Ho Tobana le Liteko ka Matla a Molimo

Joalokaha Ho Boletse Stepan Kozhemba

Ka bosiu bo bong mathoasong a April 1951, literaka tse tletseng masole a Soviet Union li ile tsa kena motseng oa rōna oa Ukraine oa Stenyatyn. Masole a hlometseng a ile a lika-liketsa matlo a khethiloeng esale pele ’me a nka malapa ’ohle a Lipaki tsa Jehova a a isa Siberia. Ke le ngoana ea lilemo li 12 ea susumetsoang habonolo, ke ile ka ipotsa hore na ebe a ne a tšoaroa joalo ka lebaka lefe le hore na a tla khona joang ho mamella mahlomola a joalo.

KE HLAHETSE motseng oa Stenyatyn ka October 1938. ’Mè o ile a shoa libeke tse peli ka mor’a hore ke hlahe, ’me Ntate o ile a bolaoa ka 1944 ha a ne a loana lebothong la Soviet Union khahlanong le Jeremane. Ke ile ka hōlisoa ke bo-rakhali, Olena le Anna.

Boshanyaneng ba ka, ke ne ke tseba Lipaki tsa Jehova tse ’maloa motseng oa rōna. Li ne li buisana le ’na hammoho le ba bang ka ’Muso oa Mesia neng le neng ha monyetla o hlaha. Ka mor’a nako e itseng ke ile ka tloaela Lipaki tse ling tse nyenyane. Ke ile ka makala haholo ha li isoa Siberia ke masole a Soviet Union.

Empa hase Lipaki tsohle tse ileng tsa lelekoa motseng. Stepan, Paki e neng e lula haufi le lapeng, o ile a lumelloa ho sala, kaha lelapa labo e ne e se Lipaki. O ne a le moholo ho ’na ka lilemo tse tšeletseng, ’me ha ke qeta sekolong, ke ile ka sebetsa le eena re le babetli. O ile a ithuta Bibele le ’na, a sebelisa likopi leha e le life tsa Molula-Qhooa tse neng li fumaneha. Stepan, eo hona joale a sebeletsang Molimo oa ’nete, Jehova, Estonia, o ile a nyakalla ha ke kolobetsoa ka July 1956.

Ho hanyetsoa e ne e le karolo ea bophelo ba mohlanka e mong le e mong oa Jehova Ukraine. Ba boholong ba ne ba phenyekolla matlo ba batla lingoliloeng tsa Bibele, kahoo ke ne ke e-na le libaka tse ngata tseo ke neng ke pata lingoliloeng ho tsona. Rakhali Olena le Rakhali Anna, bao e neng e le Mak’hatholike a Bagerike, ba ne ba sa batle ha ke kopana le Lipaki. Ba bile ba leka ho ntšusumelletsa hore ke khaotse ho kopana le tsona. Joaloka moapostola Pauluse, ka linako tse ling ke ne ke ikutloa ke le ‘tlas’a khatello e fetisisang e ka ’nģane ho matla a ka.’ Empa kamano ea ka le Jehova Molimo e ile ea ’matlafatsa hore ke mamelle teko e ’ngoe le e ’ngoe.—2 Bakorinthe 1:8; Bafilippi 4:13.

Ntoa eo ke e Loanneng Hore ke Lule ke sa Nke Lehlakore

Bahlankana ba lilemo li 18 ba ne ba qobelloa ho sebeletsa sesoleng sa Soviet Union. Ka lebaka la tsebo ea ka ea Bibele, ke ne ke ikemiselitse ho lula ke sa nke lehlakore mabapi le litaba tsa lefatše, e leng hore ke ile ka hana ho kenela sesole sa Soviet Union. (Esaia 2:4; Johanne 17:14-16) Olena le Anna ba ile ba nkhothalletsa hore ke be lesole, esita le hoja khaitseli ea bona, e leng Ntate, a ne a shoetse ntoeng.

