Referencias ndrígóo I̱yi̱i̱ʼ dí najmulú náa reunión
4-10 DICIEMBRE
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | SOFONÍAS 1–AGEO 2
“Guʼyáaʼ Jeobá nákha xóó tséʼkha̱ mbiʼi ndrígóo”
(Sofonías 2:2, 3) Nákha xóó tsígi̱ʼdu̱u̱ maʼtáñajunʼ xtángoo, nákha xóó tsínújngoo mbiʼi xóo mbújní, nákha xóó tséʼkha̱ náa ikháanʼla rí makásngañuʼ Jeobá, nákha xóó tséʼkha̱ náa ikháanʼla mbiʼi rí makiʼnáa Jeobá, 3 guʼyáaʼ Jeobá xúgiáanʼ ikháanʼ rí nindxa̱la xa̱bu̱ guabaaʼ náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ, bi̱ nunimbánii xtángoo ndrígóo. Guʼyáaʼ rí jmbu, guʼyáaʼ rí mani̱ndxa̱la xa̱bu̱ guabáanʼ. Mbáa maguma káwáanʼ mbiʼi rí makiʼnáa Jeobá.
w01-S 15/2 18-19 ¶5-7
Guʼyáaʼ Jeobá nákha xóó tsíkiʼnáa
5 Mbáa nundxa̱ʼwa̱míjna̱: ‹Ni̱ndxu̱ʼ mbáa xa̱bi̱i̱ Dios bi̱ nixnáximinaʼ ga̱jma̱a̱ nijngúun má iyááʼ, mbáa xa̱bi̱i̱ Jeobá. Lá raʼkháa ninimbánuu má rígi̱ ráʼ.› Gajkhun má dí raʼkháa i̱ndó muxnaximi̱jna̱ náa Jeobá. Israel ninindxu̱u̱ mbá xuajen bi̱ nixnáximinaʼ náa Dios, mú nákha nixtáa Sofonías xuajin Judá na̱nguá ninimbánii rígi̱. Ikha jngó, nda̱wa̱á Dios nánguá nindoo kaʼñún. ‹Mbuʼyááʼ Jeobá› nandoo gáʼthúu̱n rí mambaxúlúʼ májánʼ gajmiúlú ikhaa ga̱jma̱a̱ xuajñu. Nandoo gáʼthúu̱n rí mu̱ʼgua̱nú mbuʼyáá xú káʼnii endxa̱ʼwáminaʼ ga̱jma̱a̱ xóo eku̱mu̱u̱. Nduʼyááʼ Jeobá índo̱ nuʼnigajmaa tsumáá Ajngá rawunʼ, ga̱jma̱a̱ nundxaʼwamíjná rí naʼthí ikhí ga̱jma̱a̱ nuʼgíʼ nuʼnimbánii xtágabu náa vida ndrígúlú. Índo̱ nunda̱ʼa̱a̱ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱lú rí maxnúlúʼ ikha ndrígóo ga̱jma̱a̱ á mu nuʼniñámi̱jna̱ rí maxnúlúʼ ikha xi̱ʼ kaʼwu, nambáxulúʼ itháan gajmiúlú ikhaa ga̱jma̱a̱ naxkaxáanʼ muʼni itháan ñajunʼ ‹ga̱jma̱a̱ xúgíʼ a̱jkiu̱lú ga̱jma̱a̱ ku̱ma̱ ga̱jma̱a̱ xúgíʼ tsiakii ndrígúlú› (Deuteronomio 6:5; Gálatas 5:22-25; Filipenses 4:6, 7; Revelación 4:11).
6 Raga̱jma̱ ikha rí gíʼmaa muʼni rí naʼthí náa Sofonías 2:3 nindxu̱u̱ rí ‹mbuʼyááʼ rí jmbu›. Mbaʼánʼ rí ikháanʼ nuriʼkhumijná wéñuʼ mu ma̱ndoo majngúlú iyááʼ, mú gíʼmaa mumbáyii xtángoo jmbu ndrígóo Dios xúgíʼ mbiʼi rí gakuwáanʼ. Tikhun májánʼ nigi̱ʼdi̱i̱ nini rígi̱ mú nda̱wa̱á niniñaaʼ rí numbaaʼ maʼni gachíin. Mingíjyúuʼ mataʼyááʼ rí jmbu, numuu rí kuwaanʼ náa kuwa xa̱bu̱ bi̱ nduyáá rí májánʼ nindxu̱u̱ rí mataba̱ʼ ga̱jma̱ʼ mbáa, nduwaʼ ga̱jma̱a̱ i̱ʼwáʼ aʼkhá. Mú á mu ra̱ʼkhá tháán eyulú muʼni rí naniguʼ Jeobá, ikha rúʼko̱ gáyambáá mu xúʼyáaʼ muʼni rí naniguʼ numbaaʼ ga̱jma̱a̱ xúʼgíiʼ mundáwami̱jna̱ ikhí. Dios nánguá nindoo kaʼyoo Judá numuu rí ndiʼyáridoo dí ra̱májánʼ eni bi̱ kuwa náa mijngii xtáa. Ikha jngó, xúʼyaridáá dí rígá náa numbaaʼ rígi̱, ‹guʼyaridáá Dios›, ga̱jma̱a̱ guʼgíʼ guriʼkhumijnálú dí xóo xa̱bu̱ ni̱ndxu̱lú “rí niguma xó má eyoo Dios rí jmbu ga̱jma̱a̱ rí gajkhun” (Efesios 4:24; 5:1).
7 Rí maʼni ajtsú ikha nindxu̱u̱ rí na̱ʼkha̱ náa Sofonías 2:3 á mu nandulúʼ markáʼwáanʼ mbiʼi rí gákiʼnáa Jeobá, gíʼmaa ‹mbuʼyááʼ rí manindxu̱lúʼ xa̱bu̱ guabáanʼ›. Xúgíʼ mbiʼi nambáxulúʼ gajmiúlú xa̱bekha, gu̱ʼu̱, jiáma bi̱ nuni xúgíʼ mú na̱nguá ni̱ndxu̱ún xa̱bu̱ gua̱bi̱nʼ. Ikhiin nduyáá rí manindxa̱ʼ xa̱bu̱ guabaaʼ raʼkhí nindxu̱u̱, ga̱jma̱a̱ rí matanimbaaʼ nindxu̱u̱ numuu rí ikháánʼ guabáanʼ wéñuʼ. Nunda̱ʼa̱ wéñuʼ, i̱ndó nakumu̱ún kuyamijná ikhiin ga̱jma̱a̱ maguma xó má ethi ikhiin, ga̱jma̱a̱ nakumu̱ún rí gíʼmaa makhánun xúgíʼ rí ekumún rí “kaʼñún” ga̱jma̱a̱ rí nandún ikhiin. ¡Phú gíná ganindxu̱u̱ á mu mangáanʼ nuʼni xóo eni xa̱bu̱ numbaaʼ! Xúgi̱ nindxu̱u̱ rí ma̱ndoo mbuʼyáaʼ manindxu̱lúʼ xa̱bu̱ guabáanʼ. Xú káʼnii gúʼni rá. Rí muʼnimbulúʼ rí gáʼthulúʼ Dios, rí muʼniñámíjná maxprígúlú ga̱jma̱a̱ muʼnimbánii rí nandoo.
Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu
(Sofonías 1:8) “Ga̱jma̱a̱ mbiʼi rí nuxnáá tsigijñaʼ Jeobá ikhúúnʼ mani rí príncipes muxnaxi̱i̱ cuenta ga̱jma̱a̱ e̱jñún rey ga̱jma̱a̱ xúgínʼ ma̱ngaa xúgínʼ bi̱ kaguwu̱nʼ xtíin rí na̱ʼkha̱ i̱mba̱ níʼkhá.
w07-S 15/11 11 ¶3
Rí itháan nagajnuriyoo náa libro ndrígóo Nahúm, Habacuc ga̱jma̱a̱ Sofonías
1:8. Nakujmaa rí nákha nixtáa Sofonías, tikhun judíos ndiyáaʼ rí mundrigúun xa̱bu̱ xuajen bi̱ kuwa mijngii índo̱ nuguwu̱nʼ “xtíin rí na̱ʼkha̱ i̱mba̱ níʼkhá”. Mbiʼi xúgi̱ ra̱májánʼ ganindxu̱u̱ rí cristianos mugíʼ mbuyaridáá xóo eni xa̱bu̱ numbaaʼ o i̱ʼwáʼ rí nuni.
