Bacha Baa Botsa . . .

Nka Sebelisana Joang le Motsoali oa ka ea Tlohileng Hae?

“Matsatsing ao ho oona Ntate a tšepisitseng ho tla re nka bakeng sa leeto, ’Mè o ne a re apesa hantle ’na le khaitseli ea ka. ’Me joale re ne re tla lula ’me re mo letele. Re lete. Lihora li ne li tla ’ne li fete. Qetellong ’Mè o ne a re, ‘Ke nako ea ho robala.’ Re ne re tla qala ho lla le ho re, ‘O tlil’o tla, o tlil’o tla!’ Esita le hoseng ho latelang, re ne re tla be re sa ntse re mo letetse, empa Ntate a se tle. Ka linako tse ling ho ne ho bonahala e le pale ea bophelo ba rōna.”—Anne.a

HAEBA, joaloka Anne, u ile ua bona ha batsoali ba hao ba arohana, mohlomong u ka utloisisa hore na ke hobane’ng Jehova, Moqapi oa lenyalo, a nyatsa tlhalo ka matla hakana. (Bapisa Malakia 2:16.) Tlhalo e utloisa e mong le e mong eo e mo amang bohloko—le hoja motsoali ea foselitsoeng a e-na le tokelo ea Mangolo ea ho hlala e mong.b

Empa mohlomong batsoali ba qetella ba arohane, mohlomong ka tlhalano ea molao, hoo ha ho felise mathata ’ohle ao phapang ea bona e ka a tlisang holim’a hao. Bonneteng, joale u ka tobana le phephetso e matla: ho etsa qeto ea hore na u lokela ho boloka kamano e itseng le motsoali ea tlohileng lapeng kapa che. Meg oa hopola hore hona ho ka ba thata hakae: “Ke ne ke utloile bohloko hoo ke ileng ka koaleha maikutlo. Ka lebaka leo, ke ile ka hloka maikutlo ka nakoana. E ne eka ntate oa ka o shoele.” ’Me Mike oa hopola: “Ke ile ka qala ho hloea ntate, ’me boikutlo boo bo ile ba nka nako e telele. Ha ke ne ke nahana kamoo a tlohetseng ’mè le bana ba bane ka teng, a mo fa tšehetso e fokolang—bonneteng, seo se ile sa etsa hore ke kopane hlooho.”

Haha Marogo, U se ke Ua a Chesa

Nakong ena ea pherekano le khathatso bophelong ba hao, ho bonolo haholo ho koalla e mong oa batsoali ba hao monyako oa maikutlo a lerato la hao le ho lumella hore u tlale bohale le lehloeo. Empa ho hōlisa boikutlo bo joalo ba ho hlonama ho ka senya pono ea hao ka bophelo. Bohale bo joalo boka u lebisa ntlheng ea hore u chese marogo a hao, u senye kamano ea hao le motsoali ho fihlela ho ke ke ha khonahala hore e lokisoe.

Bibele ha e re fe tumello ea ho hlompholla batsoali ba rōna. (Bapisa Luka 18:20.) Litsebi lia lumela hore mabakeng a mangata u lokela ho etsa boiteko ba ho boloka kamano le batsoali ba hao ka mor’a hore ba arohane. Moprofesara oa thuto ea kelello, maikutlo le boitšoaro Dr. Robert E. Gould o ngotse ho makasine oa Seventeen hore ka mehla ho etela batsoali ka bobeli ho ka u nolofalletsa ho tloaela boemo ba tlhalo. Bafuputsi Wallerstein le Kelly ka ho tšoanang ba fumane hore bacha ba mamelletseng tlhalo ea batsoali ba bona ka katleho ka kakaretso ba ne ba na le kamano e haufi le batsoali ka bobeli. Empa u ka ba haufi joang le motsoali ea tlohetseng lelapa la heno kapa ea ekileng tšepo ea hao?c

Temoho—Senotlolo se Isang Khotsong

Mohlomong khalefo ea hao ea tlhaho e ka ba eona eo qalong e tlang pele. Empa haeba u ho etsa sepheo sa hao ho utloisisa motsoali oa hao hamolemonyana, temoho eo e leng phello e ka fokotsa bohale ba hao. Ho joalokaha Liproverbia 19:11 e re: “Temoho ea motho ka sebele e kokobetsa bohale ba hae, ’me botle ba hae ke ho mamella ho siteloa ke ba bang.” Ka sebele hona ho bonolo haeba mofosi a bontšitse ho soaba le ho baka. Hopola, ho ba le temoho ponong ea motsoali ea ikarotseng, bothong ba hae, le bofokoling ba botho ha li bolele hore u lokafatsa motsoali ea molato kapa ho ba ka lehlakoreng la hae khohlanong ea tlhalo; ebile ha ho bolele hore u eka motsoali eo u lulang le eena. Ho mpa ho bolela ho hōlisa pono ea sebele ka ho eketsehileng ka motsoali oa hao.