Ha ke qeta ho amohela lipampiri tse nthaothang hore ke ee bosoleng, ke ile ka ea ntlo-khōlō ea sesole sebakeng sa heso ’me ka hlalosa boemo ba ka. Ke ile ka koalloa hang-hang ’me ka bolokoa litlamong ha ho ntse ho hlophisoa liqoso khahlanong le ’na. Nyeoe e ne e sa buleloa sechaba sohle; esita le bo-rakhali ba ne ba sa tsebisoa letsatsi leo e tla kena ka lona. Ke ile ka fana ka bopaki bo feletseng ho moahloli, mochochisi le lekhotla la baahloli ba babeli. E ile ea fela ka mor’a metsotso e 20. Kahlolo ea ka—lilemo tse hlano litlamong le lilemo tse ling hape tse hlano tseo ka tsona ke neng ke tla lahleheloa ke litokelo tse ling ke le moahi.

Ho Sebeletsa Kahlolo ea Ka

Ka mor’a nyeoe ke ile ka kenngoa chankaneng ea Lviv. Ka likhoeli tse tharo ho tloha ha ke tšoaroa ho fihlela ke isoa kampong ea mosebetsi o boima, ke ne ke sa kopane le Bakreste ba bang, ke se na Bibele le lingoliloeng tse thehiloeng Bibeleng. Leha ho le joalo, ke ile ka lula ke le mafolofolo moeeng ka ho pakela bao ke koaletsoeng le bona, ba neng ba fumana ho le thata ho utloisisa lebaka leo ke hanneng ka lona ho sebeletsa sesoleng. Ka likhoeli tseo, ke ile ka itšetleha ka thuto ea botho eo ke ileng ka e etsa pele ke kenngoa litlamong. Phihlelo ena e ile ea nthuta thuto ea bohlokoa: Thuto ea botho ea Bibele e re thusa hore re hahe polokelo ea moea e re tšehetsang ha liteko li hlaha.—Johanne 14:26.

Ka April 1958, ke ile ka isoa kampong ea mosebetsi o boima ea bo21 haufi le Dnepropetrovsk, lik’hilomithara tse fetang 700 ho tloha lapeng, ho ea qetela kahlolo ea ka teng. Re ne re tsoha ka 6:00 hoseng, ’me ka mor’a lijo tsa hoseng re ne re palamisoa literakeng ’me re isoa moo re sebetsang teng ka ntle ho kampo lik’hilomithara tse ka bang 50. Re ne re sebetsa lihora tse robeli sebakeng sa kaho, ebe joale re khutlisetsoa kampong bakeng sa marobalo.

Re ne re robala liahelong tsa sesole moo kamoreng ka ’ngoe ho neng ho robala batšoaruoa ba ka bang lekholo. Lijo li ne li fokola ebile li se na phepo, ’me maemo a bophelo a ne a sa ipiletse; empa bonyane ke ne ke thabela botsoalle ba Lipaki-’moho le ’na tse peli liahelong tseo ke neng ke le ho tsona. E mong le e mong oa rōna o ne a etsa boiteko bo tiileng ba ho khothatsa ba bang ba babeli. Ena ke tsela e ’ngoe eo ka eona Jehova a fanang ka matla ho bahlanka ba hae ba mahlomoleng—ka botsoalle ba balumeli-’moho.—2 Bakorinthe 7:6.

Ka kakaretso ho ne ho e-na le Lipaki tse 12 kampong eo. Tse ling tsa tsona li ne li e-na le beng ka tsona ka ntle ba neng ba re kenyetsa ka sekhukhu maqephe a Molula-Qhooa a patiloeng ka har’a liphutheloana tsa lijo. Boholo ba liphutheloana bo ne bo phutholloa ke balebeli, ba neng ba sheba hore na li tšetse eng pele ba li fetisetsa ho rōna. Empa e le ho qoba ho tšoaroa, maqephe a Molula-Qhooa a ne a phutheloa ka polasetiki ebe a tšeloa ka har’a makotikoti a jeme, ao balebeli ba neng ba sa itšoenye ka ho a bula. Hang ha re amohela lihlooho tsena, re ne re li kopitsa ka letsoho ebe rea li arolelana.