(Ageo 2:9) “‹Gloria rí marigá nda̱wa̱á náa guʼwá rígi̱ mani̱ndxu̱u̱ itháan mba̱a̱ ki xóo rí ginii›, niʼthí Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército. “‹Ga̱jma̱a̱ náa xuajen rígi̱ mani marigá rí tsímáá›, eʼthí Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército.”
w07-S 1/12 9 ¶3
Rí itháan nagajnuriyoo náa libro ndrígóo Ageo ga̱jma̱a̱ Zacarías
2:9. Xú káʼnii ganindxu̱u̱ itháan mba̱a̱ gloria ndrígóo guʼwá dí marigá nda̱wa̱á ‹ki xóo rí ginii› rá. Mbuʼyáá ajtsú enii: Rí mbajyúuʼ, xa̱bu̱ bi̱ gáʼsngáa ikhí ga̱jma̱a̱ bi̱ gágun ikhí mu mbuyamajkuíí Jeobá. Maski ajndu templo ndrígóo Salomón ndijyúuʼ mbá a̱jkhu̱ ciento mbá skíñúʼ tsiguʼ (1027-607 ts.g.), guʼwá dí “marigá nda̱wa̱á” nirígá itháan rí mbá witsu ciento a̱jkhu̱ skiñúʼ tsiguʼ, asndu nákha niguámbá náa 515 ts.g., asndu índo̱ niguma gámbáa nákha tsiguʼ 70 ts.n. Ma̱ngaa, náa guʼwá rígi̱ rí “marigá nda̱wa̱á” niʼsngáa Mesías, Jesucristo, ga̱jma̱a̱ ikhí niguwáʼ mbaʼin xa̱bu̱ mu mbuyamajkuíí Dios ki xóo rí ginii (Hechos 2:1-11).
Migixnuu Biblia
(Ageo 2:1-14) Nákha gu̱nʼ juwan, mbiʼi 21 gu̱nʼ juwan, ajngáa rawunʼ Jeobá ni̱ʼkha̱ náa gaʼyee Ageo, ga̱jma̱a̱ niʼthí: 2 “Mbá péñu, aratháán Zorobabel a̱ʼdióo Sealtiel, Xa̱bu̱ Ñajunʼ ndrígóo Judá, ga̱jma̱a̱ Josué a̱ʼdióo Jehozadaq bi̱ kayá edxu̱u̱ náa ndxajkun, ga̱jma̱a̱ bi̱ xóó kuwa náa xuajen: 3 ‹Tsáa rí ikháanʼla niguanúu ndiʼyoo gloria ndrígóo guʼwá rígi̱ nákha ginii rá. Ga̱jma̱a̱ xú káʼnii eya̱a̱ rí xúgi̱ rá. Lá ragájkhun dí nda̱a̱ rí ninindxu̱u̱ rí nirígá nákha ginii ráʼ.› 4 “‹Mú rí xúgi̱ araʼdáá tsiakii, Zorobabel›, eʼthí Jeobá, ‹ga̱jma̱a̱ araʼdáá tsiakii, Josué a̱ʼdióo Jehozadaq bi̱ kayá edxu̱u̱ náa ndxajkun›. “‹Ga̱jma̱a̱ guguaʼdáá tsiakii xúgiáanʼ ikháanʼla bi̱ kuwáanʼ náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ›, eʼthí Jeobá, ‹ga̱jma̱a̱ guñajunʼ›. “Numuu rí ikhúúnʼ xtáá ga̱jma̱á nindxa̱la›, eʼthí Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército. 5 ‹Garmáʼáan a̱jkia̱la rí nikuʼdáminaʼ náa ikháanʼla índo̱ nigájnala náa Egipto, ga̱jma̱a̱ índo̱ xi̱ʼ ndrígóo nirígá náa ikháanʼla. Xamíñala›”. 6 “Numuu dí rígi̱ niʼthí Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército: ‹Xóó mani, imbá chíʼgíʼ mbiʼi, ga̱jma̱a̱ mani rí maʼba̱a̱n mekhu, ku̱ba̱ʼ ga̱jma̱a̱ lamáa ga̱jma̱a̱ náa ku̱ba̱ʼ mixooʼ›. 7 “‹Ga̱jma̱a̱ mani rí maʼba̱a̱n xúgíʼ xuajen mba̱ʼu̱, ga̱jma̱a̱ rí mitsaan dí rígá náa xúgíʼ xuajen mato̱ʼo̱o̱; ga̱jma̱a̱ mani majtíí gloria náa guʼwá rígi̱›, eʼthí Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército. 8 “‹Plata nindxu̱u̱ ndrígóʼ ga̱jma̱a̱ oro›, eʼthí Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército. 9 “‹Gloria rí marigá nda̱wa̱á náa guʼwá rígi̱ mani̱ndxu̱u̱ itháan mba̱a̱ ki xóo rí ginii›, niʼthí Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército. “‹Ga̱jma̱a̱ náa xuajen rígi̱ mani marigá rí tsímáá›, eʼthí Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército.” 10 Nákha mbiʼi 24 gu̱nʼ míjna gu̱wa̱ʼ, raga̱jma̱ tsiguʼ ndrígóo Darío, ajngá rawunʼ Jeobá ni̱ʼkha̱ náa gaʼyee Ageo: 11 “Rígi̱ rí niʼthí Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército: ‹Mbá péñu, atraxu̱u̱n ndxajkun ga̱jma̱a̱ numuu xtángoo: 12 “Á mu mbáa xa̱bu̱ kayá xuwiʼ kaʼwu náa gajnúu rí kagúwunʼ, ga̱jma̱a̱ nanújngoo rayá pan gajnúu rí kagíiʼ o rí nixtuwaʼ o vino o aceite o asndu xú káʼnii má ganitsu, lá mani̱ndxu̱u̱ kaʼwu rígi̱ ráʼ.”›” Ga̱jma̱a̱ ndxajkun niriʼña: “¡Na̱nguá!”. 13 Ga̱jma̱a̱ Ageo niʼthí: “Á mu mbáa xa̱bu̱ tsagaa bi̱ niguguaa wa̱jinʼ nagugua asndu náa má dí rígi̱, lá mani̱ndxu̱u̱ tsaga ráʼ.” Ikhú ndxajkun niriʼña: “Mani̱ndxu̱u̱ tsaga”. 14 Ikhú Ageo niʼthí: “‹Xúʼko̱ nindxu̱u̱ xuajen rígi̱, ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ nindxu̱u̱ xuajen mba̱a̱ rígi̱ náa ikhúúnʼ›, eʼthí Jeobá, ‹ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ nindxu̱u̱ xúgíʼ ñajunʼ rí nuni, ga̱jma̱a̱ xúgíʼ rí nuxnaxi̱ ikhí nindxu̱u̱ mitsaga›.
11-17 DICIEMBRE
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | ZACARÍAS 1-8
“Murajtuun xa̱ʼ jnawu̱u̱n mbáa xa̱biya̱ bi̱ nindxu̱u̱ judío”
(Zacarías 8:20-22) “Rígi̱ nindxu̱u̱ rí niʼthí Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército: ‹Maʼni rí xuajen ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ kuwa náa xuajen mba̱ʼu̱ ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ kuwa náa i̱ʼwáʼ náa xuajen maguwáʼ; 21 ga̱jma̱a̱ bi̱ kuwa náa mbá xuajen magún i̱mba̱ níʼkhá ga̱jma̱a̱ muthi: “Ga̱jma̱a̱ guʼgua̱ guʼthá káñii Jeobá ga̱jma̱a̱ mbuʼyáaʼ Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército. Ga̱jma̱a̱ ikhúúnʼ mangúún maʼgá”. 22 Mbaʼa xuajin ga̱jma̱a̱ xuajin mba̱ʼu̱ bi̱ guáʼdáá tsiakii maguwáʼ gúyáaʼ Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército náa xuajin Jerusalén ga̱jma̱a̱ mutakáñii Jeobá mu magruiguíin›.
