Pale ea Bophelo

Ho Kenya Lerato la Jehova Lipelong Tsa Bana ba Rōna

JOALOKAHA HO BOLETSE WERNER MATZEN

Lilemong tse itseng tse fetileng mora oa ka oa matsibolo, Hans Werner, o ile a mpha Bibele. Ka hare, sekoahelong sa eona, o ne a ngotse mantsoe ana: “Ntate ea Ratehang, E se eka Lentsoe la Jehova le ka tsoela pele ho re tataisa re le lelapa tseleng ea bophelo. Kea leboha, mora oa hao oa matsibolo.” Batsoali ba tla utloisisa hore na mantsoe ao a ile a tlatsa pelo ea ka liteboho le thabo hakae. Ka nako eo ke ne ke sa tsebe mathata ao re tla talimana le ’ona re le lelapa.

KE HLAHILE ka 1924 ke hlahela Halstenbek, e bohōle ba lik’hilomithara tse ka bang 20 ho tloha boema-kepeng ba Hamburg, Jeremane ’me ke hōlisitsoe ke ’mè le ntate oa hae. Kaha ke ne ke ithutela ho ba moetsi oa lithulusi mosebetsing, ka 1942 ke ile ka thaotheloa mabothong a hlometseng a Wehrmacht. Ho thata ho hlalosa seo ke fetileng ho sona Ntoeng ea II ea Lefatše ha ke ntse ke loana moleng oa ntoa oa Russia. Ke ile ka khutla ke tšoeroe ke feberu ea mala empa ke ile ka khutlisetsoa moleng oa ntoa ha ke se ke folile. Ka January 1945, ke ne ke le Lodz, Poland, moo ke ileng ka lemala hampe ’me ka kenngoa sepetleleng sa sesole. Ke ne ke ntse ke le moo ha ntoa e lala. Ha ke le sepetlele ’me hamorao ke le kampong ea botlamuoa Neuengamme, ke ile ka ba le nako ea ho nahanisisa. Ke ne ke tšoenngoa ke lipotso tsena, Na ehlile Molimo o teng? Haeba ho joalo, ke hobane’ng ha a lumella bokhopo bo bokaale?

Nakoana ka mor’a ho lokolloa kampong ea botlamuoa, ka September 1947, ke ile ka nyala Karla. Re hōletse motseng o le mong, ’me le hoja Karla e ne e le Mok’hatholike, ke ne ke sa hōlisetsoa bolumeling. Moprista ea neng a re nyalisa o ile a etsa tlhahiso ea hore bonyane re etse Thapelo ea Morena hammoho mantsiboea a mang le a mang. Re ile ra etsa joalo, re mpa re sa tsebe hore na re rapella eng.

Selemo hamorao Hans Werner o ile a hlaha. Hoo e ka bang nakong eona eo, Wilhelm Ahrens, oa mphato mosebetsing, o ile a ntsebisa Lipaki tsa Jehova. O ile a mpontša moo Bibele e reng ka letsatsi le leng lintoa li tla fela. (Pesaleme ea 46:9) Ka 1950, ke ile ka nehela bophelo ba ka ho Jehova ’me ka kolobetsoa. Ke ile ka ikutloa ke thabile hakaakang ha ka mor’a selemo mosali oa ka ea ratoang le eena a kolobetsoa!

Ho Hōlisetsa Bana Litseleng Tsa Jehova

Ke ile ka bala Bibeleng hore Jehova ke eena moqapi oa lenyalo. (Genese 1:26-28; 2:22-24) Kaha ke ne ke le teng ha bana ba rōna ba hlaha e leng Hans Werner, Karl-Heinz, Michael, Gabriele le Thomas—sena se ile sa matlafatsa boitlamo ba ka ba ho ba monna le ntate ea molemo. ’Na le Karla re ne re thabile ha ngoana ka mong a hlaha.

