BIBLIOTECA NÁA INTERNET Watchtower
Watchtower
BIBLIOTECA NÁA INTERNET
me̱ʼpha̱a̱
a̱
  • ʼ
  • a̱
  • e̱
  • i̱
  • o̱
  • u̱
  • ŋ
  • BIBLIA
  • MBAʼA I̱YI̱I̱ʼ
  • REUNIÓN
  • w15 1/6 mbaʼa ináa 3-5
  • Rí xtáa raʼni ciencia

Nda̱a̱ video gi̱i̱ náa nitaxújmbi̱i̱

Atani̱ mba̱a̱ a̱jkia̱nʼ, tsíyoo gákujmaa video.

  • Rí xtáa raʼni ciencia
  • Bi̱ Nayejngoo Naʼtáraʼa numuu Reino ndrígóo Jeobá 2015
  • Subtítulos
  • Náa na̱ʼkha̱ i̱ʼwáʼ
  • RÍ NAʼNGO̱O̱ NAʼNI CIENCIA
  • Rí tséʼngo̱o̱ gáʼni ciencia
    Bi̱ Nayejngoo Naʼtáraʼa numuu Reino ndrígóo Jeobá 2015
  • Dí tséʼngo̱o̱ gáʼyoo ciencia
    ¡Awaxunʼ! 2021
Bi̱ Nayejngoo Naʼtáraʼa numuu Reino ndrígóo Jeobá 2015
w15 1/6 mbaʼa ináa 3-5
Rí naʼni ciencia ma̱ngaa nindxu̱u̱ carro, GPS, satélites, avión, rí naʼni escanear edxu̱lúʼ

RÍ KAYÁ EDXU̱U̱ NÁA INUU I̱YI̱I̱ʼ | LÁ CIENCIA NIRIʼKURIYAAʼ BIBLIA RÁʼ.

Rí xtáa raʼni ciencia

Náa mbá diccionario, ajngáa ciencia nandoo gáʼthúu̱n “xúgíʼ ku̱ma̱ nduʼ dí rígá o xúgíʼ dí nakujmaa náa tsu̱du̱u̱ numbaaʼ, rí naʼngo̱o̱ nduyáá índo̱ nunigajmaa”. Mu marigá ku̱ma̱ rígi̱ ndayóoʼ wéñuʼ tsiakii ga̱jma̱a̱ nguáná tséxkamaa rí nduyáaʼ. Científicos najmún mba̱yu̱ʼ mbiʼi, gu̱nʼ asndu nanújngoo mbaʼa tsiguʼ mu muni experimentos ndrígu̱ún. Nguáná ñajunʼ rí nuni ndíí nindxu̱u̱, mú nguáná nambáñun xúgínʼ xa̱bu̱ numbaaʼ. Guʼyáá tikhuu xkri̱da.

Mbá compañía dí rígá náa Europa niʼni mbóo filtro rí niguma ga̱jma̱a̱ plástico mu maʼni kaʼwi̱i̱ iyaʼ rí ma̱ndoo muwa̱a̱n xa̱bu̱. Rígi̱ najmaa índo̱ narígá gamiéjunʼ, xóo gaʼxma rí nirígá náa Haití nákha tsiguʼ 2010.

Mbaʼa kilómetros rijma̱a̱ rígá mbaʼa red ndrígóo satélites rí najmaʼnuʼ xóo sistema de posicionamiento global (GPS). Niguma mu mambáñun soldados, mú ma̱ngaa nambáñun xa̱bu̱ bi̱ nagún ku̱ñu̱u̱n carro, avión, barco, bi̱ nagún pasía ga̱jma̱a̱ bi̱ nuradíin xujkhúʼ, mu ikhiin xándati̱gi̱i̱n. Ga̱jma̱a̱ numuu rí científicos nini rígi̱, xúgi̱ tséʼniúlú mingíjyúuʼ mu̱ʼgua̱ náa eyulú.

Lá najmaʼ ikháánʼ mbá celular, mbá computadora o Internet ráʼ. Lá niʼni a̱jkia̱nʼ ga̱jma̱a̱ numuu mbá thana ráʼ. Lá nidxu̱ʼ ga̱jma̱a̱ avión ráʼ. Á mu xúʼko̱, najmaʼ tikhuu rí májánʼ dí naʼni ciencia ga̱jma̱a̱ numún xa̱bu̱ numbaaʼ. Xúʼko̱ kaʼnii, mbaʼa náa nambáyulúʼ ciencia.

