Juu ya ki Tupalile Kulomba Masoke?

1. Kunti twakita ki evi kukwata bupinguzi bwa mulangue? (Tuswalo ni Mafunde 13:10; 15:22)

FWE bonse tuli twatona kukwata bupinguzi bwa mulangue bolia bwakaba kutuletela matokeo aweme. Mulandu Wakue Leeza uli watubwila nangue evi tuvinde kukita evio, tupalile kulomba masoke.—Soma Tuswalo ni Mafunde 13:10; 15:22.

2. Yehova alaile kutukitila ki?

² Kulanda kisinka, Baba wetu Yehova i ali ni buvinde bwa kutupeela masoke aweme sana. Pa kako, tupalile kupepa kuli wene ni kumulomba mulangue. Wene alaile evi: “Nakaba kukupeela musoko [ao masoke] linso lyane lyali pali wewe.” (Malum. 32:8) Bobu bulanzi bulangiliile nangue Yehova tezi kupeleela sie pa kutupeela mulangue, inzi kabili ali watwemena ni kutukwasia evi tuvinde kubombia masoke akue.

3. Tuli kusambilila ki mu leli lyasi?

³ Mu leli lyasi, tuli kubombia Mulandu Wakue Leeza evi kupata byasuko bya bebi bipuzio bina: Kya kwanza, kine ntonene masoke aweme ankwasie, ni mibele ki impalile kuya nali nayo? Kya bubili, nani apalile kumpeela masoke aweme? Kya butatu, kunti nakita ki evi kulangilila nangue ntonene kakiine kusokua? Ni kya buna, juu ya ki nsipalile kuya nabalanda bange baye bankwatila bupinguzi?

NI MIBELE KI IMPALILE KUYA NALI NAYO?

4. Kine tutonene masoke aweme atukwasie, ni mibele ki itupalile kuya twali nayo?

⁴ Kine tutonene masoke aweme atukwasie, tupalile kuya twali ni mibele ya kwikeefia. Ni kintu kya mana kwitabila nangue tupalile kukwasiiwa kine twasaakaana na aali elia itusinasaakaanepo nayo. Kabili, tupalile kwitabila nangue te tumanine kila kintu. Kine te twikeefiizie, Yehova takaba kutukwasia. Kekio kyakaba kulengia masoke onse atwakaba kupata kine twasoma Mulandu wakue akabe kupita sie nga menda pa musana wa kibata. (Mik. 6:8; 1 Pet. 5:5) Inzi, kine tuli ni mibele ya kwikeefia, tuli kuya twaleengele kutwilizia ni kubombia masoke alia ali mu Bibilia.

5. Ni biki byaakitile Daudi belia bibanga byafwene kulengia aaluke ni kibuli?

⁵ Tumone bintu bya kusambilila kupitila mufuano wakue Likolo Daudi. Bintu bya kupapia belia byaakitile bibanga byafwene kulengia aaluke ni kibuli. Myaka ingi ntanzi tanaaluke likolo, bantu babanga bamumanine kuya wali ni bufundi bwa kulizia bwino miziki. Waalandilue amuliziizie ni likolo muziki. (1 Sam. 16:​18, 19) Kisia Yehova kumusaakula Daudi evi aaluke likolo wa kukonkapo, Wene wamupeele maka kupitila mupasi wakue utakatifu. (1 Sam. 16:​11-13) Bantu baamutasiizie pantu waaipaile balwani babo, kubiika mukati Mufilisti umo olia abanga watuulukile, liina lyakue Goliati. (1 Sam. 17:​37, 50; 18:7) Daudi abenge wali ni kibuli, pange nga waabambile kuwaza nangue pantu waakitile bebio bintu byonse, tabanga wali kabili na lazima ya kutwilizia masoke a bange. Inzi, kya nsansa, wene taakitile evio.

