Bacha Baa Botsa . . .

Ho Thoe’ng Haeba Lelapa Leso le Futsanehile?

MOTSE oa matlo o matikiri oa Afrika Boroa oo George a hōletseng ho ’ona ha o mo hopotse liketsahalo tse thabisang. Oa hopola: “Re ne re lula mok’huk’hung—e ne e mpa e le ntlo ea masenke e likamore li peli.” O ne a lula ka kamoreng e le ’ngoe le banab’abo ba robeli. Likhoeling tsa mariha, o ne a tsoa har’a moea o batang ho ea kha metsi pompong e neng e sebelisoa ke batho ba motse ’ohle. George o re: “Empa seo ke neng ke se hloile ka ho fetisisa ka ho hōla o le mofutsana, e ne e le ho bona ntate a sebetsa ka thata hore feela re ’ne re phele. Ke ne ke hloile taba ea hore ho ne ho bonahala ho se tharollo ea bothata bona.”

Bothata ba moruo ke tsela ea bophelo linaheng tse tsoelang pele moruong. ’Me esita le linaha tse ruileng tsa Bophirimela li na le manane a tšosang a batho ba futsanehileng. Mohlomong u e mong oa bona. Joaloka George, u ka ’na ua iphumana u tšoasitsoe ke bofutsana. Le hoja maikutlo a joalo a utloahala, a ka boela a u susumelletsa hore u arabele ka mokhoa o totisang mathata a bofutsana ho e-na le ho a fokotsa.

Leraba la ho Batla ho Qoba Boemo

Lenane le tšosang la bacha ba futsanehileng le leka ho qoba bohloko ba bofutsana ka ho thethefatsa likelello tsa bona ka joala kapa lithethefatsi. Ho latela mofuputsi Jill Swart, bana ba phelang seterateng ba motse o mong o ka boroa ho Afrika “ha ba tsube glue feela bakeng sa ‘monyaka.’ Ba e sebelisetsa ho . . . qoba mohatsela, bolutu le tlala.”

Empa bacha bana ba ikutloa joang ha likelello tsa bona li hlaphoheloa ’me le monyaka oa ho tsuba o felile? Jill Swart o ile a ngola ka matšoao a kang “ho tepella haholo maikutlong ho sekhahla haholo,” “ho ba leqhoko,” “ho feto-fetoha maikutlong ka potlako,” “pono e lerootho,” le maloetse a mang a mangata ao a ke keng a hlalosoa e le ho “qoba” bofutsana ho molemo.

Morena Salomone ea bohlale o itse: “Letahoa . . . [le] ipakela bofuma; ’me ho rata boroko ho apesa motho maharasoa.” (Liproverbia 23:21) Ho leka ho qoba linnete tsa bofutsana ka ho thethefatsa kelello ka joala, glue kapa lithethefatsi ho ke ke ha felisa bothata. (Bapisa le Liproverbia 31:7.) Ho joalokaha Maria, ngoanana ea lilemo li 16 ea tsoang lelapeng le futsanehileng la motsoali a le mong Afrika Boroa a hlokometse: “Ho leka ho qoba ’nete ho baka mathata a mangata ho feta ao ho a rarollang.” Ntle ho moo, litšenyehelo tse phahameng tsa ho ntšetsa pele mekhoa e joalo e bolaeang li etsa hore motho a tetebele bofutsaneng. Ke feela ha mocha ea futsanehileng a toba boemo ba hae ka ho felletseng a ka bang le tšepo ea ho tseba ho sebetsana le boemo boo.

Ho Halefa le ho Ferekana Maikutlong

Ba halefisitsoe ke ho tšoasoa ke tikoloho ea bofutsana, bacha ba bangata ba bontša khalefo ea bona ka pefo, ho senya thepa, bosholu le mefuta e meng ea tlōlo ea molao. The World Book Encyclopedia e bolela hore bacha ba joalo ba talima sena e le “mokhoa o le mong feela oa ho qoba ho tepella maikutlong, bofutsana le mathata a mang.” George ea boletsoeng pejana oa hopola hore tse ling tsa lithaka tsa hae li ile tsa halefa le ho ferekana maikutlong ’me tsa kena likenkeng tseo li neng li etsa hore batho ba lule ba le matsoalong. O phaella ka hore “hangata ba ne ba loana le ho utsoa bakeng sa ho iphelisa.” Leha ho le joalo, bacha ba bang ba leka ho hlōla bofutsana ka ho ikakhela ka setotsoana mesebetsing ea tlōlo ea molao e ba nehang chelete e ngata e kang ho rekisa lithethefatsi.