Kopano ea Lipaki tsa Jehova ea Nuremberg ea 1953 e bile ketsahalo ea bohlokoa lelapeng la rōna. Ka Labohlano mantsiboea, nakong ea puo e reng “Ho Hōlisetsa Bana ka Mokhatlong oa Lefatše le Lecha,” sebui se ile sa bua ntho e ’ngoe eo re sa e lebaleng ha se re: “Lefa le leholohali leo re ka le fang bana ba rōna ke takatso ea ho ba bahlanka ba Molimo.” Ka thuso ea Jehova, ’na le Karla re ne re batla ho etsa sona seo. Empa joang?

Taba ea pele, re ile ra tloaela ho rapela hammoho re le lelapa letsatsi le letsatsi. Seo se ile sa hatisa bohlokoa ba thapelo ho bana. Ngoana ka mong o ile a ithuta a sa le monyenyane hore kamehla rea rapela pele re e-ja. Esita leha e sa le masea, hang feela ha ba bona botlolo ea bona, ba ne ba inamisa lihlooho tsa bona tse nyenyane ebe ba phutha matsoho a bona a manyenyane. Ka lekhetlo le leng, re ile ra memeloa lechatong la beng ka mosali oa ka bao e neng e se Lipaki. Ka mor’a hore lenyalo le ngolisoe, batsoali ba monyaluoa ba ile ba memela baeti lapeng bakeng sa lijo tse bobebe. E mong le e mong o ne a batla ho qala ho ja hang-hang. Empa ngoana oa rōna ea lilemo li hlano e leng Karl-Heinz o ile a ba le maikutlo a hore hoo ha hoa lokela. O ile a re: “Ke kōpa hore le rapele pele.” Baeti ba bang ba ile ba mo sheba, eaba baa re sheba, qetellong ba sheba mong’a ntlo. Ho qoba lihlong, ke ile ka ithaopela ho etsa thapelo ea ho leboha lijo tsena, ’me mong’a ntlo o ile a lumela.

Ketsahalo ena e ile ea nkhopotsa mantsoe a Jesu a reng: “Ho tsoa melomong ea bana le ba anyang u fane ka thoriso.” (Matheu 21:16) Re ikutloa re kholisehile hore lithapelo tsa rōna tsa kamehla tse tlohang pelong li thusitse bana ba rōna ho talima Jehova e le Ntate oa bona ea lerato oa leholimo.

Boikarabelo ba Rōna ho Jehova

Ho ruta bana ho rata Molimo ho boetse ho hloka ho bala le ho ithuta Lentsoe la hae kamehla. Re nahanne ka sena, re ne re e-ba le thuto ea lelapa beke ka ’ngoe, haholo-holo mantsiboeeng a Mantaha. Kaha ngoana oa rōna oa matsibolo le oa ho fela ba ne ba sieana ka lilemo tse robong, bana ba rōna ba ne ba e-na le litlhoko tse fapaneng haholo, kahoo re ne re sitoa hore kamehla re ithute boitsebiso bo tšoanang le bona kaofela.

Ka mohlala, ho bana ba lilemong tsa ho ea sekolong sa tlhokomelo ea bana ba banyenyane, re ne re nolofatsa thuto haholo. Karla o ne a hlahloba temana e le ’ngoe feela ea Bibele le bona, kapa a sebelisa litšoantšo tse ka har’a lingoliloeng tse thehiloeng Bibeleng. Ke sa ntse ke hopola linako tse monate tsa ha ke tsosoa esale hoseng ke bana ba banyenyane ba hloella betheng ea rōna ba re bontša litšoantšo tseo ba li ratang haholo bukeng ea The New World.a

Ka mamello Karla o ile a khona ho ruta bana mabaka a mangata ao ka ’ona kaofela re lokelang ho rata Jehova. Seo se ka ’na sa utloahala se le bonolo se bile se hlakile, empa, ha e le hantle, ’meleng le maikutlong e ne e batla e le mosebetsi oa nako e tletseng ho ’na le Karla. Ho ntse ho le joalo, ha rea ka ra tela. Re ne re batla ho kenya thuto ka ho teba lipelong tsa bona pele batho ba bang ba sa tsebeng Jehova ba qala ho ba susumetsa. Ka lebaka lena re ile ra etsa bonnete ba hore bana ba rōna ba ba teng thutong ea lelapa hang feela ha ba khona ho lula.

