Pembelela Muzi wa Muyayaya

1. Yesu waalandile ntanzi nangue Yerusalemu yakaba kukitua syani?

NSIKU inini ntanzi tanaipaiwe, Yesu Kristu waalandile bukabika bolia bwafikiliziiziwe lya kwanza musita Yerusalemu ni ekalu yakue lubyaainoonenue. Wene waalandile nangue busiku bumo muzi wa Yerusalemu ‘wakaba kuzyungulukilua na bisepe bya ba lukale.’ (Luk. 21:20) Yesu waabalandile basambi bakue nangue kine bamona sie babo ba lukale Baroma, bapalile kufuma mu muzi bila kukokola.—Luk. 21:​21, 22.

2. Mutumua Paulo waabapeele masoke ki Bakristu baalia babanga baikala mu Yudea ni mu Yerusalemu?

² Myaka inini ntanzi kisepe kya balukale Baroma tebanazyungulukile Yerusalemu, mutumua Paulo waabandikiile Bakristu baalia babanga baikala mu Yudea ni mu Yerusalemu mukanda olia uli wakuutua nangue kitabu kya Baebrania. Mu ozo mukanda, Paulo waabapeele Bakristu ba mu Yudea ni mu Yerusalemu masoke a mana a kubakwasia kwiteania palua musita uli waiza. Ni kiki kibanga kyali kya kukitika? Yerusalemu ibanga yali ya kwiza kwinoonua. Pa kunti bapusuke, babo Bakristu babanga bapalile kusia masesi abo pamo ni busulu bwabo. Pa kako, evi kulandila palua muzi wa Yerusalemu, Paulo waandikile evi: “Panu pa kyalo te tuli na muzi wa muyayaya.” Kabili, waaongeziizie evi: “Inzi, muzi wa muyayaya tuupembeele.”—Baeb. 13:14.

3. “Muzi uli ni misinzi ya kisinka” i kiki, kabili juu yaki tuupembeele?

³ Pange Bakristu baalia baapingwile kufuma mu Yerusalemu ni mu Yudea baasekelue ni kumonua kuya bali ba bipuba. Inzi, bobo bupinguzi bwaalengiizie bapusuke. Lonu, bantu bali batuseka pantu tetwizi kuswapila nangue bene bali ni buvinde bwa kupwisia maavia ali mu kenu kyalo, kabili pantu tetwizi kuswapila nangue bwikazi bwetu kunti bwawama sana kine twaaluka banonsi. Ale juu yaki tuli twakwata bobo bupinguzi? Tuli twakita evio pantu kenu kyalo kyakaba kwinoonua sie lenu. Tupembeele Bukolo bwakue Leeza pantu tumanine nangue i “muzi uli ni misinzi ya kisinka.”a (Baeb. 11:10; Mat. 6:33) Kila ka mutue kanini kali mu leli lyasi kalandiile palua bebi bintu bitatu: Kya kwanza, masoke akue Paulo vyaabakwasiizie Bakristu batwalilile kupembela Bukolo Bwakue Leeza. Kya bubili, Paulo vyaabakwasiizie beteanie palua bintu bibanga byali byakukitika, ni kya butatu, masoke akue vyali atukwasia fwefue lonu.

MUSWAPILE YEHOVA PANTU TAKABA KUKUSIA

4. Juu ya ki muzi wa Yerusalemu ubanga wali wa mana sana ku Bakristu?

⁴ Muzi wa Yerusalemu ubanga wali wa mana sana ku Bakristu. Juu ya ki? Pantu kilonghaano kya kwanza kya Bakristu kyaatendekeziiziwe mu mwaka wa 33 mu Yerusalemu, kabili ba lupua ba mu kabungue kali katungulula babanga baikala mwenka momo. Kukila pa kako, Bakristu bengi baalia babanga baikala mu ozo muzi babanga bakwete masesi ni bintu binge bingi. Inzi, Yesu waabalandile basambi bakue nangue babanga bapalile kufuma mu Yerusalemu ni mu Yudea.—Mat. 24:16.

5. Paulo waabateaniizie syani Bakristu palua bintu bibanga byali bya kwiza kukitika?

⁵ Evi kubateania Bakristu palua bintu bibanga byali bya kwiza kukitika, Paulo waabakwasiizie bapoze sana mano ku mawazo akue Yehova palua muzi wa Yerusalemu. Paulo waabalangulusiizie nangue Yehova tabanga waaitabiile kabili ekalu, ba makoani, ni ngelelo elia ibabanga bafumiizia mu Yerusalemu. (Baeb. 8:13) Bantu bengi sana baalia babanga baikeele mu ozo muzi baamukeene Masia. Kukila pa kako, ekalu ya mu Yerusalemu te ibanga yali kabili kitente kya lupupo luswetele lwakue Yehova, kabili ibanga yali ya kwiza kwinoonua.—Luk. 13:​34, 35.

