Informasaun atu uza hamutuk livru Moris Kristaun no Haklaken
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
3-9 JULLU
RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | EZRAS 4-6
“Labele hanetik sira-nia serbisu”
Haree buat neʼebé Zacarias haree
13 Liurai bandu ema atu harii fali templu. Maski nuneʼe, Amlulik Boot Jesua (ka Josué) no Governadór Zorobabel neʼebé Maromak hili, “hahú harii fali Maromak nia uma”. (Ezr 5:1, 2) Karik ema Judeu balu hanoin katak desizaun neʼe la matenek. Ema Judeu labele subar serbisu atu harii fali templu no sira hatene katak inimigu sei hakaʼas an atu hapara sira-nia serbisu. Josué no Zorobabel presiza hatene katak Jeová apoia sira no sira hatene duni katak Jeová apoia sira. Oinsá?
w86-E 2/1 p. 29, kaixa par. 2-3
Jeová nia matan hateke ba “katuas sira”
Depois ema Judeu fila fali husi Babilónia, sira la halo serbisu atu harii fali Jeová nia templu ba tinan 16. Profeta Ageu no Zacarias anima ema Judeu sira, no sira hahú serbisu atu harii fali Jeová nia templu. Maibé lakleur deʼit, ema-boot sira husi Pérsia kontra hasoru serbisu neʼe. Sira neʼebé kontra hatete: “Sé mak haruka imi atu harii fali uma neʼe?”—Ezr 5:1-3.
Resposta ba pergunta neʼe mak importante. Se katuas sira sai taʼuk, serbisu konstrusaun neʼe sei para. Se katuas sira kontra hasoru ema-boot sira, ema sei bandu kedas serbisu konstrusaun. Tan neʼe, katuas sira (neʼebé governadór Zorobabel no Amlulik Boot Josué mak dirije) hatán ho matenek. Sira fó-hanoin ba ema-boot sira kona-ba Liurai Ciro nia orden neʼebé ema haluha tiha ba tempu kleur ona, neʼebé hatete katak liurai hakarak ema Judeu sira halo serbisu atu harii fali templu. Tanba ema Pérsia nunka troka lei neʼebé sira halo ona, ema-boot sira-neʼe deside atu la kontra liurai nia desizaun. Sira husik ema Judeu kontinua serbisu toʼo Liurai fó sai ninia orden ofisiál atu kontinua!—Ezr 5:11-17; 6:6-12.
Haree buat neʼebé Zacarias haree
7 Iha mudansa ida neʼebé ajuda ema Judeu atu harii fali templu. Saida mak neʼe? Iha tinan 520 AEC, Dário I sai liurai ba Pérsia. Iha tinan segundu husi Dário nia ukun, nia deskobre katak lei neʼebé bandu atu harii fali templu mak ilegál. Tuirmai Dário haruka ema Judeu atu harii hotu templu. (Ezr 6:1-3) Karik ema hotu hakfodak ho orden neʼe. Tuirmai liurai mós fó orden ba kontradór sira atu labele hanetik tan ema Judeu no sira presiza fó osan no materiál seluk atu ema Judeu bele harii hotu templu. (Ezr 6:7-12) Rezultadu mak iha tinan 515 AEC, ema Judeu harii hotu templu durante tinan haat deʼit.—Ezr 6:15.
Haree buat neʼebé Zacarias haree
16 Jeová mós fó matadalan ba ita liuhusi “atan laran-metin no matenek”. (Mt 24:45) Dala ruma, atan neʼe fó matadalan neʼebé ita ladún komprende. Porezemplu, karik ita simu matadalan espesífiku ruma kona-ba oinsá atu prepara ba dezastre naturais neʼebé tuir ita-nia hanoin sei nunka akontese iha ita-nia área. Ka ita sente katak atan neʼe kuidadu demais durante pandemia. Saida mak ita presiza halo se ita sente katak matadalan neʼebé ita simu ladún matenek? Ita bele hanoin kona-ba benefísiu oioin neʼebé ema Izraél hetan tanba halo tuir matadalan husi Josué no Zorobabel. Ita mós bele hanoin kona-ba istória sira husi Bíblia neʼebé ita lee ona. Dala ruma Maromak nia povu simu matadalan neʼebé tuir ema nia haree ladún matenek, maibé ikusmai neʼe salva sira-nia moris.—Juí 7:7; 8:10.
Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia
w86-E 1/15 p. 8-9
Pontu importante husi Bíblia—Ezras 1:1–10:44
4:1-3—Tanbasá mak la simu ema neʼebé oferese ajuda?
Sira mak ema neʼebé liurai Asíria haruka atu hela, sira laʼós ema Judeu, tan neʼe sira la halaʼo adorasaun neʼebé loos. (2Rs 17:33, 41) Se simu sira-nia ajuda, neʼe katak kahur adorasaun loos ho adorasaun falsu, no Jeová fó ona avizu espesífiku kona-ba labele kahur sira-nia fiar ho fiar seluk. (Éx 20:5; 34:12) Liután neʼe, Bíblia mós bolu ema sira-neʼe nuʼudar “inimigu sira”.
Lisaun mai ita: Kuandu hasoru ema neʼebé kontra ita atu serbí Maromak, ita presiza halo tuir ezemplu husi ema Judeu neʼebé fila fali ba Jeruzalein. Sira halibur hamutuk kedas atu halaʼo adorasaun “ho hanoin ida deʼit”. Hodi fiar ba Jeová no tau uluk adorasaun, neʼe hametin sira atu kumpre knaar neʼebé sira simu.—Ezr 3:1-12.
