Vya Kulwisia Tama Ibipile

1. Fwe bantu bonse basipwililikile tuli twalwisia ki?

EBA, wewe waalukilepo kale ni tama ikata ya kukita kintu kelia kisizi kutona Yehova? Kine i evio, te kutyoka mutima, kekio kyaabakitikilepo kale ni bange. Bibilia ili yalanda evi: “Mezio onse amuli mwaeziiwa, ali aeziiwa bantu bonse.” (1 Bakor. 10:13) Kekio kyalangilila nangue, ibe uli mukulwisia tama ki ibipile, ni bange baaisangile kale mu bwavia nga bobo. Te uli bunke ata kanini, kabili kupitila kukwasiiwa na Yehova, wakaba kuvinda kulwisia bwavia bobe.

2. Bakristu bamo ni basambi bamo ba Bibilia bali balwisia tama ki ibipile? (Mona ni ma foto.)

² Kabili, Bibilia ili yalanda evi: “Kila muntu ali waeziiwa kupitila kulavikiziiwa ni kukwatua na lwinso lwakue mwine.” (Yak. 1:14) Leli lilembo lyatukwasia kumana nangue pantu fwe bantu tupuseene, kila muntu kunti waeziiwa mu nzila ipuseene ni ya unge. Kwa mufuano, Mukristu umo kunti waaluka ni tama ya kukita bukambue na mwalalume ao mwanakazi, ni unge kunti waaluka ni tama ya kukita bukambue na mwalalume nakue ao mwanakazi nakue. Kabili, Bakristu bange baalia baalekeele kumona porno kunti baaluka ni tama ikata ya kumona kabili porno. Ni baalia baalekeele kubombia miti ili yakolana ao kupwita sana bwalua, kunti batona batendeka kabili kukita bebio bintu. Ezio ni tama inini sie pakati ka tama ingi ibipile elia ili yalwisia Bakristu bamo ni basambi bamo ba Bibilia. Mu nzila fulani, fwe bonse tuli twaiunvua nga evelia vyaaiunvwile mutumua Paulo, wene waandikile evi: “Musita untonene kukita biweme, ndi nakita bibipile.”—Bar. 7:21.

3. Muntu kunti watendeka kuwaza ki kine ali mukulwisia tama imonke sie ibipile?

³ Lingi, kine uli mukulwisia tama imonke sie ibipile, kunti watendeka kuwaza nangue te uli na maka a kukita kintu kiweme. Kabili, wewe kunti wazezia kiswapilo kyobe palua musita uli waiza, ni kuwaza nangue Yehova waakikupingwila kale mbeela juu sie uli ni tama ibipile. Kine evio i vyuli wawaza, mana nangue azo mawazo te a kisinka. Evi kulondolola juu ya ki twalanda evio, mu leli lyasi tuli kwasuka bebi bipuzio bibili: Kya kwanza, nani ali watona uye wawaza evio? Kya bubili, Kunti wavinda syani kulwisia tama ibipile?

SATAANA ATONENE TUWAZE KI?

4. (a) Juu ya ki Sataana atonene tuwaze nangue te tuli na maka a kulwisia tama ibipile? (b) Juu ya ki tupalile kusininkizia nangue kunti twavinda kulwisia tama ibipile?

⁴ Sataana atonene tuwaze nangue te tuli na maka a kulwisia tama ibipile. Yesu waalangiliile nangue abanga wamanine kekio musita lwaabasambiliziizie basambi bakue baye bapepa evi: “Te kututwala mu kweziiwa, inzi tusampulule mu bubi.” (Mat. 6:13) Sataana ali wawaza nangue bantu tebavinda kumunakila Yehova kine baeziiwa kukita bintu bibipile. (Yob. 2:​4, 5) Juu ya ki Sataana ali wawaza evio? Pantu wene i wa kwanza kutwamininua na tama yakue mwine, kabili taatonene kusyala wali wa kisinka kuli Yehova. Pa kako, ali wawaza nangue tuli sie nga wene, kabili nangue kunti twalekela lubilo kumubombela Yehova kine twaeziiwa. Kya kupapia, Sataana waamweziizie ata sie Mwana mwina Leeza, olia abanga wapwililikile, evi akite bintu bibipile! (Mat. 4:​8, 9) Inzi, wazanke: Eba, kakiine te tukwete maka a kulwisia tama ibipile? Ata te evio! Twaitabizia milandu yakue mutumua Paulo; wene waandikile evi: “Mu bintu byonse ndi ni maka kupitila olia ali wampeela maka.”—Baf. 4:13.

