Referencias ndrígóo I̱yi̱i̱ʼ dí najmulú náa reunión Xóo kúwi̱i̱n ga̱jma̱a̱ xóo Etaraʼa Cristianos
7-13 SEPTIEMBRE
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | ÉXODO 23, 24
“Xúʼni dí raʼkhí xó má kúwá runi mbaʼin”
(Éxodo 23:1) ”Xárathu̱u̱n eʼwíinʼ mbá ajngáa dí ragájkhun. Xátambáyíí mbáa bi̱ ra̱májáanʼ mu maxnáráʼa ajngáa dí raʼkhí.
Lá nduʼyáá xóo phú nindxu̱u̱ ráʼ.
7 Lá nanigulúʼ muxuʼnguánʼ correos electrónicos ga̱jma̱a̱ mensajes náa bi̱ nambáxulúʼ gajmiúlú ga̱jma̱a̱ bi̱ nuniʼnúnʼ ráʼ. Índo̱ nduʼyáá mbá noticia rí májánʼ o nuʼdxawíín mbá experiencia rí nanigulúʼ, lá gínáanʼ eyulú muxuʼmá náa eʼwíínʼ xa̱bu̱ ráʼ. Nákha xóó tséʼthá o tsexuʼmá mbá mensaje o mbá correo electrónico, gíʼmáanʼ muraximíjna̱: “Lá nda̱yo̱o̱ rí gajkhun nindxu̱u̱ rígi̱ ráʼ. Lá nda̱yo̱o̱ xúgíʼ ráʼ.” Á mu na̱nguá eʼyáá májánʼ xúgíʼ, muʼni rí magadráʼa mbá ajngáa dí ragájkhun náa a̱ngiu̱lú. Ikha jngó májánʼ gáʼni rí muʼni jngudi̱i̱, raʼkháa rí muxuʼmá.
8 Rí matartanga̱a̱ mbá nacha̱ correo electrónico ga̱jma̱a̱ mensaje naʼni marigá imbo̱o̱ gamíi. I̱mba̱ níʼkhá, ñajunʼ ndrígúlú tsíniñaʼ marigá o nurikháá mbá kayuʼ. Mbáa ikhí xa̱bu̱ bi̱ sia̱nʼ gajmiúlú muthi dí ragájkhun mu marigá gamíi o xúʼnimbulú kuʼyamijná. Gundxaʼwamíjna̱ rí nirígá nákha niʼníí tsiguʼ náa Unión Soviética. Policía bi̱ nuñajunʼ ngu̱ʼwa̱ (bi̱ najmaʼnuuʼ xóo KGB) nithi̱ rí minduwaʼ ga̱jma̱a̱ numún a̱ngiu̱lú bi̱ najmaʼnunʼ wéñuʼ rí ikhiin niniñaaʼ xuajñu Jeobá. Mbaʼin ninimbu̱u̱n, ga̱jma̱a̱ niniñaaʼ xuajñu Dios. Mbaʼin rí ikhiin nitangi̱i̱n, mú eʼwíínʼ tátangi̱i̱n, numuu rí fe ndrígu̱ún nikágua̱ba̱ʼ (1 Tim. 1:19). Xú káʼnii gándoo gúʼni mu xágíʼnulú xúʼko̱ rá. Nditháan xuxuʼmá noticias dí ra̱májánʼ ga̱jma̱a̱ dí ragájkhun. Xúʼnimbulú xúgíʼ rí guʼdxawíín. Guʼgíʼ mbuʼyáá ginii á mu gajkhun nindxu̱u̱.
(Éxodo 23:2) Xátani dí raʼkhí xó má kúwá runi mbaʼin, ni má xárata dí raʼkhí ga̱jma̱a̱ numuu rí jmbu, numuu rí i̱ndó nandaaʼ matambáñun bi̱ mbaʼin.
it-1 11 kutriga̱ 4
Aarón
Nakujmaa kaʼwu rí náa ajtsú enii rígi̱, raʼkháa Aarón ninindxu̱u̱ bi̱ niʼni marigá dí raʼkhí, ikhaa niniñaminaʼ maʼga kayáa maʼni rí nitsudaa eʼwíinʼ ga̱jma̱a̱ rúʼko̱ niʼni rí xánindxu̱u̱ jmbii. Náa timbá dí raʼkhí niʼni, ninújngoramuuʼ náa xtángoo rí naʼthí: “Xátani dí raʼkhí xó má kúwá runi mbaʼin” (Éx 23:2). Mú, náa Biblia niguma mba̱a̱ mbiʼyuuʼ ga̱jma̱a̱ mínaʼ má A̱ʼdióoʼ Dios ni̱jkha̱nú ndiʼyoo rí ndxajkun bi̱ niguwáʼ náa Aarón ninimbaníí xtángoo (Sl 115:10, 12; 118:3; 133:1, 2; 135:19; Mt 5:17-19; 8:4).
(Éxodo 23:3) Índo̱ gúnimbánii xkujndu ndrígóo mbáa xa̱bu̱ gínáa gíʼmaa maʼni ikháá má.
it-1 454 kutriga̱ 2
Tsíkruigo̱o̱
“Numuu rí tsigijñaʼ narugoo idún xa̱bu̱ bi̱ najmañún” (Éx 23:8). Ma̱ngaa náa Deuteronomio naʼthí ikháá má ajngáa rígi̱ “numuu rí tsigijñaʼ narugoo idún xa̱bu̱ bi̱ najmañún” (Dt 16:19). Maski ajndu nindxu̱u̱ mbáa juez bi̱ naʼni rí májánʼ ga̱jma̱a̱ najmañuu, índo̱ nagruigú regalo ndrígóo mbáa xa̱bu̱ bi̱ gíʼdoo xkujndu mbáa maʼni gachíi rí asndu xáʼyóoʼ. Náa xtángoo ndrígóo Dios naʼthí rí ma̱ndoo maʼni mbáa rí xákruigo̱o̱ ga̱jma̱a̱ numuu mbá regalo ma̱ngaa rí nandxa̱ʼwáminaʼ, ikhí naʼthí: “Xátani̱i̱ dí raʼkhí bi̱ migínáa ga̱jma̱a̱ xátani̱i̱ rí májánʼ bi̱ gíʼdoo wéñuʼ” (Le 19:15). Juez ragíʼmaa mambáyúu xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ numuu rí gíʼdoo mu xúʼko̱ ma̱ndoo maguanúu májánʼ gajmíi̱nʼ xa̱bu̱ xuajen (Éx 23:2, 3).
Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu
(Éxodo 23:9) ”Ragíʼmaa matani gínáa xa̱bu̱ bi̱ na̱ʼkha̱ i̱mba̱ níʼkhá. Ikháanʼ ndu̱ya̱a̱ májánʼ xú káʼnii nindxu̱u̱ rí manindxa̱ʼ mbáa xa̱bu̱ na̱ʼkháá, numuu rí ikháanʼ nini̱ndxa̱la xa̱bu̱ naguwáʼ náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto.
Guʼniu̱u̱n rí májánʼ bi̱ naguwáʼ i̱mba̱ níʼkhá
4 Jeobá raʼkháa i̱ndó niʼthún israelitas rí mbuyamajkún bi̱ naguwáʼ. Ikhaa nindoo marmáʼáan a̱jkiu̱ún xú káʼnii eku̱mu̱u̱ bi̱ na̱ʼkha̱ náa i̱mba̱ xuajen (atraxnuu Éxodo 23:9). Asndu nákha má israelitas xóó tsénindxu̱ún esclavos náa Egipto, xa̱bu̱ egipcios táʼnduun gúñún numuu rí ninindxu̱ún mixtiʼkuiin (Gén. 43:32; 46:34; Éx. 1:11-14). Ra̱ʼkhá tháán gakhi̱i̱ nikuwa israelitas nákha nikuwa i̱mba̱ níʼkhá. Ikha jngó Jeobá nindoo rí marmáʼáan a̱jkiu̱ún ga̱jma̱a̱ rí muniu̱u̱n rí májánʼ xa̱bu̱ bi̱ naguwáʼ i̱mba̱ níʼkhá bi̱ kuwa gajmiún (Lev. 19:33, 34).