Re ne re boetse re leka ka hohle ho bolela ka ’Muso oa Molimo, ’me Jehova o ile a putsa boiteko ba rōna. Ka mohlala, ke ile ka tseba motšoaruoa ea bitsoang Sergei, ea neng a ile a sebetsa e le ’moloki oa libuka khoebong ea ’muso e Ukraine ka bochabela. Ha ho fumanoa hore ho na le bolotsana bo entsoeng moo a sebetsang teng, o ile a behoa molato eaba o ahloleloa lilemo tse leshome litlamong. Lipaki tse ’maloa chankaneng li ile tsa ithuta le eena, li sebelisa limakasine leha e le life tse fumanehang. Sergei o ile a arabela hantle ’me qetellong o ile a re ho ’na: “Ha ke lokolloa kampong mona, ke batla ho kolobetsoa hore ke be Paki ea Jehova!” Tumellanong le seo a se boletseng, Sergei o ile a kolobetsoa nakoana ka mor’a hore a lokolloe, ’me o ile a sebeletsa Jehova ka botšepehi ho fihlela lefung.

Pherekano ka Baroma Khaolo ea 13

Ke ile ka lokolloa litlamong ka January 1963 eaba ke khutlela motseng oa heso, Stenyatyn. Kapele-pele ke ile ka elelloa hore ho na le ho hong ho phoso phuthehong ea Sokal. Ho ne ho rena moea oa tsitsipano har’a barab’abo rōna. Bothata e ne e le bofe? Ke eng e neng e bakile boemo boo ba pelaelo?

Ka lilemo tse ngata balaoli ba Soviet Union ba ne ba ’nile ba leka ho jala karohano har’a batho ba Jehova ka ho tšoara barab’abo rōna ho ea ba hloma lipotso le ho ba fa maikutlo a hore Lipaki li ne li sebelisoa ho ntšetsa pele lithahasello tsa United States of America. Ba boholong ba ile ba buella hore Lipaki tse leng Soviet Union li thehe mokhatlo oa tsona o ka thōko, ba phaella ka ho re ka tsela eo li ne li ka thabela ho ba le likamano tsa khotso le ’Muso ’me li lumelloe hore li tsoele pele ka bolumeli ba tsona li sa hlorisoe. Ba boholong ba ile ba etsa hore sena sohle se utloahale se ipiletsa.

Joale ho Molula-Qhooa (oa Senyesemane) oa November 15, 1962, o ileng oa hlaha hamorao khatisong ea Seukraine ea July 1, 1964, ho ile ha hlahisoa kutloisiso e ncha ea Baroma khaolo ea 13. Ho fihlela ka nako eo, re ne re utloisisa hore “ba boholong ba nang le matla a ho laela” ba boletsoeng temaneng ea 1 ke Jehova Molimo le Jesu Kreste, empa Molula-Qhooa o ile oa bolela hore “ba boholong ba nang le matla a ho laela” ha e le hantle ba emela mebuso ea lefatše le hore ena ‘e behiloe ke Molimo maemong a eona a lekanyelitsoeng.’—Baroma 13:1.

Lipaki tse ling li ile tsa fumana ho le thata ho lumellana le pono ena e lokisitsoeng, kaha baeta-pele ba mebuso ea lefatše ba Soviet Union ba ne ba bile sehlōhō haholo boitekong ba bona ba ho felisa borapeli ba ’nete ba Molimo. Ka lebaka leo, Lipaki tsena li ile tsa nahana hore Molula-Qhooa o nang le kutloisiso e ncha ha o tsoe mokhatlong o hlophisitsoeng o amohelehang oa Lipaki tsa Jehova. Ho e-na le hoo, li ne li nahana hore boitsebiso bo qapiloe ke ba sekisetsang le ba boholong e le hore ba etse hore Lipaki li utloe ’Muso oa Soviet Union haholoanyane.

Kahoo, mohlanka e mong le e mong oa Jehova Ukraine o ne a tobane le potso ena, Ke sehlopha sefe se nepileng, ’me ke sefe se fositseng? Ke ile ka hlokomela Lipaki tse tšehetsang lehlakore ka leng la khang eaba kea ipotsa, ‘Sepheo sa tsona ke sefe?’ Hang ke ile ka khona ho khetholla phapang e hlakileng pakeng tsa mahlakore ao a mabeli.