5. Twamana syani nangue Yehova aswapiile nangue kunti twavinda kulwisia tama ibipile?

⁵ Kupusana ni Sataana, Yehova aswapiile nangue kunti twavinda kulwisia tama ibipile. Twamana syani evio? Pantu Yehova waalandile ntanzi nangue kikundi kikata sana kya bantu kyakaba kupusuka pa lyemo likata. Waza mana ya ezio milandu. Yehova, olia asizi kubepa, walanda nangue bantu bengi sana, apana banini, bakaba kwingila mu kyalo kyakue kya lenu bali ni lwendo luswetele, pantu bakaba “bafulile nkanzu yabo mu mulopa wakue Mwana mukooko.” (Nfy. 7:​9, 13, 14) Kulanda kisinka, Yehova aswapiile nangue kunti twavinda kulwisia tama ibipile.

6-7. Juu ya ki Sataana atonene te kunti tuye twaswapiile nangue twakaba kuvinda kulwisia bwezio?

⁶ Kabili, Sataana atonene tuwaze nangue pantu tuli twasangua ni tama ibipile, Yehova takatupeela bukose bwa lonse. Juu ya ki Sataana atonene tuwaze evio? Pantu wene tali na kiswapilo, wene waapingwilue kale kuli Yehova nangue takapata bukose bwa lonse. (Kut. 3:15; Nfy. 20:10) Kulanda kisinka, Sataana atonene tuye twali ni masyaka palua kiswapilo kyetu kya kwikala lonse, asa pantu tuli ni kiswapilo kya kupata mpaalo elia iasikapata. Kulanda kisinka, Yehova atonene kutukwasia, apana kutupingula. Wene “tatonene muntu ata umo enoonue, inzi atonene bantu bonse balapile.”—2 Pet. 3:9.

⁷ Pa kako, kine tuzumiine nangue tetuvinda kulwisia kakiine tama ibipile, manake tuli mukuwaza nga evelia vitonene Sataana tuye twawaza. Kwinika kekio kwakaba kutukwasia tukabe kukila kupingula kumupinga Sataana.—1 Pet. 5:​8, 9.

KUSIPWILILIKA KULI KWALENGIA TWIUNVUE SYANI?

8. Kufumiako kukita bintu bibipile, nsita inge lizambi lili na mana ki kukonkana ni vili vyalanda Bibilia? (Malumbo 51:5) (Mona ni “Mulandu Ulondolwelue.”)

⁸ Kufumiako Sataana, kuli kintu kinge kili kyalengia tuye twamona nangue te tuli na maka a kulwisia tama ibipile. Kekio kintu ni kiki? Aali yetu ya kusipwililika, elia itwaapyene ku bavyazi betu ba kwanza.a—Yob. 14:4; Soma Malumbo 51:5.

9-10. (a) Kisia kukita lizambi, ba Adamu ni Eva baaiunvwile syani? (Mona ni foto.) (b) Aali yetu ya kusipwililika ili yalengia twiunvue syani?

⁹ Waza ba Adamu ni Eva vibaaiunvwile kisia kukita lizambi. Kisia kwandua kumunakila Yehova, baafyeme ni kutendeka kukeba bya kuvwala. Evi kulondolola kintu kibaakitile, kitabu Étude perspicace des Écritures kyalanda evi: “Lizambi lyaalengiizie benike nangue kakiine baakitile kilubo, beeme, beunvue bila basungikile, kabili bonvue busoni.” Kili nga evelia ba Adamu ni Eva babanga bali mu nsesi ya biyumba bina, elia ibanga yaizelueko na kufuli. Ba Adamu ni Eva babanga bali ni buvinde bwa kufuma mu kiyumba kimo ni kwingila mu kiyumba kinge, inzi te babanga bali na buvinde bwa kufuma mu ezio nsesi. Kekio kilangiliile nangue te babanga bali na buvinde bwa kulekela kwema ni kunvua busoni pantu baalukile bantu basipwililikile.

