Bophelo Boo le ka Mohla ke sa Kang ka Ikoahlaela Bona
JOALOKAHA HO BOLETSE PAUL OBRIST
Ka 1912, ha ke ne ke le lilemo li tšeletseng, ’Mè o ile a shoa ha a beleha ngoana oa hae oa bohlano. Hoo e ka bang lilemo tse peli hamorao, Berta Weibel e mocha, o ile a qala ho sebetsa joaloka mohlokomeli oa lelapa leso. Ha Ntate a ne a mo nyala selemong se latelang, rōna bana re ne re thabetse ho boela re e-ba le ’mè.
RE NE re lula Brugg, e leng toropo e nyenyane karolong ea Switzerland ea batho ba buang Sejeremane. Ka sebele Berta e ne e le motho ea nang le litšobotsi tsa Bokreste, ’me ke ne ke mo rata haholo. O ile a qala ho ithuta lingoliloeng tsa Liithuti tsa Bibele (Lipaki tsa Jehova) ka 1908, ’me o ne a ee a abele ba bang seo a ithutileng sona.
Ka 1915, kapele ka mor’a hore Berta le Ntate ba nyalane, ke ile ka ea le eena moo ho neng ho bontšoa “Photo-Drama of Creation.” Nehelano ena ea liselaete le filimi ea Mokhatlo oa Machaba oa Liithuti tsa Bibele tse Tiileng e ile ea e-ba le phello e tebileng kelellong le pelong ea ka. Ba bang le bona ba ne ba khahliloe. Holo e Brugg e ne e tletse hoo mapolesa a ileng a koala menyako ’me a khutlisa ba bang ba fihlang. Joale ba bangata ba ile ba leka ho kena ka lere fensetereng e butsoeng, ’me ba seng bakae ba ile ba atleha.
Mohlala o Motle oa ’Mè
Ntoa ea I ea Lefatše e ne e loanoa Europe ka nako eo, ’me batho ba ne ba e-na le tšabo mabapi le bokamoso. Kahoo, ho ea ka ntlo le ntlo ka molaetsa o tšelisang oa ’Muso oa Molimo, joalokaha ’Mè a ne a etsa, e ne e le mosebetsi o khabane. Ka linako tse ling o ne a ntumella hore ke tsamaee le eena, ’me ke ne ke thabela sena haholo. Ka 1918, qetellong ’Mè o ile a khona ho tšoantšetsa boinehelo ba hae ho Jehova Molimo ka kolobetso ea metsing.
Ntate ha aa ka a kena-kenana le borapeli ba ’Mè ho fihlela a kolobetsoa, empa ka nako eo o ile a qala ho mo hanyetsa. Ka letsatsi le leng o ile a nka lingoliloeng tsa hae tsa Bibele ’me a li akhela ka setofong. ’Mè o ile a khona ho ntša Bibele ea hae feela mollong. Empa seo a ileng a se etsa hamorao se ne se makatsa. O ile a ea ho Ntate ’me a mo kopa ka matsoho. Ha aa ka a mo koetlela lehloeo.
Ntate a maketse ka ho feletseng, bohale ba hae bo ile ba theoha. Leha ho le joalo, nako le nako, khanyetso ea hae e ne e phahama, ’me re ne re tlameha ho mamella ho tlakoloha ha hae.
Ho Hiroa le ho Tsoela Pele Moeeng
Ka 1924, ka mor’a ho qeta lilemo tse tharo ke le mohiruoa ea ithutelang ho lokisa moriri, ke ile ka tloha hae ’me ka fumana mosebetsi karolong ea Switzerland ea batho ba buang Sefora. Sena se ile sa fana ka monyetla oa ho ntlafatsa tsebo ea ka ea Sefora. Le hoja ho tloha hae ho ile ha sitisa tsoelo-pele ea ka moeeng ka tsela e itseng, le ka mohla ha kea ka ka felloa ke lerato la ka ’neteng ea Bibele. Ka hona ha ke khutlela hae lilemo tse tšeletseng hamorao, ke ile ka qala ho kopanela libokeng tsa phutheho ea Bokreste Brugg.
Kapele ka mor’a moo ke ile ka tloha moo ka ea lula Rheinfelden, e leng toropo e nyenyane e bohōle ba lik’hilomithara tse 40. Sebakeng seo ke ile ka sebetsa khoebong ea khaitseli ea ka ea ho lokisa moriri ’me ka tsoela pele moeeng ka ho kopanela le sehlopha se senyenyane sa Liithuti tsa Bibele. Ka letsatsi le leng, ha re qeta ho tšoara thuto ea rōna ea Bibele ea har’a beke, Mor’eso Soder, moholo ea ikarabellang, o ile a botsa: “Ke mang ea rerileng ho kopanela tšebeletsong ea tšimo ea Sontaha?” Ke ile ka ithaopa, ke nahana hore ke tla tsamaea le e mong le ho bontšoa tsela ea ho etsa mosebetsi.
