Lingisa Kukholwa Kwabo
Umndeni Wakhe Wawuvikela, Wawunakekela, Waphindze Waphikelela
JOSEFA wakhweta lomunye umtfwalo emhlane wembongolo. Ase umcabange sekumnyama, asemtini waseBhetlehema futsi atsatsa luhambo alayishe imitfwalo kulembongolo lencane. Bekacabanga ngeluhambo loludze lolwalummele. Beluya eGibhithe! Live lelinebantfu balesinye sive, lakhuluma lolunye lulwimi, labaphindze babe nemasiko lehlukile lobekutawuletsela umndeni wakhe insayeya yekutivumelanisa naleso simo.
Bekulukhuni kutsi atjele umkakhe lamtsandza kakhulu Mariya kodvwa wacunga sibindzi wenta njalo. Watjela Mariya kutsi ube neliphupho lapho ingilosi beyimphatsele umlayeto lovela kuNkulunkulu lotsi: Herodi ufuna kubulala indvodzana yakho leseyincane! Bekufanele bahambe ngaleso sikhatsi. (Mat. 2:13, 14) Leyondzaba yamkhatsata Mariya. Bekungenteka njani kutsi umuntfu afune kubulala umntfwana lomsulwa nalongesiyo ingoti? BoJosefa naMariya abavisisinga kahle kutsi kungani Herodi afuna kubulala lomntfwana. Babobabili betsemba Jehova futsi bacala kulungiselela loluhambo.
Ngesikhatsi bantfu baseBhetlehema baselele bangati lutfo ngalokwentekako Josefa, Mariya kanye naJesu baphuma ngalobo bumnyama bangabonwa ngumuntfu. Njengobe Josefa aya ngaseningizimu, sibhakabhaka sacala kukhanya ngasemphumalanga futsi kungenteka watibuta kutsi batawuhlangabetana nani. Lombati lophansi bekangakhona njani kuvikela umndeni emimoyeni lenemandla? Bekatawukhona yini kuchubeka ondla umndeni wakhe? Bekatawukhona yini kuphikelela ekunakekeleni sabelo sakhe lebesesindza labekasiniketwe nguJehova sekukhulisa lomntfwana lowehlukile? Josefa wahlangabetana netinsayeya leticedzana emandla. Njengobe sicabangela kutsi wentani kute aphumelele kuto, sitawuhlola kutsi bobabe lamuhla kanye natsi sonkhe sidzinga kulingisa kukholwa kwaJosefa.
Josefa Wawuvikela Umndeni Wakhe
Etinyangeni letendvulela loko, edolobheni lakubo eNazaretha, imphilo yaJosefa yashintja ngemuva kwekutsembisana umshado nendvodzakati yaHeli. Bekumkhanyela Josefa kutsi Mariya ungumntfu wesifazane lomsulwa kanye nalocotfo. Watibonela yena kutsi sewukhulelwe Mariya. Wancuma kumdivosa ngasese kute angamtseli ngelihlazo.a Ngalesosikhatsi, ingilosi yakhuluma naye ngeliphupho yachaza kutsi Mariya ukhuleliswe ngumoya longcwele waJehova. Lengilosi yaphindze yachaza kutsi lendvodzana labeyetfwele beyitele ‘kusindzisa bantfu baNkulunkulu etonweni tabo.’ Yaphindze yakhutsata Josefa yatsi: “Ungesabi kumtsatsa Mariya umkakho.”—Matewu 1:18-21.
Josefa indvodza lelungile nalelalelako wakwenta loko. Wasemukela sabelo lesibaluleke kakhulu sekukhulisa kanye nekunakekela indvodzana lebeyingatalwa nguye kodvwa lebeyiligugu kuNkulunkulu. Ngemuva kwaloko, walalela umtsetfo wembusi ngekutsi atsatse umfati wakhe lokhulelwe aye naye eBhetlehema bayobhalisela lubalo. Indvodzana yabo yatalelwa lapho.b
Josefa akabuyelanga nemndeni wakhe eNazaretha, esikhundleni saloko bahlala eBhetlehema lokuyindzawo lebeyichele ngemakhilometha lambalwa eJerusalema. Bebamphofu kodvwa Josefa wenta labengakwenta kute avikele Mariya kanye naJesu ekwesweleni nome ekuhluphekeni. Ngemuva kwesikhashana bahlala ekhaya lebeliphansi ngetemnotfo. Ngalesikhatsi Jesu angasesilo luswane kodvwa sekangumntfwana lomncane, mhlawumbe angetulu kwemnyaka budzala, kuphila kwabo kwashintja.