(Éxodo 23:20, 21) ”Makuʼmáa mbáa ángel maʼga̱ ginii náa ikháán mu xúʼko̱ mañe̱wa̱nʼ náa kamba̱a̱ ga̱jma̱a̱ maʼga̱ kañán náa rí ikhúúnʼ niniratoo. 21 Atadxawíín ga̱jma̱a̱ atanimbaaʼ rí gáʼthánʼ. Xánujngurámáánʼ rí gáʼthi numuu rí xáʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n ga̱jma̱a̱ rí gátani, numuu rí mbiʼyuuʼ rígá náa ikhaa.
it-2 386
Miguel
1. Náa Biblia naʼthí rí ángel Gabriel nindxu̱u̱ kaʼwii ga̱jma̱a̱ mbáwíi ikhaa bi̱ nagumbiʼyuu “arcángel” (Jud 9). Náa capítulo 10 ndrígóo Daniel nakujmaa timbá miʼtsú mbiʼyuu ángel bugi̱, náa naʼthí rí ‹ikhaa nindxu̱u̱ bi̱ itháan gíʼdoo numuu náa xúgíinʼ príncipes› bi̱ ni̱jkha̱ gambayuuʼ ángel bi̱ na̱nguá gíʼdoo wéñuʼ numuu bi̱ xtáa raʼtámíjná ga̱jma̱a̱ ‹Xa̱bu̱ Ñajunʼ Persia›. Miguel mbiʼyuuʼ ‹príncipe› bi̱ nimbáyúu Daniel, ikha jngó niʼthí “Xa̱bu̱ Ñajunʼ wíji̱ ga̱jma̱a̱ numuu xuajñanʼ [Daniel]” (Da 10:13, 20, 21; 12:1). Ajngáa rígi̱ nasngájma kaʼwu rí Miguel o ángel bugi̱, ni̱jkha̱ kagui̱i̱n israelitas náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ (Éx 23:20, 21, 23; 32:34; 33:2). Numuu rí ‹Miguel nigi̱ʼdu̱u̱ ga̱jma̱a̱ Gixa̱a̱ ga̱jma̱a̱ numuu xuyuʼ Moisés› (Jud 9).
Migixnuu Biblia
(Éxodo 23:1-19) ”Xárathu̱u̱n eʼwíinʼ mbá ajngáa dí ragájkhun. Xátambáyíí mbáa bi̱ ra̱májáanʼ mu maxnáráʼa ajngáa dí raʼkhí. 2 Xátani dí raʼkhí xó má kúwá runi mbaʼin, ni má xárata dí raʼkhí ga̱jma̱a̱ numuu rí jmbu, numuu rí i̱ndó nandaaʼ matambáñun bi̱ mbaʼin. 3 Índo̱ gúnimbánii xkujndu ndrígóo mbáa xa̱bu̱ gínáa gíʼmaa maʼni ikháá má. 4 ”Á mu xa̱bu̱ bi̱ tsíyoo gáʼyaaʼ niʼnimbáti̱ga̱a̱ xediu̱u̱ o búrriu̱u̱ ga̱jma̱a̱ á mu ikháán nitaxkama̱a̱, gíʼmaa rí matartanga̱a̱. 5 Á mu nitayáá rí nixpátri̱ga̱a̱ búrriu̱u̱ xa̱bu̱ bi̱ tsíyoo gáʼyaaʼ numuu rí kagu̱ dí ki̱wu̱n, xátatsiʼñáʼ ikhí. Gíʼmaa matambáyii xa̱bu̱ buʼko̱ mu maʼni kríyaaʼ búrriu̱u̱. 6 ”Ragíʼmaa marata rí gáguma náa xkujndu ndrígóo mbáa xa̱bu̱ gínáa bi̱ xtáa náa kuwáanʼla. 7 ”Xátiembáá náa mbá xtujtaa dí ragájkhun, ni má xátaxíyáa mbáa xa̱bu̱ bi̱ ragíʼdoo aʼkhúun ga̱jma̱a̱ bi̱ jmbii, numuu rí xáta rí nindxu̱u̱ jmbii bi̱ ra̱májáanʼ. 8 ”Xatrigú nimbá tsigijñaʼ, numuu rí tsigijñaʼ narugoo idún xa̱bu̱ bi̱ najmañún ga̱jma̱a̱ xájmambo̱o̱ rí gúthi xa̱bu̱ jmbiin. 9 ”Ragíʼmaa matani gínáa xa̱bu̱ bi̱ na̱ʼkha̱ i̱mba̱ níʼkhá. Ikháanʼ ndu̱ya̱a̱ májánʼ xú káʼnii nindxu̱u̱ rí manindxa̱ʼ mbáa xa̱bu̱ na̱ʼkháá, numuu rí ikháanʼ nini̱ndxa̱la xa̱bu̱ naguwáʼ náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto. 10 ”Matadu ga̱jma̱a̱ matrajxi̱i̱ náa mbá majun tsiguʼ. 11 Mú, índo̱ gáʼni juwan tsiguʼ ragíʼmaa matadu, gíʼmaa matatsiʼñáʼ mbayáa xu̱u̱ʼ. Xa̱bu̱ gíníi bi̱ kúwá náa xuajñanʼ gíʼmaa muphu rí gájma̱a̱ ikhí ga̱jma̱a̱ rí guniñaanʼ muphu xujkhú xáná. Xúʼko̱ má gíʼmaa matani ga̱jma̱a̱ uvas ma̱ngaa olivos. 12 ”Matiejunʼ mbá majun mbiʼi, mú índo̱ gáʼni juwan mbiʼi gíʼmaa rí mataniʼñánʼ ratiejunʼ, mu xúʼko̱ xediaʼ ga̱jma̱a̱ búrriaʼ mbu̱ya̱a̱ xu̱únʼ ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ ma̱ndoo mbayáa xu̱u̱ʼ a̱ʼdióo yumbiáʼ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ na̱ʼkháá. 13 ”Guʼgíʼ munimbaníí xúgíʼ rí nitala. Xájmala mbiʼñún eʼwíinʼ dios; xárata nditháan ga̱jma̱a̱ numún ikhiin. 14 ”Mámbá tsiguʼ gíʼmaa mataniriyaʼ ajtsú ndxa̱a̱ ga̱jma̱a̱ numuʼ. 15 Mataniriyaaʼ Ndxa̱a̱ ga̱jma̱a̱ numuu Pan dí Ragíʼdoo Levadura. Xó má ikhúúnʼ nikuʼmáán matani, índo̱ gáʼga̱nú mbiʼi rí maʼni gu̱nʼ abib, mbá juwan mbiʼi gíʼmaa miʼtsu pan dí ragíʼdoo levadura, numuu dí mbiʼi rúʼko̱ nigájnaaʼ náa Egipto. Nimbáa xáʼkha̱ ga̱jma̱a̱ i̱ndó ñawúunʼ náa ikhúúnʼ. 16 Ma̱ngaa gíʼmaa matani mbá Ndxa̱a̱ índo̱ Gátagímbóó ginii rí nitadu, rí nitrajxi̱i̱ náa mbayaaʼ. Índo̱ gátagímbóó xúgíʼ rí nitadu gíʼmaa matani mbá Ndxa̱a̱ ga̱jma̱a̱ numuu rí Gátrajxi̱i̱ náa iwáá rí mbá tsiguʼ. 17 Xúgíinʼ xa̱bekha bi̱ kúwá náa guʼwáaʼ, gíʼmaa rí magún ajtsú nuthu dí mbá tsiguʼ náa Jeobá Tátá bi̱ gajkhun. 18 ”Xáraxnaxí mbóó tsigijñaʼ ndrígóo eʼdi ga̱jma̱a̱ mbá rí gíʼdoo levadura. Ga̱jma̱a̱ xátiejxíi asndu i̱mba̱ néjtsuu yejtsu̱u̱ tsigijñaʼ rí nitraxnáxi̱ náa ndxo̱ʼ. 19 ”Madédxaʼ náa goʼwóo Jeobá Dios ndrígia̱ʼ rí itháan májánʼ dí nitrajxi̱i̱ ginii náa nitadu. ”Ragíʼmaa matajíi mbáa a̱ʼdá tsújtuunʼ ga̱jma̱a̱ yáʼdúu ru̱dúu̱.