Boholo ba Lipaki tsa Jehova, tseo tse ling tsa tsona e ka ’nang eaba li ne li sa utloisise ka botlalo tlhaloso e ncha ea Baroma khaolo ea 13, ka botšepehi li ne li batla ho khomarela Jehova le mokhatlo oa hae o hlophisitsoeng. Leha ho le joalo, ba bang ba ne ba se ba qalile ho belaela hore na ebe lingoliloeng tsa morao-rao tsa Watch Tower Bible and Tract Society li ntse li tsoa ho mokhatlo oa molao oa Lipaki tsa Jehova kapa che. Ba joalo ba ne ba boetse ba sekametse ho beng le maikutlo a feteletseng litabeng tse ngata. Ka mohlala, ba ne ba e-na le maikutlo a hore ho phoso hore monyaluoa a apare mose o mosoeu ka letsatsi la lechato la hae le hore banyalani ba roale lireng tsa lenyalo. Batho ba bangata ba ile ba siea mokhatlo o hlophisitsoeng. Leha ho le joalo, hamorao ba bangata ba bona ba ile ba hlokomela phoso ea bona eaba ba boela ba sebeletsa Jehova.

Mosebetsi o Etsoang ka Sekhukhu

Le hoja mesebetsi ea rōna ea Bokreste e ne e thibetsoe, neng le neng ha ho khoneha re ne re tšoara liboka tsa rōna tsa beke le beke ka lihlopha tse pakeng tsa ba 10 le ba 15. Re ne re fumana matla a moea libokeng, ka ho ithuta ha rōna Bibele le ka botsoalle boo re neng re e-ba le bona ka mor’a thuto. Re ne re bapisa liphihlelo tsa rōna, ’me sena se ne se re thusa ho hlokomela hore e mong le e mong oa rōna o ne a e-na le ntoa e tšoanang. Re ile ra nka ka botebo seo moapostola Petrose a ileng a se ngola: “Lintho tse tšoanang mabapi le litlhokofatso li ntse li phethahala mokhatlong oohle oa barab’abo lōna lefatšeng.”—1 Petrose 5:9.

Lihlooho tse ho Molula-Qhooa li ne li rala motheo oa lipuisano tsa rōna. Limakasine li ne li fihla joang ho rōna? Lipaki tse sebeletsang e le batsamaisi ba melaetsa li ne li tšela meeli ka likopi tsa lifilimi tse nyenyefalitsoeng li li tlisa Ukraine. Likopi tsena li ne li fetisetsoa ho Lipaki ka ho fapana ho latela lenaneo le seng le lokisitsoe esale pele. Joale e mong le e mong o ne a etsa likopi tse lekaneng phutheho ea habo. Ka linako tse ling ke ne ke etsa likopi tse joalo. Ke ne ke sebetsa letsatsi lohle ’me ke tšoareha tšebeletsong ea Jehova bosiu, ke etsa limakasine le lintho tse ling. E ne e le phephetso ho ba nakong, empa rōna ba neng ba e-na le boikarabelo ka har’a mokhatlo o hlophisitsoeng re ile ra ithuta hore Jehova “o fa ea khathetseng matla.”—Esaia 40:29.

Re ne re bula menyetla ea ho bua ka Bibele le batho bao re kopanang le bona. Bongata ba rōna re ne re etsa sena ha re palame lipalangoang tsa sechaba. Mokhoa o mong o tloaelehileng oa ho qalisa moqoqo e ne e le feela ho bala koranta ea letsatsi le letsatsi ebe ka mokhoa o sa reroang re phetela motho eo re palameng le eena litaba tsa morao-rao. Hang ha ho qalisitsoe moqoqo, joale re ne re o isa sehloohong sa Bibele. Re ile ra hasa litaba tse molemo ka tsela ena sebakeng sa rōna.