Licembu lemadvodza lefika kubo, babhuli ngetinkhanyeti baseMphumalanga lokungenteka kutsi bebachamuka eBhabhulona. Bebalandzele inkhanyeti leyabaholela ekhaya laJosefa naMariya futsi bebafuna kubona umntfwana lobekatawuba yinkhosi yemaJuda. Lamadvodza, bekanenhlonipho lejulile.
Akwatiwa kutsi bekati yini nome bebangati kodvwa lababhuli betinkhanyeti bafaka kuphila kwaJesu engotini. Lenkhanyeti yacale yabaholela Jerusalema kunekutsi ibaholele eBhetlehema. NabaseJersalema bakhuluma nenkhosi lembi Herodi kutsi bafuna umntfwana labekatawuba yinkhosi yemaJuda. Loko kwabangela lenkhosi kutsi itfukutsele kakhulu.—Fundza sihloko lesitsi, “Umbuto Lovela Kubafundzi . . . Ngubani Lowatfumela ‘Inkhanyeti’?” ekhasini 29.
Kuyajabulisa kutsi Jehova wangenela. Kwenteka njani loko? Letivakashi taletsa tipho futsi betingafuni nekubhadalwa ngato. Kungenteka kutsi kwabamangalisa boJosefa kanye naMariya kutitfola sebanetipho letifaka ekhatsi “igolide, nemphepho, nemakha,” lobekutintfo letiligugu. Lababhuli ngetinkhanyeti bebahlose kubuyela eNkhosini Herodi kute bayomtjela kutsi bamtfolile lomntfwana. Jehova wangenela kulendzaba. Asebentisa liphupho wacondzisa lababhuli ngetinkhanyeti kutsi babuyele emakhaya ngalenye indlela.—Matewu 2:1-12.
Ngemuva kwesikhashana lababhuli ngetinkhanyeti bahambile, Josefa watfola secwayiso engilosini yaJehova lesitsi: “Vuka, utsatse umntfwana nenina, nibalekele eGibhithe, nifike nihlale khona niyawuze nitjelwe ngimi; ngobe Herodi utawufuna lomntfwana kuze ambulale.” (Matewu 2:13) Siphawulile kusukela ekucaleni kwalendzaba kutsi Josefa watsatsa sinyatselo ngekushesha. Kuphepha kwemntfwana wakutsatsa njengalokubaluleke kakhulu futsi wahamba nemndeni wakhe waya eGibhithe. Tipho letidulile latitfola kulababhuli ngetinkhanyeti labangemacaba taniketa umndeni wakhe tintfo letibalulekile lebebatatisebentisa kulendzawo lebebatawuhlala kuyo sikhashana.
Tinganekwane kanye netindzaba letidvumile betecisa natichaza luhambo lwaJosefa lwaseGibhithe ngobe titsi Jesu wenta simangaliso kute ente loluhambo lube lufisha. Kuloluhambo titsi, wenta tigebengu tangabi yingoti kubo waphindze wehlisa emagala esihlahla selusundvu kute unina akhone kukha leto titselo.c Liciniso likutsi loluhambo beluludze, luyingoti futsi lungatiwa nekutsi lutawuphetsela kuphi.
Batali bangafundza lokunyenti esibonelweni saJosefa. Bekakulungele kuyekela umsebenti wakhe aphindze alahlekelwe yimphilo lentofontofo kute avikele umndeni wakhe. Kuyacaca-ke kutsi, Josefa bekatsatsa umndeni wakhe njengesipho lesivela kuJehova. Lamuhla batali bakhulisa bantfwana babo kulelive leliyingoti leligcwele imimoya leyingoti, leyonakalisako nobe lengababulala bantfwana. Kuyakhutsata kubona bomake kanye nabobabe labenta tincumo letifanana netaJosefa kute bavikele bantfwana babo emimoyeni lenjalo.