RÍ NAʼNGO̱O̱ NAʼNI CIENCIA

Rí mbiʼi xúgi̱, científicos xóó nunigajmaa itháan mu mbuyáá xú káʼnii phú kri̱ga̱ numbaaʼ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ dí rígá ikhí. Bi̱ ñajúnʼ físicos nucleares kúwi̱i̱n runigajmaa mu mbuyáá xú káʼnii nindxu̱u̱ átomo, ga̱jma̱a̱ bi̱ ñajúnʼ astrofísicos nunigajmaa xú káʼnii ninindxu̱u̱ nákha wajyúúʼ mu mbuyáá xú káʼnii niguma numbaaʼ. Ikha jngó, tikhun nakumu̱ún rí bi̱ nunigajmaa wéñuʼ ga̱jma̱a̱ numuu xúgíʼ rí nduʼyáá ga̱jma̱a̱ rí tséʼyáá, gíʼmaa má musngajma rí xtáa Dios bi̱ naʼthí náa Biblia.

Kuwa científicos ga̱jma̱a̱ filósofos bi̱ najmaʼnuʼ wéñuʼ bi̱ nuthi itháán ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱. Ikhiin nunimbu̱ún rí Amir Aczel nixná mbiʼyuu “Mbá ku̱ma̱ dí na̱ʼkha̱ náa ciencia rí nasngájma dí nda̱wa̱a̱ Dios”. Mbá xkri̱da, mbáa físico bi̱ najmaʼniiʼ náa xúgíʼ numbaaʼ niʼthí rí “nda̱a̱ prueba rí xtáa mbáa Dios náa numbaaʼ, ikha jngó rígi̱ nasngájma májánʼ rí dios na̱nguá xtáa”. Eʼwíínʼ nuthi rí á mu nuʼnimbulúʼ rí niʼni Dios bi̱ naʼthí náa Biblia nindxu̱u̱ xóo rí muʼnimbulúʼ náa “magia” ga̱jma̱a̱ náa ciencia xándoo marigá “magia”.a

Mú, gíʼmaa muraximíjna̱: Lá niʼngo̱o̱ ciencia nigiʼdoo káxi̱ ku̱ma̱ mú maʼthí rí xúʼko̱ phú nindxu̱u̱ ráʼ. Na̱nguá. Maski ajndu rígá mbaʼa rí májánʼ, mbaʼin científicos naguánu nduyáá dí rígá mbaʼa graxe̱ rí xóó tsíxtiʼña̱a̱ o dí asndu nditháan xáxtiʼña̱a̱. Steven Weinberg, bi̱ nikánaa premio Nobel náa Física, niʼthí: “Nditháan xáʼngulú gúʼyáá rí phú gajkhun”. Mbáa profesor bi̱ nagumbiʼyuu Martin Rees, astrónomo real náa Gran Bretaña, niʼnirámáʼ: “Rígá rí nditháan xáguanu makru̱ʼu̱lú xóo xa̱bu̱ ni̱ndxu̱lú”. Mú rígá mbaʼa rí xóó majmañulúʼ ga̱jma̱a̱ numuu náa kuwáanʼ, xó má mbá célula rí itháan chíʼgíʼ asndu náa xúgíʼ dí rígá mekhuíí. Mbuʼyáá tikhuu xkri̱da:

  • ADN

    Biólogos xóó tsíkru̱ʼu̱u̱n májánʼ ndiéjunʼ phú erígá náa células: Xú káʼnii enikumaa tsiakii, xú káʼnii enikumaa proteínas ga̱jma̱a̱ xú erkuajimi̱jna̱. Rígi̱ xóó tseʼyoo májánʼ ciencia.

  • Mbáa ada̱ naniñuʼ maxpatrígú mbá pelota

    Gravedad nambáyulúʼ mámbá segundo rí mámbá mbiʼi ga̱jma̱a̱ xóo tseguanu makru̱ʼu̱u̱n májánʼ. Físicos xóo na̱nguá eyáá májánʼ xú káʼnii gravedad naxmatriguiin índo̱ nakixi̱i̱n o xú káʼnii naʼni rí Gu̱nʼ maʼga̱ náa mbájndi Ku̱ba̱ʼ.

  • Numbaaʼ

    Cosmólogos nuthi rí mbá 95% dí rígá náa numbaaʼ tsekujmaa ga̱jma̱a̱ xándoo maxtagiéwan ga̱jma̱a̱ ajua̱nʼ rí najmún científicos. Ikhiin nuruiʼta̱a̱ a̱jma̱ enii rígi̱: Materia oscura ga̱jma̱a̱ energía oscura. Náa e̱ʼkha̱ rígi̱ rá. Nimbáa tseʼyoo.