Leha ho le joalo, ho e-na le ho felisa bofutsana boitšoaro ba botloko-tsebe bo mpa bo mpefatsa litaba. Matla a neng a ka sebelisetsoa mesebetsi e molemo—e joaloka ho ithutela tsebo ea bohlokoa ea mosebetsi kapa khoebo—aa senngoa. Ho e-na le ho ntlafatsa boemo ba hae, mocha oa setloko-tsebe o ipeha kotsing e eketsehileng ’meleng le maikutlong. Bacha ba bang ba qetella ba le teronkong—kapa ba bolailoe ke pefo. Ho joalokaha Morena Salomone a lemositse: “Bofuma le lihlong ke tsa ea hanang ho lauoa.”—Liproverbia 13:18.

Ho Hloka Thuso le ho Hloka Tšepo

Mohlomong liphello tsa bofutsana tse ka lematsang mocha ka ho fetisisa ke maikutlo a hore ha a na molemo oa letho le ho inyatsa ho tlōlisa. Ho batho ba bangata, bofutsana bo jeleng setsi litšobotsing tsohle tsa bophelo bo felisitse tšepo leha e le efe ea hore ba tla hlola ba ntlafatsa mokhoa oa bona oa bophelo. The World Book Encyclopedia e hlalosa hore hangata bacha “ba amohela maikutlo a tšoanang a ho hloka thuso le ho hloka tšepo ao batsoali ba bona ba bileng le ’ona.” Qetellong, “thuto ea bofutsana” e-ea kenella, ’me bahlaseluoa ba eona ba lumela hore ba tla lula ka bomali-mabe bophelong bohle ba bona.

Empa na ho koetla maikutlo a ho hloka thuso le ho hloka tšepo ho tla ntlafatsa boemo ba hao? Che! Ho e-na le hoo, ho etsa joalo ho mpa ho ntšetsa-pele boemo bo bohloko ba bofutsana. Ho joalokaha maele a boholo-holo a ho hlalosa: “Ea elang moea hloko a ke ke a jala, ea talimang maru a ke ke a kotula.” (Moeklesia 11:4) Ha molemi a ne a nahana ka lintho tse mpe feela tse ka etsahalang—moea o neng o ka fefola peō ea hae kapa pula e neng e ka senya lijalo tsa hae—o ne a tla sitoa ho nka khato e loketseng. Ka ho tšoanang, ka ho nahana ka lintho tse mpe feela tse ka etsahalang, u ka senya boiteko bohle ba ho intlafatsa.

Kahoo Morena Salomone o ile a tsoela pele ho fana ka keletso ena: “Jala peō ea hao e sa le hosasa, matsoho a hao u se ke ua a neela sebaka mantsiboea; hobane ha u tsebe hoba ho tla mela ntho efe.” (Moeklesia 11:6) E, ho e-na le ho sitisoa ke tšabo ea hore u tla hlōleha kapa boikutlo ba ho hloka tšepo, nka khato! Ho na le lintho tseo u ka li etsang tse tla u thusa hore butle-butle maikutlo a tšepo a nke sebaka sa maikutlo a ho hloka tšepo.

Ho Iketsetsa Seriti

Nahana ka James ea lilemo li 11. O lula le ’mè oa hae le khaitseli ea hae sebakeng sa mek’huk’hu se haufi le Johannesburg, Afrika Boroa. Ba batla ba se na letho linthong tse bonahalang. Mafelo-beke a mang le a mang James o ithaopela ho thusa kahong ea Holo ea ’Muso ea Lipaki tsa Jehova sebakeng seo. Sena ha se nke nako eo mohlomong a neng a ke ke a tseba hore a etse’ng ka eona feela empa ho boetse ho mo neha boikutlo ba hore o finyelletse ho hong. Ka pososelo e khōlō James o re: “Ka mor’a letsatsi la ho haha holo ke ba le boikutlo bona bo tebileng ba khotsofalo ka hare ho ’na.” Le hoja mocha enoa e le mofutsana, o sa ntse a e-na le lintho tsa bohlokoa: nako le matla.

Mosebetsi o mong o putsang ke mosebetsi oa Bibele oa ho ruta ka ntlo le ntlo. (Mattheu 24:14) Bacha ba bangata ba Lipaki tsa Jehova ba kopanela mosebetsing ona ka mehla. Ka ho etsa joalo, ha ba nehe batho ba bang tšepo ea bophelo bo molemonyana ba bokamoso feela empa ba eketsa maikutlo a bona a ho iketsetsa seriti, tokelo, le boitlhompho. Ke ’nete hore ha ho chelete eo motho a e etsang ka ho etsa mosebetsi ona. Empa hopola molaetsa oa Jesu oo a o fileng Bakreste ba phutheho ea boholo-holo ea Smyrna. Ba ne ba hlile ba futsanehile linthong tse bonahalang, empa ka baka la bomoea ba bona bo tebileng, Jesu o ne a ka re ho bona: “Ke tseba . . . matšoenyeho a hao, le bofutsana ba hao, leha u mpa u le morui.” Qetellong, ka baka la ho bontša tumelo e mafolo-folo maling a Jesu a tšolotsoeng, ba ne ba tla fetoha ba ruileng ka ho fetisisa, ba amohele moqhaka oa bophelo bo sa feleng.—Tšenolo 2:9, 10.