6. Ni kiki kyalengia tulande nangue Daudi abanga watona kupeelua masoke? (Mona ni foto ku ntendeko ya kazeeti.)

⁶ Kisia kwaluka likolo, Daudi waatwaliliile kukita burafiki pamo ni bantu baalia babanga bamupeela masoke. (1 Mil Nsi. 27:​32-34) Kekio te kipalile kutupapia pantu ntangia sie ntanzi tanaaluke likolo, wene abanga watwilizia masoke a bange ni kuabombia. Tabanga waitabila sie masoke alia aabanga wapeelua na balalume, inzi waaitabiile ni masoke aapeelue na mwanakazi, olia abanga wakuutua Abigaili. Nabali, mulume wakue, tabanga wabakindika bange, tabanga watasia, kabili abanga wali ni butani ni kibuli. Inzi, Daudi waaikeefiizie ni kutwilizia masoke aweme akue Abigaili, ni kekio kyaalengiizie te kunti akite kilubo kikata sana.—1 Sam. 25:​2, 3, 21-25, 32-34.

7. Mufuano wakue Daudi kunti watusambilizia masomo ki? (Kasimika 4:13) (Mona ni ma foto.)

⁷ Mufuano wakue Daudi kunti watusambilizia masomo paleepale. Kwa mufuano, pange tuli ni buvinde bwa kukita bwino bintu fulani, ao tuli ni buvinde pa bantu bange. Ata kine kili evio, te tupalile kuwaza nangue tumanine kila kintu, kabili nangue te tuli na lazima ya kusokua. Kukila pa kako, nga evelia sie Daudi, tupalile kuya twatwilizia masoke aweme ni kuabombia bila kupoza mano ku olia watupeela azo masoke. (Soma Kasimika 4:13.) Kekio kyakaba kulengia te kunti tukabe kukita bilubo bikata, belia byakaba kutuletela fwe bene bulanda pamo ni bange.

NANI APALILE KUMPEELA MASOKE AWEME?

8. Juu ya ki Yonatani i abanga wapalile kumupeela Daudi masoke aweme?

⁸ Tumone lisomo linge lya kusambilila kupitila mufuano wakue Daudi. Waali watwilizia masoke alia aabanga wapeelua na bantu baalia babanga bali ni burafiki buweme pamo ni Yehova. Kukila pa kako, babo bantu babanga bamanine bwino bwavia bwabanga wali nabo. Kwa mufuano, musita Daudi lwabanga watonene kumana kine Likolo Sauli abanga watonene kukita mutende pamo nakue, wene waatwiliziizie masoke akue Yonatani, mwana mwina Sauli. Juu ya ki Yonatani i abanga wapalile kumupeela Daudi masoke aweme? Kya kwanza, pantu Yonatani abanga wali ni burafiki buweme pamo ni Yehova. Kya bubili, abanga wamumanine bwino Sauli. (1 Sam. 20:​9-13) Kekio kyatusambilizia ki?

9. Nani apalile kutusoka kine tuli ni lazima ya kusokua, Londolola. (Tuswalo ni Mafunde 13:20)

⁹ Kine tuli ni lazima ya kusokua, tupalile kulomba masoke ku muntu olia ali ni burafiki buweme pamo ni Yehova, kabili olia ali ni kibelezio mu kintu kitukebele kukita.a (Soma Tuswalo ni Mafunde 13:20.) Kwa mufuano, waza lupua umo mulumendo ali mukukeba kuupa mwanakazi apalile. Eba, nani apalile kumupeela masoke? Kine wene wamulomba masoke rafiki wakue olia asinaupe, wene kunti wamupeela masoke aweme kine waafumia mu Bibilia. Inzi, lupua mulumendo kunti wapata masoke awamiisie kine waalomba ku ba mulume ni mukazi baalia bakulile kimupasi, baalia bamumanine bwino, kabili baalia basyakitile musita fulani mu kyupo, bali ni nsansa.

10. Tuli kumona ki lonu?

¹⁰ Twamona kale mibele itupalile kuya twali nayo, kabili twamona kale kine ni muntu wa syani apalile kutupeela masoke aweme. Lonu, tumone juu ya ki tupalile kulangilila nangue tutonene kakiine kusokua, kabili tuli kumona kine kipalile ao abe kubalomba bange batukwatile bupinguzi.

KUNTI NAKITA KI EVI KULANGILILA NANGUE NTONENE KAKIINE KUSOKUA?