10-16 JULLU
RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | EZRAS 7-8
“Ezras nia hahalok lori hahiʼi ba Jeová”
w00-E 10/1 p. 14 par. 8
Estuda—Atividade neʼebé lori bensaun no ksolok
8 Sin, ita-nia domin ba Jeová nia Liafuan presiza mai husi ita-nia laran. Ita presiza sente haksolok hodi hanoin eskritura sira neʼebé ita foin lee. Ita presiza hanoin kleʼan, fokus, no medita. Atu halo ida-neʼe, ita presiza hanoin ho laran-hakmatek no halo orasaun. Hanesan Ezras, ita presiza prepara ita-nia laran atu lee no estuda Maromak nia Liafuan. Bíblia konta: “Ezras prepara ona ninia laran atu estuda Jeová nia Ukun-Fuan no halo tuir, no mós atu hanorin ninia mandamentu no desizaun iha Izraél.” (Ezr 7:10) Ezras prepara ninia laran atu kumpre objetivu tolu: atu estuda, atu aplika, no atu hanorin. Ita mós presiza halo tuir ninia ezemplu.
si-E p. 75 par. 5
Livru Bíblia númeru 13—1 Krónikas
5 La iha ema seluk neʼebé kumpre kritéria hanesan Ezras atu halibur istória neʼebé loos, tanba “Ezras prepara ona ninia laran atu estuda Jeová nia Ukun-Fuan no halo tuir, no mós atu hanorin ninia mandamentu no desizaun iha Izraél”. (Ezr 7:10) Jeová ajuda nia liuhusi espíritu santu. Liurai Pérsia rekoñese katak Ezras hetan matenek husi Maromak no liurai fó kbiit boot ba Ezras atu toma konta distritu Judá. (Ezr 7:12-26) Entaun, Ezras simu kbiit husi Maromak no mós husi liurai, tan neʼe nia bele halibur dokumentu sira neʼebé sei iha.
it-1-E p. 1158 par. 4
Haraik an
Matadalan neʼebé loos. Ema neʼebé haraik an iha Maromak nia oin bele simu Maromak nia matadalan. Ezras iha responsabilidade boot atu lori ema Judeu husi Babilónia bá Jeruzalein, neʼe mak mane naʼin-1.500, amlulik sira, ema Netiním, no feto no labarik sira. Liután neʼe, sira mós lori osan-mean no osan-mutin barak atu hafurak templu iha Jeruzalein. Sira presiza protesaun iha dalan, maibé Ezras lakohi husu liurai Pérsia atu ninia tropa mak proteje sira, tanba neʼe katak nia sadere ba ema nia forsa. Nia hatete ona ba liurai: “Ami-nia Maromak sei hamutuk ho ema hotu neʼebé buka nia.” Tan neʼe, Ezras fó sai kona-ba jejún atu povu bele haraik an iha Jeová nia oin. Sira husu ajuda husi Maromak, no Maromak rona no proteje sira iha dalan, hodi nuneʼe sira bele hetan susesu iha viajen neʼebé perigozu. (Ezr 8:1-14, 21-32) Profeta Daniel neʼebé nuʼudar dadur iha Babilónia mós hetan bensaun tanba Maromak haruka anju ida atu fó vizaun. Neʼe akontese tanba Daniel haraik an iha Maromak nia oin no buka Ninia ajuda atu hetan matadalan no kumpriensaun.—Dan 10:12.
Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia
w06-E 1/15 p. 19 par. 10
Pontu importante husi livru Ezras
7:28–8:20—Tanbasá mak ema Judeu barak iha Babilónia dada an atu bá Jeruzalein hamutuk ho Ezras? Maski liutiha tinan 60 husi tempu neʼebé grupu Judeu primeiru mak fila fali, maibé ema uitoan deʼit mak iha Jeruzalein. Ema neʼebé fila fali ba Jeruzalein tenke hahú sira-nia moris foun iha situasaun neʼebé susar no perigozu. Ema neʼebé fila fali ba Jeruzalein labele hetan moris neʼebé diʼak iha dalan ekonomia hanesan buat neʼebé sira hetan iha Babilónia. Sira mós presiza halo viajen neʼebé perigozu. Ema neʼebé fila fali presiza hatudu fiar metin ba Jeová, laran-manas ba adorasaun loos, no brani. Ezras deʼit mós presiza hametin ninia laran hodi sadere ba Jeová. Tanba Ezras fó laran-manas, família 1.500 karik hamutuk ema naʼin-6.000 mak deside atu fila. No tanba Ezras anima liután, ema Levi naʼin-38 no ema Netiním naʼin-220 mós halo viajen hamutuk ho nia.
17-23 JULLU
RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | EZRAS 9-10
“Konsekuénsia la diʼak tanba la halo tuir”
w06-E 15/1 p. 20 par. 1
Pontu importante husi livru Ezras
9:1, 2—Tanba ema Izraél kaben ho ema husi rai seluk, oinsá mak neʼe lori problema neʼebé sériu? Nasaun Izraél neʼebé fila fali ona tenke proteje adorasaun ba Jeová toʼo Mesias mai. Kaben ho ema husi rai seluk sei lori perigu boot ba adorasaun neʼebé loos. Tanba ema balu halo ona aliansa kaben nian ho ema neʼebé adora estátua sira, ikusmai nasaun tomak bele kahur ho ema husi nasaun neʼebé adora maromak falsu sira. Se nuneʼe, adorasaun neʼebé moos sei lakon husi mundu. Entaun, Mesias sei mai husi sé? Ita la hakfodak Ezras la kontente bainhira haree buat neʼebé akontese!
w09-E 10/1 p. 10 par. 6
Saida mak Jeová husu husi ita?