6. Juu ya ki Bakristu babanga bali ni lazima ya masoke akue Paulo alia ali mu Baebrania 13:​5, 6?

⁶ Musita Paulo lwaabandikiile Baebrania mukanda, bantu bengi babanga batona kwikala ao kwendela mu Yerusalemu. Kalemba umo Muroma, olia waaikeele mu kekio kipindi, waalandile nangue muzi wa Yerusalemu i ubanga wamanikile sana ku semu ya kutula-koba ya kyalo. Bayuda ba mu tuzonga twingi babanga baya ku Yerusalemu kila mwaka evi kukita ma feti. Bebio byonse bibanga byalengia babombie makuta engi ni kunonsia ozo muzi. Kimwenekele nangue kekio kyaalengiizie ni Bakristu bamo baaluke banonsi. Pange kekio i kyaalengiizie Paulo abalande evi: “Mu bwikazi bwenu, te kunti muye mwatona makuta, waminue na bintu bimuli nabio.” Kisia, waalandile milandu ili mu lilembo lilangiliile Yehova vyali wamusininkiziizia mubombi wakue onse; waalandile evi: “Takaba kukupoza, wala takaba kukusia.” (Soma Baebrania 13:​5, 6; Mal Miz. 31:6; Malum. 118:6) Bakristu baalia babanga baikeele mu Yerusalemu ni mu Yudea babanga bali ni lazima ya kusininkiziiziwa evio. Juu ya ki? Pantu musita unini kisia kupokelela ozo mukanda, babanga bapalile kusia masesi abo, busulu bwabo, pamo ni bintu binge bingi bibabanga bali nabio. Kisia, babanga bapalile kutendeka kwikala bwikazi bwa lenu ku fwasi inge.

7. Juu ya ki lonu i musita utupalile kumuswapila sana Yehova?

⁷ Lisomo litwasambilila: Ni biki byakaba kukitika ku ntanzi? “Lyemo likata” lyakaba kutendeka, kabili kenu kyalo kyaba kwinoonua. (Mat. 24:21) Nga evelia sie Bakristu ba mu Yerusalemu, ni fwefue tupalile kuya twailabukiile ni kuya twaiteaniizie. (Luk. 21:​34-36) Musita wa lyemo likata, pange twakaba kuzezia ao kusia masesi pamo ni bintu byetu byonse, inzi tupalile kuya twaswapiile kakiine nangue Yehova takaba kutusia ata kanini. Ata sie lonu, ntanzi lelio lyemo likata telinatendeke, tuli ni fwasi ya kulangilila kine tumuswapiile Yehova mu kiasi ki. Iipuzie evi: Eba, ‘bikitua byane pamo ni mipango yane bilangiliile nangue nsiswapiile bunonsi, inzi nangue muswapiile Leeza olia alaile kungemena?’ (1 Tim. 6:17) Kulanda kisinka, ata sie kine kunti twasambilila masomo a mana kupitila belia byaabakitikiile Bakristu ba mu Yerusalemu ni ba mu Yudea, “lyemo likata,” lelia lyakaba kukitika musita uli waiza, lyakaba kuya lyaavizie kupita maavia onse aapatilepo kale Bakristu. Ale twakaba kumana syani bintu bya kukita musita lelio lyemo likata lulyakaba kutendeka?

UYE WABANAKILA BAALIA BALI BATUNGULULA

8. Yesu waabapeele basambi bakue malaizio ki?

⁸ Myaka inini kisia kupokelela mukanda waandikiilue Baebrania kuli Paulo, Bakristu baamwene kisepe kya ba lukale ao ba soda Baroma bazyungulukila muzi wa Yerusalemu. Kekio kyaalangiliile nangue musita wa kubutuka waafikile, kabili nangue musita wa kwinoonua kwa Yerusalemu waapaleeme. (Mat. 24:3; Luk. 21:​20, 24) Eba, babanga bapalile kubutukila pi? Yesu waalandile sie kintu kileengele kya kukita; waalandile nangue “baalia bakaba baali mu Yudea, bakatendeke kubutukila ku mpili.” (Luk. 21:21) Mu kako kazonga mubanga mwali mpili ingi. Eba, babanga bapalile kubutukila ku mpili ya kupi?