¹⁰ Kulanda kisinka, fwefue te tuli mu aali nga elia ibanga yalimo ba Adamu ni Eva. Juu ya ki? Pantu kilubula-mulandu te kyaapeelue juu yabo, inzi kyaapeelue juu yetu. Pa kako, kupitila kekio kilubula-mulandu kunti twaeleelua mazambi ni kwaluka ni burafiki buweme pamo ni Leeza. (1 Bakor. 6:11) Inzi, ata sie evio, twaapyene kale lizambi ni kusipwililika. Pa kako, te kya kupapia kine twakita kilubo, twabamba kwema, twaiunvua bila twasungikile, kabili kine twaunvua busoni palua kilubo kitwaakikita. Bibilia ili yalanda nangue lizambi lili ni maka sana pa bantu. Kabili, litwaliliile kukita evio ku bantu bonse “anzia kine te baabalile [ao te bakitile lizambi] nga vyaabalile Adamu lolia lwaakeene kunakila lifunde lyakue Leeza.” (Bar. 5:14) Inzi, te tupalile kutyoka mutima pantu twaapyene lizambi, kabili te tupalile kwimona nangue tetuvinda ata kanini kukita bintu biweme ao kwaluka ni kiswapilo palua musita uli waiza. Tupalile kupoza kule azo mawazo asipalile. Kunti twakita syani evio?

11. Tupalile kukita ki kine twatendeka kuwaza nangue te tuli na maka a kulwisia tama ibipile, kabili juu ya ki? (Baroma 6:12)

¹¹ Nsita imo, kunti twatendeka kuwaza nangue te tuli na maka a kulwisia tama ibipile. Kekio kunti kyaaluka nga evelia lizui lili mu mutue wetu lyali mukutulanda nangue tetukavinda ata limo kulwisia tama ibipile. Inzi, te tupalile kulitwilizia. Juu ya ki? Pantu Bibilia ili yasambilizia nangue te tupalile kulekelela lizambi litwalilile ‘kututeeka.’ (Soma Baroma 6:12.) Kekio kilangiliile nangue kunti twasaakula kusikonkelela tama ibipile. (Bag. 5:16) Yehova aswapiile nangue kunti twavinda kulwisia bwezio; kabenge taswapiile evio, nga tezi kutulanda tuye twakita evio. (Mal Miz. 30:​11-14; Bar. 6:6; 1 Bat. 4:3) Kulanda kisinka, tuli ni maka a kulwisia tama ibipile.

12. Tupalile kukita ki kine twainika nangue te tuswapiile nangue twakaba kuvinda kulwisia tama ibipile, kabili juu ya ki?

¹² Enka evio, kine twazezia kiswapilo kyetu palua musita uli waiza, ni kuwaza nangue Yehova waakitupingwila kale mbeela juu sie tuli ni tama ibipile, kekio kunti kyaaluka nga evelia lizui lili mu mutue wetu lyali mukutulanda nangue tetukavinda ata limo kulwisia tama ibipile. Inzi, te tupalile kulitwilizia. Juu ya ki? Pantu Bibilia ili yasambilizia nangue Yehova amanine nangue te tupwililikile. (Malum. 103:​13, 14) Wene “amanine bintu byonse” pa lwetu, kubiika mukati aali yetu ya kusipwililika viili yatusonsezia kukeba kukita bibipile. (1 Yoan. 3:​19, 20) Kine twalwisia tama yetu ya kukita bintu bibipile, kabili kine twalekela kubikita, twakaba kuya twali ni lwendo luswetele ku menso akue Leeza. Juu ya ki tupalile kuya twasininkiziizie kekio?

13-14. Eba, kuya twali sie ni tama ibipile kulangiliile nangue tetuvinda kwitabilua na Leeza? Londolola.