Ka mohlala, bacha ba bangata ba lumela hore motsoali ea tlohetseng lelapa e tlameha ebe o ba hloile—ho seng joalo ke hobane’ng ha motsoali a tsamaile? Empa bonneteng, tlhalo e bakiloe ke mathata a lenyalo, eseng uena. Mohlomong motsoali ea tsamaeang o ne a sa bolele hore o hlokomoloha uena ka ho tsamaea—le hoja u ka ikutloa ka tsela eo. Ho joalokaha Dr. Gould a hlalosa: “Ka kholiseho eohle, batsoali ba neng ba u rata pele ho tlhalo ba tla ’ne ba u rate ka ho tšoanang le ka mor’a moo.”

U ka ’na ua botsa: ‘Empa ke ka baka la’ng ha a sa ete?’ Haeba motsoali a hlōleha ho ba teng bakeng sa maeto a lokiselitsoeng, kapa a ikopanya le uena ka seoelo, ho ka bonahala e le ’nete hore ha a batle ho u bona. Empa e ka ’na ea ba hore ha ho joalo. Ka nako e ’ngoe motsoali oa tseba hore boitšoaro ba hae bo siile lelapa la hae le khopisehile haholo. Haeba u kile ua utloisa maikutlo a motsoalle bohloko, ua tseba hore ho thata hakae ho tobana le eena ka mor’a moo! Ho joalokaha Liproverbia 18:19 e re: “Ngoan’abo motho ea khopisitsoeng o thata ho fetamotse o pota-potiloeng ke lerako.”—The Interlinear Hebrew-Aramaic Old Testament.

Ka baka la boikutlo bo molato, motsoali ka ho tšoanang a ka ’na a tšaba ho tobana le lelapa. Boikhohomoso e ka ba lebaka le leng. Ebile e ka ’na ea ba hore motsoali ea ikarotseng o sitoa ho tobana le molekane oa lenyalo oa nako e fetileng, haholo-holo haeba ho bile le lenyalo la bobeli; seo ka tloaelo e neng e le “lehae” se ka bonahala e le ntho e makatsang. Ana le mabaka a mang a ka ’na a etsa hore ho be thata ho motsoali oa hao ho u etela. U ka etsa eng hore u nolofatse lintho? Ho Ba-Roma 12:18 rea bala: “Haeba ho khoneha, ha e le ka lōna, le phele le e mong le e mong ka khotso.” (New International Version) Hoo u ka ho etsa joang?

Bonneteng, u ka ’na ua tlameha ho fokotsa litebello tsa hao. Ho lebella nako le hlokomelo ea motsoali oa hao e fetang eo u e fumanang hona joale ho tla u ferekanya le ho u nyahamisa. Ho e-na le hoo, leka ho thabela nako e lekanyelitsoeng eo le nang le eona hammoho.

U ka ’na ua ipotsa: ‘Empa re tla bua ka eng?’ Ke ’nete, maeto ana a ka bonahala a sa utloahale qalong. Empa ho na le ho hongata hoo motsoali oa hao a ratang ho ho tseba—ka metsoalle ea hao, tsoelo-pele ea hao sekolong, le lithahasello tsa hao tse sa amaneng le sekolo. ’Me ho na le ho hongata hoo u ka ho botsang. Ntle ho pelaelo tlhalo e bakile sekheo se bulehileng bophelong ba batsoali ba hao, joalokaha e entse joalo le ho ba hao. Ka hona e-ba joaloka ‘monna ea nang le temoho’ ea boletsoeng ho Liproverbia 20:5, ea ‘khang’ ka har’a ‘koeetsa’ ho keletso ho e mong. Botsa lipotso. Ithute ka lehae le lecha la motsoali oa hao kapa mosebetsi, thahasello mosebetsing oa ho ikhatholla, lipapali, le metsoalle. Empa haeba o sa khone ho lebala bohloko boo motsoali oa hao a u baketseng bona, mohlomong ka nako e ’ngoe u ka fumana monyetla oa ho buisana ka hona ka khotso.