w14-S 15/11 27 ¶14
Xuajñu ndrígóo Dios rí nuxi̱ʼ
14 A̱jmi̱i̱n gaʼyee bi̱ naʼthí náa Biblia nitariyaʼ rí mbiʼi xúgi̱ mbaʼin xa̱bu̱ maguwáʼ náa xuajñu Jeobá. Timbáa, ninindxu̱u̱ Isaías, ikhaa niʼtáriyaʼ: “Mbaʼa xuajen magún ga̱jma̱a̱ muthi: ‹Aguwaʼ, ga̱jma̱a̱ gatsimulú náa kúbá ndrígóo Jeobá, náa goʼwóo ndrígóo Jacob; ga̱jma̱a̱ ikhaa maʼthúlú xú káʼnii nindxu̱u̱ kambo̱o̱, ga̱jma̱a̱ ikháanʼ majngruigulú náa kamba̱a̱ ndrígóo›. Numuu rí náa Sión magajnúu xtángoo, ga̱jma̱a̱ náa Jerusalén magajnúu ajngáa ndrígóo Jeobá” (Is. 2:2, 3). Bi̱ maʼni ragajmi̱i̱n gaʼyee, ninindxu̱u̱ Zacarías, niʼthí rí “mbaʼa xuajin ga̱jma̱a̱ xuajin mba̱ʼu̱ bi̱ guáʼdáá tsiakii maguwáʼ gúyáaʼ Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército náa xuajin Jerusalén ga̱jma̱a̱ mutakáñii Jeobá mu magruiguíin”. Niʼthí rí nindxu̱u̱ xóo “mbá gu̱wi̱nʼ xa̱bekha bi̱ nuthi xúgíʼ ajngáa náa xuajin mba̱ʼu̱” bi̱ nandoo gáʼthúu̱n rí murajtuun xa̱ʼ xtíñuu Israel ndrígóo Dios ga̱jma̱a̱ muthi: “Nanduxu muʼguá ga̱jma̱á nindxa̱laʼ, numuu rí nidxáwinxu rí Dios xtáa gajmiála›” (Zac. 8:20-23).
(Zacarías 8:23) “Rígi̱ nindxu̱u̱ rí niʼthí Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército: ‹Mbiʼi rúʼko̱ makuwíin mbá gu̱wi̱nʼ xa̱bekha bi̱ nuthi xúgíʼ ajngáa náa xuajin mba̱ʼu̱, ikhú murajtuun, xúʼko̱ murajtuun xa̱ʼ jnáwu̱u̱n mbáa xa̱biya̱ bi̱ nindxu̱u̱ judío ga̱jma̱a̱ muthi: “Nanduxu muʼguá ga̱jma̱á nindxa̱laʼ, numuu rí nidxáwinxu rí Dios xtáa gajmiála›”.
“Muʼguá ga̱jma̱á nindxa̱laʼ”
4 Á mu eʼwíínʼ mugu̱ tséyáá xú káʼnii mbiʼñún bi̱ kaxtaʼwíin bi̱ xóó naguanún náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ, náa numuu rí ma̱ndoo mutún: “Nanduxu muʼguá ga̱jma̱á nindxa̱laʼ” rá. Náa Biblia naʼthí rí “gu̱wi̱nʼ xa̱bekha” murajtun xtíñuu mbáa “judío” ga̱jma̱a̱ muthi: “Nanduxu muʼguá ga̱jma̱á nindxa̱laʼ, numuu rí nidxáwinxu rí Dios xtáa gajmiála”. Xó má eʼyáá, náa versículo naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu mbáa “judío”, mú nda̱wa̱á naʼthí “nindxa̱laʼ”. Ikha jngó “judío” tsíyoo gáʼthúu̱n mbáa xa̱bu̱, nandoo gáʼthúu̱n mbá xúgínʼ bi̱ kaxtaʼwíin xóo mbá grupo. Eʼwíínʼ mugu̱ nduyáá rígi̱, ikha jngó nandoo nuthi rí “nagún” gajmiún bi̱ kaxtaʼwíin, xóo muʼthá, rí nuni mbóó ñajunʼ Jeobá gajmiún grupo bugi̱. Tséyóoʼ mbuyáá mbiʼñún xúgínʼ bi̱ kaxtaʼwíin mu magún kidxuuʼ mámbáa rí ikhiin. Náa numuu rá. Numuu rí náa Biblia naʼthí rí i̱ndó Jesús gíʼmaa mu̱ʼgua̱ kidxuuʼ (Mat. 23:10).
w09-S 15/2 27 ¶14
“Nagún ki̱dxu̱ʼ mugu̱”
14 Jesucristo niʼthí rí índo̱ mbáa nambáñun a̱ngui̱i̱n nindxu̱u̱ xóo rí nambáyúu ikhaa (atraxnuu Mateo 25:40). Xú káʼnii gándoo gumbañúún a̱ngui̱i̱n Cristo bi̱ guáʼthi̱i̱n makuwa náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ rá. Rí mumbañún mutaraʼa numuu Reino (Mat. 24:14; Juan 14:12). Maski ajndu a̱ngiu̱lú bi̱ kaxtaʼwíin na̱jkha̱ raʼni nguéjmi̱i̱n índo̱ nanújngoo tsiguʼ, bi̱ eʼwíínʼ mugu̱ na̱jkha̱ raʼni itháan mbaʼin. Índo̱ bi̱ itháan mbaʼin nutaraʼa numuu Reino numbañún bi̱ kaxtaʼwíin mu musngúún xa̱bu̱. Á mu nandoo, numbañún káxi̱ náa nutaraʼa (Mat. 28:19, 20). Ga̱jma̱a̱ ragíʼmaa manújngorámúlú mbaʼa enii xóo rí ma̱ndoo muyambáá ga̱jma̱a̱ mbújkha̱a̱ náa ñajunʼ rígi̱.
Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu
(Zacarías 5:6-11) Ikhú niraxi: “Ndiéjunʼ nindxu̱u̱ rá.” Ikhú ikhaa niriʼña̱a̱: “Rígi̱ nindxu̱u̱ efá rí nagiéwan rí xtáa ragájnuu”. Ga̱jma̱a̱ niʼthí: “Xúgi̱ kaʼniún ikhiin náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ”. 7 Ga̱jma̱a̱ ndi̱yo̱o̱ xo̱o̱ xtu̱ʼ ndijndi rí kiʼni ga̱jma̱a̱ plomo rí nigixi; ga̱jma̱a̱ ikhí gíʼ mbáa a̱ʼgu̱ náa awúu̱n xtu̱ʼ. 8 Ga̱jma̱a̱ ikhaa niʼthí: “Rígi̱ nindxu̱u̱ dí ra̱májánʼ wéñuʼ”. Ga̱jma̱a̱ nikumáʼ mbu̱júu̱ náa xtu̱ʼ ga̱jma̱a̱ nda̱wa̱á nirugoo ga̱jma̱a̱ xo̱o̱ mikewun rí kiʼni ga̱jma̱a̱ plomo náa rawunʼ xtu̱ʼ. 9 Ikhú ndiyaraʼan ga̱jma̱a̱ ndi̱yo̱o̱ rí naguwáʼ náa ikhúúnʼ a̱jmi̱i̱n gu̱ʼu̱, ga̱jma̱a̱ ikhiin nagún náa inuu giñánʼ. Ga̱jma̱a̱ xniúnʼ nindxu̱u̱ xóo xniunʼ cigüeña. Ga̱jma̱a̱ nixuxi̱ efá náa ku̱ba̱ʼ asndu náa mekhu. 10 Ikhú niraxu̱u̱ ángel bi̱ xtáa raʼtámíjná ga̱jma̱á ni̱ndxu̱ʼ: “Náa egún ku̱ñu̱u̱n efá xá.” 11 Ikhú ikhaa niʼthúunʼ: “Mu mani mbá guʼwá náa ku̱ba̱ʼ Sinar; ga̱jma̱a̱ índo̱ garigá xawii, ga̱jma̱a̱ ikhí gaguanúu náa kaʼyoo”.
Ndiéjunʼ ikha ejmañulú ga̱jma̱a̱ numuu visión ndrígóo Zacarías
18 Visión rígi̱ ma̱ngaa niʼni marmáʼáan a̱jkiu̱ún bi̱ judíos rí ikhiin mbaʼyóoʼ rí xúniñaʼ rí marigá rí tsaga náa rí mbuyamajkuíí Dios. Dí ra̱májánʼ ragíʼmaa marigá náa xuajñu Jeobá. Ikhaa ni̱ʼkha̱ kaguáanʼ náa xuajñu rí mikaʼwu, náa nduʼyáá rí nandoo kaʼyulú ga̱jma̱a̱ nañewu̱nlú. Mú ikháanʼ kaʼyulú muyambáá rí marigá má xúʼko̱ rí mikaʼwu. Lá naxkaxáanʼ muʼni rá. Nda̱a̱ náa marigá dí raʼkhí náa paraíso rí na̱ʼkha̱ náa Dios.
(Zacarías 6:1) Ikhú niyexira̱ʼa̱n mekhuíí ga̱jma̱a̱ ndi̱yo̱o̱ a̱jkhu̱ carros rí naguwáʼ náa a̱jma̱ kúbá, ga̱jma̱a̱ kúbá nindxu̱u̱ cobre.