11-12. (a) Nsita inge, ni kiki kitusipalile kukita? (b) Likolo Rehoboamu waakitile ki lwabanga wapalile kukwata bupinguzi bwa mana?

¹¹ Nsita inge, muntu kunti wabalomba bange masoke, inzi kuya wakebele sie betabizie bupinguzi bolia bwaakikwata kale. Kulanda kisinka, muntu kine wakita evio, kekio kilangiliile nangue tatonene kakiine kusokua. Muntu wa evio apalile kusambilila palua bintu byaamukitikiile Likolo Rehoboamu.

¹² Rehoboamu waalukile likolo wa Israeli kisia Likolo Sulemani kufua. Rehoboamu lwaalukile likolo, bantu babanga bali ni bintu bingi biweme, inzi kisia, baatendekele kwitendooka pantu baamwene nangue Sulemani abanga wabapeela miilo ikolele sana ya kubomba. Babo bantu baaile kuli Rehoboamu, ni kumupapaata evi aleengieko ezio miilo. Rehoboamu waabalandile bamusiilenkeko musita wa kunti awaze ntanzi ya kukwata bupinguzi. Ku ntendeko, waakitile bwino pantu waaile kubalomba masoke balalume bakotele, baalia baamukwasiizie Sulemani. (1 Mak. 12:​2-7) Inzi, Rehoboamu waapuulwile masoke alia aapeelue na babo balalume bakotele. Juu ya ki wene waakitile evio? Eba, abanga wasyapingwile vya kukita, kabili eba abanga wakeba sie muntu wa kumwitabizia? Kine i evio, manake waapatile kelia kyabanga wakeba pantu masoke alia abaamupeele kuli ba rafiki bakue balumendo aapateene ni kutona kwakue. (1 Mak. 12:​8-14) Rehoboamu waabaasukile bantu kukonkana ni vyaasokelue na baalia balumendo. Kekio kyaalengiizie bengi bamusangukile, ni kusaakula likolo unge. Kabili, kutendekela papo, Rehoboamu waalukile ni maavia asyaapwilepo.—1 Mak. 12:​16-19.

13. Evi kulangilila nangue tutonene kakiine kusokua, tupalile kwiipuzia kipuzio ki?

¹³ Twasambilila ki kupitila mufuano wakue Rehoboamu? Kine twalomba masoke, tupalile kulangilila nangue tutonene kakiine kusokua. Kunti twalangilila syani? Tupalile kwiipuzia evi: ‘Eba, nene ndi nalomba masoke ni kuapuulula penka palia pantu nsiatonene?’ Tumone mufuano umo.

14. Kine twapeelua masoke, ni kiki kitupalile kulanguluka? Leta mufuano. (Mona ni foto.)

¹⁴ Wazanke, lupua umo wapata miilo ya kulipua makuta engi. Inzi, ntanzi ya kwitabila ezio miilo, ozo lupua wamulomba masoke mukote umo wa mu kilonghaano. Ozo lupua wamubwila olia mukote nangue ezio miilo yakaba kulomba akabe kuya kule ni lupua lwakue kwa musita ulepele. Ozo mukote wamulangulusia olia lupua lifunde lili mu Bibilia, lelia lilandile nangue kintu kya mana, kabili kya kwanza kyapalile kukita ni keki: Kubeemena kimupasi bantu ba mu lupua lwakue. (Baef. 6:4; 1 Tim. 5:8) Waza, olia lupua wakaana penka palia masoke alia abamupeela kuli olia mukote. Kisia papo, watwalilila kubalomba ba lupua bange masoke palua elia miilo mpaka wapata muntu wa kumulanda etabile kuibomba. Eba, ozo lupua wakiba wakeba kakiine masoke, ao wakiba wasyapingwile vya kukita, ni kuya wakeba sie muntu wa kumwitabizia? Tupalile kulanguluka nangue mutima wetu uli wabeepana. (Yer. 17:9) Nsita inge, masoke alia atuli twasangua twali nao lazima sana i alia atusizi kutona kupeelua.

EBA, MPALILE KUBALANDA BANGE BANKWATILE BUPINGUZI?

