Na Bakreste ba Lokela ho Boloka Letsatsi la Phomolo?

PULA e ne e nele haholo ka June. Ka lebaka lena, moetlo oa khale oa lefatše o ile oa tlōloa nakong ea litlhōlisano tsa bompoli tsa thenese tsa Wimbledon ka 1991. Ka lekhetlo la pele historing, litlhōlisano li ile tsa bapaloa ka Sontaha ho koala sekheo bakeng sa nako e lahlehileng. Ho fapana le ho tlōla melao ho kang hona ho etsoang ka seoelo, Sontaha e ntse e lutse e le letsatsi le halalelang la phomolo Engelane esita le linaheng tse ling tse ngata.

Batho ba bang ba boloka letsatsi le fapaneng la phomolo. Lefatšeng lohle Bajode ba boloka ntle le ho etsa phoso Sabbatha ho tloha ha letsatsi le likela ka Labohlano ho fihlela ha letsatsi le likela ka Moqebelo. Nakong ea Sabbatha, lifofane tsa tšebeletso ea sechaba ea lifofane ea Iseraele ha li fofe, ’me litoropong tse ling lipalangoang tsa sechaba ha li sebetse. Jerusalema bo-rameetlo ba koala literata tse ling ho thibela sephethe-phethe sohle se nkoang e se sa molao ka Sabbatha.

Taba ea hore ebe boholo ba bolumeli bo ntse bo boloka letsatsi le leng la beke la phomolo kapa sabbatha e phahamisa lipotso tse ’maloa. Na ho boloka sabbatha ke ha Bajode feela? Ke hobane’ng ha malumeli a mangata a Bokreste-’mōtoana a amohela letsatsi le fapaneng la phomolo? Na ho boloka letsatsi la beke le beke la phomolo e ntse e le tlhokahalo ea Bibele kajeno?

Na Sabbatha e Bile Teng ka Linako Tsohle?

Re fumana ho boleloa ha pele ha sabbatha ka Mangolong bukeng ea Exoda. Ha Baiseraele ba le lehoatateng, ba ile ba amohela manna, e leng lijo tsa mohlolo tse tsoang ho Jehova. Letsatsi le leng le le leng la botšelela bekeng, ba ne ba lokela ho thonaka tekanyetso e habeli hobane letsatsi la bosupa e ne e lokela ho ba “sabbatha e khethetsoeng Jehova,” eo mosebetsi oohle o neng o thibetsoe.—Exoda 16:4, 5, 22-25.

Ho feta moo, Baiseraele ba ile ba fuoa Sabbatha ho ba hopotsa hore e ne e kile ea e-ba makhoba naheng ea Egepeta. Khopotso ena e ne e tla ba le bohlokoa bo fokolang haeba pele ba ne ba ile ba latela molao o joalo. Kahoo, litaelo tse laolang Sabbatha li ile tsa fuoa Iseraele feela.—Deuteronoma 5:2, 3, 12-15.

Litloaelo tse Hlokolosi le tse Boima

Hobane Molao oa Moshe o ne o sa teba hakaalo mabapi le Sabbatha, baruti ka lilemo tse makholo ba ’nile ba ngola lithibelo tse ’maloa, tseo haholo-holo li thibelang mefuta eohle ea mesebetsi ka Sabbatha. Ho latela Mishnah, mesebetsi e thibetsoeng e ne e arotsoe ka lihlopha tse 39 tse khōlō, tse kang ho roka, ho ngola, le mosebetsi oa bohoai. Boholo ba litaelo tsena ha boa thehoa Bibeleng. Ha Encyclopædia Judaica e qotsa Mishnah, e lumela hore litaelo tsena li joaloka “lithaba tse leketlileng moriring, hobane ha ho na ho hongata hakaalo tabeng eo Mangolong empa melao e mengata.”

Ho sebelisa molao oa hore motho ha aa lokela ho “tsoa ha hae ka tsatsi la bosupa,” ho ile ha lekanngoa sebaka se tletseng se ka tsamauoang, ’me se ile sa bitsoa “tekanyetso ea Sabbatha.” Ho latela mehloli e meng, tekanyetso ena e ne e lumellana le li-cubit tse 2 000, kapa hoo e ka bang limithara tse 900. (Exoda 16:29, King James Version) Leha ho le joalo, molao ona o ne o tlōloa ka bohlale: Bosiung ba pele ho letsatsi leo, lijo tsa Sabbatha li ne li ka lokisoa sebakeng se ka bang li-cubit tse 2 000 ho tloha ntlong eo. Sebaka sena se ne se tla nkoa e le katoloso ea lehae la lelapa, ’me li-cubit tse ling tse 2 000 li ne li ka baloa ho tloha sebakeng seo.

