Ho Etsahetse’ng ka Eona?

NOFE le No ke mabitso a ka Bibeleng a metse-moholo e kileng ea tuma ea Egepeta, e leng Memphis le Thebes. Nofe (Memphis) e ne e le lik’hilomithara tse ka bang 23 ka boroa ho Cairo, ka bophirimela ho Nōka ea Nile. Leha ho le joalo, qetellong Memphis ha e-ea ka ea hlola e le motse-moholo oa Egepeta. Hoo e ka bang ka selemo sa 1500 B.C.E., Egepeta e ile ea e-ba le motse-moholo o mocha, No (Thebes), o ka bang lik’hilomithara tse 500 ka boroa ho Memphis. Har’a lithako tse ngata tsa tempele Thebes ho na le lithako tsa tempele ea Karnak, eo ho nkoang hore ke mohaho o moholo ka ho fetisisa o kileng oa hahoa ka lipilara. Thebes le tempele ea eona ea Karnak li ne li nehetsoe borapeling ba Amone, molimo ea ka sehloohong oa Baegepeta.

Ke eng se ileng sa boleloa esale pele ke boprofeta ba Bibele mabapi le Memphis le Thebes? Ho ile ha phatlalatsoa kahlolo khahlanong le Faro oa Egepeta le melimo ea teng, haholo-holo molimo ea ka sehloohong, “Amone ea tsoang No.” (Jeremia 46:25, 26) Letšoele la barapeli ba neng ba khobokana moo le ne le tla ‘felisoa.’ (Ezekiele 30:14, 15) Sena se ile sa fela sa etsahala. Se setseng borapeling ba Amone ke lithako tsa tempele feela. Toropo ea kajeno ea Luxor e moo Thebes ea boholo-holo e neng e le hona teng, ’me lithakong tsa eona ho hahiloe metsana e meng.

Ha e le Memphis teng, ha hoa sala letho haese feela mabitla. Louis Golding, eo e leng setsebi sa Bibele, o re: “Ka lilemo tse makholo Maarabe a ileng a hapa Egepeta a ile a sebelisa lithako tse khōlō tsa Memphis e le moo a nkang majoe teng bakeng sa ho haha motse-moholo oa ’ona [Cairo] ka mose ho nōka. Lihahi tsa Nile le tsa Maarabe li ile tsa etsa mosebetsi o tsoileng matsoho hoo karolong e khōlō ea motse ona oa boholo-holo ho sa bonahaleng lejoe le hlaheletseng ka holim’a mobu oa teng oa selokoe.” Ka sebele, joalokaha ho boletsoe esale pele ka Bibeleng, Memphis e ile ea fetoha “ntho e makalloang . . . hoo e ke keng ea e-ba le moahi.”—Jeremia 46:19.

Ena ke mehlala e ’meli feela mehlaleng e mengata e bontšang ho nepahala ha boprofeta ba Bibele. Ho timetsoa ha Thebes le Memphis ho re fa lebaka le tiileng la ho tšepa boprofeta ba Bibele bo e-song ho phethahale.—Pesaleme ea 37:10, 11, 29; Luka 23:43; Tšenolo 21:3-5.

[Tlhaloso ea Moo Setšoantšo se Nkiloeng Teng e leqepheng la 32]

Photograph taken by courtesy of the British Museum