9. Juu ya ki pange Bakristu baaiipuziizie kine babanga bapalile kubutukila ku mpili ya kupi? (Mona ni karte.)

⁹ Kwa mufuano, kubanga kwali mpili ingi, nga evelia mpili ya ku Samaria, mpili ya mu Galilaya, Lupili lwa Hermoni, mpili ya Lebanoni, ni mpili ibanga yali ku bwala bwa mutoni wa Yordani. (Mona karte.) Mu ezio mpili mubanga mwali mizi imo elia ibanga yamwenue na bantu kuya yali fwasi iweme sana mwa kwikala. Kwa mufuano, muzi wa Gamla ubanga wali pa lupili lulepele, kabili kibanga kyakolele sana kufikapo. Bayuda bamo babanga bamwene nangue ozo muzi i ubanga wali fwasi iweme sana kwa kubutukila. Inzi, kya bulanda, Baroma baakwete ozo muzi ni kuwinoona, kabili bantu bengi baalia babanga baikalamo, baafwiile.b

10-11. (a) Yehova waabatungulwile syani Bakristu? (Baebrania 13:​7, 17) (b) Pantu Bakristu baabanakiile baalia babanga babatungulula, baapatile faida ki? (Mona ni foto.)

¹⁰ Kimwenekele nangue Yehova waabatungulwile Bakristu kupitila baalia babanga batungulula mu kilonghaano. Eusebius, olia abanga wasambiliile bintu bya istoria, waalandile bintu bimo palua ozo musita. Waalandile nangue Leeza waababwilile ba lupua bamo baalia babanga bali mu Yerusalemu nangue Bakristu babanga bapalile kufuma mu Yerusalemu ni kuya ku Pela, muzi olia ubanga wali mu Perea.” Kimwenekele nangue Pela i muzi uweme ubanga wapalile kubutukilako Bakristu. Ozo muzi te ubanga wali kule ni Yerusalemu, pa kako te kibanga kyakolele kufikamo. Kabili, bantu bengi sana baalia babanga baikala mu Pela te babanga bali Bayuda, pa kako te babanga baezia kuluana ni Baroma.—Mona karte.

¹¹ Bakristu baalia baabutukiile ku mpili baakonkele masoke akue Paulo, alia alandile nangue “nakile baalia bali batungulula” mu kilonghaano. (Soma Baebrania 13:​7, 17.) Kekio kyaalengiizie bapusuke. Istoria isininkiziizie nangue Leeza taabasiile ata kanini baalia babanga ‘bapembeele muzi uli ni misinzi ya kisinka,’ i kulanda, Bukolo Bwakue Leeza.—Baeb. 11:10.

12-13. Yehova ali wabatungulula syani bantu bakue mu nsita ikolele sana?

¹² Lisomo litwasambilila: Yehova ali wababombia baalia bali batungulula evi kubapeela bantu bakue malaizio a kukonka. Mu Bibilia muli mifuano ingi ilangiliile Yehova vyali wabombia balalume ba kisinka evi kubatungulula bantu bakue mu nsita ikolele sana. (Mal Miz. 31:23; Malum. 77:20) Ni lonu tuli twaimwena Yehova vyatwaliliile kubabombia balalume ba kisinka evi kututungulula.

¹³ Kwa mufuano, mu kipindi kya korona, “baalia bali batungulula” baapeele bilonghaano malaizio a kukonka. Bakote baapeelue malaizio palua namuna ya kulonghaana pamo ni ba lupua ni ba nkazi. Myezi inini kisia korona kutendeka, kwaakitikile kulonghaana kukata mu ndimi ikilile pa 500 kupitila Enternete, Televizio, ni radio. Kekio kibanga kyali tekinakitikepo ata limo. Tubanga twatwaliliile sie kupata kyakulia kya kimupasi. Kekio kyaalengiizie tutwalilile kuya twali mu buumo. Tupalile kuya twaswapiile nangue ata sie kine twapata maavia a syani, Yehova wakaba kutwalilila kubabombia baalia bali batutungulula evi bakabe kuya bakwata bupinguzi bwa mulangue. Kukila pa kumuswapila Yehova ni kunakila malaizio akue, eba ni mibele ki inge itupalile kuya twali nayo evi kwiteania palua lyemo likata ni kukita mu nzila ilangiliile nangue tuli ni mulangue mu kekio kipindi kyakaba kuya kyakolele sana?

UYE WABATONENE BA LUPUA NI BA NKAZI NI KUYA WAPOKELELANA

14. Kukonkana ni Baebrania 13:​1-3, Bakristu babanga bapalile kulangilila mibele ki ntanzi muzi wa Yerusalemu teunainoonue?