14-20 SEPTIEMBRE
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | ÉXODO 25, 26
“Rí itháan nigiʼdoo numuu náa tabernáculo”
(Éxodo 25:9) Gíʼmaa munila tabernáculo rígi̱ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí gíʼdoo xó má gasngajmáʼ.
it-1 179
E̱jna̱ rí nimbánuu
Awan ga̱jma̱a̱ xóo maguma. Jeobá niʼthúu̱n Moisés rí maʼni mbá Arca, ginii nixnúu awan ga̱jma̱a̱ rí xóo maʼni, rígi̱ rí itháan nigiʼdoo numuu náa tabérnaculo ga̱jma̱a̱ náa xúgíʼ campamento ndrígu̱ún israelitas. Rí aʼmbaʼ naʼni xóó 2,5 codos, 1,5 rí ma̱ja̱nʼ ga̱jma̱a̱ 1,5 rí mitsídánʼ. (c. 111 × 67 × 67 cm; 44 × 26 × 26 in.) Niguma ga̱jma̱a̱ ixi̱ acacia ma̱ngaa nixtajma̱a̱ oro awúu̱n ga̱jma̱a̱ rexa̱a̱, náa tsu̱du̱u̱ grígu mbá ‹oro rí kiʼniratháá ga̱jma̱a̱›, rí kúgoo ga̱jma̱a̱ na̱nguá niguma ga̱jma̱a̱ xajpha nindxu̱u̱ mbawíí oro ma̱ngaa nindxu̱u̱ ikháá má mba̱a̱ xóo E̱jna̱. Náa jxo̱o̱ E̱jna̱ rígi̱ trámiinʼ a̱jmi̱i̱n querubines, nakujmaa rí xóo nduyamijná ga̱jma̱a̱ kusmbati̱gu̱u̱n ruyamajkuíí, ga̱jma̱a̱ xpíjpiun natu̱xu̱u̱ rijma̱a̱ mu marugoo E̱jna̱, nakujmaa rí xóo kúwá ruña̱wa̱a̱n (Éx 25:10, 11, 17-22; 37:6-9). Rí kúgoo ga̱jma̱a̱ rúʼko̱ ma̱ngaa nixná mbiʼí ‹xílí rí nagáwiinʼ a̱jkiu̱u̱n› o náa ‹naʼni̱i̱ a̱jkiu̱ún› (Éx 25:17; Heb 9:5, nota; atayáá CUBIERTA PROPICIATORIA).
(Éxodo 25:21) Ikháán gíʼmaa matani rí maxtugóo ga̱jma̱a̱ E̱jna̱, náa awúu̱n matadríyaaʼ a̱jma̱ itsí wajpa rí kagu̱ gu̱wa̱ʼ Kiʼtáñajunʼ rí maxna̱ʼ.
it-1 179
E̱jna̱ rí nimbánuu
Náa E̱jna̱ rígi̱ nixtagijxi̱i̱ xúgíʼ dí nindxu̱u̱ mitsúʼkháan rí maʼni marmáʼáan a̱jkiu̱u̱n nda̱wa̱á, rí itháan nigiʼdoo numuu, ikhaa nindxu̱u̱ a̱jma̱ itsí wajpa náa na̱ʼkha̱ Gu̱wa̱ʼ Kiʼtáñajunʼ (Éx 25:16). Ma̱ngaa ikhí nixtagijxi̱i̱ “rayaʼ dí niguma ga̱jma̱a̱ oro náa gajkuáa maná ga̱jma̱a̱ ixu̱u̱ Aarón dí nijmi̱di̱ riʼyu̱u̱”, mú nákha xóó tséguma templo rí niʼni Salomón nirawíi ikhí (Heb 9:4; Éx 16:32-34; Nú 17:10; 1Re 8:9; 2Cr 5:10). Nákha xóó tsékháñuu Moisés nixnúún ndxajkun levitas mbá copia ndrígóo ‹libro náa na̱ʼkha̱ Xtángoo› ga̱jma̱a̱ niʼthún rí gíʼmaa muyejxi̱i̱ mú raʼkháa náa awúu̱n e̱jna̱, gíʼmaa muyejxi̱i̱ náa ‹níjñúu e̱jna̱ ndrígóo Jeobá mu mani̱ndxu̱u̱ xóo testigo náa ikhiin› (Dt 31:24-26).
(Éxodo 25:22) Ikhí masngajmáminaʼ náa ikháán ga̱jma̱a̱ muʼtamíjná náa tsu̱du̱u̱ rí kúgoo ga̱jma̱a̱. Náa tsu̱du̱u̱ e̱jna̱ rí Nimbánuu, asndu náa tumba̱a̱ trámiinʼ a̱jmi̱i̱n querubines matha̱nʼ xúgíʼ kiʼtáñajunʼ rí gíʼmaa marathu̱u̱n israelitas.
it-1 180 kutriga̱ 1
E̱jna̱ rí nimbánuu
Nandoo gáʼthúu̱n náa na̱ʼkha̱ Dios. E̱jna̱ nandoo gáʼthúu̱n rí ikhí xtáa Dios, ikhaa niʼthí: “Ikhí masngajmáminaʼ náa ikháán ga̱jma̱a̱ muʼtamíjná náa tsu̱du̱u̱ rí kúgoo ga̱jma̱a̱”. ‹Masngajmáminaʼ náa mbá du̱u̱n› (Éx 25:22; Le 16:2). Samuel niʼnirámáʼ rí Jeobá nindxu̱u̱ bi̱ ‹grígu náa tsu̱du̱ún querubines› (1Sa 4:4), ikha jngó nandoo ‹gáʼthúu̱n carro› ndrígóo Jeobá (1Cr 28:18). “Mámbá rí Moisés nato̱ʼo̱o̱ náa guʼwá xtíin mu maʼtamíjná ga̱jma̱a̱ Dios, naʼdxawun aʼwóo índo̱ naʼthúu̱n náa tsu̱du̱u̱ rí kúgoo ga̱jma̱a̱ náa e̱jna̱ rí Nimbánuu; Dios naʼtamíjná ga̱jma̱a̱ náa trámiinʼ a̱jmi̱i̱n querubines” (Nú 7:89).
Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu
(Éxodo 25:20) Querubines gíʼmaa matuxu̱u̱ xpíjpiúún rijma̱a̱ mu muruguáá rí kúgoo ga̱jma̱a̱. Gíʼmaa mawiji̱ náa inu ndxájuu ga̱jma̱a̱ muyexi náa rí kúgoo ga̱jma̱a̱.
it-2 773
Querubín
Índo̱ nini tabernáculo náa ku̱ba̱ʼ mijxooʼ, niniwíi tikhuu xtiʼkhu rí nandoo gáʼthúu̱n querubines. Náa jxo̱o̱ E̱jna̱ rígi̱ ikhí trámiinʼ a̱jmi̱i̱n querubines bi̱ ki̱ʼni̱i̱ ga̱jma̱a̱ oro, nakujmaa rí xóo nduyamijná ga̱jma̱a̱ kusmbati̱gu̱u̱n ruyamajkuíí, ga̱jma̱a̱ xpíjpiun natu̱xu̱u̱ rijma̱a̱ mu marugoo E̱jna̱, numuu rí xúʼko̱ nusngájma rí kúwá ruyamajkuíí (Éx 25:10-21; 37:7-9). Náa awúu̱n tabernáculo rígi̱ kúgoo ga̱jma̱a̱ telas ga̱jma̱a̱ náa rawuunʼ xtíin rígi̱ ngújmiin querubines ma̱ngaa náa cortina rí kúgoo ga̱jma̱a̱ náa rí Phú Mikaʼwu, ikhí ma̱ngaa ngújmiin querubines (Éx 26:1, 31; 36:8, 35).
(Éxodo 25:30) Ga̱jma̱a̱ náa tsu̱du̱u̱ mesa, náa inuʼ, matadrámaʼ má xúʼko̱ pan rí najuixnájxi̱.
it-2 592
Pan rí najuixnájxi̱
Mbá gu̱wa̱ʼ e̱jma̱ pan nundramaʼ náa mesa dí rígá náa awúu̱n tabernáculo rí Mikaʼwu ma̱ngaa (nda̱wa̱á nundramaʼ náa templo) ga̱jma̱a̱ nuriʼkhu̱u̱ pan rígi̱ mbiʼi sábado (Éx 35:13; 39:36; 1Re 7:48; 2Cr 13:11; Ne 10:32, 33). Náa ajngáa hebreo pan rígi̱ nandoo gáʼthúu̱n “pan inaaʼ”. Ajngáa “inaaʼ” nguáná nandoo gáʼthúu̱n “maraxtaa ikhí” (2Re 13:23), ikha jngó pan rígi̱ grígu náa inuu Jeobá xóo tsigijñaʼ. (Éx 25:30, nota.) Pan rígi̱ ma̱ngaa nagumbiʼyuu ‹pan krungujxi› (2Cr 2:4), ‹pan rí nasngájma› (Mr 2:26) ga̱jma̱a̱ ‹mbaʼa pan› (Heb 9:2).