Se ita prontu atu halo tuir, neʼe sei lori bensaun. Moisés hakerek: “Halo tuir Jeová nia mandamentu . . . tanba neʼe ba imi-nia diʼak.” (Deu 10:13) Sin, Jeová nia mandamentu hotu, ka buat hotu neʼebé nia husu mak ba ita-nia diʼak. La iha buat ida mak lori aat ba ita, loos ka lae? Bíblia dehan: “Maromak mak domin.” (1Jo 4:8) Tan neʼe, Jeová nia mandamentu hotu sei lori benefísiu ba ita-nia moris, neʼebé sei dura ba tempu kleur. (Isa 48:17) Hodi halo tuir buat hotu neʼebé Jeová husu, ita bele sees husi problema barak neʼebé bele halo ita estrese, no iha futuru ita sei hetan bensaun barak iha Maromak nia Ukun okos.
Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia
w06-E 1/15 p. 20 par. 2
Pontu importante husi livru Ezras
10:3, 44—Kuandu haruka feen estranjeiru sira sai, tanbasá haruka oan sira mós sai? Se oan sira la sai, karik neʼe bele book feen sira atu hakarak fila fali hodi bele hasoru oan sira. No baibain, labarik kiʼik sira presiza inan atu tau matan.
24-30 JULLU
RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | NEEMIAS 1-2
“Haʼu halo kedas orasaun”
w08-E 2/15 p. 3 par. 5
Halo Jeová sempre iha Ita-nia oin
5 Dala ruma, karik ita presiza halo lalais orasaun atu husu Maromak nia ajuda. Dala ida, Liurai Pérsia naran Artaxerxes haree katak ninia atan Neemias neʼebé fui ninia hemu hanoin barak kona-ba buat ruma. Tan neʼe nia husu: “Ó hakarak atu halo saida?” Neemias “halo kedas orasaun ba Maromak lalehan nian”. Neemias nia orasaun mak badak no halo deʼit iha laran. Maibé Maromak hatán, tanba Neemias bele hetan liurai nia apoiu atu harii fali moru Jeruzalein. (Lee Neemias 2:1-8.) Sin, maski orasaun neʼebé badak no halo iha laran deʼit, Maromak bele rona no hatán.
Koʼalia husi laran
Se ema husu kona-ba ita-nia fiar no ita la iha tempu atu prepara nanis, saida mak ita bele halo hodi hatán ho diʼak? Ita bele banati-tuir Neemias neʼebé halo orasaun iha ninia laran antes nia fó resposta ba Liurai Artaxerxes. (Ne 2:4) Depois, prepara iha ita-nia neon informasaun saida mak ita bele koʼalia. Ita bele halo nuneʼe hodi tuir hakat sira tuirmai neʼe: (1) Hili pontu ida ka rua neʼebé ita atu koʼalia (ita bele hili pontu ruma husi livru Bertukar Pikiran mengenai Ayat-Ayat Alkitab). (2) Hanoin kona-ba eskritura sira neʼebé diʼak atu uza hodi apoia pontu sira-neʼe. (3) Hanoin kona-ba oinsá atu hahú koʼalia iha dalan neʼebé diʼak hodi rona-naʼin sei gosta atu rona. Depois neʼe mak bele komesa koʼalia.
Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia
w86-E 2/15 p. 25
Adorasaun neʼebé loos manán
Lae, tanba ba tempu balu Neemias halo ona orasaun “loron-kalan” kona-ba Jeruzalein nia kondisaun neʼebé aat tebes. (Ne 1:4, 6) Bainhira Neemias hetan oportunidade atu fó-hatene ba Liurai Artaxerxes kona-ba ninia hakarak atu harii fali moru Jeruzalein, nia halo fali orasaun, neʼe mak buat neʼebé nia halo beibeik ona. Jeová hatán ninia orasaun, no nia hetan orden atu harii fali Jeruzalein nia moru.
Lisaun mai ita: Neemias husu Jeová nia matadalan. Kuandu ita presiza halo desizaun boot ruma, ita mós “keta kole atu halo orasaun” no ita-nia hahalok tenke tuir Jeová nia matadalan.—Rom 12:12.
31 JULLU–6 AGOSTU
RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | NEEMIAS 3-4
“Ita kontente atu halo serbisu todan?”
w06-E 2/1 p. 10 par. 1
Pontu importante husi livru Neemias
3:5, 27. Ita labele hanoin katak serbisu todan atu apoia adorasaun neʼebé loos sei hatún ita-nia dignidade, hanesan ema Tekoa nia “ema-boot sira” hanoin. Duké hanoin hanesan neʼe, ita bele banati-tuir povu Tekoa sira neʼebé prontu atu hola parte iha serbisu.
Jeová bele uza ita iha dalan saida?
11 Tinan barak depois neʼe, Jeová uza mós Salum nia oan-feto sira atu ajuda harii fali moru Jeruzalein. (Ne 2:20; 3:12) Maski sira-nia aman Salum mak ulun-naʼin, maibé sira prontu atu halo serbisu neʼebé susar no perigozu. (Ne 4:15-18) Sira la hanesan duni ho ema-boot sira husi Tekoa, neʼebé “lakohi haraik an hodi hola parte” iha serbisu neʼe. (Ne 3:5) Imajina toʼok ksolok neʼebé Salum nia oan-feto sira sente bainhira projetu neʼe remata iha loron 52 deʼit. (Ne 6:15) Ohin loron, irmán barak kontente atu halo serbisu sagradu. Sira halo serbisu konstrusaun no tau matan ba fatin sira neʼebé dedika ona ba Jeová. Ita presiza irmán sira-neʼe nia matenek, laran-manas, no laran-metin atu bele halo serbisu sira-neʼe.