15. Ni kiki kitusipalile kukita, kabili juu ya ki?

¹⁵ Kila muntu ali ni nsambu ya kwikwatila bupinguzi. (Bag. 6:​4, 5) Nga vitwamona, muntu wa mulangue ali wakeba masoke kufuma mu Mulandu Wakue Leeza, ni ku Bakristu baalia bakulile kimupasi ntanzi ya kupingula kukita kintu. Inzi, te tupalile kubalanda bange batukwatile bupinguzi. Muntu kunti wakita evio kupitila kumwipuzia evi muntu olia waswapiile: “Wewe nga wakita syani ubenge wali ni bwavia nga bwane?” Bange kunti bakwata bupinguzi bolia bwaakwetepo kale bange, inzi bila kuwazapo sana.

16. Ni bwavia ki bubanga mu Korinto palua nama elia ibanga yafumiiwa ngeleelo ku mikisi, kabili nani abanga wali ni nsambu ya kupingula kulia ao kusilia ezio nama? (1 Bakorinto 8:7; 10:​25, 26)

¹⁶ Waza palua bupinguzi bubanga bwapalile kukwata Bakristu ba mu kilonghaano kya mu Korinto palua nama elia ibanga yafumiiwa ngeleelo ku mikisi. Paulo waabandikiile evi babo Bakristu: “Tumanine nangue mukisi te kantu monu mu kyalo. Kabili, tumanine nangue kuli sie Leeza umo.” (Bakor. 8:4) Bange baapingwile kusilia ezio nama pantu baamwene nangue kukita evio kwakaba kwemia zamiri yabo. (Soma 1 Bakorinto 8:7; 10:​25, 26.) Bobo bubanga bwali bupinguzi bwa kila muntu. Paulo taabasokele Bakorinto baye babakwatila bange bupinguzi ao kukopia belia bibanga byakita bange. Kila umo wabo abanga wali wa “kwifumiizia mpendua kuli Leeza.”—Bar. 14:​10-12, NWT.

17. Kunti kyaaluka syani kine tuli twakita sie belia bili byakita bange? Leta mufuano. (Mona ni ma foto.)

¹⁷ Aali ya evio kunti yakitika syani lonu? Tulandilenke palua semu inini-inini ya milopa. Kila Mukristu apalile kupingula ye mwine kine kunti waitabila ao abe kubiikua ezio semu.b Kulanda kisinka, kekio te kileengele kunvwisia, inzi tupalile kulanguluka nangue kukwata bupinguzi bwa evio ni kifunda kipalile kwitwamina kila muntu. (Bar. 14:4) Kine tuli twakita sie belia bili byakita bange, tetukaalukapo na mulangue ata limo. Kunti twaaluka sie ni mulangue kine tuli twaikwatila bupinguzi bupateene ni mafunde ali mu Bibilia. (Baeb. 5:14) Pa kako, ni musita ki utupalile kulomba masoke ku Mukristu akulile kimupasi? Kunti twakita evio kine, kisia kukebulula, twainika nangue tukili sie ni lazima ya kukwasiiwa kunvwisia mafunde ali mu Bibilia alia apateene ni aali itulimo.

TWALILILA KULOMBA MASOKE

18. Yehova ali watukitila ki?

¹⁸ Yehova ali walangilila nangue atuswapiile sana pantu ali watulekelela tuye twaipingwila fwe bene bya kukita. Atupeele Mulandu wakue, Bibilia. Kabili, ali watupeela ba rafiki ba mulangue, baalia bali batukwasia evi tumane vya kubombia mafunde ali mu Bibilia. Pantu wene ni Baba wa ntono, ali watwemena. (Tus Maf. 3:​21-23) Kunti twakita ki evi kumutasia?

19. Kunti twakita ki evi kumusansamusia Yehova?

¹⁹ Kulanda kisinka, bavyazi bali batona kine baana babo bakula ni kwakula ni buvinde bwa kuwaza sana, kwaluka ni mulangue, kubamba kumubombela Yehova, ni kubakwasia bange. Enka evio, ni Yehova ali watona kine wamona twakula kimupasi, twalomba masoke, ni kukwata bupinguzi bwa kumulumbania.