Migixnuu Biblia
(Éxodo 25:23-40) ”Ma̱ngaa gíʼmaa matani mbá mesa ga̱jma̱a̱ ixi̱ acacia, rí aʼmbaʼ gíʼmaa matani a̱jma̱ guʼxuʼ, mbá guʼxuʼ rí ma̱ja̱nʼ ga̱jma̱a̱ mbá guʼxuʼ tikhu rí mitsídánʼ. 24 Gíʼmaa mataxtajmáá mbawíí oro ga̱jma̱a̱ náa mbájndi rawuunʼ matadíma oro. 25 Náa mbájndi rawuunʼ gíʼmaa matagíʼma mbá rí midu rí naʼni mbá palmo chíʼgíʼ rí ma̱ja̱nʼ, ga̱jma̱a̱ náa mbájndi rawuunʼ matadíma tikhu xtiʼkhu mu makujmaa mitsaanʼ. 26 Ma̱ngaa matani a̱jkhu̱ anillos dí ki̱ʼni̱ ga̱jma̱a̱ oro ga̱jma̱a̱ matadíma náa a̱jkhu̱ eskíniu̱u̱, náa jmbuu tima a̱jkhu̱ rajkhúu. 27 Náa rawuunʼ dí kawáá gíʼmaa matadíma anillos ga̱jma̱a̱ ikhí mataxuʼdáʼ ixi̱ dí magún ku̱ñu̱u̱n ga̱jma̱a̱. 28 Ixu̱u̱ gíʼmaa matani ga̱jma̱a̱ ixi̱ acacia ma̱ngaa mataxtajmáá oro ga̱jma̱a̱ ikhaa magún ku̱ñu̱u̱n ga̱jma̱a̱. 29 ”Ma̱ngaa gíʼmaa matani xúbá ga̱jma̱a̱ copas, xó má rayaʼ ga̱jma̱a̱ xua̱a̱, mu majmaa náa tsigijñaʼ dí nagadíramuuʼ. Mbawíí oro gíʼmaa matani ga̱jma̱a̱. 30 Ga̱jma̱a̱ náa tsu̱du̱u̱ mesa, náa inuʼ, matadrámaʼ má xúʼko̱ pan rí najuixnájxi̱. 31 ”Matani mbá candelabro dí mbawíí oro. Gíʼmaa matani ga̱jma̱a̱ martillo ga̱jma̱a̱ káaʼ mbóó gíʼmaa mani̱ndxu̱u̱. Magiʼdoo rajkhúu, ixu̱u̱, ñawúunʼ, copas, globos ga̱jma̱a̱ riʼyu̱u̱. 32 Náa ixu̱u̱ rí juáʼan tapo̱o̱ candelabro: Gíʼmaa mataxuʼwíi mbá majun ñawúunʼ, ajtsú ñawúunʼ náa mbá níjñúu ga̱jma̱a̱ ajtsú náa i̱mba̱ níjñúu. 33 Náa mámbá ñawúunʼ rí juáʼwíi níjñúu gíʼmaa magiʼdoo ajtsú copas rí xóo riʼyu̱u̱ almendro, globos ga̱jma̱a̱ ri̱ʼi̱ krungujxi. Xúʼko̱ má i̱mba̱ níjñúu náa mámbá ñawúunʼ gíʼmaa magiʼdoo ajtsú copas rí xóo riʼyu̱u̱ almendro, globos ga̱jma̱a̱ ri̱ʼi̱ krungujxi. Xúʼko̱ gánindxu̱u̱ náa mbá majun ñawúunʼ rí gajuáʼwíi náa ixu̱u̱ candelabro rí juáʼan tapha. 34 Ixu̱u̱ rí juáʼan náa tapho̱o̱ candelabro, gíʼmaa magiʼdoo mbá a̱jkhu̱ copas xóo riʼyu̱u̱ almendro rí kagu globos ga̱jma̱a̱ ri̱ʼi̱ krungujxi. 35 Agoo náa timbá rí najuáʼwíi ñawúunʼ gíʼmaa magiʼdoo globo náa ixu̱u̱ rí juáʼan tu̱mba̱a̱, imbo̱o̱ globo náa agoo dí raga̱jma̱ náa najuáʼwíi ñawúunʼ, ga̱jma̱a̱ imbo̱o̱ globo náa agoo dí ragajtsú náa najuáʼwíi ñawúunʼ. Xúʼko̱ gánindxu̱u̱ mbá majun ñawúunʼ rí gajuáʼwíi náa ixu̱u̱ rí juáʼan tu̱mba̱a̱. 36 Globos, ñawúunʼ ga̱jma̱a̱ candelabro, gíʼmaa mani̱ndxu̱u̱ káaʼ mbóó, matani ga̱jma̱a̱ martillo ma̱ngaa mani̱ndxu̱u̱ mbawíí oro. 37 Matadrámaʼ mbá juwan agiuuʼ. Índo̱ gíkamuu agiuuʼ mambiʼiti̱ga̱ náa inuu. 38 Pinzas ma̱ngaa náa nagiwa̱nʼ aguʼ, gíʼmaa mani̱ndxu̱u̱ mbawíí oro. 39 Gíʼmaa majmaa mbá talento dí mbawíí oro mu matani ga̱jma̱a̱ candelabro ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí gáʼyóoʼ ikhí. 40 Gíʼmaa mataʼgíminaʼ matani ikháá má kayuuʼ xóo nijuasngájma’ náa kúbá.
21-27 SEPTIEMBRE
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | ÉXODO 27, 28
“Ndiéjunʼ eʼsngúlúʼ rí xóo nigíʼ xtíñún ndxajkun rá.”
(Éxodo 28:30) Náa awúu̱n xtíin dí naʼnimbánuu xkujndu rí nagiʼma náa tsoxto̱o̱ mataxuʼdáʼ Urim ga̱jma̱a̱ Tumim náa mijngii a̱jkiu̱u̱n Aarón índo̱ gáʼga̱ náa Jeobá. Aarón gíʼmaa maguéʼga má xúʼko̱ náa a̱jkiu̱u̱n rí majmuu mu mandi̱ʼi̱i̱n cuenta israelitas índo̱ xtáa náa inuu Jeobá.
it-2 1175
Urim ga̱jma̱a̱ Tumim
Xa̱bu̱ bi̱ nunigajmaa ga̱jma̱a̱ numuu Biblia nuthi rí Urin ga̱jma̱a̱ Tumim nindxu̱u̱ mbá “suerte rí mitsúʼkháan” (Éx 28:30, LT, nota.) Tikhun nuthi rí nindxu̱u̱ ajtsú itsí, mbá rí kama naʼthí “na̱nguá” i̱mba̱ dí naʼthí “xúʼko̱” ga̱jma̱a̱ rí maʼni ajtsú nda̱a̱ rí kama. Índo̱ guáʼdáá mbá graxe̱, nuriyaʼ mbá itsí dí gagájnuu rúʼko̱ nindxu̱u̱ rí najuixtiʼña̱a̱, á mu nagájnuu mbá rí na̱nguá kama, rúʼko̱ eyoo gáʼthi rí na̱nguá ewaxtiʼña̱a̱. Eʼwíinʼ nuthi rí nindxu̱u̱ a̱jma̱ itsí wajpa, á mu índo̱ nuda nájma̱ inuu nindxu̱u̱ miʼxá nandoo gáʼthúu̱n dí “xúʼko̱”, á mu nájma̱ nindxu̱u̱ skuniʼ nandoo gáʼthúu̱n rí “na̱nguá” ga̱jma̱a̱ á mu nindxu̱u̱ mbóo miʼxá o mbóo skuniʼ rúʼko̱ eyóoʼ gáʼthúu̱n rí nda̱a̱ rí extiʼña̱a̱. Mbóo mbiʼi Saúl niraxu̱u̱ ndxajkun mu marajxi á mu ma̱ndoo maʼga̱ gagíʼdu̱u̱ gajmíi̱n filisteos nda̱a̱ rí nijuaxtiʼña̱a̱. Nindxa̱ʼwáminaʼ rí xa̱bi̱i̱ nixudami̱jná aʼkhá, ikha jngó niʼtájkháan: ‹¡Oh Dios ndrígóo Israel, atriʼña̱a̱ ga̱jma̱a̱ Tumim!›. Saúl ga̱jma̱a̱ Jonatán niguájun mbá níjni ga̱jma̱a̱ eʼwíinʼ xa̱bu̱ niguájun i̱mba̱ níʼkhá, ikhú ndxajkun nidaʼ itsí mu mbuyáá tsáa phú gíʼdoo aʼkhúun. Náa relato rígi̱ nasngájma rí nindxu̱u̱ mixtiʼkhu ‹maraxna Tumim› ga̱jma̱a̱ rí matríyaʼ suerte, maski ajndu nakujmaa rí mixtiʼkhu, mú nambríguii xóo ejmúún (1Sa 14:36-42).