Re le batsoali, ’na le Karla re ile ra elelloa bohlokoa ba ho behela bana ba rōna mohlala o nepahetseng borapeling. Ebang re ne re e-ja, re sebetsa jareteng, kapa re otlolla maoto, re ne re leka ho matlafatsa kamano ea ngoana ka mong le Jehova. (Deuteronoma 6:6, 7) Re ne re etsa bonnete ba hore ngoana ka mong o na le Bibele ea hae ho tloha bonyenyaneng. Ho feta moo, ha ke fumana limakasine, ke ne ke ngola lebitso la setho ka seng sa lelapa makasineng ea sona. Ka tsela eo, bana ba ne ba ithuta ho fumana lingoliloeng tsa bona. Re ile ra qapa mokhoa oa ho abela bana ho bala lihlooho tse itseng tsa Tsoha! Ka mor’a lijo tsa motšehare ka Sontaha, ba ne ba re hlalosetsa kamoo ba utloisisang taba kateng.

Ho fa Bana Tlhokomelo eo ba e Hlokang

Ho hlakile hore hase kamehla lintho li neng li tsamaea hantle. Ha bana ba ntse ba hōla, re ile ra fumana hore ho kenya lerato lipelong tsa bona ho hloka hore re tsebe se ka hare ho tsona. Seo se ne se bolela hore re ba mamele. Ka linako tse ling bana ba rōna ba ne ba belaela ka ntho e itseng, ka hona, ’na le Karla re ne re ee re lule fatše ’me re buisane le bona ka taba eo. Re ne re etsa hore ho be le nako e khethehileng e etsang halofo ea hora qetellong ea thuto ka ’ngoe ea lelapa. E mong le e mong o ne a lumelloa hore a tobe taba ha a ntša maikutlo a hae mabapi le ntho leha e le efe.

Ka mohlala, Thomas le Gabriele, bana ba rōna ba ho fela, ba ne ba e-na le maikutlo a hore rōna re le batsoali re rata moholoane oa bona ho ba feta. Nakong ea thuto e ’ngoe, ba ile ba ntša maikutlo a bona ’me ba re: “Ntate, re nahana hore uena le ’Mè kamehla le lumella Hans Werner hore a etse seo a se ratang.” Qalong, ke ne ke nahana hore ha kea utloa hantle. Leha ho le joalo, ka mor’a ho hlahloba taba ntle ho leeme, ’na le Karla re ile ra tlameha ho lumela hore bana bao ba ne ba nepile. Kahoo re ile ra leka ka matla hore re tšoare bana bohle ka tsela e tšoanang.

Ka linako tse ling ke ne ke khalemela bana ka potlako kapa ntle ho mabaka a utloahalang. Linakong tse joalo rōna joaloka batsoali re ne re tlameha ho ithuta ho kōpa tšoarelo. Ka mor’a moo, re ne re atamela Jehova ka thapelo. Ho ne ho le bohlokoa hore bana ba bone hore ntate oa bona o ikemiselitse ho kōpa tšoarelo ho Jehova le ho bona. Ka lebaka leo, re ne re e-na le kamano e mofuthu le ea botsoalle le bona. Ba ne ba atisa ho re ho rōna, “Le metsoalle ea rōna ea hlooho ea khomo.” Seo se ne se re thabisa haholo.

Ho sebetsa hammoho re le lelapa ho fella ka bonngoe. Ka lebaka leo, e mong le e mong o ne a e-na le mesebetsi eo a e etsang kamehla. Hang ka beke Hans Werner o ne a fuoa mosebetsi oa ho ea mabenkeleng a il’o reka lijo le lintho tse ling tse sebelisoang ka tlung, ka lebaka leo o ne a fuoa chelete hammoho le lethathamo la lintho tseo a lokelang ho li reka. Bekeng e ’ngoe ha rea ka ra mo fa lethathamo le chelete. O ile a botsa ’mè oa hae ka sena, ’me a mo bolella hore ha re e-s’o be le chelete. Eaba bana ba qala ho hoesheletsana, ’me e mong le e mong a nka lebokose la hae la chelete a ntšetsa chelete eohle e ka har’a lona tafoleng. Kaofela ba ile ba re: “’Mè, re ka ea reka joale!” E, bana bana ba ile ba ithuta ho thusa boemong ba tšohanyetso, ’me seo se ne se etsa hore lelapa le atamelane haholoanyane.