Lithibelo tse ngata tse entsoeng ke batho li ne li sebetsa mehleng ea Jesu. Kahoo, baeta-pele ba bolumeli ba ile ba nyatsa balateli ba hae ka lebaka la ho kha liqoapi bakeng sa ho ja ha ba feta masimong a koro. Ba ile ba qosoa ka ho tlōla Sabbatha—ho kha liqoapi ho ne ho nkoa e le ho kotula, ’me ho li tšohla ho ne ho nkoa e le ho sila. Ka makhetlo a mangata Jesu o ile a nyatsa lipono tsa bona tse feteletseng hobane li ne li emela moea oa molao oa Jehova hampe.—Mattheu 12:1-8; Luka 13:10-17; 14:1-6; Johanne 5:1-16; 9:1-16.

Sabbatha ea Moqebelo e ba ka Sontaha

“Lisontaha li tla bolokeloa ho sebeletsa Molimo ka boinehelo.” Ke kamoo Molao oa Bone oa Sabbatha o behiloeng ke Kereke e K’hatholike. Catéchisme pour adultes ea Sefora e sa tsoa hatisoa ea hlalosa: “Sontaha sa Bakreste se ketekoa letsatsi ka mor’a Sabbatha: ka letsatsi la borobeli, ke hore, letsatsi la pele la pōpo e ncha. Le nka likarolo tsa bohlokoa tsa Sabbatha empa le thehiloe Pasekeng ea Kreste.” Phetoho ee ea hore Sabbatha ea Moqebelo e be ka Sontaha e bile teng joang?

Le hoja Sontaha e ne e le letsatsi leo Jesu a ileng a tsosoa ka lona, ho Bakreste ba pele e ne e le letsatsi la mosebetsi joaloka a mang. Empa qeto e ileng ea etsoa ke lekhotla la kereke ea Laodicea (bohareng ho isa bofelong ba lekholo la bone la lilemo C.E.) e senola hore ka ho feta ha nako, Sabbatha ea Bajode ea Moqebelo e ile ea nkeloa sebaka ke Sabbatha ea Sontaha ea “Bakreste.” Karolo ena ea mangolo a halalelang “e ne e thibela Bakreste ho amohela likhopolo tsa Bojode le ho solla ka letsatsi la Sabbatha [ea Bajode], ’me letsatsi la Morena [letsatsi la beke leo a tsositsoeng ka lona] le ne le lokela ho hlomphuoa ka tsela ea Bokreste.” Ho tloha nakong eo balateli ba Bokreste-’mōtoana ba ne ba lokela ho sebetsa ka Meqebelo le ho khaotsa ho sebetsa ka Lisontaha. Hamorao, ho ile ha hlokahala hore ba be teng ’Miseng ka Sontaha.

Ka tšehetso ea ba boholong ba lefatše, kapele-pele ho sebetsa ka Lisontaha ho ile ha thibeloa hohle Bokreste-’mōtoaneng. Ho tloha lekholong la botšelela la lilemo ho ea pele, batlōli ba molao ba ne ba lefisoa kapa ba shapuoa, ’me lipholo tsa bona li ne li nkoa. Ka linako tse ling, baetsalibe ba sa bakeng ba ne ba ka qobelloa ho ba makhoba.

Ka kutloisiso e ’ngoe, melao e amanang le mosebetsi o amohelehang ka Lisontaha e ne e rarahane joaloka meetlo e neng e laola Sabbatha ea Bajode. Dictionnaire de théologie catholique e fana ka litlhaloso tse telele mabapi le tsoelo-pele ea kereke ea liqeto tsa lipotso tsa se nepahetseng kapa se fosahetseng ka tšebeliso ea melao, ’me har’a lintho tse neng li thibetsoe, e bolela mosebetsi oa mokhoba, oa lihoai, litšebeletso tsa molao, ’maraka, le ho tsōma.

Ka lehlakoreng le leng, Sabbatha ea Bajode e ne e nkoa e lokafatsa lithibelo tsena. New Catholic Encyclopedia e bolela melao ea Moemphera Charlemagne mabapi le Lisontaha: “Khopolo ea Sabbatha, e ileng ea nyatsoa hampe ke Mohalaleli Jerome ’me ea qheloa ke Lekhotla la Orléans ka 538 e le ea Bajode ’me e se ea Bakreste, e ile ea boleloa ka ho hlakileng molaong oa Charlemagne oa 789, o neng o thibela mosebetsi oohle ka Sontaha e le tlōlo [ea Melao e Leshome].” Kahoo, le hoja ho ne ho khahlisa kereke ho bona ba boholong ba hatisa Sontaha e le letsatsi la phomolo, ho ne ho lumella ba boholong ho lokafatsa lithibelo tsena motheong oa molao oo e neng e o hanne, e leng, molao oa Moshe o mabapi le Sabbatha.