Ajkui̱i̱n carros ga̱jma̱a̱ mbá corona rí nañewu̱nlú
7 Náa Biblia naʼthí rí kúbá ma̱ndoo mani̱ndxu̱u̱ reinos o Xa̱bu̱ Ñajunʼ. Rí naʼthí náa visión ndrígóo Zacarías ikháá má kayúʼ nájma̱ kúbá rí niʼtáriyaʼ Daniel. Mbóʼ nindxu̱u̱ náa maʼtáñajunʼ Jeobá kámuu mbiʼi. Imbo̱ʼ nindxu̱u̱ Reino mesiánico, rí gajkuáa ñawúunʼ Jesús (Dan. 2:35, 45). Asndu nákha tsiguʼ 1914 nigi̱ʼi̱ Jesús mu maʼtáñajunʼ, nájma̱ kúbá rígi̱ wájun mbóó ga̱jma̱a̱ guáʼdáá mbá ñajunʼ rí gíʼdoo numuu rí xóo mambanúu rí nandoo Dios náa tsu̱du̱u̱ Ku̱ba̱ʼ.
8 Náa numuu rí kiʼni ga̱jma̱a̱ cobre rá. Xó má oro, cobre gíʼdoo wéñuʼ numuu. Jeobá nikuʼma rí majmaa ajua̱nʼ rí naxpíbiʼ rígi̱ náa niguma tabernáculo ga̱jma̱a̱ náa templo ndrígóo Jerusalén (Éx. 27:1-3; 1 Rey. 7:13-16). Ikha jngó, rí nájma̱ kúbá rí najmaa xóo xkri̱da rí kiʼni ga̱jma̱a̱ cobre naʼni marmáʼáan a̱jkiu̱lú rí itháan májánʼ nindxu̱u̱ rí Jeobá maʼtáñajunʼ ga̱jma̱a̱ Reino mesiánico, maʼni rí xa̱bu̱ makuwa májánʼ ga̱jma̱a̱ maguma tsajkurámiinʼ wéñuʼ.
Migixnuu Biblia
(Zacarías 8:14-23) “Numuu dí rígi̱ nindxu̱u̱ rí niʼthí Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército: ‹“Xó má nindxa̱ʼwa̱mínáʼ mani rí marigá gamiéjunʼ náa ikháanʼ numuu rí wajin xiʼñála nini makiʼnún”, niʼthí Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército, “ga̱jma̱a̱ táni mba̱a̱ a̱jkiu̱nʼ, 15 ikha jngó mbiʼi xúgi̱ nitha mani rí májánʼ náa Jerusalén ga̱jma̱a̱ náa goʼwóo Judá. ¡Xámiñalaʼ!”›. 16 “‹Rígi̱ nindxu̱u̱ rí ikháanʼla gíʼmaa muni: Gutamijná rí gajkhun gajmiála eʼwíínʼ. Ga̱jma̱a̱ índo̱ munimbaníí xkujndu náa xkruguala gíʼmaa marigá rí gajkhun ga̱jma̱a̱ rí tsímáá. 17 Ga̱jma̱a̱ xuriyaʼ awan mu muniu̱u̱ dí raʼkhí eʼwíínʼ náa a̱jkia̱la, ga̱jma̱a̱ xáʼndala ku̱ya̱a̱ nimbá ajngáa nduwaʼ; numuu rí xúgíʼ rígi̱ ikhúúnʼ naguiyuʼ kayo̱o̱›, eʼthí Jeobá.” 18 Ga̱jma̱a̱ ajngóo Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército niʼthúnʼ mbu̱júu̱: 19 “Rígi̱ nindxu̱u̱ rí niʼthí Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército: ‹Rí mbuyamiʼki rí gáʼni a̱jkhu̱ igu̱nʼ, ga̱jma̱a̱ rí mbuyamiʼki rí maʼni witsu igu̱nʼ, ga̱jma̱a̱ rí mbuyamiʼki índo̱ gáʼni juwan igu̱nʼ, ga̱jma̱a̱ rí mbuyamiʼki índo̱ gáʼni gu̱wa̱ʼ igu̱nʼ maʼga̱nú marigá gagi ga̱jma̱a̱ maʼdxúún náa goʼwóo Judá ga̱jma̱a̱ marigá májánʼ ndxa̱a̱. Ikha jngó gaʼndala ku̱ya̱a̱ rí gajkhun ga̱jma̱a̱ rí tsímáá›. 20 “Rígi̱ nindxu̱u̱ rí niʼthí Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército: ‹Maʼni rí xuajen ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ bi̱ kuwa náa mbaʼa xuajen mba̱ʼu̱ maguwáʼ; 21 ga̱jma̱a̱ bi̱ kuwa náa mbá xuajen magún i̱mba̱ níʼkhá ga̱jma̱a̱ muthi: “Ga̱jma̱a̱ guʼgua̱ guʼthá káñii Jeobá ga̱jma̱a̱ mbuʼyáaʼ Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército. Ga̱jma̱a̱ ikhúúnʼ mangúún maʼgá”. 22 Mbaʼa xuajin ga̱jma̱a̱ xuajin mba̱ʼu̱ bi̱ guáʼdáá tsiakii maguwáʼ gúyáá Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército náa xuajin Jerusalén ga̱jma̱a̱ mutakáñii Jeobá mu magruiguíin›. 23 “Rígi̱ nindxu̱u̱ rí niʼthí Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército: ‹Mbiʼi rúʼko̱ makuwíin mbá gu̱wi̱nʼ xa̱bekha bi̱ nuthi xúgíʼ ajngáa náa xuajin mba̱ʼu̱, ikhú murajtuun, xúʼko̱ murajtuun xa̱ʼ jnawu̱u̱n mbáa xa̱biya̱ bi̱ nindxu̱u̱ judío ga̱jma̱a̱ muthi: “Nanduxu muʼguá ga̱jma̱á nindxa̱laʼ, numuu rí nidxáwinxu rí Dios xtáa gajmiála›”.
18-24 DICIEMBRE
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | ZACARÍAS 9-14
“Araxtaa náa xkua̱ ndrígóo kúbá”
(Zacarías 14:3, 4) “Jeobá magajnúu ga̱jma̱a̱ maxmínaʼ gajmíi̱n xuajen mba̱ʼu̱ buʼko̱ xó má índo̱ naxmínaʼ, náa mbiʼi ndrígóo. 4 Ga̱jma̱a̱ mbiʼi riñun mawiji̱ náa inu kúbá ndrígóo olivos, rí gíiʼ inuu Jerusalén xígií náa este; ga̱jma̱a̱ kúbá olivos maguiʼtóo mbá tapha, asndu náa nagájnuu a̱jkha̱ʼ ga̱jma̱a̱ asndu náa narámáʼ. Ga̱jma̱a̱ marigá mbá xkua̱ mba̱a̱; ga̱jma̱a̱ náa tapha kúbá maʼba̱a̱n xígií norte ga̱jma̱a̱ i̱mba̱ tapha náa xígií sur.
w13-S 15/2 19 ¶10
Atayááʼ rí mixtiewanʼ náa xkua̱ ndrígóo Jeobá
10 Índo̱ “kúbá ndrígóo olivos” naʼni a̱jma̱, mbáa xíʼtóo naguanúu xígií náa norte ga̱jma̱a̱ imbo̱o̱ xígií náa sur. Rajkúu Jeobá fruwan náa a̱jma̱ kúbá rúʼko̱, ga̱jma̱a̱ “mbá xkua̱ mba̱a̱ wéñuʼ” embaʼtoo náa ikhaa. Ndiéjunʼ eyoo gáʼthúu̱n xkua̱ rúʼko̱ rá. Rí Xa̱bu̱ Ñajunʼ ndrígóo Jeobá náa xúgíʼ numbaaʼ ga̱jma̱a̱ Reino mesiánico ndrígóo A̱ʼdióo nañewu̱u̱n xa̱bi̱i̱. Jeobá naʼthí rí nimbáa gáʼni gámbáa religión rí gajkhun. Mú, nguáná nimbaʼtoo “kúbá” rúʼko̱ rá. Nimbaʼtoo nákha tsiguʼ 1914, tsiguʼ rí niguámbá mbiʼi ndrígu̱ún gentiles ga̱jma̱a̱ Dios nigíʼ mekhuíí Reino mesiánico. Ga̱jma̱a̱ nguáná nigi̱ʼdi̱i̱ xa̱bi̱i̱ Dios magañún náa “xkua̱” rá. Guʼyáá.