¹³ Bibilia ili yalangilila nangue pali kupusana kukata pakati ka kukita bintu bibipile (belia bituli ni buvinde bwa kulekela kukita) ni kwaluka ni tama ya bintu bibipile (elia ili yaiza sie iine nsita inge). Kwa mufuano, lwa kale, bamo pakati ka Bakristu ba mu Korinto babanga balaalana balalumenke ni banakazinke. Paulo waandikile evi: “I vyaali ni bange pakati kenu.” Eba, kekio kilangiliile nangue kisia kulekela ezio mibele tebaaunvwilepo kabili tama ya kukita evio? Tetuvinda kwitabizia kekio twasininkiziizie pantu lingi tekizi kusangua kyaleengele kupwisia ezio tama, asa kine teisyazyeme sana mu mutima. Inzi, Bakristu baalia baalangiliile mibele ya kwitiinia ni kutiina kukita kukonkana ni tama yabo, baaitabiilue na Yehova. Yehova waabamwene kuya ‘baswesiiziwe.’ (1 Bakor. 6:​9-11) Kunti kyaaluka enka evio ni kuli wewe.

¹⁴ Ata sie kine uli ni tama ibipile syani, uye wasininkiziizie nangue kunti wavinda kuilwisia. Ata sie kine waandua kuipwisia, kunti waikwinda kulangilila mibele ya kwitiinia ni kutwalilila ‘kusikita byonse kukonkana ni kutona kwa mubili nga muwaali [wamweneene].’ (Baef. 2:3) Kunti wakita syani evio ni kuvinda kulwisia tama ibipile?

VYA KULWISIA TAMA IBIPILE

15. Evi uvinde kulwisia tama ibipile, juu ya ki upalile kuya waimanine bwino?

¹⁵ Evi uvinde kulwisia tama ibipile, upalile kuya wamanine bwino butope bobe. Uye wakengeele evi te kunti uye waibepa we mwine na “mawazo a bufi.” (Yak. 1:​22, NWT) Muntu olia ali wamina sana bwalua kunti wabamba kuwaza nangue bobo te bwavia bukata sana pantu ni bange bali bamina sana kumupita wene. Ao muntu olia ali wamona porno kunti wabamba kubapozela bange kilubo ni kulanda nangue, ‘kabenge mukazi wane ali wandangilila sana ntono, nga nsizi kumona porno. Kine wewe uli wawaza evio, kyakaba kuya kyaleengele kuli wewe kuponena mu bwezio. Pa kako, te kuya waezia kusakila bilubo byobe, ata sie mu mawazo. Te kuya wababepezia bange.—Bag. 6:7.

16. Kunti wakita ki evi utwalilile kuya wapingwile kukita biweme?

¹⁶ Kukila pa kuya wamanine bwino butope bobe, upalile kutwalilila kuya wapingwile kukita bintu biweme evi te kunti uponene mu bwezio. (1 Bakor. 9:​26, 27; 1 Bat. 4:4; 1 Pet. 1:​15, 16) Uye wainika bwezio bolia buuli walwisia sana ni musita uuli wabulwisia. Pange kunti kwaya kwali bwezio bumo ao nsita imo luuli wasangua wamwene kyakolele kubulwisia. Kwa mufuano, eba uli wamona kyakolele kulwisia bwezio kine utopele ao kine ni busiku sana? Iiteanie ni kupingula viwakaba kukita kine waisanga mu aali ya evio. Nsita iweme sana ya kukita evio ni ntanzi bwezio tebunafike.—Tus Maf. 22:3.

17. Mufuano wakue Yosefu kunti watusambilizia ki? (Kutendeka 39:​7-9) (Mona ni ma foto.)

¹⁷ Waza Yosefu vyaakitile musita muka Potifa lwaamukebele evi alaale nakue. Wene wakeene penka palia. (Soma Kutendeka 39:​7-9.) Kekio kunti kyatusambilizia ki? Yosefu abanga waapingwiliile mbeela kukita biweme ntanzi muka Potifa tanamukebe. Enka evio, ni wewe kunti wapingula kukita biweme ntanzi bwezio tebunafike. Kine wakita evio, kyakaba kuya kyaleengele kuli wewe kukita biweme.