w04-E 8/1 p. 18 par. 16
Haburas hanoin hanesan ho Kristu kona-ba pozisaun
16 Ema Kristaun hotu, idade kiʼik toʼo boot, presiza hakaʼas an atu haburas hanoin hanesan ho Kristu kona-ba pozisaun. Iha kongregasaun, iha serbisu oioin neʼebé presiza halo. Keta sai hirus kuandu ema husu Ita atu halo serbisu neʼebé haree hanesan kiʼik. (1Sa 25:41; 2Rs 3:11) Inan-aman sira, imi anima ka lae imi-nia oan sira atu serbisu ho kontente hodi halaʼo knaar naran deʼit neʼebé sira simu maski iha Reuniaun-Fatin, salaun asembleia, ka fatin atu halaʼo reuniaun boot? Sira haree imi halo serbisu kiʼik oioin ka lae? Irmaun ida neʼebé agora serbí iha sede-jerál husi Testemuña ba Jeová hanoin-hetan ninia inan-aman nia ezemplu. Nia hatete: “Sira-nia atitude kona-ba serbisu atu hamoos Reuniaun-Fatin ka fatin ba reuniaun boot hatudu katak sira hafolin duni serbisu neʼe. Sira oferese beibeik sira-nia an atu halo serbisu neʼebé lori diʼak ba kongregasaun ka irmaun-irmán sira maski serbisu sira-neʼe mak haree hanesan kiʼik deʼit. Sira-nia ezemplu ajuda haʼu sai prontu atu simu knaar naran deʼit iha Betel.”
Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia
w06-E 2/1 p. 9 par. 1
Pontu importante husi livru Neemias
4:17, 18—Oinsá mak ema bele serbisu atu harii fali moru ho liman ida deʼit? Ba ema neʼebé lori naha, neʼe la iha problema. Sira bele tau naha iha sira-nia ulun ka kabaas, uza liman sorin ida atu laʼo ho balansu, no uza liman sorin seluk atu “kaer armas”. Sira neʼebé harii moru presiza uza liman rua atu halo serbisu, entaun sira “kesi surik iha sira-nia knotak no halo serbisu”. Sira prontu atu defende an kuandu inimigu ataka sira.
TREINU KONA-BA HAKLAKEN
Haree buat neʼebé diʼak husi ita-nia serbisu makaʼas
1 Maromak kria ema atu ‘haree buat neʼebé diʼak husi sira-nia serbisu makaʼas’. (Ecl 2:24) Maibé, kuandu ita la haree buat neʼebé diʼak husi ita-nia serbisu haklaken, ita bele sente laran-tun no la iha haksolok no hamenus ita-nia laran-manas kona-ba serbisu neʼe. Entaun, saida mak bele ajuda ita atu hanoin nafatin buat neʼebé diʼak kona-ba serbisu haklaken?
2 Hanoin neʼebé loos kona-ba serbisu haklaken: Hanoin-hetan kona-ba Jesus nia serbisu haklaken. Maski ema uitoan deʼit mak rona ba nia, maibé nia bele hetan susesu duni iha serbisu neʼe. (Jo 17:4) Iha Jesus nia ai-knanoik kona-ba ema neʼebé kari fini, nia fó-hatene nanis katak ema barak sei la simu mensajen kona-ba Maromak nia Ukun. (Mt 13:3-8, 18-22) Maski nuneʼe, ita-nia hakaʼas-an sei lori rezultadu barak neʼebé diʼak.
3 Dalan neʼebé ita fó fuan barak: Iha Jesus nia ai-knanoik, nia dehan katak sira neʼebé simu mensajen sei “fó fuan”. (Mt 13:23) Porezemplu, bainhira trigu-kain ida sai boot, nia fó fuan hodi halo fini barak, laʼós katak kuda fali trigu-kain foun. Entaun, nuʼudar ema kristaun, ita fó fuan iha serbisu haklaken neʼe laʼós kona-ba halo dixípulu foun barak, maibé neʼe kona-ba kari fini lia-loos nian barak liután. Ita halo nuneʼe bainhira ita haklaken beibeik kona-ba Maromak nia Ukun. Ida-neʼe lori buat “diʼak” barak no halo ita sente kontente, maski ema simu ka la simu ita-nia mensajen. Ita hola parte atu halo santu Maromak nia naran Jeová. (Isa 43:10-12; Mt 6:9) Ita kontente ho knaar espesiál nuʼudar Maromak nia serbisu-naʼin. (1Ko 3:9) No ita-nia “liafuan sira husi ibun” halo Jeová sente kontente tebes.—Ebr 13:15, 16.
4 No mós, maski ita rasik la hatene, maibé ita-nia serbisu haklaken bele lori rezultadu neʼebé diʼak. Porezemplu, karik ema balu neʼebé rona ba Jesus nia mensajen, la sai ninia dixípulu kedas, maibé depois tiha Jesus mate mak sira foin sai dixípulu. Hanesan neʼe mós ho fini lia-loos nian neʼebé ita kari iha ema nia laran, dala ruma la moris kedas. Maibé, maski ita la hatene karik liu tiha tempu uitoan ema neʼe bele tama lia-loos. Loos duni, ita-nia serbisu haklaken lori buat diʼak barak. Tan neʼe, mai ita nafatin “fó fuan barak” no hatudu katak ita mak Jesus nia dixípulu sira.—Jo 15:8.
7-13 AGOSTU
RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | NEEMIAS 5-7
“Neemias hakarak serbí, laʼós ema mak serbí nia”
w02-E 11/1 p. 27 par. 3
Ema neʼebé apoia adorasaun loos—Tempu uluk no ohin loron
Neemias la oferese deʼit ninia tempu no matenek atu organiza buat oioin. Nia mós uza ninia rikusoin atu apoia adorasaun neʼebé loos. Nia uza ninia osan atu sosa fali ninia maluk Judeu sira neʼebé moris nuʼudar atan. Nia fó-empresta ninia osan hodi la husu funan. Nia nunka “fó todan” ba ema Judeu hodi haruka sira lori osan atu hola hahán maski nuʼudar governadór nia iha direitu atu simu. Duké husu sira-nia ajuda, nia loke ninia uma hodi fó ai-han ba “ema Judeu no administradór sira hamutuk naʼin-150” no mós “ema husi nasaun sira seluk neʼebé mai hasoru”. Loroloron nia prepara “karau ida, bibi-malae neen neʼebé diʼak liu no manu sira” ba ninia bainaka. Liután neʼe, kada loron sanulu, nia oferese “tua-uvas oioin neʼebé barak” hodi uza ninia osan rasik.—Ne 5:8, 10, 14-18.