(Éxodo 28:36) ”Ma̱ngaa matani mbá ajua̱nʼ naxpíbiiʼ rí ki̱ʼni̱ ga̱jma̱a̱ mbawíí oro, xóo naguma mbá sello, ikhí matagíʼma ajngáa rígi̱: ‹Rí mikaʼwu kaʼyoo Jeobá›.
it-1 969 kutriga̱ 3
Xkídooʼ
Ndxajkun bi̱ phú kayá edxu̱u̱ náa Israel. Xtíin rí kríguu ndxajkun bi̱ kayá edxu̱u̱ náa Israel náa xkídooʼ kama mbá ajua̱nʼ oro rí nuxna mbiʼi ‹ajua̱nʼ rí mikaʼwu wéñuʼ›, ga̱jma̱a̱ kama mbá ajngáa rí naʼthí: ‹Jeobá kaʼyoo rí kaʼwu› (Éx 28:36-38; 39:30). Numuu rí ndxajkun bi̱ kayá edxu̱u̱, nindxu̱u̱ bi̱ ndaʼyoo xóo mbuyamajkuíí Jeobá, ikha jngó gíʼdoo mani̱ndxu̱u̱ kaʼwu ñajunʼ rí naʼni. Ga̱jma̱a̱ numuu rí kiʼniraʼmáʼ náa xkídooʼ rúʼko̱ gáʼni rí marmáʼáan a̱jkiu̱u̱n, rí xúgíinʼ xa̱bu̱ Israel gíʼmaa mani̱ndxu̱u̱ kaʼwu xóo gúyamajkuíí Jeobá. Ndxajkun bi̱ kayá edxu̱u̱ náa Israel, nindxu̱u̱ mbá xkri̱da xóo phú nindxu̱u̱ Jesucristo bi̱ mínaʼ ndxajkun bi̱ Jeobá nigíiʼ mu mani̱ndxu̱u̱ ndxajkun bi̱ itháan mikaʼwii (Heb 7:26).
(Éxodo 28:42, 43) Ma̱ngaa gíʼmaa matani jmuu rí ma̱jkha̱ʼ rí nindxu̱u̱ lino mu muruguáá ga̱jma̱a̱ xuñúnʼ. Gíʼmaa muruguáá náa tsagúnʼ ga̱jma̱a̱ náa xtiñúún. 43 Aarón gajmíi̱n e̱ji̱i̱n gíʼmaa rí mugíʼ xtíin rígi̱, índo̱ gátu̱ʼu̱u̱n náa guʼwá xtíin dí nagimbíi̱n ga̱jma̱a̱ índo̱ guxu̱ʼmámíjná náa altar mu muni ñajunʼ rí mikaʼwu. Xúʼko̱ ikhiin xáguáʼdáá aʼkhún ga̱jma̱a̱ xákhañun. Kiʼtáñajunʼ rígi̱ marigá má xúʼko̱ náa ikhaa ga̱jma̱a̱ náa e̱jín xíñíínʼ.
w08 15/8 15 kutriga̱ 17
Gúʼni mba̱a̱ Jeobá ga̱jma̱a̱ gamajkhu
17 Índo̱ guʼyamajkuíí Jeobá gíʼdoo musngájma gamajkhu xó má kaʼyoo. Ajngáa rí na̱ʼkha̱ náa Eclesiastés 5:1 naʼni marmáʼáan a̱jkiu̱lú ‹índo̱ gídxúʼ náa goʼwóo Dios bi̱ gajkhun, gíʼmaa matiewa̱a̱n rí gátani›. Moisés ga̱jma̱a̱ Josué ninimbaníí ajngáa rígi̱ índo̱ nirawíi chádún nákha xóó tsegaduun náa ku̱ba̱ʼ kaʼwu (Éxo. 3:5; Jos. 5:15). Ndxajkun israelitas ndiyóoʼ mugíʼ xtíñún ma̱jkha̱ʼ rí nindxu̱u̱ lino mu ‹muruguáá ga̱jma̱a̱ xuñúúnʼ› (Éxo. 28:42, 43). Rígi̱ nayambáá mu xákujmaa tsáʼkhún índo̱ gúxnaxí tsigijñaʼ náa altar. Mangiin bi̱ kúwá náa goʼwóoʼ ndxajkun gíʼmaa muni rí májánʼ, xó má eʼthí náa kiʼtáñajunʼ rí mitsúʼkháan, xúʼko̱ gusngajmá rí nduyamajkuíí ñajunʼ rí kaʼyoo ndxajkun.
Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu
(Éxodo 28:15-21) ”Maratha̱a̱n mbáa bi̱ naʼxmí maʼni mbá xtíin dí naʼnimbánuu xkujndu rí magiʼma náa tsoxto̱o̱. Xó má Efod, gíʼmaa maguma ga̱jma̱a̱ oro, gúmá azul, mugu̱ miʼñuu, gúmá maña̱ʼ xngeʼdi ga̱jma̱a̱ lino rí itháan májánʼ rí kambróʼoo. 16 Índo̱ gátasmigaaʼ maguanúu xóo mbá cuadrado rí naʼni mbá palmo rí aʼmbaʼ ga̱jma̱a̱ mbá palmo rí ma̱ja̱nʼ. 17 Náa tsu̱du̱u̱ xtíin rúʼko̱ matadrámaʼ mbá a̱jkhu̱ riyooʼ itsí. Náa timbá riyooʼ matadima rubí, topacio ga̱jma̱a̱ esmeralda. 18 Náa maʼni a̱jma̱ riyooʼ matadima turquesa, zafiro ga̱jma̱a̱ jaspe. 19 Náa ragajtsú riyooʼ matadima itsí léshem, ágata ga̱jma̱a̱ amatista. 20 Ga̱jma̱a̱ náa raga̱jkhu̱ riyooʼ matadima crisólito, ónice ga̱jma̱a̱ jade. Náa mbájndi rawunʼ itsí gíʼmaa matani̱i̱ oro. 21 Náa itsí matadima mbiʼñún bi̱ mbá 12 e̱ji̱i̱n Israel. Mámbá mbiʼñún nandoo gáʼthúu̱n mámbá rí mbá 12 tribus. Ga̱jma̱a̱ náa mámbá itsí magiʼma mbiʼyuu mámbáa xóo mbóo sello.
w12 1/8 26 kutriga̱ 3
Lá natayáá má ráʼ.
Náa ndiyáá itsí mitsaanʼ israelitas rí nidima náa xtíin rí kraʼngo̱o̱ ndxajkun bi̱ kayá edxu̱u̱ rá.
Relato rí na̱ʼkha̱ náa Éxodo nasngájma dí israelitas ‹nindrigú kaʼñún egipcios› tikhu rí gíʼdoo numuu nákha xóó tsegájnun ikhí (Éxodo 12:35, 36). Mbáa ikhí nindiéwaʼ itsí mitsaanʼ rí nini ga̱jma̱a̱ pectoral rí kraʼngo̱o̱ ndxajkun bi̱ kayá edxu̱u̱.