(Zacarías 14:5) Ga̱jma̱a̱ ikháanʼ magayála náa xkua̱ ndrígóo kúbá; numuu rí xkua̱ ndrígóo kúbá maʼga̱nú asndu náa Azel. Ga̱jma̱a̱ ikháanʼ mbaʼyóoʼ magayála, xó má nigayála índo̱ niʼxma mbiʼi rí nixtáa Uzías rey ndrígóo Judá. Ga̱jma̱a̱ Jeobá Dios ndrígóʼ gáʼkha̱ gajmíi̱n xúgínʼ bi̱ kaʼwun.
w13-S 15/2 20 ¶13
Atayááʼ rí mixtiewanʼ náa xkua̱ ndrígóo Jeobá
13 Á mu nakuwaanʼ mijngii náa Jeobá ga̱jma̱a̱ numbáyii rí gajkhun, xó má ikhaa ga̱jma̱a̱ A̱ʼdióo muñewu̱nlú. Dios xániñuʼ rí nimbá o nimbáa gáʼni marájñulu náa ikhaa (Juan 10:28, 29). Jeobá nandoo mambáyulúʼ mu makuwáanʼ jmbu náa Xa̱bu̱ Ñajunʼ ndrígóo bi̱ maʼtáñajunʼ náa xúgíʼ numbaaʼ ga̱jma̱a̱ náa Reino mesiánico. Numuu rí gíʼ mijngii marigá majphú mba̱a̱ gaʼkhu, ikha jngó rí xúgi̱ gíʼdoo numuu rí maguanúlúʼ náa xkua̱ ndrígóo Jeobá.
(Zacarías 14:6, 7) “Ga̱jma̱a̱ mbiʼi rúʼko̱ xárígá aguʼ mitsaan, xúgíʼ maʼni̱i̱ miguéʼtsi. 7 Ga̱jma̱a̱ maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ xóo mbóo mbiʼi rí kaʼyoo Jeobá. Xánindxu̱u̱ mbiʼi, ga̱jma̱a̱ xánindxu̱u̱ mbruʼun; ga̱jma̱a̱ rí wakhííʼ maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ kaʼwu.
(Zacarías 14:12) “Ga̱jma̱a̱ rígi̱ mani̱ndxu̱u̱ gamiéjunʼ rí Jeobá gáʼniun xúgíʼ xuajen bi̱ nuxmijná gajmiún Jerusalén: Xuñúnʼ mi̱ga̱ índo̱ wájun ga̱jma̱a̱ rajkúún, ga̱jma̱a̱ idún mi̱ga̱ índo̱ xóó traʼa, ga̱jma̱a̱ rajúún mi̱ga̱ náa rawúnʼ.
(Zacarías 14:15) “Ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ maʼga̱nú magíʼnuu wáyú, mula, camello, ga̱jma̱a̱ xtángidiʼ, ga̱jma̱a̱ xúgíʼ enii xujkhú kharaʼdiin bi̱ kuwa náa campamento, xó má gamiéjunʼ rígi̱.
w13-S 15/2 20 ¶15
Atayááʼ rí mixtiewanʼ náa xkua̱ ndrígóo Jeobá
15 Mú ndiéjunʼ gugíʼníín bi̱ xákuwa náa xkua̱ ndrígóo Jeobá rá. Náa Biblia naʼthí rí náa ikhiin xarigá “aguʼ mitsaan”, xóo muʼthá, xagruiguíin Dios. Ma̱ngaa náa nijuiʼtáriyaʼ naʼthí rí “wáyú, mula, camello, ga̱jma̱a̱ xtángidiʼ, ga̱jma̱a̱ xúgíʼ enii xujkhú kharaʼdiin” nandoo gáʼthúu̱n ajua̱nʼ rí najmún xa̱bu̱ xuajen mba̱ʼu̱ maʼni guéʼtsí, rí xájmaa mu muxmijná ga̱jma̱a̱ numuu rí miguwan. Ma̱ngaa naʼthí rí Jeobá majmuu mbá “gamiéjunʼ”, o nandii. Á mu maʼni gajkhun o na̱nguá, maʼni maguanún wíí bi̱ sia̱nʼ ndrígóo. Mbiʼi rúʼko̱, idún ga̱jma̱a̱ rajúún bi̱ nuni dí raʼkhí “miga”. Xú káʼnii gáʼni rá. Rí xándoo muniulúʼ dí ra̱májánʼ ni má muxuximi̱jna̱ náa Dios ga̱jma̱a̱ ajngún (Zac. 14:6, 7, 12, 15). Gajkhun má rí Satanás magiʼdiin mbaʼin ejército ndrígóo mu muxmijná náa guerra, mú tséʼniuu asndu náa kuwa Jeobá maʼni gámbíin (Rev. 19:19-21). Marigá xó má niʼthí Jeremías 25:32, 33: “Ga̱jma̱a̱ bi̱ gagudíin Jeobá mbiʼi rúʼko̱ majngutigi̱i̱n náa xúgíʼ tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ”.
Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu
(Zacarías 12:3) Ga̱jma̱a̱ mbiʼi rúʼko̱ mani rí Jerusalén mani̱ndxu̱u̱ mbá itsí mba̱a̱ náa xúgíʼ xuajen. Xúgínʼ bi̱ gúxu̱xi̱ magawúunʼ gakhi̱i̱; ga̱jma̱a̱ xúgíʼ xuajen mba̱ʼu̱ dí rígá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ magimbúun ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa.
w07-S 15/12 22-23 ¶9-10
Nimbá ajua̱nʼ rí gátuxu̱u̱ náa ikháanʼxu nditháan xájmaa
9 Mbá rí niʼtáriyaʼ Zacarías nasngájma náa numuu rí xuajen mba̱ʼu̱ tsíñún gúñun cristianos bi̱ gajkhun. Guʼyáá rí naʼthí náa Zacarías 12:3: “Mbiʼi rúʼko̱ mani rí Jerusalén mani̱ndxu̱u̱ mbá itsí mba̱a̱ náa xúgíʼ xuajen”. Náa biʼyáá Jerusalén eʼthí gi̱i̱ rá. Ga̱jma̱a̱ numuu ‹Jerusalén dí rígá mekhuíí›, Reino náa rí cristianos bi̱ kaxtaʼwíin nixtatsaʼwún (Hebreos 12:22). Xóó naguanún mbá nguáthi̱i̱n bi̱ kaxtaʼwíin náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ bi̱ makuwa náa Reino mesiánico. Gajmiún “iʼhuinʼ mugu”, nuthúún má xúʼko̱ xa̱bu̱ rí munimbu̱ún náa Reino ndrígóo Dios nákha xóó rígá mbiʼi (Juan 10:16; Revelación 11:15). Xú káʼnii eriʼña ajngáa rígi̱ xuajen mba̱ʼu̱ rá. Ga̱jma̱a̱ xú káʼnii embáñun Jeobá xa̱bi̱i̱ rí mbiʼi xúgi̱ rá. Mú guʼyáá itháan rí nandoo gáʼthúu̱n náa Zacarías capítulo 12. Xúʼko̱ gúʼyáá gajkhun rí ‹nimbá ajua̱nʼ xáʼngo̱o̱ maʼni gajmíi̱n› xa̱bi̱i̱ Dios bi̱ kaxtaʼwíin gajmiún a̱ngiu̱ún bi̱ nixnaximi̱jna̱ náa ikhaa.
10 Zacarías 12:3 naʼthí rí xuajen mba̱ʼu̱ “magawúunʼ gakhi̱i̱”. Xú káʼnii garigá rígi̱ rá. Dios niʼthí rí gíʼmaa miʼtáraʼa ajngáa rí májánʼ numuu Reino, ga̱jma̱a̱ xa̱bi̱i̱ Jeobá nduyáá rí gíʼdoo numuu muni rígi̱. Mú, rí najuiʼtáraʼa ga̱jma̱a̱ numuu Reino nindxu̱u̱ rí i̱ndó guáʼthi̱i̱n xa̱bu̱ numbaaʼ rí ni̱jkha̱nú ninindxu̱u̱ xóo mbá “itsí mba̱a̱” náa xuajen mba̱ʼu̱. Ikha jngó, nugíʼ muriyaʼ náa kamba̱a̱, nugíʼ nurikhún bi̱ nutaraʼa numuu Reino. Rí narígá, rí ‹nagawúunʼ gakhi̱i̱› ga̱jma̱a̱ nurujtumijná wéñuʼ. Asndu niguma gachíí mbiʼñún numuu rí tséʼngu̱u̱n gúni rí nandún. Tséʼngu̱u̱n guruguáá rawúnʼ xa̱bi̱i̱ Dios, bi̱ nduyáá rí gíʼdoo wéñuʼ numuu rí mutaraʼa “ajngáa májánʼ rí ndajyúuʼ kámuu” ndrígóo Reino mesiánico bi̱ kaʼyoo Dios nákha xóó tséʼkha̱ fin ndrígóo numbaaʼ rígi̱ (Revelación 14:6). Índo̱ ndiʼyoo xú káʼnii eni gíníi xa̱bi̱i̱ Jeobá mbáa bi̱ nañewu̱u̱n guʼwá e̱jua̱nʼ bi̱ xtáa náa África niʼthí: “Nimbá nda̱a̱ rí gakánala rí muxkhúún xa̱bu̱ bugi̱. Bi̱ nutaraʼa numuu Jeobá nditháan tsekanajkhúnʼ ga̱jma̱a̱ naʼni mbaʼin má xúʼko̱”.