“Keta husik tun ó-nia liman”
16 Ho Jeová nia ajuda mak Neemias no povu Judeu hetan fali forsa, no iha loron 52 nia laran, sira harii fali Jeruzalein nia moru. (Ne 2:18; 6:15, 16) No Neemias la tuur deʼit hodi haree ema seluk mak serbisu. Nia rasik mós ajuda hodi harii fali moru sira-neʼe. (Ne 5:16) Ohin loron, katuas husi kongregasaun sira mós banati-tuir Neemias nia ezemplu hodi fó apoiu atu harii fatin adorasaun ka hamoos no tau matan ba Reuniaun-Fatin. Katuas sira-neʼe mós hametin irmaun-irmán sira neʼebé neon-susar liuhusi vizita no haklaken hamutuk ho sira.—Isa 35:3, 4.
w00-E 2/1 p. 32
Oinsá mak Jeová hanoin-hetan Ita?
Bainhira Bíblia hatete Maromak “hanoin-hetan”, neʼe katak nia halo asaun ruma. Porezemplu, liutiha loron 150 depois rai-nabeen iha mundu tomak, “Maromak hanoin fali [lian orijinál, hanoin-hetan] Noé . . . Maromak halo anin huu iha rai leten, no bee hahú sai menus”. (Gén 8:1) Tinan atus balu liu tiha, Sansão neʼebé sai ona matan-delek no ema Filístia sira kesi ho korrente, halo orasaun: “Jeová, . . . favór ida hanoin-hetan haʼu, no favór ida fó forsa mai haʼu dala ida-neʼe deʼit.” Jeová hanoin-hetan Sansão hodi fó forsa neʼebé la hanesan baibain atu nuneʼe nia bele selu fali Maromak nia inimigu sira. (Juí 16:28-30) No kona-ba Neemias, Jeová haraik bensaun ba ninia hakaʼas an, no adorasaun neʼebé loos bele halaʼo fali iha Jeruzalein.
Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia
w07-E 7/1 p. 30 par. 15
“Kontinua halo buat diʼak hodi bele manán buat neʼebé aat”
15 Terseiru, inimigu sira uza traidór ida, neʼe mak ema Izraél ida naran Semaias hodi koko Neemias atu kontra Maromak nia Ukun-Fuan. Semaias dehan ba Neemias: “Mai ita marka tempu atu hasoru malu iha Maromak loos nia uma, iha templu laran, no mai ita taka templu nia odamatan sira tanba ema mai daudaun atu oho ó.” Semaias hatete katak nia bele salva Neemias hodi subar nia iha templu laran. Maibé Neemias laʼós amlulik. Se nia subar iha Maromak nia uma, neʼe mak sala. Nia sei kontra Maromak nia Ukun-Fuan atu bele salva ninia moris ka lae? Neemias hatán: “Mane ida hanesan haʼu bele tama ba templu no kontinua moris ka? Haʼu sei la tama!” Tanbasá mak Neemias la monu ba lasu? Tanba nia hatene katak maski Semaias mak ema Izraél, maibé “laʼós Maromak mak haruka profeta neʼe”. Tuir loloos, profeta neʼebé loos sei la fó sujestaun atu kontra Maromak nia Ukun-Fuan. Dala ida tan, Neemias la husik kontradór sira atu manán nia. Lakleur depois neʼe, nia konta: “Ami hadiʼa hotu moru neʼe iha loron 25 fulan-Elul, neʼe katak moru neʼe hadiʼa fali durante loron 52 deʼit.”—Ne 6:10-15; Núm 1:51; 18:7.
TREINU KONA-BA HAKLAKEN
Halaʼo didiʼak ita-nia knaar atu haklaken evanjellu
17 Kuandu Jesus haruka ninia dixípulu sira atu bá haklaken, nia haruka sira rua-rua duké husik sira laʼo ketaketak. (Mc 6:7; Lc 10:1) Liutiha tempu balu, apóstolu Paulo mós temi kona-ba ‘ninia maluk sira’ neʼebé haklaken evanjellu hamutuk. (Flp 4:3) Hodi tuir ezemplu sira-neʼe, iha tinan 1953, ita-nia organizasaun komesa halo arranju espesiál kona-ba haklaken-naʼin sira fó treinu ba malu.
18 Kuandu ita haklaken hamutuk ho ita-nia maluk ida, oinsá mak ita bele serbisu hamutuk? (Lee 1 Korinto 3:6-9.) Kuandu ita-nia maluk mak koʼalia ho uma-naʼin no hatudu eskritura ba nia, ita mós bele loke ita-nia Bíblia. Diʼak atu rona didiʼak ba buat neʼebé ita-nia maluk koʼalia, no prepara an atu ajuda nia kuandu uma-naʼin husu pergunta neʼebé susar ka hatete buat neʼebé ladiʼak. (Ecl 4:12) Maibé, ita mós presiza kuidadu hodi labele hadau ita-nia maluk nia koʼalia. Se ita halo hanesan neʼe, ida-neʼe bele halo nia laran-tun no bele mós halo konfuzaun ba uma-naʼin. Maski dala ruma ita mós bele koʼalia uitoan ho uma-naʼin, maibé importante liu mak ita kontrola an no husik ita-nia maluk atu koʼalia fali ho uma-naʼin.