“TWALILILE KWIEZIA”

18. Ni kiki kinge kyupalile kukita evi uvinde kulwisia tama ibipile? (2 Bakorinto 13:5)

¹⁸ Evi uvinde kulwisia tama ibipile, upalile ‘kutwalilila kwiezia’ we mwine, i kulanda, kwitoosia lyonse evi kumona vyuli. (Soma 2 Bakorinto 13:5.) Mu nsita paleepale, uye wapituluka mu bintu byuli wawaza ni byuli wakita, kabili kita bupilibuko kine kyapala. Kwa mufuano, ata sie kine waakivinda kale kulwisia tama ibipile ao bwezio fulani, kunti waipuzia evi: ‘Naakikita musita waleepele syani pa kunti nvinde kubulwisia?’ Kine wainika nangue paakipita musita waleepele sana, te kwema sana. Kuliko kukita evio, waza palua bintu byupalile kukita evi busiku bunge ukabe kuvinda kwasuka bila kukokola. Iipuzie bebi bipuzio: ‘Kine naaluka ni mawazo abipile, eba kunti navinda kuafumia penka palia? Eba, bintu bindi namona, kusoma, ao kutwilizia bili byalengia kiye kyakolele kuli nene kulwisia bwezio? Eba, ndi nalekela penka palia kukenta bintu bisipalile? Eba, nginikile nangue mafunde akue Yehova ali palia lyonse juu ya faida yane ata sie kine ali alomba ngiye nali ni mibele ya kwitiinia?’—Malum. 101:3.

19. Bupinguzi busili bwa mulangue bolia bumwenekele kusia bunini kunti bwalengia syani kiye kyakolele kuli fwefue kulwisia tama ibipile?

¹⁹ Kabili, te upalile kuya wasakila lwendo lobe lubipile. Bibilia ili yalanda evi: “Mutima uli wabepana kupita kintu kinge kyonse, kabili tewizi kukwatika.” (Yer. 17:9) Yesu waalandile nangue mu mutima muli mwafuma “malanga [ao mawazo] abipile.” (Mat. 15:19) Kwa mufuano, kisia musita, muntu olia waalekeele kumona porno, kunti watendeka kuwaza nangue kili sie bwino kumona ma foto a bantu basivwele. Ao kunti wabamba kuwaza nangue te kuli bwavia kine wene ali mukwiwazia wali mukukita bintu bibipile, inzi bila wabikita.’ Mu mana fulani, muntu olia ali wawaza evio, kili nga evelia ali ‘mukukonkelela lwinso lwakue lwa bumuntu.’ (Bar. 13:14) Eba, kunti watiina syani kukita evio? Uye wailabukiile, kabili uye watiina kukwata bupinguzi bunini busili bwa mulangue bolia bwakaba kukutungulula kukwata bupinguzi bukata busili bwa mulangue, nga evelia bupinguzi bwa kukita bintu bibipile.b Kabili, poza kule mawazo onse ao “malanga abipile” alia ali kulengia uye wasakila lwendo lubipile.

20. Ni kiki kyakaba kukitika musita uli waiza, kabili lonu tuli twakwasiiwa syani?

²⁰ Nga vitwamona mu leli lyasi, kupitila kukwasiiwa na Yehova, kunti twavinda kulwisia tama ibipile ao bwezio. Kabili, juu ya kilubula-mulandu, kunti twaeleelua mazambi, ni kwaluka ni kiswapilo kya kupata bukose bwa lonse mu kyalo kya lenu. Twakaba twali ni nsansa musita utwakaba twamubombela Yehova bila twali kabili na lazima ya kulwisia mawazo abipile! Ntanzi ozo musita teunafike, lonu tusininkiziizie nangue tuli ni kiswapilo ni maka a kulwisia tama ibipile. Kunti twavinda kukita evio pantu Yehova wakaba wapaala kwikwinda kwetu!