Ho Boloka Teka-tekano

Leha ho le joalo, ho na le kotsi ea ho hlompha motsoali ea ikarotseng ka ho sa lokelang. Ntat’a Randy, eo e leng lekhoba la tahi le ea ratang basali, o ile a siea lelapa ka makhetlo ’me qetellong a hlala ’mè oa Randy. Ho ntse ho le joalo, Randy oa hopola: “Ka lebaka le itseng, ke ne ke batla ke mo entse molingoana.”

Tlhompho e fosahetseng ka tsela e joalo hase e sa tloaelehang. United States karolo ea 90 lekholong ea bana ba batsoali ba hlalaneng ba lula le ’mè ’me ba etela ntate. Ka hona ’mè hangata o na le boikarabelo ba ho hlokomela bana—ho akarelletsa taeo. Ho sa tsotellehe chelete eo ntate a tšehetsang ka eona, boemo ba ’mè ba lichelete boa theoha ka mor’a tlhalo; mohlomong ba ntate bo be bo phahame. Phello: Ho etela ntate ho bolela ho fumana limpho le nako e thabisang! Bophelo le ’Mè bo bolela ho letsa lisente le ho bolelloa hore o etse eng ’me o se etse eng. Ka masoabi, bacha ba bang ba tlohetse motsoali oa Mokreste hore ba khone ho lula le motsoali ea ruileng le ea fanang ka tokoloho e eketsehileng, ea sa lumelang.—Bapisa Liproverbia 19:4.

Haeba u lekeha hore u etse qeto e joalo, hlahloba lintho tseo e leng tsa bohlokoa ho uena. Hopola hore ’Mōpi o ela hloko lintho tse u li hlokang e le ka ’nete—tataiso ea boitšoaro le taeo. Ha ho ntho e ’ngoe eo motsoali a ka fanang ka eona e tla ama ka ho tebileng botho le boleng ba bophelo ba hao. Taeo ke pontšo ea lerato la sebele.—Bona Liproverbia 4:13; 13:24.

Hape, hopola hore ’Mōpi oa hao o na le tekanyetso e le ’ngoe ea se lokileng le se fosahetseng ho sa tsotellehe seo motsoali a u lumellang ho se etsa. Tom o re: “’Mè oa ka ha a e-s’o ka a re nyahamisa hore re se etele ntate. Empa Labohlano le leng le le leng ha re mo etela, o ne a tla re, ‘Le hopole hore le Bakreste le hore Jehova o bona seo le se etsang.’ Hoo ho ile ha nthusa hore ke khomarele seo ke se lumelang ha ke ne ke etela ntate.”

Ho sa tsotellehe boiteko ba hao, u ke ke ua hapa kamohelo ea motsoali ka mehla. Litlhahiso tse leng sehloohong sena li ka u thusa ho koala sekheo mahareng a hao le motsoali. Empa esita leha boiteko ba hao bo ka hlōleha, u se ke ua inehela. Batho baa fetoha. ’Me bonyane u tla ba le khotsofalo ea ho tseba ‘hore ha e le ka uena’ o bolokile khotso. Ho molemo ke hore, u tla be u sa ntse u ka thabela mofuthu oa pososelo ea kamohelo ea motsoali. Ho joalokaha Jehova a bolela ho Liproverbia 27:11: “Mora oa ka, hlalefa, u nthabise pelo, ’me ke tla ba le puo ho fetola ba nkomanyang.” Haeba ka boikokobetso u khomarela litekanyetso tsa Molimo ’me u sebetsa hore u bontše temoho e nang le mohau likamanong tsa hao le batsoali ba hao, Molimo oa thaba. ’Me ke Motsoalle le Motsoali eo le ka mohla ho sa hlokahaleng hore u arohane le eena.

[Mongolo o botlaaseng ba leqephe]

[Setšoantšo se leqepheng la 20]

Ka linako tse ling ke teko ho tlohela motsoali e mong hore u tsebe ho senya nako le e mong