(Zacarías 12:7) “Ga̱jma̱a̱ Jeobá maʼni kríyaaʼ ginii guʼwá xtíin ndrígóo Judá, mu rí mitsaan dí rígá náa goʼwóo David ga̱jma̱a̱ náa xa̱bu̱ bi̱ kuwa náa Jerusalén xáguanu maʼni mba̱ʼu̱u̱n wéñuʼ náa Judá.
w07-S 15/12 25 ¶13
Nimbá ajua̱nʼ rí gátuxu̱u̱ náa ikháanʼxu nditháan xájmaa
13 Atraxnuu Zacarías 12:7, 8. Nákha wajyúúʼ náa Israel, guʼwá xtíin ma̱ngaa nakujmaa numuu dí rúʼko̱ ejmúún báxtúu ga̱jma̱a̱ bi̱ nudu. Ikhiin ginuu gáʼñúnʼ rí mixtiewu̱u̱n á mu xa̱bu̱ bi̱ sia̱nʼ gátu̱ʼu̱u̱n náa Jerusalén. Ajngáa “guʼwá xtíin ndrígóo Judá” nasngájma rí bi̱ naguanún xóó, bi̱ kaxtaʼwíin na̱nguá kuwa náa xuajen rí kuguamúʼúun. Xóo muʼthá, kuwa náa paʼtati̱ga̱, náa rí tsímiñun mu muyambáá Reino mesiánico. Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército maʼni kríyaaʼ “ginii guʼwá xtíin ndrígóo Judá”, numuu rí Satanás ma̱ndoo maʼni gajmíi̱n ikhiin ginii.
Migixnuu Biblia
(Zacarías 12:1-14) Mbá ajngáa rí najuiʼthá: “Ajngóo Jeobá ga̱jma̱a̱ numuu Israel”, eʼthí Jeobá, Bi̱ nartiga mekhu ga̱jma̱a̱ nagíʼ náa magiʼi ku̱ba̱ʼ ga̱jma̱a̱ naʼni xi̱ʼ náa awúu̱n xa̱bu̱. 2 Gi̱i̱ xtáá rani rí Jerusalén rí mbá copa rí naʼni mawíʼin mbájndi xúgíʼ xuajen; ga̱jma̱a̱ náa Judá ma̱ngaa asndu náa xuajen Jerusalén. 3 Ga̱jma̱a̱ mbiʼi rúʼko̱ mani rí Jerusalén mani̱ndxu̱u̱ mbá itsí mba̱a̱ náa xúgíʼ xuajen. Xúgínʼ bi̱ gúxu̱xi̱ magawúunʼ gakhi̱i̱; ga̱jma̱a̱ xúgíʼ xuajen mba̱ʼu̱ dí rígá náa tsu̱du̱u̱ ku̱ba̱ʼ magimbúun ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa. 4 Ga̱jma̱a̱ mbiʼi rúʼko̱”, eʼthí Jeobá, “mani gawúunʼ wéñuʼ xúgínʼ wáyú ga̱jma̱a̱ bi̱ nudramiuʼ; ga̱jma̱a̱ náa goʼwóo Judá mambaʼtóo iduʼ, ga̱jma̱a̱ xúgínʼ wáyú ndrígu̱ún xa̱bu̱ xuajen mani rí ní xákruigu̱u̱n. 5 Ikhú bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa Judá muthi náa awúu̱n a̱jkiu̱ún: ¡Xa̱bu̱ bi̱ kuwa náa Jerusalén ni̱ndxu̱ún bi̱ nuxnuʼ tsiakii ikhúúnʼ, náa Jeobá Dios bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército, Dios ndrígu̱ún! 6 Mbiʼi rúʼko̱ mani rí bi̱ kuya̱ edxu̱u̱ náa Judá xó má daan rí gíʼdoo agiuʼ náa ixi̱ ga̱jma̱a̱ mbá xkójndo̱o̱ náa mbá riyaʼ rí ndiʼkhún nithu, ga̱jma̱a̱ muni gámbáa xúgíʼ xuajen dí rígá náa ñawúunʼ májánʼ ga̱jma̱a̱ náa xti̱ʼ; ga̱jma̱a̱ Jerusalén maʼga̱nú makuwá xa̱bu̱ náa má gíʼ Jerusalén. 7 “Ga̱jma̱a̱ Jeobá maʼni kríyaaʼ ginii guʼwá xtíin ndrígóo Judá, mu rí mitsaan dí rígá náa goʼwóo David ga̱jma̱a̱ náa xa̱bu̱ bi̱ kuwa náa Jerusalén xaguanu maʼni mba̱ʼu̱u̱n wéñuʼ náa Judá. 8 Mbiʼi rúʼko̱ Jeobá mañewu̱u̱n xa̱bu̱ bi̱ kuwa mbájndi náa xuajen Jerusalén; ga̱jma̱a̱ bi̱ najngrádaʼ náa ikhiin maʼga̱nú mani̱ndxu̱u̱ xóo mbiʼi ndrígóo David, ga̱jma̱a̱ goʼwóo David xóo Dios, xó má ángel ndrígóo Jeobá bi̱ na̱jkha̱ inún ikhiin. 9 Ga̱jma̱a̱ mbiʼi rúʼko̱ maʼgíiʼ mani gámbáa xúgíʼ xuajin mba̱ʼu̱ bi̱ naguwáʼ muni gajmiún Jerusalén. 10 “Ga̱jma̱a̱ náa goʼwóo David ga̱jma̱a̱ náa xa̱bu̱ bi̱ kuwa Jerusalén maʼni magadirámúʼ xi̱ʼ rí mutajkáan ga̱jma̱a̱ rí munda̱ʼa̱, ga̱jma̱a̱ mbuyáá bi̱ nixkujñanʼ, ga̱jma̱a̱ mumbiyaʼ numuu ikhaa xó má numbiʼyaʼ ga̱jma̱a̱ numuu mbáa ada̱ bi̱ mbáwíi; ga̱jma̱a̱ makuwá gíná wéñuʼ ga̱jma̱a̱ numuu ikhaa xó má kuwa gíná ga̱jma̱a̱ numuu mbáa aʼdá giʼnii. 11 Mbiʼi rúʼko̱ xuajen Jerusalén maxtáa gíná wéñuʼ, xó má gíná rí nikuwa náa Hadadrimón náa xkua̱ ndrígóo Meguidó. 12 Ga̱jma̱a̱ ku̱ba̱ʼ maʼga̱nú maxtáa gíná; mámbá guʼwíin, bi̱ kuwa náa goʼwóo David makuwa ndajkuíin, ga̱jma̱a̱ ndajkuíin gakuwa guʼwi̱i̱; bi̱ kuwa náa goʼwóo Natán makuwa ndajkuíin, ga̱jma̱a̱ ndajkuíin gakuwa guʼwi̱i̱; 13 goʼwóo ndrígóo Leví makuwa ndajkuíin, ga̱jma̱a̱ ndajkuíin gakuwa guʼwi̱i̱; goʼwóo ndrígóo simeítas makuwa ndajkuíin, ga̱jma̱a̱ ndajkuíin gakuwa guʼwi̱i̱; 14 xúgínʼ bi̱ kuwa náa mbá guʼwá bi̱ gaguanún, makuwa ndajkuíin, ga̱jma̱a̱ ndajkuíin gakuwá guʼwi̱i̱.
25-31 DICIEMBRE
GÍʼDOO NUMUU RÍ NA̱ʼKHA̱ NÁA BIBLIA | MALAQUÍAS 1-4
“Lá naniguʼ Jeobá rí xóo xtaa ga̱jma̱ʼ a̱ʼgia̱ʼ rá.”