Mú rígá xóó i̱ʼwáʼ dí tséʼngu̱u̱n gúyáá. Mbáa científico bi̱ najmaʼniiʼ wéñuʼ na̱jkha̱nú ndaʼyoo: “Itháan mba̱a̱ dí tsejmañulú ki xóo ku̱ma̱ rí kuaʼdáá. Ikhúúnʼ nda̱yo̱o̱ rí ndayóoʼ mbuʼyamajkuíí ciencia ga̱jma̱a̱ rí maʼndulú mbuʼyáá itháan ki xóo mbá ku̱ma̱”. Xúʼko̱, numuu rí nda̱a̱ mbaʼa ku̱ma̱ na̱nguá xú muʼthá rí xúʼko̱ phú nindxu̱u̱.

Ikha jngó á mu ikháánʼ naku̱ma̱ʼ rí ciencia naʼriʼña̱a̱ xúgíʼ graxe̱, ma̱ndoo matatsiʼñáaʼ Dios ga̱jma̱a̱ Biblia, garmáʼáan a̱jkia̱nʼ rí científicos, ga̱jma̱a̱ xúgíʼ ajua̱nʼ rí májánʼ rí najmún mu munigajmaa, i̱ndó nixkamaa mbá ku̱ma̱ chímba̱a̱ rí xú kri̱ga̱ numbaaʼ náa kuwaanʼ. Imbo̱o̱ prueba dí rígá ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱ rí naʼthí náa Encyclopedia Britannica náa námbá mbá artículo rí naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu historia ga̱jma̱a̱ astronomía: “Xúgi̱, nda̱wa̱á rí ninigajmaa a̱jkhu̱ míí tsiguʼ ga̱jma̱a̱ numuu astronomía, xáʼngulú gákru̱ʼu̱lú numbaaʼ rígi̱ xó má ndiyáá babilonios”. Ikha jngó, ndiéjunʼ gíʼmáanʼ muʼni ga̱jma̱a̱ dí ciencia tséʼngo̱o̱ gáʼyoo májánʼ xú phú nindxu̱u̱ rá. Xúʼnimbulú mbá kayuʼ ráʼ.

Bi̱ nutaráʼaxu numuu Jeobá nduyamajkuííxu rí garaʼwíí maʼni mámbáa. Nunixu mbá tsiakii munimbuxu xtágabu rí na̱ʼkha̱ náa Biblia: “Guyáá xúgínʼ xa̱bekha rí ikháanʼ nundxa̱ʼwa̱a̱ májánʼ edxa̱la” (Filipenses 4:5). Nutha̱a̱nʼxu ma̱ta̱ya̱a̱ ndiéjunʼ e̱ʼkha̱ raʼthí náa Biblia ga̱jma̱a̱ xú káʼnii nambánii rígi̱ ga̱jma̱a̱ ciencia.

a Tikhun xa̱bu̱ tsíñún gúyáá Biblia ga̱jma̱a̱ numuu kiʼsngáa rí guʼwá ndxajkun ningajo̱o̱ nákha wajyúúʼ o asndu mbiʼi xúgi̱, xóo rí Ku̱ba̱ʼ nindxu̱u̱ tapo̱o̱ numbaaʼ o rí Dios niʼni numbaaʼ majun mbiʼi náa mbá skíñúʼ a̱jkhu̱ hora (atayáá kúgumaʼá “Rí nasngájma ciencia ga̱jma̱a̱ náa Biblia”).

Rí nasngájma ciencia ga̱jma̱a̱ náa Biblia

Biblia na̱nguá nindxu̱u̱ libro rí naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu ciencia. Mú, na̱ʼkha̱ mbájmbu rí ma̱ndoo mambáñun científicos rí mbiʼi xúgi̱. Mbuʼyáá tikhuu xkri̱da.

  • Numbaaʼ

    Nguáthá tsiguʼ rígá numbaaʼ ga̱jma̱a̱ Ku̱ba̱ʼ

    Científicos nuthi rí Ku̱ba̱ʼ gíʼdoo mbá a̱jkhu̱ mil millón tsiguʼ ga̱jma̱a̱ rí numbaaʼ nigi̱ʼdu̱u̱ nirígá gu̱wa̱ʼ i̱jtsu̱ o gu̱wa̱ʼ i̱jkhu̱ mil millón tsiguʼ. Náa Biblia tséʼthi nguáná nigi̱ʼdu̱u̱ nirígá numbaaʼ. Ma̱ngaa tséʼthi rí Ku̱ba̱ʼ ndiʼkhún gíʼdoo mbá nguéjma̱ tsiguʼ. Timbá versículo náa Biblia naʼthí: “Nákha ginii Dios niʼni mekhu ga̱jma̱a̱ ku̱ba̱ʼ” (Génesis 1:1). Rígi̱ naniñuʼ rí científicos mbuyáá nguáthá tsiguʼ gíʼdoo numbaaʼ ga̱jma̱a̱ Ku̱ba̱ʼ ma̱ngaa majmúún xtángoo dí rígá ga̱jma̱a̱ ikha rí tsixtiʼkhuu.