Josefa Wondla Umndeni Wakhe
Kubonakala shengatsi umndeni waJosefa awuzange uhlale sikhatsi lesidze eGibhithe ngobe ngekushesha ingilosi yatjela Josefa kutsi Herodi sewufile. Josefa waphindze watsatsa umndeni wakhe wabuyela eveni lakubo. Siphrofetho sasendvulo sasho kutsi Jehova bekatawutjela indvodzana yakhe “kutsi iphume eGibhithe.” (Matewu 2:15) Josefa wabanendzima ekugwalisekeni kwaso kodvwa bekatawuyisa kuphi umndeni wakhe ngalesosikhatsi?
Josefa bekahlale aphapheme. Bekamesaba umbusi lowalandzela Herodi, Akhelawusi ngobe naye bekanebudlova futsi angumbulali. Kucondziswa nguNkulunkulu kwasita Josefa kutsi atsatse umndeni wakhe abheke enyakatfo bucalu neJerusalema kanye nebungoti bayo wabuyela edolobheni lakubo eGalile. Kuleyondzawo, yena naMariya bakhulisa umndeni wabo.—Matewu 2:19-23.
Bebaphila imphilo lemelula kodvwa beyingesintofontofo. LiBhayibheli litsi Josefa bekangumbati, lokuligama lelihlanganisa imisebenti leminyenti lebeyihlobene nekusetjentiswa kwetingodvo lokufaka ekhatsi kujuba tihlahla, kutitfutsa, kutilolonga kahle kute tisetjentiswe nakwakhiwa tindlu, tikebhe, emabhuloho lamancane, tinkalishi, emasondvo, emajoka kanye netinhlobo letehlukehlukene temathuluzi lasetjentiswa balimi. (Matewu 13:55) Loyo bekungumsebenti lodzinga emandla. Umbati, ngetikhatsi teliBhayibheli bekavame kusebentela ngasemnyango wendlu yakhe nome endlini yekubatela leseceleni kwelikhaya lakhe.
Josefa bekasebentisa emathuluzi lehlukehlukene, lamanyenti awo bekawatfole kubabe wakhe. Lamathuluzi kungenteka kutsi bekafaka ekhatsi sikwele, silinganiso (plummet), lusinga, lizenjana, lisaha, ingelo (adze), ihhamela, sandvo, lishizolo, libhola bekalisebentisa nebutjoki lobuncane lobekabujikijikisa, kanye nema-glue lehlukehlukene netipikili lokungenteka kutsi betidulile.
Asewucabange Jesu asengumfana abukela babe wakhe asebenta. Emehlo akhe bekawavulile futsi anake konkhe lokwentiwa nguJosefa, akutsandza, awatsandza emandla labekasemahlombe kanye nemikhono lecinile, tandla letinelikhono nemehlo lanakisisako. Kungenteka kutsi Josefa wacala kukhombisa indvodzana yakhe lencane umsebenti lomelula lonjengekusebentisa lithuluzi lelitsite kute ihwaye losekubatiwe. Kungenteka kutsi Josefa wafundzisa Jesu tinhlobo letehlukehlukene tetingodvo lebekatisebentisa lebetifaka ekhatsi umkhiwa, um-okhi, nobe umncumo.
Jesu waphindze wabona kutsi tandla teyise lebekatisebentisa nakajuba tihlahla atitfutsa, ahlanganise tintfo letibatiwe ngato, bekaphindze atisebentisele kushikisha nedvudvuta yena, make wakhe kanye nebantfwabakubo. Umndeni waJosefa kanye naMariya wakhula kwate kwaba nebantfwana labasitfupha ngephandle kwaJesu. (Matewu 13:55, 56) Kwadzingeka kutsi asebente kamatima Josefa kute anakekele aphindze ondle lomndeni wakhe.