(Malaquías 2:13, 14) “Ga̱jma̱a̱ rígá imbo̱o̱ rí ikháanʼ nunila, rí nuni marugoo ga̱jma̱a̱ iyoʼ idala náa altar ndrígóo Jeobá, ga̱jma̱a̱ rí numbiyaʼla ga̱jma̱a̱ rí nutsínala, ikha jngó ní xágruígú tsigijñaʼ rí naguwaʼ kudala ikháanʼ. 14 Ga̱jma̱a̱ ikháanʼ nithala: ‹Náa numuu rá.› Ga̱jma̱a̱ numuu rígi̱: Rí Jeobá nindxu̱u̱ testigo náa ikháánʼ ga̱jma̱a̱ a̱ʼgia̱ʼ bi̱ ndiyáa asndu nákha dxámá, bi̱ ikháánʼ nitani̱ nduwaʼ maski ajndu ikhaa xtaa ga̱jma̱ʼ ga̱jma̱a̱ a̱ʼgia̱ʼ bi̱ niraxnáá ajngáaʼ.
jd-S 125-126 ¶4-5
Guʼnimíjna̱ mu bi̱ kuwa náa guʼwúlú muni mba̱a̱ Dios
4 Nákha nixtáa Malaquías (siglo witsu tsiguʼ ginii), rí niniñamijna̱a̱ ninindxu̱u̱ xóo mbá nandii náa judíos. Ikha jngó gaʼyee buʼko̱ niʼthúu̱n mámbáa xa̱biya̱ bi̱ kuwa ikhí: “Jeobá nindxu̱u̱ testigo náa ikháánʼ ga̱jma̱a̱ a̱ʼgia̱ʼ bi̱ ndiyáa asndu nákha dxámá, bi̱ ikháánʼ nitani̱ nduwaʼ”. Índo̱ ‹nimbiyaʼ ga̱jma̱a̱ nitsiná› gu̱ʼu̱ bi̱ niguma nduwiinʼ niʼni magadíí mba̱ji̱nʼ iyoʼ idún náa altar ndrígóo Jeobá. Ga̱jma̱a̱ ndxajkun ra̱míjínʼ niniñaaʼ marigá rígi̱ dí ra̱májánʼ wéñuʼ (Malaquías 2:13, 14).
5 Xú káʼnii ndiʼyoo Jeobá rí migíná náa bi̱ nidamijná bi̱ kuwa nákha nixtáa Malaquías rá. Xó má nindxu̱u̱ “Jeobá Dios ndrígóo Israel”, gaʼyee niʼthí: “Ikhaa naguiyuʼ kaʼyoo rí xa̱bu̱ muniñamijna̱a̱”. Nda̱wa̱á niʼthí rí Jeobá “tsiriʼkuminaʼ” (Malaquías 2:16; 3:6). Lá nakru̱ʼu̱lú ráʼ. Nákha siglo ginii Dios niʼthí ga̱jma̱a̱ numuu rí nuniñami̱jna̱ (Génesis 2:18, 24). Mbiʼi rí nixtáa Malaquías nigiʼdoo ikháá má kayúʼ ikha, ga̱jma̱a̱ xúgi̱ xóó rígá. Tikhun nuraʼwi̱i̱ muniñami̱jna̱ numuu rí nánguá kuwa tsímáá gajmiún. Mú Jeobá ndaʼyoo rí gíwanʼ náa a̱jkiu̱ún ga̱jma̱a̱ ndaʼyoo á mu nuni nduwaʼ (Jeremías 17:9, 10). Ndaʼyoo á mu bi̱ nuniñami̱jna̱a̱ nuni ga̱jma̱a̱ mbá nduwaʼ o ga̱jma̱a̱ numuu mbá dí ra̱májánʼ, tséʼniuu xú káʼnii gúyááʼ rí muthi. Numuu rí “xúgíʼ rígá pa̱jnu̱ ga̱jma̱a̱ ndaʼyoo májánʼ náa bi̱ muxnaxíi cuenta” (Hebreos 4:13).
(Malaquías 2:15, 16) Ga̱jma̱a̱ nixtáa mbáa bi̱ táʼni, numuu rí nigiʼdoo iwáá espíritu. Ga̱jma̱a̱ káʼnii ndiyáaʼ ikhaa xá. Bi̱ naguwáʼ náa Dios. Ga̱jma̱a̱ gíʼmaa muñewa̱a̱n a̱jkia̱la, ga̱jma̱a̱ xátani nduwaʼ a̱ʼgia̱ʼ bi̱ ndiyáa asndu nákha dxámá. 16 Numuu rí ikhaa naguiyuʼ kaʼyoo rí xa̱bu̱ muniñamijna̱a̱, niʼthí Jeobá Dios ndrígóo Israel, bi̱ narugoo ga̱jma̱a̱ xtíñuu dí raʼkhí, niʼthí Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército. Ga̱jma̱a̱ gíʼmaa muñewa̱a̱n a̱jkia̱la ma̱ngaa ragíʼmáanʼ muni nduwaʼ.
w02-S 1/5 18 ¶19
Jeobá naguiyuʼ kaʼyoo rí xa̱bu̱ nuni nduwamijná
19 Malaquías niʼthí mbá rí májánʼ ga̱jma̱a̱ numún tikhun xa̱bekha bi̱ túni nduwiinʼ guʼñún. Niguáʼdáá ‹xi̱ʼ kaʼwu ndrígóo Dios rí xóó niguanúu› (versículo 15). Ra̱ʼkhá tháán májánʼ rí náa xuajñu Dios xúgi̱ kuwa mbaʼin xa̱bekha bi̱ ‹nduyamajkhún guʼñún› (1 Pedro 3:7). Na̱nguá exnún ga̱jma̱a̱ tsethun rí xkawiʼ, na̱nguá eniu̱u̱n tsiakii mu muni mbá dí ra̱májánʼ índo̱ nubúúnʼ gajmiún ma̱ngaa nduyamajkhún guʼñún numuu rí tsesngajmún eʼwíínʼ gu̱ʼu̱ rí nanigiunʼ o tséyáá náa timii xa̱bu̱ bi̱ nda̱a̱ xtíñún. Xuajñu Jeobá ma̱ngaa gíʼdiin mbaʼin bi̱ ninu̱ju̱nʼ bi̱ kuwa jmbu náa Dios ga̱jma̱a̱ nunimbu̱ún xtángoo ndrígóo. Xa̱bekha buʼko̱ ga̱jma̱a̱ gu̱ʼu̱ nduyáá xú káʼnii nindxu̱u̱ rí naguiyuʼ kaʼyoo Dios ga̱jma̱a̱ nundxa̱ʼwa̱míjna̱ xúʼko̱ ma̱ngaa nunimbánii. Guʼyaridúún má xúʼko̱, ‹rí muʼnimbulúʼ náa Dios xóo mbáa Xa̱bu̱ Ñajunʼ›, ga̱jma̱a̱ xúʼko̱ gundrígú xi̱ʼ kaʼwu ndrígóo (Hechos 5:29).
Guʼyááʼ rí gíʼdoo numuu
(Malaquías 1:10) “Tsáa ma̱ngaa xtáa náa rí ikháanʼ bi̱ marugua̱a̱ xkrugua rá. Ga̱jma̱a̱ ikháanʼ nditháan xuskamáá altar ndrígóʼ. Nditháan tseniguʼ rí enila”, eʼthí Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército. “Na̱nguá niguʼ nditháan tsigijñaʼ ndrígála rí nuxnuʼ ikháanʼ”.
w07-S 15/12 27 ¶1
Rí itháan nagajnuriyoo náa libro ndrígóo Malaquías
1:10. Jeobá tániguʼ tsigijñaʼ ndrígu̱ún ndxajkun bi̱ nindúún muguaʼdáá wéñuʼ, bi̱ niruma asndu dí ragíʼdoo numuu xóo rí murugua̱a̱ xkrugua ga̱jma̱a̱ muskama̱a̱ altar. Gíʼdoo numuu rí índo̱ mbuʼyamajkuíí Jeobá ma̱ngaa índo̱ muʼtáraʼa mani̱ndxu̱u̱ numuu rí nandulúʼ kuʼyáá Dios ga̱jma̱a̱ nandulúʼ kuʼñúún xa̱bu̱. ¡Xúʼni̱ nditháan ga̱jma̱a̱ numuu mbújkha̱a̱! (Mateo 22:37-39; 2 Corintios 11:7.)