Ha ho bonolo ho hōla u le mofutsana. Leha ho le joalo, ha ho lebaka la ho ikutloa u le lihlong, u hloka thuso, kapa u hloka tšepo ka boemo ba hao. Bofutsana bo teng kahobane ‘motho u iketsa mampoli holim’a ba bang ’me ua ba hlokofatsa.’ (Moeklesia 8:9, BPN) Bopaki bo bontša hore haufinyane Molimo o tla laola tsamaiso ea litaba tsa lefatše ’me a felise bofutsana le liphello tsa bona tse bohloko. (Pesaleme ea 37:9-11) Mora oa oona, Kreste Jesu, o tla lebisa batho ba libillione Paradeiseng ea lefatšeng, joalokaha a tšepisitse sesenyi se ahlotsoeng se ileng sa bontša tumelo ho eena ha ba ne ba e-shoa lithupeng tsa tlhokofatso. (Luka 23:43, NW) Leha ho le joalo, khabareng, ho na le ho hongata hoo u ka ho etsang ho sebetsana le bofutsana ka tsela ea sebele. Sena se tla tšohloa tokollong e latelang.

[Lebokose le leqepheng la 13]

“Ke Ile ka Ikutloa ke Tšoasitsoe ke Bofutsana”

George e ne e le mocha oa Moafrika eo ka tieo a neng a batla ho ithuta sekolong ho fihlela a qeta thuto ea hae ea motheo. O ne a nahana hore ka ho etsa joalo, o ne a ka fumana mosebetsi o lefang hantle o neng o tla etsa hore eena le lelapa la habo ba tsoe bofutsaneng. Leha ho le joalo, lintho ha lia ka tsa tsamaea ka tsela eo. Lelapa la habo le ile la kena mathateng a tebileng a lichelete hoo ka mor’a lilemo tse tšeletseng feela tsa ho kena sekolo, George o ile a ikutloa a tlamehile ho tlohela sekolo le ho batla mosebetsi. Qetellong o ile a fumana mosebetsi oa ho pakela libotlolo ka likreiting femeng ea libotlolo, a amohela liranta tse 14 ka beke. Moputso oa hae kaofela o ne o sebelisetsoa ho tšehetsa lelapa la habo.

George o re: “Le hoja ke ile ka ikutloa ke tšoasitsoe ke bofutsana, ke ile ka hlokomela hore ho kena kenkeng kapa ho utsoa hore ke iphelise ho ne ho ke ke ha nthusa ka letho. Kajeno, ba bangata bao e leng lithaka tsa ka ba entseng lintho tseo ke batho ba se nang molemo, makhoba a tahi le lithethefatsi, kapa ba teronkong. Ba bang ba ile ba bolaoa ka baka la mokhoa oa bona oa bophelo.”

Joale George o ile a kopana le Lipaki tsa Jehova. George o re: “E ’ngoe ea lintho tsa pele tseo ke ileng ka li hlokomela ke hore ha re ne re le libokeng tsa Bokreste, e mong le e mong o ne a e-tla ho ’na ’me a bua ka tlhompho.” Oa phaella: “Butle-butle ke ile ka tseba ho itjara e leng seo ke neng ke sa se khone nakong e fetileng.” George o ile a boela a fumana khothatso e ngata litemaneng tsa Bibele tse kang Pesaleme ea 72:12, 13 (BPN), e reng: “[Morena oa Bomessia] O tla lopolla mohloki ea llang ho eena . . . ea fokolang le ea hlokang o tla ba utloela bohloko, a pholose bophelo ba mafutsana.” Litšepiso tsa Bibele li ile tsa etsa hore a be le thahasello e ncha le tšepo bophelong.

Ha u talima George kajeno, u ke ke ua nahana hore ho bile thata hakae ho eena hore a fetohe ho tloha maikutlong a ho hloka thuso le ho hloka tšepo hore a be le pono e loketseng. E le monna ea thabileng le ea nyetseng, hona joale o sebeletsa e le molebeli ea okamelang phuthehong ea Lipaki tsa Jehova Soweto, Afrika Boroa.

[Litšoantšo tse leqepheng la 12]

Ho sebelisa nako le matla a hao ho etsa ntho e ’ngoe ea bohlokoa ho molemo ho feta ho inehela maikutlong a ho hloka tšepo