Mosali ea Khabane

Ka 1965 ke ile ka nyala Tamara, ea neng a hōlisitsoe e le mohlanka oa Molimo oa ’nete a bile a tseba se boleloang ke ho emela tumelo ea hae tlas’a teko. Khaitseli ea hae Sergei o ne a ile a tšoaroa ’me a ahloloa ka makhetlo a mararo bakeng sa mesebetsi ea hae e le Paki. Lekhetlong la ho qetela o ile a fumanoa a e-na le likopi tsa Molula-Qhooa ’me o ile a ahloleloa lilemo tse leshome a le litlamong. Tamara le eena o ile a isoa ke ba boholong ntlo-khōlō ea bona bakeng sa ho ea mo hloma lipotso ’me ba ile ba mo sokela ka hore ba tla mo kenya chankaneng.

Ho ile ha e-ba thata ho fumana sebaka seo re ka lulang ho sona ha re qeta ho nyalana, empa lelapa le lulang Sokal le neng le rata Lipaki le ile la re lumella hore re lule kamoreng e nyenyane lehaeng la lona eo re neng re e lefella chelete e fokolang. Lelapa lena le ile la re kholisa hore Tamara a ka tsoela pele a lula kamoreng eo haeba nka boela ka tšoaroa ’me ka kenngoa chankaneng. ’Na le mosali oa ka re ile ra leboha Jehova bakeng sa tlhohonolofatso ea hae le lelapa lena bakeng sa mosa oa bona. Hamorao, ha lelapa lena le shoeloa, Tamara o ile a sebelisa monyetla oo ho hlalosetsa morali oa bona, Galina, ka tšepo ea tsoho. Peō ea ’nete ea Bibele e ile ea beha litholoana, ’me Galina o ile a rata ’Mōpi oa rōna. O ile a kolobetsoa ’me hona joale o sebeletsa Jehova hammoho le monna oa hae.

Ka mafelo-beke a mangata lilemong tsa bo-1970, ke ne ke etela likarolong tse sa tšoaneng tsa Ukraine hammoho le Moldavia (Moldova) le Lithabeng tsa Carpathian, ke kopana le ba eteletseng pele mokhatlong o hlophisitsoeng oa Jehova ’me ke ba khothatsa. Ke ne ke tloaetse ho tloha Labohlano mantsiboea ’me ke khutlele lapeng ka Sontaha le se le phirimile. Hase kamehla Tamara a neng a tseba moo ke eang ’me ka linako tse ling o ne a sa tsebe hantle le hore na ebe ke tla khutla kapa che. Boemo bo bile tjena ka nako e telele. Nka tiisa seo Bibele e se bolelang ka mosali ea khabane: “Ke ea bohlokoa ho fetisa liperela hole.”—Liproverbia 31:10.

Matsatsing ao mosebetsi leha e le ofe oo motho a o etsang hobane e le e mong oa Lipaki tsa Jehova o ne o e-na le likotsi tse itseng. Re ile ra khona ho tsoela pele feela ka matla ao Jehova a fanang ka ’ona. Ka makhetlo a mangata haholo ke ile ka tobana le maemo a boima ’me ke ne ke sa tsebe hore na ke etse’ng. Kahoo ke ne ke etsa thapelo ka pelong ’me ke itšetleha ka Jehova bakeng sa matla. Ho etsa seo e ile ea e-ba mokhoa oa rōna oa bophelo.—Liketso 4:29.

Morao Tjena

Ha nako e ntse e feta, bophelo bo ile ba nolofalla bahlanka ba Jehova haholoanyane Ukraine. Mahloriso a ile a fokotseha, ’me ho ahloleloa chankana ho ile ha nkeloa sebaka ke litefiso. Lilemong tsa bo-1980, ba boholong ba ile ba ananela hore ha e le hantle Lipaki tsa Jehova ke mokhatlo o hlophisitsoeng oa machaba. Kahoo ka ho kenya Lipaki chankaneng Ukraine le libakeng tse ling tsa Soviet Union, ’Muso o ne o itšenya lebitso linaheng tse ling. Ke sa hopola ke hlongoa lipotso ke e mong ea boholong ea ileng a mpolella: “Joale rea hlokomela hore bolumeli ha bo bobe. Seo re amehileng ka sona haholo-holo ke hore sehlopha sa bolumeli ha sea lokela ho ntša ’Muso kotsi.”