Nanobe kunjalo, Josefa bekati kutsi tidzingo letihambisana nebuhlobo bemndeni wakhe naNkulunkulu betibaluleke kakhulu. Ngaleso sizatfu wasebentisa sikhatsi lesitsite afundzisa bantfwana bakhe ngaNkulunkulu Jehova kanye nemitsetfo yaKhe. Yena kanye naMariya bebahlale batsatsa bantfwana babo baye nabo esinagogeni lakubo lapho umtsetfo waNkulunkulu bewufundvwa uphindze uchazwe khona. Kungenteka kutsi Jesu bekabanemibuto leminyenti ngemuva kwekuya lapho futsi Josefa bekatimisela kute enetise indvodzana yakhe ngetimfundziso temibhalo. Josefa bekaphindze ahambe nemndeni wakhe aye nawo emikhosini lemikhulu yenkholo eJerusalema. Kute aye emkhosini weliPhasika waminyaka yonkhe bekudzingeka kutsi asebentise sikhatsi lesingemaviki lamabili kuloluhambo lobelungemakhilometha lacishe abengu-113, lobekusikhatsi lasisebentisela kuya nekubuya kulomkhosi.
Tinhloko temindeni yemaKhristu lamuhla tenta lokufananako. Kucecesha bantfwana bato ngaNkulunkulu tikutsatsa njengalokumcoka kwendlula kuphila imphilo lentofontofo. Ngetulu kwaloko tihamba nebantfwana bato natiya emihlanganweni yebuKhristu, lemikhulu nalemincane. NjengaJosefa tiyati kutsi kute lokumcoka kwendlula kutinika sikhatsi sekuba nebantfwabato.
‘Siphatseke Kabi’
Ngesikhatsi Jesu aneminyaka lengu-12 budzala, Josefa wahamba nemndeni wakhe waya nawo eJerusalema njengobe bekavame kwenta. BekuliPhasika, sikhatsi sekujabula futsi imindeni lemikhulu beyitsatsa luhambo loludze indzawonye, yendlule endzaweni lenetihlahla netjani isuka emaphandleni. Naseyisedvute nendzawo lenhle eceleni kweJerusalema, lebekulidolobha lelisendzaweni lephakeme, linyenti layo belihlabela tihlabelelo letimnandzi. (Tihlabelelo 120–134) Kungenteka kutsi lelidolobha beligcwala emakhulu etinkhululungwane tebantfu. Ngemuva kwalomkhosi, imindeni beyiphindze itsatse luhambo indzawonye ibuyele emakhaya. BoJosefa naMariya, njengobe bebanemisebenti leminyenti bacabanga kutsi Jesu uhamba nalelinye licembu, mhlawumbe emalunga emndeni wakubo. Ngemuva kwelilanga leligcwele bashiye iJerusalema kwabakhanyela kutsi Jesu akekho.—Lukha 2:41-44.
Ngemuva kwaloko, bajika babuyela eJerusalema bayofuna Jesu. Cabanga kutsi lelidolobha beselibonakala lingesilihle kanjani njengobe beselinebantfu labambalwa. Ngaleso sikhatsi boMariya naJosefa bebetama kumemeta Jesu etitaladini letehlukehlukene. Bekashonephi kantsi lomfana? Ngelilanga lesitsatfu solo bamfuna, watisola yini Josefa wacabanga kutsi uyamehlula lomsebenti lobekawuphatsiswe nguJehova? Ekugcineni baya ethempelini. Nabefika khona bamfuna bate befika endzaweni lapho emadvodza lamanyenti lebekawati kahle umtsetfo bekahlangene khona futsi bamtfola lapho Jesu. Cabanga indlela Mariya naJosefa labativa bakhululeke ngayo!—Lukha 2:45, 46.
Jesu bekalalele emadvodza lebekawati kahle umtsetfo aphindze awabute nemibuto. Indlela lomntfwana labekacondza ngayo aphindze aphendvula ngayo, yawamangalisa lamadvodza. NaboMariya naJosefa bamangala. Emibhalweni, sitfola kutsi Josefa akashongo lutfo. Atsintsekile, Mariya watikhulumela yena kanye nendvodza yakhe watsi: “Mntfwanami, ukwenteleni loku kitsi? Uyihlo kanye nami sesiphatseke kabi ngekukufuna singakutfoli.”—Lukha 2:47, 48.