19 Liután neʼe, bainhira ita laʼo hamutuk durante serbisu haklaken husi uma ba uma, oinsá mak ita bele ajuda malu? Diʼak atu uza tempu neʼe atu koʼalia kona-ba oinsá ita bele hadiʼa ita-nia matenek atu haklaken. Kuidadu atu la koʼalia buat neʼebé ladiʼak kona-ba ema neʼebé ita hasoru iha haklaken-fatin. Ita mós labele koʼalia kona-ba maluk kristaun ruma nia fraku. (Prv 18:24) Diʼak atu hanoin-hetan nafatin katak ita hotu ema sala-naʼin no iha fraku oioin, maibé tanba Jeová nia laran-luak, ita simu knaar espesiál atu haklaken liafuan diʼak. (Lee 2 Korinto 4:1, 7.) Tan neʼe, mai ita hotu hafolin rikusoin ida-neʼe hodi hakaʼas an atu halaʼo didiʼak ita-nia knaar atu haklaken evanjellu.
14-20 AGOSTU
RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | NEEMIAS 8-9
“Jeová nia ksolok mak imi-nia fatin seguru”
Aprende husi ema levita nia orasaun
2 Fulan ida antes ema Israel halibur hamutuk atu halo orasaun neʼe, sira foin ramata hadiʼa Jerusalém nia moru. (Ne 6:15) Sira halo hotu serbisu neʼe iha loron 52 deʼit. Depois, iha loron primeiru iha fulan tuirmai, fulan-Tisri, sira halibur hamutuk iha fatin públiku atu rona Esdras no ema levita sira lee no esplika Maromak nia Ukun-Fuan. (Dezeñu 1) Família sira hamutuk ho labarik sira hamriik hodi rona husi dadeer toʼo loraik. Ema Israel sira-neʼe hatudu ezemplu diʼak mai ita ohin loron. Maski ita bele halibur hamutuk iha Reuniaun-Fatin neʼebé kapás, maibé dala ruma ita mós komesa atu hanoin kona-ba buat seluk durante reuniaun. Maibé ema Israel sira-neʼe hanoin didiʼak kona-ba buat neʼebé sira rona no sira mós tanis bainhira sira hatene katak sira la halo tuir Maromak nia Ukun-Fuan.—Ne 8:1-9.
w07-E 7/15 p. 22 par. 9-10
Ita “kontinua moris tuir Maromak nia espíritu” ka lae?
9 Ksolok mak kondisaun neʼebé kontente tebes. Jeová mak “Maromak neʼebé kontente”. (1Ti 1:11; Sal 104:31) Nuʼudar Oan, Jesus kontente atu halo tuir Aman nia hakarak. (Sal 40:8; Ebr 10:7-9) No “Jeová nia ksolok mak [ita-nia] fatin seguru”.—Ne 8:10.
10 Ksolok neʼebé Maromak fó halo ita kontente bainhira ita halo tuir ninia hakarak maski iha tempu susar, triste, ka ema fó-terus. “Koñesimentu kona-ba Maromak” lori duni ksolok mai ita! (Prv 2:1-5) Ita-nia relasaun ho Maromak neʼebé halo ita haksolok bazeia ba koñesimentu neʼebé loos, fiar ba nia no ba Jesus nia sakrifísiu. (1Jo 2:1, 2) Ita mós bele sente haksolok tanba ita mak parte husi família internasionál. (Sof 3:9; Ag 2:7) Ita-nia esperansa kona-ba Maromak nia Ukun no priviléjiu atu haklaken liafuan diʼak halo ita haksolok. (Mt 6:9, 10; 24:14) Ita mós iha esperansa atu moris ba nafatin. (Jo 17:3) Tanba ita iha esperansa neʼebé furak hanesan neʼe, ita sei “sente haksolok loos”.—Deu 16:15.
Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia
it-1-E p. 145 par. 2
Lian Aramaiku
Liutiha tinan barak husi tempu neʼebé ema Judeu fila fali husi Babilónia, amlulik Ezras lee livru Ukun-Fuan ba ema Judeu sira neʼebé halibur iha Jeruzalein, no ema Levi sira esplika ida-neʼe ba povu. Neemias 8:8 konta: “Sira kontinua lee ho lian makaʼas liafuan husi livru neʼe, husi Maromak loos nia Ukun-Fuan, hodi esplika informasaun neʼe ho didiʼak no esplika liafuan sira-neʼe katak sá; nuneʼe sira ajuda povu neʼe atu komprende buat neʼebé lee ona ba sira.” Kuandu sira esplika, karik neʼe envolve tradús liafuan Ebraiku ba lian Aramaiku, tanba karik bainhira ema Ebreu sira hela iha Babilónia, sira koʼalia língua Aramaiku. Esplikasaun mós envolve fó sai signifikadu kleʼan ba liafuan neʼebé sira lee, tanba maski ema Judeu sira komprende língua Ebraiku, sira presiza ajuda atu komprende ho loloos buat neʼebé hakerek iha Ukun-Fuan.
