yeyses Krestes srefi.c Èn fu taki taki na opobaka fu Yeyses no de tru, e wani taki fu poti na heri kresten bribi krinkrin a wan sey. — 1 Korente sma 15:13-15.

Te yu luku en bun, efu yu e bribi taki Gado de, dan fu bribi na ini na opobaka, no musu de wan problema. Fu gi wan eksenpre: Wan sma kan meki den teki na tapu wan videobanti san a wani psa nanga en gudu baka te a dede, èn baka en dede te yu luku en bun dan en famiriman nanga mati kan si èn yere fa a e tyari kon a krin san musu psa nanga den gudu di a libi na baka. So wan hondro yari psa kba yu no ben kan denki taki so wan sani ben kan . Èn son sma di e libi now na ini farawe pisi fu na grontapu, no kan frustan na „wondru” fu na video techniek kwetikweti. Efu libisma fu di den e meki kobroyki fu den wetenschappelijk gronprakseri di na Mekiman poti fu kan tyari so wan sani kon baka fu si èn yere, dan na Mekiman no ben sa kan du moro furu? A no de fu dati-ede wan reydelek sani taki na Sma di meki na libi kan opo wan sma baka fu dede fu di A e poti a sma di a de, go baka na ini wan nyun skin di a meki?

Na wondru fu na tyari kon na libi baka fu Lasarus ben abi leki marki fu meki na bribi na ini Yeyses nanga na opobaka kon moro bigi (Yohanes 11:41, 42; 12:9-11, 17-19). Na wan fasi di e seki yu ati a e tyari so srefi kon a krin na wani nanga na lostu fu Yehovah nanga en Manpikin fu meki na opobaka kon.

’Gado sa abi wan fayafaya lostu’

Na fasi fa Yeyses ben du tapu na dede fu Lasarus e tyari wan spesrutu fasi fu na Manpikin fu Gado fu firi sani esi-esi kon a krin. Den dipi firi fu en na a okasi disi e sori en tranga lostu fu wiki den dedewan. Wi e leysi: „Di Mariya ben kon pe Yeyses ben de, èn so esi leki a ben si en, a ben fadon na en futu èn ben taygi en: ’Masra, efu yu ben de dyaso dan mi brada no ben o dede.’ Di Yeyses ben si a e krey èn den dyu di ben kon nanga en ben e krey, a ben soktu na ini yeye èn kon de ongorostu; èn a ben taki: ’Pe unu poti en ddon?’ Èn den ben taygi en: ’Masra kon èn si.’ Yeyses ay ben lon watra. Ne den dyu ben taki: ’Luku fa a ben lobi en!’” — Yohanes 11:32-36.

Na dipi sari-ati firi fu Yeyses e kon dya na krin nanga dri grupu fu wortu: „ben soktu”, „ben kon de ongorostu” nanga „Yeyses ay ben lon watra”. Den wortu di Yohanes ben kobroyki ini na tongo di ben de biginbigin fu skrifi na tori disi di e seki yu ati, e sori o fara disi ben seki Yeyses.

Na Griki wortu di poti abra nanga „ben soktu”, e kon fu wan werkwortu (em^.bri^.ma’o^.mai) di wani taki, wan sani di e hati yu ofu di e seki yu dipi. Na beybri komentatorman William Barclay e taki: „Den e kobroyki [em^.bri^.ma’o^.mai] na ini na kowôn klassiek Grikitongo gi na hari blo fu wan asi. Dyaso a kan wani taki nomo taki so wan dipi emotie ben grabu Yeyses taki wan soktu sondro fu a wani ben kon fu en ati.”

Na wortu di poti abra nanga „ben kon de ongorostu”, e kon fu wan Griki wortu (ta^.ras’so) di e sori tapu firi di kon hey. Leki fa The New Thayer’s Greek-English Lexicon of the New Testament e taki dan a wani taki „fu tyari na inisey firi fu wan sma kon ini buweygi, . . . meki furu pen nanga sari kon”. Den wortu di poti abra nanga „ay ben lon watra”, e kon fu wan Griki werkwortu (da’kru^.o) di wani taki „trowe watra-ay, e krey safri”. Disi de tra fasi leki na „krey” fu Mariya èn den dyu nanga en, di Yohanes 11:33 e fruteri fu den. Drape na Griki wortu (fu klai’o) e wani taki krey taki sma e yere ofu krey tranga.d

Na dede fu en lobi mati Lasarus èn na si di a ben si den sisa fu Lasarus ben e krey ben seki Yeyses dipi na a ten dati. Yeyses ati ben furu so nanga emotie taki den ay fu en ben kon furu nanga watra-ay. San ben de so aparti de taki Yeyses a fesi fu disi ben opo tu tra sma baka fu dede. Èn na a okasi disi seyker a ben abi na prakseri fu du na srefi nanga Lasarus (Yohanes 11:11, 23, 25). Toku ’en ay lon watra’. Na meki fu sma kon baka na libi no de sobun wan aladey afersi fu Yeyses. Den safu èn dipi firi fu en, so leki disi ben kon a fesi na a okasi disi, ben sori krin taki a abi na tranga lostu fu puru ala ogri di dede tyari kon.

Fu di Yeyses de ’na soyfri prenki fu na persoon fu Yehovah Gado’, meki wi e fruwakti nanga reti no moro mendri fu wi heymel Tta (Hebrew sma 1:3). Fu na wani di Yehovah wani fu wiki sma fu dede, na kotrow man Yob ben taki: „Wan tranga man na skinfasi kan kon baka na libi efu a dede? . . . Yu sa kari, èn mi srefi sa piki. Akruderi na wroko fu den anu fu yu yu sa abi wan tranga lostu” (Yob 14:14, 15). Na ini na tongo di ben de biginbigin na wortu di poti abra nanga „yu sa abi wan tranga lostu” wani taki angri fu wan sani ofu fu wani wan sani srefisrefi (Genesis 31:30; Psalm 84:2). A de krin taki Yehovah nanga furu fruwakti e luku go na a opobaka.

Wi kan bribi trutru ini na pramisi fu na opobaka? We, a no de wan sani fu degedege taki Yehovah nanga en Manpikin ala tu wani èn man fu meki na pramisi dati kontru. San disi e wani taki gi yu? Na fruwakti fu kon de wán baka nanga den dede lobiwan, leti dya na grontapu ondro toestand fu vrede!

Dati de now na howpu fu Roberta (di wi ben taki fu en na ini na artikel a fesi). Wantu yari baka di en mma ben dede, dan Yehovah Kotoygi ben yepi en fu studeri na beybri finifini. A e memre: „Di mi ben leri sabi na howpu fu na opobaka, mi ben musu krey. A ben de wan wondru sani fu sabi taki mi sa si mi mma baka.” Efu yu ati e angri netso fu si wan lobi famiriman baka, dan a no de fu taki taki yu sa wani sabi moro fu na wondru fruwakti disi. Wi sa taki moro fini fu na seykerfasi fu na howpu disi tapu bladzijde 12 te 22 fu na tijdschrift disi.

[Foetoewortoe]

[Prenki na tapoe bladzijde 5]

Na opo di Yeyses opo na umapikin fu Yaïrus baka e gi wan fondamenti fu bribi ini wan opobaka di e kon fu den dedewan

[Prenki na tapoe bladzijde 6]

Na dede fu Lasarus ben seki Yeyses dipi

[Prenki na tapoe bladzijde 7]

Na prisiri fu den sma di o de kotoygi fu na opobaka sa kruderi nanga na prisiri fu na weduwe fu Naïn di Yeyses ben wiki na dede manpikin fu en baka