Kafishane liVi laNkulunkulu lisivetela imitfwalo lehambisana nekuba ngumtali. Kungacindzetela kakhulu njengobe kwenteka nakubatali baJesu lowatalwa ete sono. Kuba ngumtali esikhatsini salamuhla kulelive leliyingoti kungaletsa ‘kuphatseka kabi’ kodvwa kungabadvudvuta batali kwati kutsi liBhayibheli liyakhuluma ngensayeya lababhekene nayo.
Lokujabulisako kutsi Jesu bekahleti endzaweni labekatsi nakakuyo ative asondzelene kakhulu neYise Jehova, azindla ngekutsi bekangakusebentisa njani lebekakufundza. Ngalesosizatfu, Jesu waphendvula batali bakhe ngekutitfoba watsi: “Beningifunelani? Beningati yini kutsi kufanele ngibesemsebentini waBabe?”—Lukha 2:49.
Asingabati kutsi Josefa wacabanga ngalamavi aJesu tikhatsi letinyenti. Kungenteka kutsi amjabulisa kakhulu. Bekunguye vele lebekasebente matima kute afundzise indvodzana yakhe kutsi itsandze Nkulunkulu Jehova. Ngaleso sikhatsi nakasengumfana, Jesu bese limtsintsa ligama lelitsi “babe” lokuyintfo leyabangelwa nguJosefa uyise wakhe.
Nawungubabe, uyawubona yini umsebenti lonawo wekusita bantfwabakho kutsi bakucondze kahle loko lokushiwo kuba ngubabe lonelutsandvo nalovikelako? Ngendlela lefananako, nangabe ukhulisa bantfwana longabatali, khumbula sibonelo saJosefa futsi utsatse ngamunye wabo njengalobalulekile naloligugu. Basite kutsi basondzele kuBabe wabo losezulwini Nkulunkulu Jehova.
Josefa Wabeketela Ngekwetsembeka
LiBhayibheli likhuluma tintfo letimbalwa ngemphilo yaJosefa kodvwa kumcoka kucabanga ngato. Lilandzisa kutsi Jesu “watitfoba, waba ngephansi” kwebatali bakhe. Lokunye lesikutfolako kutsi, “Jesu wakhula emtimbeni nasengcondvweni, watsandvwa nguNkulunkulu nebantfu.” (Lukha 2:51, 52) Yini leyembulwa ngulamavi ngaJosefa? Asembulela tintfo letinyenti. Sifundza kutsi Josefa wachubeka ahola emndenini kwakhe ngobe indvodzana yakhe lebeyite sono, beyimhlonipha futsi ititfoba kuye.
Sifundza nekutsi Jesu wachubeka akhula engcondvweni. Josefa wabanendzima lenkhulu ekukhuleni kwendvodzana yakhe. Ngaleso sikhatsi, bekunesaga lesitsite lesimayelana nesikhatsi kumaJuda. Lesaga besitsi ngemadvodza lahlakaniphile labanesikhatsi sekuphumula, kantsi bosomabhizinisi labanjengebabati, balimi, kanye nalabasebenta ngetinsimbi, “bekute lebebangakusho ngemtsetfo nangekwehlulela futsi bebangatfolakali etindzaweni lapho kucocwa khona.” Ngemuva kwesikhatsi Jesu wakwembula kungabi liciniso kwalesaga. Nakasengumfana, tikhatsi letinyenti weva babe wakhe lobekangumbati lotfobekile, afundzisa ngemphumelelo ‘ngekulunga nekwehlulela kwaJehova.’ Asingabati kutsi Josefa washo leyo nkhulumo tikhatsi letinyenti.
Singase sibone indlela Josefa lasita ngayo ekukhuleni kwaJesu emtimbeni. Jesu wakhula waba yindvodza lecinile nalephilako ngesizatfu sekutsi bekanakekelwa kahle. Ngetulu kwalo, Josefa wacecesha indvodzana yakhe kutsi ibe nelikhono emsebentini lobewudzinga emandla. Jesu bekatiwa, hhayi kuphela njengendvodzana yembati kodvwa nangekutsi ‘ungumbati.’ (Makho 6:3) Kuliciniso kutsi kucecesha kwaJosefa kwaphumelela. Tinhloko temindeni tilingisa Josefa ngekuhlakanipha, ngekutsi tinakekele tidzingo tebantfwana bato tiphindze ticiniseke kutsi bantfwana bayakhona kutinakekela bona.