(Malaquías 3:1) “¡Gu̱ya̱a̱!, nakuʼmáa mbáa bi̱ maʼga̱ kayóo ajngáa, ga̱jma̱a̱ ikhaa mambáʼtoo mbá kamba̱a̱ náa inuʼ ikhúúnʼ. Ga̱jma̱a̱ mbá nacha̱ gáʼkha̱ náa templo Ndrígóo Señor bi̱ gajkhun, bi̱ ikháanʼ nduʼyáaʼ ga̱jma̱a̱ bi̱ ma̱ʼkha̱ kayóo ajngáa rí nambánuu bi̱ nandala ku̱ya̱a̱. ¡Gu̱ya̱a̱! Ikhaa ma̱ʼkha̱”, niʼthí Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército.
w13-S 15/7 10-11 ¶5-6
“Xtáá ga̱jma̱á nindxa̱la xúgíʼ mbiʼi”
5 Tsiguʼ ginii nákha Jesús xóó tséʼthi xkri̱da ndrígóo trigo ga̱jma̱a̱ iná xkawiʼ, Jeobá niʼthúu̱n gaʼyee Malaquías mu maʼtáriyaʼ mbaʼa enii rí marigá rí ma̱ngaa nakujmaa náa xkri̱da rúʼko̱ (atraxnuu Malaquías 3:1-4). Juan bi̱ nakumíínʼ iyááʼ xa̱bu̱ ninindxu̱u̱ bi̱ “maʼga guini” bi̱ nimbaʼtoo kamba̱a̱ (Mat. 11:10, 11). Índo̱ ni̱ʼkha̱nú, tsiguʼ 29, na̱ʼkha̱ rajngiyuu mbiʼi rí mixtanda̱ʼa̱a̱ cuenta náa Israel. Jesús ninindxu̱u̱ bi̱ ragajmi̱i̱n bi̱ ma̱ʼkha̱ ginii, “bi̱ ma̱ʼkha̱ kayóo ajngáa rí nambánuu”. A̱jma̱ aʼphu̱ niʼni kaʼwi̱i̱ náa templo ndrígóo Jerusalén: Timbá índo̱ nigíʼdu̱u̱ niʼtáraʼa ga̱jma̱a̱ imbo̱o̱ índo̱ námbá (Mat. 21:12, 13; Juan 2:14-17). Mú rí ma̱ʼkha̱ gáʼyoo xú káʼnii rígá ga̱jma̱a̱ rí maʼni kaʼwi̱i̱ ndijyúuʼ mba̱yu̱ʼ mbiʼi.
6 Ndiéjunʼ rí itháan mba̱a̱ nimbánuu rí niʼtáriyaʼ Malaquías rá. Nákha xóó tséʼkha̱nú tsiguʼ 1914, Charles Russell gajmíi̱n a̱ngui̱i̱n nini mbá ñajunʼ ikhaa kayuʼ xóo niʼni Juan bi̱ nakumíínʼ iyááʼ xa̱bu̱. Ñajunʼ rí nigiʼdoo ninindxu̱u̱ rí marigá mbu̱júu̱ ajngáa rí gajkhun rí na̱ʼkha̱ náa Biblia. Bi̱ Ninigajmaa Biblia nithi kaʼwu rí eyoo gáʼthúu̱n tsigijñaʼ ndrígóo Cristo, nithi rí ragájkhun nindxu̱u̱ infierno náa nakhiin xa̱bu̱ ga̱jma̱a̱ rí gíʼ mijngii mbiʼi ndrígu̱ún gentiles. Mú, nirígá mbaʼa grupo bi̱ nithi rí ni̱ndxu̱ún cristianos. Náa biʼyaa nindxu̱u̱ xkri̱da ndrígóo tsígáʼ rá. Mu mbiʼyáá rígi̱, Jesús nigíʼdu̱u̱ ndiʼyoo dí rígá náa templo ndrígóo Dios nákha tsiguʼ 1914. Rí ma̱ʼkha̱ gáʼyoo xú káʼnii rígá ñajunʼ ga̱jma̱a̱ rí maguma kaʼwi̱i̱ ndijyúuʼ mba̱yu̱ʼ tsiguʼ: Asndu nákha tsiguʼ 1914 asndu nákha nigi̱ʼdu̱u̱ tsiguʼ 1919.
Migixnuu Biblia
(Malaquías 1:1-10) Ajngáa ndrígóo Jeobá ga̱jma̱a̱ numuu Israel rí niʼtáriyaʼ Malaquías. 2 “Nisngajmá rí nindoʼ ka̱ya̱la”, eʼthí Jeobá. Mú ikháanʼ nutha: “Xú káʼnii nitasngájma rí nindaaʼ xtayuxu rá.” “Lá raʼkháa Esaú ninindxu̱u̱ ndxájuu Jacob ráʼ.” Eʼthí Jeobá. “Mú ikhúúnʼ nindoʼ ka̱yo̱o̱ Jacob, 3 ga̱jma̱a̱ Esaú niguiyuʼ ka̱yo̱o̱; ga̱jma̱a̱ kúbá ndrígóo nini rí maʼni gíná, ga̱jma̱a̱ herencia ndrígóo ikhí maguanún chacales o xuwán xáná bi̱ kuwa náa ku̱ba̱ʼ mixooʼ.” 4 “Edom naʼthí: ‹Maski ajndu nini gámbáanʼxu, mú matangáanʼxu ga̱jma̱a̱ muni̱i̱xu náa nini gámbáa›, rígi̱ rí niʼthí Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército: ‹Ikhiin muni̱i̱la, mú ikhúúnʼ mani gámbáa. Ga̱jma̱a̱ xa̱bu̱ maguanu muxna mbiʼí “ku̱ba̱ʼ náa najma̱a̱ dí ra̱májánʼ” ga̱jma̱a̱ “xuajen rí Jeobá nánguá nindoo gáʼñun asndu kámuu mbiʼi”. 5 Ga̱jma̱a̱ mbu̱ya̱a̱ jma̱a̱ idala, ga̱jma̱a̱ ikháanʼ má gutha: “Rí Jeobá gaguma mba̱a̱ náa xúgíʼ ku̱ba̱ʼ ndrígóo Israel”›.” 6 “‹Mbáa ada̱, ndaʼyamajkuu anu̱u̱; mbáa ñumbáá, ndaʼyamajkuu xa̱bu̱ náa nañajunʼ. Á mu ikhúúnʼ ni̱ndxu̱ʼ anu̱ún, náa numuu rí tséyamajku xá. Ga̱jma̱a̱ á mu ni̱ndxu̱ʼ bi̱ kaʼñún, náa numuu rí tsímiñun eni xá.› Eʼthí Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército náa ikháanʼ, oh ndxajkun bi̱ tséyamajkuíí mbiʼyuuʼ.” ‹Mú nuthala: “Xú káʼnii rí túyamajkuííxu mbiʼyaaʼ rá.”› 7 “‹Índo̱ nuxnaxí pan rí nichúu náa altar ndrígóʼ›”. ‹Ga̱jma̱a̱ ikháanʼ nutala: “Xú káʼnii nini gachíxu rá.”› ‹Índo̱ nitala: “Mesa ndrígóo Jeobá ragíʼmaa mbiʼyamajkuíí”. 8 Ga̱jma̱a̱ índo̱ ikháanʼ nuxnaxíi xóo tsigijñaʼ xujkhúʼ bi̱ kúgoo iduu: “Na̱nguá nindxu̱u̱ ra̱májánʼ”. Ga̱jma̱a̱ índo̱ nuxnaxií mbáa xujkhúʼ guʼxuʼ o nandoo kháñuu: “Na̱nguá nindxu̱u̱ ra̱májánʼ”.›” “Ayuʼ jcháa náa inuu xa̱bu̱ ñajunʼ ndrígáʼ. Lá maʼdxuu kaʼyaʼ, o magruiguíín ga̱jma̱a̱ májánʼ xáʼ.” Eʼthí Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército. 9 “Ga̱jma̱a̱ xúgi̱, mbá péñu, guni guabaaʼ inuu Dios, mu maʼni mba̱a̱ a̱jkiu̱u̱n kaʼyulú. Ga̱jma̱a̱ tsigijñaʼ rí nuxna̱a̱ náa ñawúunʼ, lá magruigú ikhaa xáʼ.” Eʼthí Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército. 10 “Tsáa ma̱ngaa xtáa náa rí ikháanʼ bi̱ marugua̱a̱ xkrugua rá. Ga̱jma̱a̱ ikháanʼ nditháan xuskamáá altar ndrígóʼ. Nditháan tsénigu̱ʼ rí enila”, eʼthí Jeobá bi̱ gíʼdiin mbaʼin ejército. “Na̱nguá niguʼ nditháan tsigijñaʼ ndrígála rí nuxnuʼ ikháanʼ”.