(Éxodo 28:38) Magiʼma náa xkídooʼ Aarón ga̱jma̱a̱ ikhaa magiʼdoo aʼkhúun á mu mbáa gakiéʼkhúun ga̱jma̱a̱ rí ni̱ndxu̱u̱ mikaʼwu, dí israelitas gúni kaʼwi̱i̱ mu muxnaxi xóo tsigijñaʼ rí mikaʼwu. Gíʼmaa rí magiʼma má xúʼko̱ ajua̱nʼ náa xkídooʼ, mu xúʼko̱ Jeobá magruigú rí gaxnáxi.
it-2 940 kutriga̱ 6
Mikaʼwu
Xujkhúʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí nudu. Xúgíinʼ e̱jín xédé bi̱ giʼnuu, e̱jín múgú, e̱jín tsújtúnʼ ni̱ndxu̱ún mikaʼwiin náa Jeobá, ragíʼmaa muguaʼdiin má xúʼko̱. Gíʼmaa rí muxnaxi̱i̱n náa tsigijñaʼ bi̱ niguma kaʼwi̱i̱n ga̱jma̱a̱ muxniún ndxajkun (Nú 18:17-19). Rí nurajxi̱i̱ ginii ga̱jma̱a̱ diezmo nindxu̱u̱ kaʼwu náa Jeobá, ma̱ngaa rí nuxnaxi̱ náa tsigijñaʼ ga̱jma̱a̱ rí majmaa náa santuario nindxu̱u̱ kaʼwu (Éx 28:38). Xúgíʼ rí nindxu̱u̱ mikaʼwu náa Jeobá nindxu̱u̱ mitsúʼkháan ga̱jma̱a̱ xándoo majmúún i̱mba̱ níʼkhá numuu rí na̱nguá nindxu̱u̱ gatsíjma. Mbá xkri̱da nindxu̱u̱ xtángoo rí mixná diezmo. Á mu mbáa xa̱bu̱ nagújxi̱i̱ trigo ndrígóo rí mani̱ndxu̱u̱ diezmo ga̱jma̱a̱ ikhaa o imba̱a̱ bi̱ xtáa náa goʼwóo najmuu mu maʼni mújúnʼ dí mikhu, xa̱bu̱ bi̱ naʼni xúʼko̱ nanújngorámuuʼ xtángoo ndrígóo Dios ga̱jma̱a̱ numuu rí nindxu̱u̱ mikaʼwu. Náa Xtángoo ma̱ngaa naʼthí rí mixná mbá 20% rí majmaa náa santuario ma̱ngaa gíʼmaa maxnáxi̱i̱ mbáa tsujthu̱nʼ i̱ya̱ bi̱ májáanʼ. Xúʼko̱ ikhaa gasngájma rí ndaʼyamajkuu rí nindxu̱u̱ kaʼwu náa Jeobá (Le 5:14-16).
Migixnuu Biblia
(Éxodo 27:1-21) ”Matani altar ga̱jma̱a̱ ixu̱u̱ acacia. Mani̱ndxu̱u̱ cuadrado, rí mbaʼ gíʼmaa mani̱ndxu̱u̱ mbá witsu gúʼxúʼ, rí ma̱ja̱nʼ witsu gúʼxúʼ ga̱jma̱a̱ rí mitsidanʼ mbá ajtsú gúʼxúʼ. 2 Ma̱ngaa matani mámbá chijyu̱u̱ʼ náa a̱jkhu̱ esquina. Mani̱ndxu̱u̱ chijyu̱u̱ʼ altar. Ga̱jma̱a̱ mataxtajmáá cobre náa altar. 3 Ma̱ngaa matani cubetas rí matrajxi̱i̱ ga̱jma̱a̱ idiʼ, xó má palas, xua̱a̱, tenedores ga̱jma̱a̱ náa nagiwa̱nʼ aguʼ. Xúgíʼ rígi̱ gíʼmaa mani̱ndxu̱u̱ cobre. 4 Matani mbá ajua̱nʼ xuájñúʼ dí nindxu̱u̱ cobre mu majmaa náa altar. Ga̱jma̱a̱ matadima mbá a̱jkhu̱ anillo rí nindxu̱u̱ cobre náa a̱jkhu̱ esquíniu̱u̱. 5 Matagíwánʼ ajua̱nʼ xuájñúʼ rígi̱ náa altar, mú xáʼga̱nú asndu náa rawuunʼ. 6 Ma̱ngaa matani ixu̱u̱ ga̱jma̱a̱ ixi̱ acacia mu majmaa náa altar ga̱jma̱a̱ mataxtajmáá cobre. 7 Ga̱jma̱a̱ ixi̱ rígi̱ mataxuʼdáʼ náa anillos, gíʼmaa maguanúu mbríguu náa mámbá níjñúu altar índo̱ gágun ku̱ñu̱u̱n. 8 Altar gíʼmaa maguanúu xóo mbá caja mijchú ga̱jma̱a̱ matasngujma xajpa. Maguma xó má ikhaa nisngájma náa kúbá. 9 ”Ma̱ngaa mataniʼñánʼ ma̱ja̱nʼ náa mbá tuaʼáan rawuunʼ tabernáculo. Náa jmbuu sur, gíʼmaa marigá mbá cortina rí nindxu̱u̱ lino rí itháan májánʼ rí kambróʼoo, ga̱jma̱a̱ ikhí gíʼmaa maʼni mbá 100 gúʼxúʼ rí mbaʼ. 10 Magiʼdoo mbá 20 ixu̱u̱ ga̱jma̱a̱ mbá 20 náa mafruwán, gíʼmaa maguma ga̱jma̱a̱ cobre. Gancho rí tima náa ixu̱u̱ ma̱ngaa rí maxtoʼóo ga̱jma̱a̱ gíʼmaa mani̱ndxu̱u̱ plata. 11 Náa jmbuu norte gíʼmaa magiʼdoo cortinas rí naʼni 100 gúʼxúʼ rí mbaʼ. Magiʼdoo mbá 20 ixu̱u̱ ga̱jma̱a̱ mbá 20 náa mafruwán, gíʼmaa maguma ga̱jma̱a̱ cobre, xó má gancho ma̱ngaa rí maxtoʼóo ga̱jma̱a̱ gíʼmaa mani̱ndxu̱u̱ plata mu majmaa náa ixu̱u̱. 12 Náa jmbuu narámaaʼ a̱jkha̱ʼ gíʼmaa marigá mbá cortina rí naʼni 50 gúʼxúʼ rí ma̱ja̱nʼ xó má 10 ixu̱u̱ ga̱jma̱a̱ 10 náa mafruwán. 13 Náa jmbuu nagájnuu a̱jkha̱ʼ, náa najtsiri̱ga̱ ikhí gíʼmaa matatsiʼñáʼ mbá 50 gúʼxúʼ rí ma̱ja̱nʼ. 14 Náa níjniúu rí natu̱ʼu̱u̱n ga̱jma̱a̱ gíʼmaa marigá cortina rí naʼni 15 gúʼxúʼ, ga̱jma̱a̱ mbá ajtsú ixu̱u̱ ma̱ngaa mbá ajtsú náa mafruwán. 15 Ga̱jma̱a̱ náa i̱mba̱ níjniúu marigá cortina rí naʼni mbá 15 gúʼxúʼ, ga̱jma̱a̱ mbá ajtsú ixu̱u̱ ma̱ngaa mbá ajtsú náa mafruwán. 16 ”Náa rí natu̱ʼu̱u̱n ga̱jma̱a̱ gíʼmaa marigá mbá cortina rí naʼni 20 gúʼxúʼ rí mbaʼ dí kiʼxmí ga̱jma̱a̱ gúmá azul, mugu̱ miʼñuu, gúmá maña̱ʼ xngeʼdi ga̱jma̱a̱ lino rí itháan májánʼ dí kambróʼoo. Náa matu̱ʼu̱u̱n ga̱jma̱a̱ magiʼdoo mbá a̱jkhu̱ ixu̱u̱ ga̱jma̱a̱ mbá a̱jkhu̱ náa mafruwán. 17 Xúgíʼ ixu̱u̱ rí maguguámaʼa ga̱jma̱a̱ rexa̱a̱ magiʼdoo gancho ma̱ngaa rí maxtoʼóo ga̱jma̱a̱ gíʼmaa mani̱ndxu̱u̱ plata, mú náa rí mafruwán mani̱ndxu̱u̱ cobre. 18 Náa rexo̱o̱ gíʼmaa magiʼdoo 100 gúʼxúʼ rí mbaʼ, 50 gúʼxúʼ rí ma̱ja̱nʼ ga̱jma̱a̱ 5 gúʼxúʼ rí mitsídánʼ. Rí magugóo ga̱jma̱a̱ mani̱ndxu̱u̱ lino rí itháan májánʼ dí kambróʼoo ga̱jma̱a̱ náa majruigu mani̱ndxu̱u̱ cobre. 19 Ga̱jma̱a̱ xúgíʼ dí majmaa náa tabernáculo xó má estaca rí majmaa náa guʼwá xtíin ga̱jma̱a̱ estaca rí majmaa náa rexo̱o̱, gíʼmaa mani̱ndxu̱u̱ cobre. 20 ”Ma̱ngaa gíʼmaa dí marathu̱u̱n israelitas rí maguwáʼ kudúún aceite rí mbawíí oliva mu majmaa náa mambiʼi, mu aguʼ mambiʼi má xúʼko̱. 21 Aarón gajmíi̱n e̱ji̱i̱n gíʼmaa muskamáá aguʼ dí rígá náa guʼwá xtíin rí wíji̱ náa kidxuuʼ cortina, náa rígá e̱jna̱ dí Nimbánuu, gíʼmaa makamuu má xúʼko̱ aguʼ náa inuu Jeobá wakhííʼ asndu miʼcha̱. Kiʼtáñajunʼ rígi̱ gíʼmaa munimbánii má xúʼko̱ israelitas xúʼko̱ má e̱jñún bi̱ gáguwáʼ nda̱wa̱á.