21-27 AGOSTU
RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | NEEMIAS 10-11
“Sira halo sakrifísiu ba Jeová”
w98-E 10/15 p. 22 par. 13
Jeruzalein neʼebé tuir duni ninia naran
13 “Akordu neʼebé metin” neʼebé tau ona selus iha Neemias nia tempu ajuda Maromak nia povu atu prepara ba loron inaugurasaun kona-ba Jeruzalein nia moru. Maibé sei iha buat balu neʼebé presiza rezolve lalais. Sidade Jeruzalein iha ona moru boot ho portaun 12, maibé presiza ema barak liután atu hela iha sidade neʼe. Maski ema Izraél balu iha ona, maibé “sidade neʼe luan no boot. Ema uitoan deʼit mak iha sidade laran.” (Ne 7:4) Atu rezolve problema neʼe, povu “dada sorteiu hodi hili umakain ida kada umakain sanulu atu hela iha sidade santu Jeruzalein”. Povu prontu atu simu arranju neʼe, no sira fó bensaun ba “mane hotu neʼebé ho hakarak rasik hela iha Jeruzalein”. (Ne 11:1, 2) Neʼe mak ezemplu diʼak ba Maromak nia atan sira ohin loron neʼebé muda ba área neʼebé presiza ajuda!
w86-E 2/15 p. 26
Adorasaun neʼebé loos manán
Ema neʼebé husik sira-nia liman-rohan no muda ba Jeruzalein presiza halo sakrifísiu no gasta sira-nia osan. Sira neʼebé hela iha sidade Jeruzalein mós bele hasoru perigu oioin. Iha situasaun hanesan neʼe, ema seluk haree katak ema neʼebé prontu atu bá Jeruzalein merese simu gaba, no halo orasaun ba Jeová atu haraik bensaun ba sira.
Maromak simu ema neʼebé laran-metin
15 Bainhira ita dedika ita-nia moris ba Jeová, ita jura ba nia katak buat naran deʼit neʼebé nia husu ita atu halo, ita sei halo ba nia. Ita hatene katak atu kumpre ita-nia promete neʼe la fasil. Karik dala ruma ita simu knaar ida neʼebé ita la gosta atu halo, ita sei halo saida? Se ita mak simu deʼit hodi halo tuir Jeová ho laran, neʼe hatudu katak ita kaer metin duni ba ita-nia promete. Maski sakrifísiu neʼebé ita fó sente todan tebes, maibé Jeová sei fó bensaun boot liu fali ita-nia sakrifísiu neʼe. (Mal 3:10) Maibé kona-ba Jefté nia oan-feto, nia sente oinsá kona-ba Jefté nia promesa?
Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia
w06-E 2/1 p. 11 par. 1
Pontu importante husi livru Neemias
10:34—Tanbasá mak povu tenke lori ai-sunu? Moisés nia Ukun-Fuan la haruka ema atu lori ai-sunu. Orden atu lori ai-sunu mak tanba sira presiza duni. Atu bele sunu sakrifísiu iha altár, presiza ai barak. Parese iha tempu neʼebá ema Netiním neʼebé serbisu iha templu nuʼudar atan ladún barak. Tan neʼe, ema Judeu dada sorteiu atu nuneʼe ai-sunu sempre iha.
TREINU KONA-BA HAKLAKEN
Sira neʼebé Maromak simu sei moris ba nafatin
12 Iha apóstolu Paulo nia karta ba ema Roma, nia hatete: “Saran imi-nia isin nuʼudar sakrifísiu moris nian, santu no buat neʼebé Maromak bele simu; katak buat karan espirituál nian.” (Rom 12:1) Atu Maromak simu ema ida, ema neʼe presiza halo ninia isin moos nafatin. Se ema ida hafoʼer ninia isin hodi fuma sigarru, mama malus, uza droga, ka hemu tua demais, Maromak la simu ninia sakrifísiu. (2Ko 7:1) Liután neʼe, ema neʼebé “halo sala-foʼer halo sala hasoru nia isin rasik”, tan neʼe ema neʼebé halo hahalok foʼer ruma bele halo Maromak hakribi “sakrifísiu moris nian” neʼebé nia hasaʼe. (1Ko 6:18) Atu halo Maromak kontente, ema tenke ‘sai santu iha ninia hahalok tomak’.—1Pe 1:14-16.
13 Sakrifísiu ida seluk neʼebé halo Maromak kontente mak kona-ba ita-nia koʼalia. Husi uluk kedas, ema neʼebé hadomi Maromak Jeová sempre koʼalia diʼak kona-ba nia ba ema seluk, no iha uma laran. (Lee Salmo 34:1-3.) Lee toʼok Salmo 148-150, no haree dala hira mak salmu sira-neʼe fó laran-manas ba ita atu hahiʼi Maromak Jeová. Sin, “hahiʼi husi ema neʼebé loos mak buat neʼebé diʼak”. (Sal 33:1) Jesus Kristu, neʼebé hatudu ezemplu diʼak ba ita, hanorin katak importante atu hahiʼi Maromak hodi haklaken lia-foun diʼak.—Lc 4:18, 43, 44.
14 Hodi haklaken ho laran-manas ita hatudu ita-nia domin ba Maromak Jeová, no hatudu ita-nia hakarak atu nia simu ita. Porezemplu, hanoin toʼok kona-ba profeta Oséias nia liafuan ba ema Israel sira neʼebé Maromak la simu ona tanba sira halaʼo adorasaun falsu. (Os 13:1-3) Oséias fó laran-manas ba sira atu husu Maromak Jeová: “Fó perdua ba ami-nia sala; no simu buat neʼebé diʼak husi ami, no ami sei fó fali karau-aman husi ami-nia ibun-tutun.”—Os 14:1, 2.
15 Karau-aman ida mak animál neʼebé karun liu neʼebé ema Israel bele fó nuʼudar sakrifísiu ba Maromak Jeová. Nuneʼe, “karau-aman husi ami-nia ibun-tutun” reprezenta liafuan neʼebé ita koʼalia sai husi ita-nia laran atu hahiʼi Maromak loos. Oinsá mak Maromak Jeová haree ema neʼebé hasaʼe sakrifísiu sira-neʼe? Nia hatete: “Haʼu sei hadomi sira ho haʼu-nia hakarak rasik.” (Os 14:4) Ba ema neʼebé fó sakrifísiu hahiʼi nian hanesan neʼe, Maromak Jeová simu sira, fó perdua ba sira, no sai sira-nia belun.