Ha Sontaha se fihla ’me re fihla tšimong ea rōna, Mor’eso Soder o ile a re, “Monghali Obrist o tla sebetsa mane.” Le hoja pelo ea ka e ile ea otla kapele ho feta leha e le neng pele, ke ile ka qala ho etela batho malapeng a bona le ho buisana le bona ka ’Muso oa Molimo. (Liketso 20:20) Ho tloha nakong eo ho ea pele, ha kea ka ka qeaqea ho tsoela pele ka mosebetsi oo Jesu a itseng o tlameha ho phethoa pele bofelo ba tsamaiso ena ea lintho bo e-tla. (Matheu 24:14) Ka la 4 March, 1934, ha ke ne ke le lilemo li 28, ke ile ka tšoantšetsa boinehelo ba ka ho Jehova Molimo ka kolobetso ea metsing.
Ka mor’a lilemo tse peli ke ile ka fumana mosebetsi oa ho lokisa moriri Lugano, motse o leng karolong ea Switzerland ea batho ba buang Setaliana. Hang-hang ke ile ka qala ho bolela litaba tse molemo moo, le hoja ke ne ke tseba Setaliana hanyenyane haholo. Ho ntse ho le joalo, Sontaha sa pele ke le tšebeletsong, ke ile ka tsamaisa libukana tse 20 tseo ke neng ke li nkile. Ha nako e ntse e feta, ke ile ka khona ho bokella batho ba seng bakae ba thahasellang ho etsa sehlopha sa thuto ea Molula-Qhooa. Qetellong ba ’maloa ho bana ba ile ba kolobetsoa, ’me ka February 1937 re ile ra theha phutheho ea Lipaki tsa Jehova Lugano.
Likhoeli tse peli hamorao, ka April 1937, ke ile ka fumana lengolo le ileng la fetola bophelo ba ka haholo. E ne e le memo ea ho sebeletsa Bethele, e leng kamoo mehaho ea lekala ea Lipaki tsa Jehova ka har’a naha e bitsoang kateng. Hang-hang ke ile ka amohela memo eo—e leng qeto eo le ka mohla ke sa kang ka ikoahlaela eona. Kahoo ke ile ka qala seo e bileng mosebetsi oa lilemo tse 60 tšebeletsong ea nako e tletseng.
Tšebeletso ea Bethele Linakong Tse Tletseng Matšoenyeho
Ka nako eo Bethele ea Switzerland e ne e le motseng oa Bern, motse-moholo oa Switzerland. Sebakeng seo re ne re hatisa libuka, libukana le limakasine ka lipuo tse 14, ’me li ne li romeloa hohle Europe. Ka linako tse ling, ke ne ke nka lingoliloeng ke li isa seteisheneng sa terene ka kiribae, kaha mehleng eo e ne e se kamehla re bang le koloi eo re ka e sebelisang. Kabelo ea ka ea pele Bethele e ne e le Lefapheng la ho Hlophisa Boitsebiso, moo re neng re hlophisa litlhaku tsa loto tseo ho neng ho hatisoa ka tsona. Kapele ke ile ka qala ho sebetsa sebakeng sa kamohelo ea baeti, ’me, ha e le hantle ke ne ke bile ke sebeletsa ke le ea kutang moriri oa litho tsa lelapa la Bethele.
Ka September 1939, Ntoa ea II ea Lefatše e ile ea qhoma, ’me tlhaselo e mabifi ea Manazi e ile ea etsa hore ho tlale tšabo ho pholletsa le Europe. Switzerland e ne e le naha e sa nkeng lehlakore ka har’a lichaba tse loanang. Qalong, re ile ra tsoela pele ka mosebetsi oa rōna oa Bokreste ntle ho tšitiso. Joale, ka la 5 July, 1940, ka hora ea bobeli motšehare oa mantsiboea, ha ke ne ke ntse ke le deskeng ea ka sebakeng sa kamohelo ea baeti, ho ile ha hlaha monna e mong, a tsamaea le lesole le hlometseng ka sethunya se nang le thipa.
Monna enoa o ile a kharuma: “Zürcher o kae?” Ka nako eo Franz Zürcher e ne e le molebeli oa lekala oa mosebetsi oa rōna oa ho bolela Switzerland.