28 SEPTIEMBRE ASNDU 4 OCTUBRE
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | ÉXODO 29, 30
“Guxnáá Jeobá rí kuaʼdáá”
(Éxodo 30:11, 12) Ikhú Jeobá niʼthúu̱n Moisés: 12 “Mámbá rí gátani censo gíʼmaa matraxnii e̱ji̱i̱n Israel, mámbáa bi̱ gárigu mbiʼyuu ikhí gíʼmaa maʼni numa̱a̱ náa Jeobá mú matsiríyaʼ vida ndrígóo mú xúʼko̱ ikhiin xumíniiʼ índo̱ gúdramaʼ mbiʼñún.
it-1 1231
Nidramaʼ mbiʼñún
Náa Sinaí. Timbá miʼtsú rí Jeobá nindu̱ʼu̱u̱n israelitas rí mudramaʼ mbiʼñún índo̱ ikhiin kúwá náa Sinaí, índo̱ ni̱jkha̱nú a̱jma̱ tsiguʼ ga̱jma̱a̱ a̱jma̱ igu̱nʼ nda̱wa̱á dí nigájnún náa Egipto. Mu ma̱ndoo mumbayíí Moisés náa ñajunʼ rígi̱, ndiyóoʼ rí maxtaʼwíin tikhun xa̱bu̱ bi̱ muyégun edxu̱u̱ náa mámbá tribu, ga̱jma̱a̱ ikhiin kaʼñún mudramaʼ mbiʼñún bi̱ kúwá náa tribu ndrígu̱ún. Nidramaʼ mbiʼñún xúgíinʼ xa̱bekha bi̱ guáʼdáá 20 tsiguúnʼ o itháan (bi̱ ma̱ndoo muxmijná), mú ma̱ngaa náa Xtángoo naʼthí rí mámbáa bi̱ ‹kayá edxu̱u̱› maʼni numa mbá medio siclo (1,10 dólares [E.U.A.]) mu majmaa náa tabernáculo (Éx 30:11-16; Nú 1:1-16, 18, 19). Ninindxu̱ún 603,550 rí mbá xúgíinʼ, mú tagixnii levitas bi̱ na̱nguá nindrigúu ku̱ba̱ʼ. Ikhiin tseni numa nditháan rí majmaa náa tabernáculo, ni má tsetsudíín mu magún guxmijná (Nú 1:44-47; 2:32, 33; 18:20, 24).
(Éxodo 30:13-15) Xúgíinʼ bi̱ gúdramaʼ mbiʼñún gíʼmaa muni numa̱a̱ medio siclo, xó má siclo dí rígá náa mikaʼwu. Mbá siclo naʼni mbá 20 guerás. Rí muxna náa Jeobá manidxu̱u̱ medio siclo. 14 Xúgíinʼ bi̱ gúdramaʼ mbiʼñún bi̱ guáʼdáá 20 tsiguúnʼ o itháan gíʼmaa muxna rí guáʼdáá náa Jeobá. 15 Bi̱ guáʼdáá xuxna itháan ni má bi̱ gíníi xuxna chíʼgíʼ rí mbá medio siclo rí majuixnáá Jeobá mu miʼtsiriyaʼ vida ndrígála.
it-1 547 kutriga̱ 1
Nuxnaʼ rí kuaʼdáá
Náa Xtángoo naʼthí rí gíʼmaa muxná rí kuaʼdáá. Índo̱ Moisés nigruaʼmáʼ mbiʼñún israelitas, xúgíinʼ jiáma bi̱ guáʼdáá 20 tsiguúnʼ ndiyóoʼ muni numáá mu miʼtsiriyaʼ vida ndrígu̱ún, “medio siclo [naʼni xóo mbá 1,10 mbújkha̱a̱ dólar (E.U.A.)], xó má siclo dí rígá náa mikaʼwu”. Nindxu̱u̱ “rí muxna náa Jeobá” mu miʼtsiriyaʼ vida ndrígu̱ún ga̱jma̱a̱ “majmaa náa guʼwá xtiin” (Éx 30:11-16). Mbáa xa̱bu̱ bi̱ naʼnigajmaa ga̱jma̱a̱ numuu historia rígi̱ bi̱ mbiʼyuuʼ Josefo (La Guerra de los Judíos, libro VII, cap. VI, sec. 6), índo̱ niguámbu̱u̱n ‹nini numaʼ ga̱jma̱a̱ rí mitsúʼkháan rígi̱› nda̱wa̱á ndiyóoʼ muni numaʼ mámbá tsiguʼ (2Cr 24:6-10; Mt 17:24; atayáá IMPUESTOS).
(Éxodo 30:16) Madrígú mbújkha̱a̱ rí guxna israelita rí narugoo aʼkhá ndrígu̱ún ga̱jma̱a̱ midxu̱u̱ʼ xtaaʼ mu majmaa náa guʼwá xtíin. Mbújkha̱a̱ rígi̱ marigá náa inu Jeobá mu maʼni marmáʼáan a̱jkiu̱ún israelitas ga̱jma̱a̱ rígi̱ matsiríyaʼ vida ndrígála ikháanʼ”.
w11 1/11 12 kutriga̱ 1, 2
Lá natayáá má ráʼ.
Xú káʼnii nini mu marigá rí majmaa náa templo ndrígóo Jerusalén rá.
Mu maguma ñajunʼ náa templo ndrígóo Jeobá najmaa rí nuni numa̱a̱ xa̱bu̱. Raʼkháa i̱ndó diezmo eyóoʼ muxna ma̱ngaa rígá i̱ʼwáʼ. Mbá xkri̱da, índo̱ niguma tabernáculo Jeobá nindo̱ʼo̱o̱ Moisés rí magímboo rí majmaa náa templo, mámbáa israelita bi̱ nigrigu mbiʼyuu ndiyóoʼ maxná medio siclo ndrígóo plata “rí muxna náa Jeobá” (Éxodo 30:12-16).
Nakujmaa rí itháan nda̱wa̱á, mámbíin judío ndiyóoʼ muxná ikháá má xóo nixná bi̱ nitramaʼ mbiʼñún, gíʼmaa muxna mámbá tsiguʼ mu marigá rí majmaa náa goʼwóo Jeobá. Ga̱jma̱a̱ rúʼko̱ nindoo gáʼthúu̱n índo̱ Jesús niʼthúu̱n Pedro rí maʼni numa̱a̱ ga̱jma̱a̱ mbújkha̱a̱ dí gáriyaʼ náa rawuunʼ e̱gi̱ʼ (Mateo 17:24-27).
Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu
(Éxodo 29:10) ”Nda̱wa̱á midxu̱u̱ʼ jcháa xede̱ i̱ya̱ náa inu guʼwá xtíin, ikhú Aarón gajmíi̱n e̱ji̱i̱n muxkramaʼ náa edxu̱u̱ xede̱ i̱ya̱.
it-2 294 kutriga̱ 1
Ñawáanʼ
Xóo nutamaʼ ñawún. Rí mataxkrámaʼ mbáa rígá mbaʼa rí nandoo gáʼthúu̱n, nandoo gáʼthúu̱n índo̱ mbáa xa̱bu̱ nagruigú mbá ñajunʼ kiejunʼ o i̱ʼwáʼ rí maʼga̱nú magiʼdoo numuu. Índo̱ nitri̱gi̱i̱n bi̱ mani̱ndxu̱ún, Aarón gajmíi̱n e̱ji̱i̱n nixkramaʼ náa edxu̱u̱ xede̱ ga̱jma̱a̱ a̱jmi̱i̱n mugu̱ i̱ya̱ bi̱ majuixnaxi̱i̱n náa tsigijñaʼ, rígi̱ nasngájma rí xujkhúʼ buʼko̱ najuixnaxi̱i̱n ga̱jma̱a̱ numún ikhiin numuu rí nixtaʼwíin mu mani̱ndxu̱ún ndxajkun náa Jeobá Dios (Éx 29:10, 15, 19; Le 8:14, 18, 22). Índo̱ Jeobá niʼthúu̱n Moisés rí maraʼwíí Josué mu maʼni ñajuunʼ, ikhaa nixkrámáʼ náa edxu̱u̱, ikhú nirígá xi̱ʼ kaʼwu ga̱jma̱a̱ ku̱ma̱ náa Josué mu maxnún ikha israelitas (Dt 34:9). Ma̱ngaa nuxkramaʼ náa edxu̱ún xa̱bu̱ mu muni tsajkurámiinʼ (Gé 48:14; Mr 10:16). Jesús nixkajmiin o nixkramiin xa̱bu̱ mu maʼni thanún (Mt 8:3; Mr 6:5; Lu 13:13). Ma̱ngaa índo̱ apóstoles nixkramiinʼ xa̱bu̱ ikhú niguáʼdáá xi̱ʼ kaʼwu (Hch 8:14-20; 19:6).
