“Le Tsoa Batsoaling ba Hloekileng Tlhoeko”
KA MONGOLI OA TSOHA! BRAZIL
HO ’NILE ha hlalosoa hore letsoai “le tsoa batsoaling ba hloekileng tlhoeko, e leng letsatsi le leoatle.” Seo ke sona se etsahalang ha letsoai le hlahisoa ke ha letsatsi le ntša mouoane metsing a leoatle.
Profinse ea Rio Grande do Norte, e ka leboea-bochabela Brazil, e tsebahala haholo ka litsi tsa tlhahiso ea letsoai. Mocheso o sebakeng seo hammoho le pula e nang seoelo le moea o ommeng o lulang o puputla moo o etsa hore sebaka seo e be se loketseng bakeng sa ho hlahisa letsoai ka letsatsi. Hoo e ka bang karolo ea 95 lekholong ea letsoai le khorofo le le sitsoeng la Brazil e fumanoa sebakeng sena. Setsi se seng sa tlhahiso ea letsoai se tlas’a ’masepala oa Areia Branca, e leng motsana o iphaphathileng ka lebōpo la leoatle.
Ho Etela Litsi Tsa Tlhahiso ea Letsoai
Ka tloaelo litsi tsa tlhahiso ea letsoai li khōlō, ’me le sena sa Areia Branca le sona se seholo. Ha baeti ba atamela Areia Branca ka ’mila o moholo, ba atisa ho hlolloa ke boholo ba setsi sena. Hoseng letsatsi le chabela matangoaneng a bonahalang ho fihlela moo mahlo a fellang teng. Hoo e ka bang karolo ea 90 lekholong ea matangoana ana e sebelisetsoa hore metsi a fetohe mouoane; ebe ka mor’a moo ho latela tšebetso e hlahisang letsoai le lithollo.
Hohle ho kupelitse bosoeu ba letsoai, bo phatsimang ke khanya ea letsatsi. Ke tlamo hore batho ba tlang sebakeng sena ba tle ba roetse likhalase tsa letsatsi. Pokello ea letsoai e hlahisoa ke ha qalong metsi a leoatle a ntse a phalla ho kena matangoaneng a sa tebang a arotsoeng ka liforo le ka liheke tsa lehong. Matangoana ao a 67 kaofela. Letsatsi le chesang la tropike le meea ea teng le fetola lilithara tse 650 tsa metsi mouoane motsotsoana o mong le o mong! Leha ho le joalo, ho nka matsatsi a 90 ho ea ho a 100 hore metsi ao ’ohle a fetohe mouoane.
Le hoja ha mouoane o tsoa o siea sodium chloride, metsi a leoatle a boetse a na le metsoako e seng mekae ea calcium carbonate, calcium sulfate, magnesium sulfate le matsoai a mang. Matsoai ana aa qita, kapa aa ikarola metsing a leoatle ka linako tse sa tšoaneng, ebe a etsa mealo tlaase matangoaneng.
Matangoaneng ana, metsi a loileng letsoai a fetisetsoa matangoaneng a mang a 20, moo letsoai le etsoang lithollo, kapa le bokelloang teng. Ho a mang a matangoana ana metsi a se a pshele ’me ho setse qubu ea letsoai. Mochine o moholo o bokellang letsoai o sebelisoa ho le seha le ho le laela literakeng. Literaka tsena tsona li isa letsoai lena molikong, moo letsoai le hlatsuoang teng. Ha metsi a se a ntšitsoe, letsoai le pulutsoa ka metsi a hloekileng.
Qetellong, letsoai le nkoa ka liketsoana le isoa koung e sehlekehlekeng sa maiketsetso se Areia Branca, se lik’hilomithara tse ka bang 12 ho tloha lebōpong. Sehlekehleke sena se likhutlo li ’nè—limithara tse 92 le tse 166—’me se ka paka lithane tse 100 000 tsa letsoai. Joale letsoai le tsamaisoa ka lebanta ho ea laeloa likepeng tse le isang likarolong tse ling tsa Brazil.
Ntho ea Bohlokoa e ka Sebelisetsoang Sena le Sane
Le hoja ’mele ea rōna e hloka le lenyenyane feela, letsoai ke la bohlokoa bophelong ba batho le ba liphoofolo. Mohlomong re nahana ka lona e le feela ntho e tšoeu e nōkang lijo. Empa le etsa mesebetsi e meng e mengata ea bohlokoa, joaloka lifemeng tsa lik’hemik’hale, tsa masela le tsa tšepe. Hape letsoai le sebelisoa ho hlahisa lik’hemik’hale tse ngata ’me le sebelisoa le ha ho etsoa sesepa, lintho tsa letsopa tse benyang le tse koahetsoeng ka enamel. Kajeno ho boleloa hore letsoai le ka sebelisoa mesebetsing e fetang 14 000 e tsejoang!
Mehloli ea letsoai ha e pshe. Metsing a leoatle a etsang feela k’hubiki-k’hilomithara, ho na le lithane tse ka bang limilione tse 120 tsa sodium chloride—letsoai le tloaelehileng. Leha ho le joalo, nakong e fetileng le ne le sa fumanehe habonolo joaloka kajeno. Ka mohlala, Chaena ea boholo-holo ke khauta feela ntho e neng e nkoa e le ea bohlokoa ka ho fetisisa. Bibele e bua ka letsoai ka makhetlo a mangata ’me e bontša mekhoa e sa tšoaneng eo le sebelisoang ka eona.
Ka linako tse ling masea a sa tsoa hlaha a ne a pikitloa ka letsoai, mohlomong e le ho latela melemo e itseng ea kalafo kapa ho bolaea likokoana-hloko. (Ezekiele 16:4) Bibele e boetse e sebelisa letsoai ka tsela ea tšoantšetso. Ka mohlala, Jesu o ile a re barutuoa ba hae ke “letsoai la lefatše,” e le ha a bua ka tsela e matla eo ba susumetsang ba bang ka eona ha ba phatlalatsa molaetsa oa bona o phelisang. (Matheu 5:13) Hape letsoai le emela botsitso le ntho e tšoarellang nako e telele. Ka hona, “selekane sa letsoai” se ne se nkoa e le tumellano e tlamang.—Numere 18:19.
Ho etela ha rōna setsing sa tlhahiso ea letsoai se Areia Branca ho re thusitse hore re utloisise hantle hore na letsoai ke la bohlokoa ebile le thusa hakae, le hore na ke hobane’ng ha le ’nile la tsebahala hakana ho theosa le histori. Ka sebele, re lokela ho thabela hore ebe sehlahisoa sena—se ‘tsoang batsoaling ba hloekileng tlhoeko, e leng letsatsi le leoatle’—se teng ka bongata bo bokana.
[Setšoantšo se leqepheng la 16]
Mochine o bokellang letsoai matangoaneng a lona
[Setšoantšo se leqepheng la 16]
Letsoai pele le siloa
[Setšoantšo se leqepheng la 16, 17]
Moo ho hlatsuoang letsoai, le pulutsoang le ho behoa