Kulandzisa kweliBhayibheli kusitjela kutsi Jesu wabhajathiswa aneminyaka lengu-30 futsi alisho lutfo ngaJosefa. Loko kufakazela kutsi Mariya besekangumfelokati ngesikhatsi Jesu acala umsebenti wakhe wekushumayela. (Fundza libhokisi lelitsi “Wafa Nini Josefa?” ekhasini 27.) Nanobekunjalo, Josefa waba sibonelo lesihle, sibonelo sekulingiswa semtali lowavikela waphindze wondla umndeni wakhe futsi waphikelela ngekwetsembeka kwaze kwabasekugcineni. Nome ngabe ngumuphi babe, inhloko yemndeni nobe umKhristu wenta kahle ngekulingisa kukholwa kwaJosefa.
[Imibhalo lengentansi]
a Kulawo malanga, kwetsembisa umuntfu umshado bekufanana nekutsi sewumshadile.
b Fundza sihloko lesitsi “Lingisa Ukholo Lwabo—Wafinyelela ‘Iziphetho Enhliziyweni Yakhe’” lesiku-Sicongosekulindza sa-October 1, 2008, ngesiZulu.
c LiBhayibheli lichaza kutsi Jesu wenta simangaliso sakhe sekucala ngemuva kwekubhajatiswa. (Johane 2:1-11) Kute ufundze kabanti ngekulandzisa kwamavangeli langesilo liciniso, fundza sihloko lesitsi, “Akhona Yini Lamanye Emavangeli—Lanemaciniso Layimfihlo NgaJesu?” lesisekhasini 18.
[Libhokisi ekhasini 27]
Wafa Nini Josefa?
Siyati kutsi Josefa abesaphila ngesikhatsi Jesu aneminyaka lengu-12 budzala. Nabaneminyaka lengu-12, labasebasha labanyenti labangemaJuda bebacala kufundza imisebenti leyentiwa boyise bese kutsi nasebaneminyaka lengu-15 budzala babe nemakhono ayo. Kungenteka kutsi Josefa waphila sikhatsi lesenele kute afundzise Jesu kubata. Bekasaphila yini Josefa ngalesikhatsi Jesu acala umsebenti wekushumayela nakaneminyaka lengu-30 budzala? Kubonakala shengatsi bekasafile. Make waJesu, bomnakabo Jesu kanye nabodzadzewabo kukhulunywa ngabo kutsi bebasaphila ngaleso sikhatsi, kodvwa akushiwo lutfo ngaJosefa. Ngalesinye sikhatsi, Jesu wate wabitwa ngekutsi ‘yindvodzana yaMariya,’ hhayi indvodzana yaJosefa. (Makho 6:3) Mariya kukhulunywa ngaye njengemuntfu lobekatentela tincumo, angatsatsisi endvodzeni yakhe. (Johane 2:1-5) Loko bekungaba yintfo lengakavami kwenteka ngetikhatsi teliBhayibheli ngaphandle nangabe bekangumfelokati. Ngalesikhatsi Jesu afa, wacela umphostoli Johane kutsi anakekele make wakhe. (Johane 19:26, 27) Besingeke sibe khona sidzingo sekusho njalo nangabe Josefa bekasaphila. Loko kwenta sitfole bufakazi bekutsi kungenteka kutsi Josefa wafa Jesu aselibhungu. Njengobe abeyindvodzana lendzala, akungabateki kutsi Jesu watsatsa libhizinisi lakubo lekubata futsi wanakekela umndeni wakubo kwate kwaba ngulapho abhajatiswa.
[Sitfombe ekhasini 24]
Josefa watsatsa tinyatselo letisheshako waphindze wangabi nebugovu kute avikele umntfwanakhe
[Sitfombe ekhasini 25]
Josefa wasebenta kamatima kute anakekele umndeni wakhe
[Sitfombe ekhasini 26]
Josefa bekahamba nemndeni wakhe kuyokhonta ethempelini eJerusalema
[Sitfombe ekhasini 28]
Josefa wacecesha indvodzana yakhe kutsi ibe ngumbati