Ke ile ka botsa, “Ke tla re ke mang ea ’matlang?” Hang-hang ba ile ba ntšoara ba nkhulanya ho nyolosa litepisi, ba batla hore ke ba ise ofising ea Zürcher.
Litho tsa lelapa la Bethele kaofela—re ne re batla re le 40 ka nako eo—li ile tsa laeloa ho bokana ka kamoreng ea ho jela. Lithunya tse ’nè tsa morathatha li ne li chehiloe ka ntle ho mohaho ho sitisa mang kapa mang ho leka ho baleha. Ka hare, hoo e ka bang masole a 50 a ile a qala ho phenyekolla mohaho. Khahlanong le se lebeletsoeng, ha hoa ka ha fumanoa bopaki ba hore Lipaki tsa Jehova li ne li ameha ho khothalletseng batho ho hana tšebeletso ea sesole. Ho ntse ho le joalo, lingoliloeng tse ngata li ile tsa nkoa ka mahahapa ka literaka tse hlano tsa sesole.
Ha re ne re hana ho lumella hore ba nang le matla a ho laela ’musong ba hlahlobe Molula-Qhooa, khatiso ea oona e ile ea emisoa Switzerland. Sena se ile sa bolela hore ho ne ho hlokahala basebetsi ba seng bakae mosebetsing oa Bethele, ’me litho tsa lelapa tseo e leng batho ba bacha li ile tsa khothalletsoa ho tsamaea ’me e be bo-pula-maliboho, e leng kamoo Lipaki tsa Jehova tse kopanelang mosebetsing oa boboleli oa nako e tletseng li bitsoang kateng.
Ho Bula Maliboho Nakong ea Ntoa
Ka July 1940, ke ile ka khutlela sebakeng sa Switzerland se pel’a Lugano sa batho ba buang Setaliana, moo ke neng ke lula teng pele ke e-tla Bethele. Tšimo ena ea Mak’hatholike a matla, eo ka nako eo e neng e boetse e le tlas’a tšusumetso e matla ea Bofascista, e ile ea e-ba kabelo ea ka ea bopula-maliboho.
E ne e le ka seoelo letsatsi le neng le likela ke sa ka ka emisoa ke lepolesa le neng le batla hore ke lese mosebetsi oa ka oa boboleli. Ka letsatsi le leng ha ke ntse ke bua le mosali e mong keiting ea serapa, monna ea apereng liaparo tse tloaelehileng o ile a ntšoara a hlaha ka morao, a nkisa koloing e sebelisoang bakeng sa ho lebela, ’me a nkisa Lugano ka eona. Sebakeng seo o ile a nehelana ka ’na ho mapolesa. Ha ke botsoa lipotso, ke ile ka hlalosa hore Jehova Molimo o re laetse hore re bolele.
Lepolesa lena le ile la araba ka boikhohomoso: “Mona lefatšeng, ke rōna ba laelang, Molimo a ka ’na a laela leholimong!”
Nakong ea ntoa, e ne e le habohlokoa ka ho khethehileng hore re ele hloko keletso ea Jesu ea ho ba “seli joaloka linoha ’me leha ho le joalo [re be] ba hlokang molato joaloka maeba.” (Matheu 10:16) Kahoo, ke ne ke pata bongata ba lingoliloeng tsa ka lipokothong tse ka har’a hempe ea ka. ’Me hore ke tiisehe hore nke ke ka lahla eng kapa eng, ke ne ke tena marikhoe a makhutšoanyane a neng a tlangoa ka tlas’a mangole.
Ha nako e ntse e feta, ke ile ka fumana litaelo tsa hore ke fallele phuleng ea Engadine, moo ke ileng ka tsoela pele ho ba sa ntja le phiri le mapolesa. Ena ke phula e ntle Lithabeng tsa Switzerland tse ka bochabela, eo nakong ea mariha e koaheloang ke lehloa le lengata, ka hona ke ile ka romelloa melamu ea ka ea ho thellelisa ho nthusa ho tsamaea tšimo.
Ho hlokahala litlelafo tse futhumalang ha motho a tsamaea ka melamu ea ho thellelisa mariheng a batang. Ka lebaka la ho sebelisoa kamehla, tsa ka li ile tsa qala ho tsofala. Ke ile ka leboha hakaakang ka letsatsi le leng ha ka tšohanyetso ke fumana phahlo ka poso e le jesi e koetsoeng e lohiloeng ka matsoho hammoho le litlelafo tse mofuthu! Morali’abo rōna oa Mokreste phuthehong ea Bern eo ke neng ke kopanela ho eona pele o ne a nketselitse tsona. Esita le hona joale ha ke nahana ka hona, ke susumelletseha ho leboha.