(Éxodo 30:31-33) ”Ma̱ngaa gíʼmaa marathu̱u̱n israelitas: ‹Xó má náa e̱jña̱la bi̱ gaguwaʼ nda̱wa̱á, rígi̱ mani̱ndxu̱u̱ aceite ndrígóʼ rí kaʼwu rí maxtaʼwíin ga̱jma̱a̱. 32 Ragíʼmaa maxtajmuu xuyuʼ nimbáa, xúni̱ nimbá rí gíʼdoo ikháá xóo rígi̱. Rí kaʼwu gíʼmaa mani̱ndxu̱u̱ má xúʼko̱ kaʼwu náa ikháanʼla. 33 Asndu tsáa bi̱ gáʼni aceite xó má rígi̱ ga̱jma̱a̱ naxtájmaa mbáa xa̱bu̱ bi̱ rakáʼyoo magruigú ñajunʼ, gíʼmaa rí makhañúu›”.
it-2 1171 kutriga̱ 1
Bi̱ kaxtaʼwíi ga̱jma̱a̱ bi̱ nuraʼwíi
Náa xtángoo ndrígóo Moisés naʼthí xú káʼnii gíʼmaa maguma aceite rí maxtaʼwíin ga̱jma̱a̱. Rí nagiʼngooʼ nindxu̱u̱ itháan májánʼ ga̱jma̱a̱ kiejunʼ ikhaa nindxu̱u̱: mirra, canela rí ndataun, cálamo rí ndataun, casia ga̱jma̱a̱ aceite ndrígóo oliva (Éx 30:22-25). Ragíʼmaa majmúún rígi̱ náa rí na̱nguá kiʼtáñajuunʼ muni, numuu rí bi̱ gáʼni rígi̱ makhañúu (Éx 30:31-33). Índo̱ nuxtramaʼ aceite rígi̱ náa edxu̱u̱ mbáa nakujmaa rí ikhaa nindxu̱u̱ bi̱ nijuixtiʼyáaʼ.
Migixnuu Biblia
(Éxodo 29:31-46) ”Ikhú mataxíyáa mugu̱ i̱ya̱ bi̱ najmaa náa nawixtiyáaʼ ndxajkun ga̱jma̱a̱ matajíi xuyuʼ náa mikaʼwu. 32 Aarón gajmíi̱n e̱ji̱i̱n mu̱phu̱ xuyuʼ mugu̱ i̱ya̱ ga̱jma̱a̱ pan rí kajti náa canasta náa natu̱ʼu̱u̱n ga̱jma̱a̱ guʼwá xtíin. 33 Ikhiin gíʼmaa mu̱phu̱ rí niwixnáxi mú maxtaʼwíí rí mani̱ndxu̱u̱ ndxajkun ga̱jma̱a̱ rí maguma kaʼwi̱i̱. Mú xándoo mikhu mbáa xa̱bu̱ bi̱ tséjmaʼniʼ, numuu rí nindxu̱u̱ kaʼwu. 34 Á mu i̱mba̱ néjtsuu napídunʼ xuwiʼ ga̱jma̱a̱ pan rí nixnáxi̱ mu mani̱ndxu̱u̱ ndxajkun gíʼmaa rí matatsika náa aguʼ ragíʼmaa mu̱phu̱ numuu rí nindxu̱u̱ mikaʼwu. 35 “Xúʼko̱ gíʼmaa matani ga̱jma̱a̱ Aarón gajmíi̱n e̱ji̱i̱n, xó má ikhúúnʼ nitañájuanʼ matani. Matríyaʼ mbá juwan mbiʼi mú marasngáa xóo maʼni ñajuunʼ. 36 Mámbá mbiʼi gíʼdoo maraxnaxíi xede̱ mu marugoo aʼkhá, xúʼko̱ maguma kaʼwi̱i̱ aʼkhá náa inu altar. Ma̱ngaa gíʼmaa mataxtrámaʼ aceite náa altar mu matani kaʼwi̱i̱. 37 Matríyaʼ mbá juwan mbiʼi mu matani kaʼwi̱i̱ altar, ga̱jma̱a̱ matani kaʼwi̱i̱ má xúʼko̱ altar mu maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ rí phú mikaʼwu. Xúgínʼ bi̱ gúrugua̱ altar gíʼmaa mani̱ndxu̱ún mikaʼwiin. 38 “Rígi̱ rí gíʼmaa maraxnaxí. Mámbá mbiʼi náa altar, maraxnaxíin a̱jmi̱i̱n mugu̱ i̱ya̱ bi̱ mbá tsiguʼ. 39 Timbáa mugu̱ i̱ya̱ gíʼmaa maraxnaxíi miʼcha̱ ga̱jma̱a̱ imba̱a̱ gíʼmaa maraxnaxíi índo̱ na̱jkha̱ raʼni kríná. 40 Índo̱ gáraxnaxíi timbáa mugu̱ i̱ya̱ ma̱ngaa maraxnaxí mbá décima efá ndrígóo harina rí itháan májánʼ, rí kiʼngooʼ ga̱jma̱a̱ aceite oliva rí naʼni mbá cuarto ndrígóo hin. Ma̱ngaa matani májáánʼ mbá tsigijñaʼ rí nagadíramuuʼ rí nindxu̱u̱ vino rí naʼni mbá cuarto ndrígóo hin. 41 Índo̱ garaxnaxí bi̱ maʼni ragajmi̱i̱n mugu̱ i̱ya̱ índo̱ na̱jkha̱ raʼni kríná gíʼmaa maraxnaxíi ga̱jma̱a̱ tsigijñaʼ ndrígóo tsígáʼ ga̱jma̱a̱ tsigijñaʼ rí nagadíramuuʼ xó má niraxnáxi̱ miʼcha̱. Xúgíʼ tsigijñaʼ rígi̱ gíʼmaa nanindxu̱u̱ ndataun wéñuʼ mbá tsigijñaʼ rí nakha ga̱jma̱a̱ aguʼ náa Jeobá. 42 Mani̱ndxu̱u̱ mbá tsigijñaʼ rí nakaramuʼ náa ikháanʼla rí muxnaxi̱i̱n má xúʼko̱ ga̱jma̱a̱ e̱jña̱la bi̱ gáguwáʼ nda̱wa̱á muxnaxi̱i̱n náa xkrugoo guʼwá xtíin náa inu Jeobá. Ikhí masngajmáminaʼ náa ikháanʼ mu muʼtámijna. 43 “Ikhí masngajmáminaʼ náa inún israelitas, ga̱jma̱a̱ gloria ndrígóʼ maʼni kaʼwi̱i̱ ikhí. 44 Mani kaʼwi̱i̱ guʼwá xtíin ga̱jma̱a̱ altar ma̱ngaa mani kaʼwi̱i̱ Aarón gajmíi̱n e̱ji̱i̱n mu mani̱ndxu̱ún ndxajkiunʼ. 45 Ikhú maxtáá gajmíi̱nʼ israelitas ga̱jma̱a̱ mani̱ndxu̱ʼ Dios ndrígu̱ún. 46 Ga̱jma̱a̱ ikhiin maguánu mbuyáá gajkhun rí ikhúúnʼ ni̱ndxu̱ʼ Jeobá Dios ndrígu̱ún bi̱ niguwíin náa ku̱ba̱ʼ ndrígóo Egipto mu maxtáá gajmíi̱nʼ ikhiin. Ikhúúnʼ nindxu̱u̱ʼ Jeobá Dios ndrígu̱ún.