¹⁴ Lyemo likata lulyakaba kutendeka, twakaba kuya twali ni lazima ya kutonana sana kuliko lwa ntanzi. Mu ozo musita, twakaba twali ni lazima ya kukonka mufuano wa Bakristu baalia babanga baikala mu Yerusalemu ni mu Yudea. Lyonse babanga batoneene. (Baeb. 10:​32-34) Inzi, lukubanga kwasyele myaka inini evi muzi wa Yerusalemu winoonue, bene babanga bapalile kutwalilila “mu kutonana kwa Kikristu” mu nzila ikata sana.c (Soma Baebrania 13:​1-3.) Ni fwefue twakaba twali ni lazima ya kubatona sana ba lupua ni ba nkazi betu musita wa lyemo likata.

15. Kisia kubutuka, juu ya ki Bakristu Baebrania babanga bapalile kutonana ni kuya bapeelana?

¹⁵ Musita ba soda Baroma lubaazyungulukiile muzi wa Yerusalemu ni kufumamo kisia musita unini, Bakristu baabutukile batweeme sie bintu binini. (Mat. 24:​17, 18) Babanga bapalile kuya bakwasiana musita wa bulendo bwa kuya ku mpili ni musita ubaafikile mu muzi wa Pela evi kila muntu apate fwasi ya kwikala. Ba lupua ni ba nkazi bengi babanga bali ni lazima ya byakulia, maubo, ni fwasi ya kwikala. Pa kako, Bakristu babanga bapalile kulangilila nangue baali batoneene sana kupitila kuya bakwasiana ni kupeelanako bintu bibabanga bakwete.—Tit. 3:14.

16. Kunti twalangilila syani nangue tubatonene ba lupua ni ba nkazi baalia bali ni lazima ya kukwasiiwa? (Mona ni foto.)

¹⁶ Lisomo litwasambilila: Kubatona ba lupua ni ba nkazi kuli kwatusonsezia kubakwasia musita ubali ni lazima ya kukwasiiwa. Kwa mufuano, ba lupua ni ba nkazi bamo bali babutukila fwasi inge kine kwabo kwakitika masanzo a kiasili ao kine kwaaluka vita. Bengi pakati ketu bali babakwasia kupitila kubapeela bintu bya kimubili bibali nabio lazima, ni kubakoselezia evi batwalilile kumubombela Yehova. Nkazi umo wa mu Ukrainia, olia waasiile nsesi yakue pantu waabutukile vita, walandile evi: “Twaaimweneene Yehova vyaatukwasiizie kupitila ba lupua ni ba nkazi betu. Baatupokeleele bwino ni kutukwasia sana mu Ukrainia ni mu Hungaria; ni lonu twaakipokelelua bwino monu mu Alemanye.” Baalia bali babapokelela ba lupua ni ba nkazi babo ni kubakwasia mu bintu bibali nabio lazima bali nga biyombo mu minue yakue Yehova.—Tus Maf. 19:17; 2 Bakor. 1:​3, 4.

17. Juu ya ki lonu tupalile kuya twatoneene ni kuya twapeelana?

¹⁷ Kulanda kisinka, musita wa lyemo likata, twakaba kuya twali ni lazima ya kukwasiana sana kuliko vituli twakita lonu. (Hab. 3:​16-18) Yehova ali mukutubelezia lonu vya kutonana ni kupeelana pantu twakaba twali ni lazima sana ya ezio mibele musita wa lyemo likata.

NI BIKI BYAKABA KUKITIKA MUSITA ULI WAIZA?

18. Kunti twabapala syani Bakristu Baebrania?

¹⁸ Nga vilangiliile istoria, Bakristu baalia baabutukiile ku mpili baapusukile musita Yerusalemu luyaainoonenue. Kulanda kisinka, baasiile muzi wa Yerusalemu, inzi Yehova wene taabasiile ata kanini. Kunti twasambilila ki kupitila mufuano wabo? Te tumanine kila kintu kyakaba kukitika musita uli waiza. Inzi, Yesu waatusokele kale nangue tupalile kuya twaiteaniizie kunakila. (Luk. 12:40) Kukila pa kako, tupalile kuya twawaza sana palua masoke aandikiilue Baebrania kuli Paulo ni kuabombia. Kabili, te tupalile kulaba nangue Yehova mwine i ali watusininkiziizia nangue takaba kutusia ao kutulekelela ata kanini. (Baeb. 13:​5, 6) Kansi, tutwalilile kupembela muzi wa muyayaya, i kulanda, Bukolo Bwakue Leeza. Bobu bukolo bwakaba kutuletela mpaalo ya muyayaya.—Mat. 25:34.