  • Kúbá, iná ga̱jma̱a̱ iyaʼ

    Naguma májáánʼ Ku̱ba̱ʼ mu makuwá xa̱bu̱

    Náa capítulo timbá ndrígóo Génesis na̱ʼkha̱ raʼthí xú káʼnii niguma májánʼ planeta mu marigá vida ga̱jma̱a̱ najmuu ajngáa mbiʼi mu maʼthí xú káʼnii ni̱jkha̱ rarígá asndu índo̱ nikuwa xa̱bu̱ numbaaʼ. Náa Biblia tséʼthi nguáthá mba̱yu̱ʼ ndijyúuʼ majun “mbiʼi” rí niguma xúgíʼ. Mú científicos bi̱ kuwa xúgi̱ ma̱ndoo munigajmaa mámbá mbiʼi ga̱jma̱a̱ mbuyáá nguáthá mba̱yu̱ʼ ndijyúuʼ rígi̱. Rí nandoo nduʼyáá rí “mbiʼi” rí niguma xúgíʼ ndijyúuʼ itháan rí 24 horas.

  • Ku̱ba̱ʼ

    Tsiakii rí kagujtun Ku̱ba̱ʼ

    Náa Biblia naʼthí rí Ku̱ba̱ʼ “nda̱a̱ rí kayóo” (Job 26:7). Na̱nguá eʼthí xóo rígá cuento nákha wajyúúʼ rí ku̱ba̱ʼ rígú náa xpajpoo mbáa xa̱bu̱ mba̱a̱ wéñuʼ o náa tsu̱du̱ún tikhun elefante bi̱ trámiinʼ náa tsu̱du̱u̱ gu̱ʼtsi̱ mba̱a̱ wéñuʼ. Kaʼñúún científicos mbuyáá xú phú káʼnii kri̱ga̱. Nicolás Copérnico ga̱jma̱a̱ Johannes Kepler nithi rí planetas nagún náa mbájndi A̱jkha̱ʼ ga̱jma̱a̱ na̱jkha̱ kagu̱u̱n mbá tsiakii rí tsekujmaa. Nda̱wa̱á Isaac Newton nisngájma rí gravedad naʼni rí xúgíʼ dí rígá mekhuíí marigá náa kaʼyoo.

  • Bacteria xóo mbá xkuiya

    Xtángoo mu makuwá kaʼwu ga̱jma̱a̱ xáʼniun nandii

    Náa libro ndrígóo Levítico na̱ʼkha̱ xtángoo rí nindrigú israelitas mu xáʼniun nandii, xóo rí makuwá cuarentena bi̱ nandoo káñuun. Ma̱ngaa náa Deuteronomio 23:12, 13 nijuiʼthún xa̱bu̱ Israel rí magajnún náa kuwa mu magún xánún ga̱jma̱a̱ mudumaʼa rí nini. Ndiʼkhún eʼni a̱jma̱ ciento tsiguʼ rí científicos ga̱jma̱a̱ médicos ndiyáá rí gíʼdoo numuu munimbánii xtángoo rígi̱.

Xúgíʼ rígi̱ nigumaraʼmáʼ náa Biblia nákha wajyúúʼ. Xú káʼnii ndiyáá xúgíʼ rígi̱ bi̱ niniraʼmáʼ Biblia á mu bi̱ najmañún itháan tsénimbu̱ún nditháan rígi̱ rá. Dios bi̱ kaʼyoo Biblia nariʼña̱a̱: “Numuu rí mekhu itháan mitsidanʼ ki xóo ku̱ba̱ʼ, xúʼko̱ má kambo̱ʼ itháan mitsidanʼ ki xóo kamba̱la, ga̱jma̱a̱ rí nandxa̱ʼwa̱mínáʼ ki xóo rí nundxa̱ʼwa̱míjna̱ ikháanʼ” (Isaías 55:9).

    I̱yi̱i̱ʼ náa ajngáa me̱ʼpha̱a̱ (2007-2025)
    Atrugua̱a̱
    Atambáʼtaa
    • me̱ʼpha̱a̱
    • Náa mataxuʼmá
    • Xóo nandaʼ ma̱ta̱ya̱a̱
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Xtángoo náa naʼthí rí xú káʼnii majmaaʼ
    • Xtángoo náa naʼthí rí nañewu̱u̱n dato ndrígáʼ
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Atambáʼtaa
    Náa mataxuʼmá