Ha ba ntse ba hōla, bashanyana bana ba ile ba qala ho thahasella banana. Ka mohlala, Thomas o ne a thahasella Paki e ’ngoe e lilemo li 16 haholo. Ke ile ka mo hlalosetsa hore haeba a tiile ka taba ea ngoanana enoa, o tlameha hore a be a loketse ho mo nyala le ho hlokomela mosali le bana. Thomas o ile a elelloa hore ha a e-s’o lokele lenyalo, kaha o ne a sa ntse a le lilemo li 18 feela.

Ho Hatela Pele re le Lelapa

Ha bana bana ba ne ba sa le banyenyane, ba ile ba ngolisa Sekolong sa Tšebeletso sa Puso ea Molimo ka ho latellana. Re ne re mamela lipuo tsa bona ka hloko, ’me re khothala hobane re bona lerato la bona le tlohang pelong bakeng sa Molimo. Balebeli ba setereke le ba potoloho bao ka linako tse ling ba neng ba fihlela ha rōna ba ne ba pheta liphihlelo tsa bophelo ba bona kapa ba re balla Bibele. Banna bana le basali ba bona ba ile ba thusa ho kenya lerato la tšebeletso ea nako e tletseng lipelong tsa litho tsa lelapa la rōna.

Re ne re lebella likopano ka thabo. E ne e le tšusumetso e ka sehloohong boitekong ba rōna ba ho kenya ka ho teba takatso ea ho sebeletsa Molimo baneng ba rōna. Bana bona ba ne ba nka nako ea ho qhoaela libeche tsa bona pele ba ea kopanong e le ea bohlokoa. Re ile ra ameha ha Hans Werner a kolobetsoa a le lilemo li leshome. Ba bangata ba ne ba nka hore o monyenyane haholo hore a ka inehela ho Jehova, empa ha a le lilemo li 50, o ile a mpolella hore o leboha haholo hore ebe o sebelelitse Jehova ka lilemo tse 40.

Re ile ra bontša bana ba rōna hore kamano ea bona le Jehova ke ea bohlokoa, empa ha rea ka ra ba phehella ho inehela. Ho ntse ho le joalo, re ile ra thaba ha ba bang le bona ba tsoela pele ho fihlela ba kolobetsoa ka nako ea bona e loketseng.

Ho Ithuta ho Lahlela Meroalo ea Rōna ho Jehova

Re ne re thabile haholo ha ka 1971, Hans Werner a abeloa lengolo e le setho sa sehlopha sa bo51 sa Sekolo sa Bibele sa Gileade sa Watchtower ’me a fuoa kabelo ea boromuoa Spain. Bana ba bang ka bomong le bona e bile basebeletsi ba nako e tletseng ka nako e itseng, e leng se ileng sa re thabisa haholo rōna batsoali. Hoo e ka bang ka nako ena, Hans Werner o ile a mpha Bibele eo ke buileng ka eona qalong ea sehlooho sena. Ho ne ho bonahala thabo ea rōna re le lelapa e feletse.

Joale, re ile ra bona hore re lokela ho atamela haufi le Jehova re le lelapa. Hobane’ng? Hobane re bone ha ba bang ba bana ba rōna ba hōlileng ba thulana le mathata a ileng a leka tumelo ea bona ka ho teba. Ka mohlala, morali oa rōna ea ratehang, Gabriele, o ile a ba le matšoenyeho a mangata. Ka 1976 o ile a nyaloa ke Lothar. Lothar o ile a kula nakoana feela ba chatile. Ha a ntse a fokola, Gabriele o ile a mo oka ho fihlela a hlokahala. Ho bona ha setho sa lelapa se phelang hantle se kula se bile se hlokahala ho ile ha re hopotsa hore re fela re hloka letsoho le lerato la Jehova.—Esaia 33:2.