28 AGOSTU–3 SETEMBRU
RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | NEEMIAS 12-13
“Hatudu laran-metin ba Jeová kuandu hili belun”
it-1-E p. 95 par. 5
Ema Ammon
Depois hasai tiha Tobias husi área templu nian, ema Judeu sira lee no aplika Maromak nia ukun-fuan iha Deuteronómio 23:3-6 neʼebé bandu ema Ammon no Moab atu sai parte ba kongregasaun Izraél. (Ne 13:1-3) Ukun-fuan neʼe halo maizumenus tinan 1.000 antes Neemias nia tempu tanba ema Ammon no Moab lakohi ajuda ema Izraél neʼebé laʼo rai atu tama ba rai neʼebé Maromak promete. Baibain neʼe katak ema Ammon no Moab labele sai parte ba nasaun Izraél no hetan direitu no priviléjiu iha dalan kompletu. Maibé neʼe la dehan katak ema Ammon no Moab labele ransu ka hela iha ema Izraél nia leet no labele hetan benefísiu husi bensaun neʼebé Maromak haraik ba ninia povu. Ita bele hatene ida-neʼe tanba David nia tropa nia ulun-naʼin ida mak ema Ammon naran Zelek, no mós Bíblia konta istória kona-ba feto Moab ida naran Rute.—Ru 1:4, 16-18.
Imi sai santu ona
5 Ita moris iha mundu neʼebé nakonu ho hahalok aat oioin neʼebé bele halo ita la santu, ka la moos ona. Mai ita koʼalia kona-ba Eliasib ho Tobias. Eliasib mak amlulik boot. No Tobias mak ema Amon neʼebé karik serbisu ba liurai husi rai-Pérsia, no uluk nia koko atu hapara Neemias atu labele harii fali moru Jerusalém. (Ne 2:10) Maromak nia Ukun-Fuan bandu atu labele husik ema Amon atu tama iha área templu nian. (Deu 23:3) Tanbasá mak amlulik boot fó ema hanesan neʼe atu hela iha sala han-fatin iha templu laran?—Ne 13:4-9.
6 Eliasib ho Tobias kleur ona koñese malu. Tobias kaben ho feto judeu no ema barak gosta Tobias. Ninia oan-mane naran Joanan nia feen mós ema judeu. (Ne 6:17-19) Liután neʼe, Tobias sai kolega diʼak ho governadór iha rai-Samaria, naran Sanbalat, no Sanbalat nia oan-feto kaben ho Eliasib nia bei-oan. (Ne 13:28) Karik, tan neʼe mak Eliasib halo tuir deʼit Tobias nia hakarak maski Tobias la fiar Jeová no kontra Ninia povu. Maibé Neemias hatudu laran-metin ba Jeová hodi soe ba liʼur Tobias nia sasán hotu husi templu nia sala han-fatin.
w96-E 3/15 p. 16 par. 6
Kontra hasoru buat neʼebé bele estraga ita-nia laran-metin
6 Se ita laran-metin ba Maromak Jeová, ita sei la sai belun ho Ninia inimigu sira. Tan neʼe mak Tiago hakerek: “Imi neʼebé la hatudu laran-metin, imi la hatene ka? Sai belun ho mundu halo imi sai Maromak nia inimigu. Tan neʼe, ema naran deʼit neʼebé hakarak sai belun ho mundu neʼe, nia halo ninia an sai Maromak nia inimigu.” (Tgo 4:4) Ita hakarak hatudu laran-metin hanesan Liurai David bainhira nia hatete: “Oh Jeová, haʼu odi sira neʼebé odi Ita, loos ka lae? No haʼu hakribi sira neʼebé kontra Ita, loos ka lae? Haʼu odi tebes sira; sira sai ona haʼu-nia inimigu.” (Sal 139:21, 22) Ita lakohi habelun ho ema neʼebé ho neon halo sala, tanba ita la hanesan ho sira. Laran-metin ba Maromak sei book ita atu la ransu ho Jeová nia inimigu sira hanesan neʼe, maski hasoru oin ba oin ka liuhusi televizaun.
Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia
it-2-E p. 452 par. 9
Múzika
Kanta iha templu mak buat neʼebé importante. Ita bele fiar ida-neʼe tanba Bíblia temi beibeik kona-ba kantadór sira no mós tanba sira “la halo knaar sira seluk” neʼebé ema Levi seluk halo, hodi nuneʼe sira bele fokus deʼit ba sira-nia serbisu kona-ba múzika. (1Kr 9:33) Sira kontinua nuʼudar grupu espesiál husi ema Levi tanba grupu kantadór sira temi ketak iha lista kona-ba ema neʼebé fila fali ba Jeruzalein husi Babilónia. (Ezr 2:40, 41) Liurai Artaxerxes (Longímanu) iha nasaun Pérsia mós uza ninia kbiit atu lori benefísiu ba kantadór no sira neʼebé toka instrumentu múzika, hodi fó sai katak sira no mós grupu espesiál sira seluk la iha devér atu selu taxa. (Ezr 7:24) Tuirmai Liurai Artaxerxes fó sai orden atu halo arranju katak kantadór sira bele “simu buat neʼebé sira presiza loroloron”. Maski Bíblia fó sai katak Artaxerxes mak fó orden neʼe, maibé karik tuir loloos Ezras mak fó sai orden neʼe tanba nia simu kbiit husi Artaxerxes. (Ne 11:23; Ezr 7:18-26) Tan neʼe ita bele komprende, maski kantadór hotu mak ema Levi, Bíblia refere ba sira nuʼudar grupu espesiál, hodi temi “kantadór sira no ema Levi sira”.—Ne 7:1; 13:10.