Boemo Boo Eseng ba Mangolo

Makholo a lilemo pele, Bo-ntate ba Kereke ba ’maloa, haholo-holo Augustine ka ho khethehileng, ka ho loketseng ba ile ba bolela hore Sabbatha e ne e le tokisetso ea nakoana e neng e boloketsoe Bajode. Ka ho etsa joalo, Bo-ntate bao ba Kereke ba ile ba inkela feela seo Mangolo a Segerike a Bakreste a neng a se hlalosa, e leng, hore Sabbatha ke karolo e neng e hlokahala ea selekane sa Molao e ileng ea felisoa ke sehlabelo sa Jesu.—Ba-Roma 6:14; 7:6; 10:4; Ba-Galata 3:10-14, 24, 25.

Bukeng ea mehleng ena Vocabulaire biblique, moruti oa Moprostanta Oscar Cullmann o qotsoa a lumela hore “hobane Jesu o ile a tla, a shoa, a ba a tsosoa, mekete ea T[estamente] ea K[hale] e se e phethahalitsoe, ’me ho e boloka ‘ho bolela ho khutlela selekaneng sa khale, joalokaha eka Kreste ha aa ka a tla.’” Ha re se re hlahlobile ntlha ena ea bohlokoa, na ho loketse hore re lokafatse ho keteka Sabbatha ho tlamang bohle?

Kajeno, ka kakaretso bangoli ba Mak’hatholike ba batla tšehetso ho Liketso 20:7, e buang ka letsatsi “la pele la veke” (Sontaha), ha Pauluse a kopana le metsoalle ea hae ho ja le eona. Leha ho le joalo, hona e ne e mpa e le ntlha ea khatiso. Ha ho letho tabeng ena e ngotsoeng leha e le litemaneng tse ling tsa Bibele le supang hore tlaleho ena e ne e reretsoe ho ba mohlala o neng o lokela ho lateloa ke Bakreste, ho hang hase tlamo. E, ho boloka sabbatha ea Sontaha ha ho na tšehetso ea Mangolo.

Ho na le Phomolo Efe Bakeng sa Bakreste?

Le hoja Bakreste ba sa tlangoa ho boloka letsatsi la beke le beke la phomolo, ba mengoa ho boloka phomolo ea mofuta o mong. Pauluse o e hlalosetsa Bakreste ba Bajode ’moho le eena ka ho re: “Ha ho le joalo, phomolo e teng e saletseng sechaba sa Molimo. . . . A re ke re itlhahaneleng ke hona ho kena phomolong eo.” (Ba-Heberu 4:4-11) Bajode bana, pele e ba Bakreste, ba ne ba ile ba latela Molao oa Moshe haufi-ufi kamoo ba neng ba ka khona ka teng. Joale Pauluse o ne a se a sa hlole a ba khothaletsa ho batla pholoho ka mesebetsi empa ho e-na le hoo ka ho ‘phomola’ mesebetsing ea bona e shoeleng. Ho feta moo, ba ne ba lokela ho ba le tumelo sehlabelong sa Jesu, seo e neng e le oona feela mokhoa oo ka oona moloko oa batho o neng o ka loka mahlong a Molimo.

Ke joang kajeno re ka bontšang ho nahanela ho tšoanang bakeng sa pono ea Molimo ea lintho? Lipaki tsa Jehova li sebelisa kahlolo e molemo joaloka batho ba bang, li ananela letsatsi la ho phomola mosebetsing oa boipheliso la beke le beke le sebetsang linaheng tse ngata. Sena se li fa nako ea ho kopana le malapa le ho ikhatholla. Empa ka ho khethehileng le ipakile e le nako ea lithahasello tse ling tsa Bokreste. (Ba-Efese 5:15, 16) Tsena li akareletsa liboka le ho nka karolo tšebeletsong ea phatlalatsa, ho etela baahelani ba tsona ho arolelana boitsebiso ba Bibele bo amang nako e atamelang ha moloko oa batho o lumelang o tla thabela khotso ea lefatše lohle. Haeba u ka rata ho tseba ka sena, Lipaki tsa Jehova li tla thabela ho u thusa, hore na e ka ba ka Moqebelo, Sontaha, kapa letsatsi leha e le lefe la beke.

[Setšoantšo se leqepheng la 28]

Jesu o ile a boloka molao oa Sabbatha ka ho phethahetseng, ho e-na le ho boloka meetlo ea Bajode

[Setšoantšo se leqepheng la 29]

Lithahasello tsa Bokreste li fana ka khatholoho matsatsing a phomolo mosebetsing oa boipheliso