Litokelo Mokhatlong o Hlophisitsoeng oa Jehova

Ha ke ne ke khetheloa ho ba mohlanka oa phutheho (eo kajeno a bitsoang molebeli ea okamelang) ka 1955, ke ne ke ikutloa ke sa tšoanelehele boikarabelo boo. Ho ne ho e-na le ho hongata ho lokelang ho etsoa, ’me tsela feela eo ka eona ke neng nka phetha boikarabelo ba phutheho e ne e le hore ke tsohe ka hora ea bone hoseng ka matsatsi a mang. Mosali oa ka le bana ba ne ba ntšehetsa haholo, ba etsa bonnete ba hore ha ba ntšoenye mantsiboea ao ka ’ona ho nang le lintho tseo ke lokelang ho li etsa.

Leha ho le joalo, re ne re ikhatholla hammoho re le lelapa ka nako e telele kamoo re ka khonang. Ka linako tse ling mohiri oa ka o ne a nkalima koloi ea hae e le hore ke ntše lelapa letsatsing le itseng. Bana ba ne ba thabela linako tsa ha re ithuta Molula-Qhooa ka morung. Hape re ne re otlolla maoto hammoho, ka linako tse ling re bina lipina ha re letsa seletsa se bitsoang harmonica re ntse re tsamaea merung.

Ka 1978, ke ile ka khetheloa ho ba molebeli oa potoloho ea tšoarang molepo (mosebeletsi ea tsamaeang). Kaha ke ne ke selebaletsoe, ke ile ka rapela ka re: “Jehova, ke na le maikutlo a hore nke ke ka khona ho etsa mosebetsi ona. Empa haeba u batla hore ke leke, joale ke tla etsa sohle seo nka se khonang.” Ka mor’a lilemo tse peli, ha ke le lilemo li 54, ke ile ka fa mora oa rōna oa ho fela, Thomas, khoebo ea ka e nyenyane.

Bana ba rōna ba ne ba hōlile kaofela, e leng se ileng sa etsa hore ’na le Karla re be le monyetla oa ho etsetsa Jehova tšebeletso e eketsehileng. Selemong sona seo, ke ile ka khetheloa ho ba molebeli oa potoloho ’me ka fuoa kabelo ea ho sebeletsa karolong e itseng ea Hamburg le Schleswig-Holstein eohle. Ka lebaka la phihlelo ea rōna ea ho hōlisa bana, re ne re khona ho utloisisa batsoali le bana ba bona ka tsela e khethehileng. Barab’abo rōna ba bangata ba ne ba re bitsa batsoali ba bona ba potolohang.

Ka mor’a lilemo tse leshome Karla a tsamaea le ’na mosebetsing oa potoloho, o ile a tlameha ho buuoa. ’Me selemong sona seo, lingaka li ile tsa fumana hore ke na le hlahala bokong. Kahoo, ke ile ka tlohela tšebeletso ea ho ba molebeli oa potoloho ’me ka ea buuoa boko. Ho ile ha feta lilemo tse tharo pele nka boela ka ba molebeli oa potoloho ea tšoarang molepo. Hona joale ’na le Karla re lilemong tsa bo-70, ’me ha re sa le mosebetsing oa potoloho. Jehova o re thusitse ho bona hore ha ho molemo ho khomarela tokelo eo ke seng ke sa khone ho phetha mosebetsi oa eona.

Ha re hetla morao le Karla re leboha Jehova ka thuso ea hae ea ho kenya ka ho teba lerato la ’nete lipelong tsa bana ba rōna. (Liproverbia 22:6) Ho theosa le lilemo, Jehova o re tataisitse a ba a re rupela, a re thusa ho phetha boikarabelo ba rōna. Le hoja re se re tsofetse re bile re kula, lerato la rōna ho Jehova le sa ntse le le lecha ebile le phela ho feta leha e le neng.—Baroma 12:10, 11.

[Mongolo o botlaaseng ba leqephe]

[Setšoantšo se leqepheng la 26]

Lelapa la rōna, le tsamaea pel’a Nōka ea Elbe, Hamburg, ka 1965

[Setšoantšo se leqepheng la 28]

Litho tse ling tsa lelapa kopanong ea machaba ea Berlin ka 1998

[Setšoantšo se leqepheng la 29]

Ke na le mosali oa ka, Karla