Litokelo Tse Ngata Tse Thabisang
Ka 1943, maemo a ile a qala ho tsitsa Switzerland, ’me ke ile ka biletsoa ho khutlela Bethele ho ea sebeletsa teng. Ka lebaka la mathata a itseng phuthehong ea batho ba buang Sefora e Lausanne, e bohōle ba lik’hilomithara tse ka bang 100, ke ile ka abeloa ho etela motse oo kamehla ho thusa bahoeletsi ho ba le pono e nepahetseng ka mokhatlo o hlophisitsoeng oa Molimo.
Hamorao ke ile ka sebeletsa ka nako e itseng ke le molebeli oa potoloho liphuthehong tsohle tsa Sefora tse Switzerland. Qalong ea beke, ke ne ke sebetsa Bethele, empa ke ne ke etela phutheho e sa tšoaneng beke ka ’ngoe ka Labohlano, Moqebelo le Sontaha ke leka ho fana ka thuso ea moea. Ho phaella moo, ha phutheho ea batho ba buang Sefora e ne e thehoa Bern ka 1960, ke ile ka ba molebeli ea okamelang oa eona. Ke ile ka sebeletsa boemong bona ho fihlela ka 1970, ha Bethele e falla Bern e fallela sebakeng se setle seo e leng ho sona hona joale toropong ea Thun.
Ke ile ka thabela ho fumana sehlopha se senyenyane sa Lipaki tse buang Setaliana Thun, ’me ke ile ka qala ho sebetsa le sona. Ha nako e ntse e feta ho ile ha thehoa phutheho, ’me ke ile ka sebeletsa joaloka molebeli ea okamelang oa eona ka lilemo tse ’maloa ho fihlela barab’abo rōna ba bacha ba tšoaneleha bakeng sa ho jara boikarabelo boo.
Seo ke nkileng hore ke tokelo e thabisang ka ho khetheha e bile ho ba teng likopanong tsa machaba tsa batho ba Jehova. Ka mohlala, ka 1950 ho bile le Kopano e sa lebaleheng ea Keketseho ea Puso ea Molimo Yankee Stadium, New York. Ho etela ntlo-khōlō ea lefatše ea Lipaki tsa Jehova Brooklyn, New York, ho bile le phello e tšoarellang ho ’na. Hape le ka mohla nke ke ka lebala puo ea Mor’eso Milton G. Henschel selemong se latelang Kopanong ea Borapeli bo Hloekileng e neng e le London, Engelane, e ileng ea totobatsa mantsoe a Jesu, “Kea le bolella, Haeba bana ba ne ba ka lula ba khutsitse, majoe a ne a tla hoeletsa.” (Luka 19:40) Mor’eso Henschel o ile a botsa, “Na le nahana hore majoe a tla tlameha ho hoeletsa?” Ke sa ntse ke utloa molumo ona ka litsebeng tsa ka, “Che!” o ileng oa tsoa mantsoeng a ba mashome a likete.
Ha ke ne ke ea Bethele morao koo ka 1937, Ntate, ea ileng a hlokomela hore re ne re amohela chelete e nyenyane feela ea ho koahela litšenyehelo, ka ho tšoenyeha o ile a botsa, “Mora, u tla phela joang botsofaling?” Ke ile ka araba ka ho qotsa mantsoe a mopesaleme Davida: “Nkile ka ba mocha, ’me joale ke tsofetse; empa ha ke e-so ho bone ea lokileng a tloheloa, leha e le litloholo tsa hae li sikila bohobe.” (Pesaleme ea 37:25) Ka sebele mantsoe ana a phethahetse boemong ba ka.
Ke thabile hakaakang hore ebe lilemong tse fetileng tse fetang 80, Ntate o ile a nyala Berta Weibel le hore ka thuso ea mohlala oa hae le tataiso ke ile ka tseba Jehova le litšoaneleho tsa hae! Le hoja litho tse ling tsa lelapa li ne li mo soma, o ile a sebeletsa Jehova ka botšepehi ho fihlela lefung la hae ka 1983. Ha ho mohla a kileng a bolela hore o ikoahlaela hore ebe o ile a sebeletsa Molimo oa hae, Jehova; le ’na le ka mohla ha kea ka ka ikoahlaela ho lula ke le lesoha le ho nehela bophelo ba ka tšebeletsong ea Jehova ka ho feletseng.
[Setšoantšo se leqepheng la 25]
Ke sebetsa Bethele