Mokoallo oa Puso ea Lere la Tšepe o ile oa qala ho buleha Europe Bochabela bofelong ba lilemo tsa bo-1980, ’me ho tloha ka nako eo re thabetse tokoloho e eketsehileng Ukraine. Ka 1991 mosebetsi oa rōna oa boboleli o ile oa ngolisoa ka molao. Joale ka September 1998, Mokhatlo oa Watch Tower o ile oa theha ofisi ea lekala Lviv. Mathoasong a 1999 kaho e ile ea qala lekaleng le lecha leo ho lona ho tla lula basebetsi ba fetang 170. Hona joale Ukraine re na le ba fetang 112 000 ba kopanelang mosebetsing oa boboleli, ’me ba fetang 250 000 ba bile teng Sehopotsong ka 2000. Se tsotehang ke palo ea bacha ba leng har’a rōna. Kopanong ea Kiev ka 1991, motlalehi e mong oa litaba tsa koranta o ile a mpotsa:

“Batho baa bohle ba tsoa hokae? Ke ne ke nahana hore ha ho na Lipaki Soviet Union, ’me ka tšohanyetso ho se ho e-na le tse likete!”

Ke ile ka re ho eena: “Ha rea ba teng ka tšohanyetso, ka ho panya ha leihlo. Re ’nile ra sebeletsa Jehova mona ka lilemo tse ngata.”

O ile a batla ho tseba: “Le hohella bacha ba bangata hakaale bolumeling ba lōna joang?”

“Ho molemo hore u ipotsetse bacha ka bobona. E-re ba u bolelle hore na ke hobane’ng ha ba batla ho sebeletsa Jehova.”

Motlalehi o ile a re: “Ke se ke ba botsitse. Ba mpoleletse hore baa ho thabela.”

Ke ile ka phaella: “Kahoo, leo ke lona lebaka. Haeba ke seo bacha ba rōna ba se bolelang, ke eona tlhaloso e nepahetseng.”

Hase bacha feela ba thabelang ho sebeletsa Jehova. ’Na le Tamara re ’nile ra mo sebeletsa ka lilemo tse fetang 80 ha re li kopanya ’me ha re batle ho fetola tumelo ea rōna bakeng sa ntho leha e le efe e ’ngoe. Le hoja re le Lipaki tsa Jehova, re ntse re e-na le mathata. Rea hlokomela hore hafeela tsamaiso ena ea khale e ntse e le teng, e mong le e mong o tla tsoela pele a tobana le mathata. Empa re hlomeletsoe hamolemo ho tobana le liteko ho feta sehlopha leha e le sefe se seng sa batho lefatšeng. Re lula re ikemiselitse ho tobana le liteko tsena joalokaha re entse nakong e fetileng, ka matla a Molimo oa rōna ea matla ’ohle, Jehova. Re ikutloa ka tsela e tšoanang le eo Moshe a ileng a ikutloa ka eona ha a ne a bina pina ea tlhōlo: “Matla a ka le bonatla ba ka ke Jah, etsoe ke poloko ea ka.”—Exoda 15:2, NW.

[Setšoantšo se leqepheng la 22]

Ke na le Lipaki tse ling kampong ea mosebetsi o boima ea bo21

[Setšoantšo se leqepheng la 22]

Filimi e nyenyefalitsoeng ea “Molula-Qhooa” oa Seukraine (boholo ba eona ba sebele)

[Setšoantšo se leqepheng la 23]

Ke na le Tamara mosali oa ka

[Setšoantšo se leqepheng la 24, 25]

Setšoantšo sa mohaho o mocha oa lekala o ntseng o hahoa Lviv se entsoeng ke moetsi oa litšoantšo

[Litšoantšo tse leqepheng la 25]

Ke hobane’ng ha bacha ba bangata hakaale Ukraine ba sebeletsa Jehova?