Watchtower BIBLIOTEKA ONLINE
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Tetun Dili
Á
  • Á
  • á
  • É
  • é
  • Í
  • í
  • Ó
  • ó
  • Ú
  • ú
  • Ã
  • ã
  • Ç
  • ç
  • Ñ
  • ñ
  • ʼ
  • BÍBLIA
  • LIVRU SIRA
  • REUNIAUN SIRA
  • g25 No. 1 p. 6-9
  • Uza osan ho matenek

La iha video neʼebé bele loke.

Deskulpa, la bele loke vídeo.

  • Uza osan ho matenek
  • Matan-moris bá!—2025
  • Subtítulu
  • Informasaun seluk neʼebé hanesan
  • TANBASÁ IMPORTANTE?
  • SAIDA MAK ITA BELE HALO?
  • Oinsá atu moris ho osan uitoan deʼit?
    Tópiku seluk tan
  • 2 | Proteje Ita-nia osan
    Matan-moris bá!—2022
  • Oinsá mak haʼu bele kontrola haʼu-nia gastu?
    Pergunta husi joven sira
  • Moris ho buat neʼebé ita iha dalan atu halo nuneʼe
    Livru Haklaken fó sai Maromak Jeová nia Ukun—2011
Matan-moris bá!—2025
g25 No. 1 p. 6-9
Foto sira: 1. Inan-aman koʼalia hamutuk kona-ba sira-nia osan iha meza han nian, no sira-nia oan-feto hamriik besik iha dapur. 2. Telefone ida neʼebé loke hela kalkulator iha resibu nia leten.

TAHAN HASORU PROBLEMA EKONOMIA

Uza osan ho matenek

Klaru katak bainhira sasán nia folin saʼe, neʼe bele lori susar ba ita hotu. Maibé iha duni buat balu neʼebé Ita bele halo atu ajuda Ita iha situasaun neʼe.

TANBASÁ IMPORTANTE?

Se Ita la koko atu uza osan ho matenek, ikusmai neʼe sei hamosu deʼit problema seluk no sei halo Ita estrese liután. Maski Ita iha osan uitoan deʼit, maibé iha buat balu neʼebé Ita bele halo atu ajuda Ita maneja Ita-nia osan.

SAIDA MAK ITA BELE HALO?

Halaʼo moris tuir buat neʼebé Ita iha. Se Ita halo nuneʼe, Ita bele sente kalma liu no sei iha osan atu uza ba situasaun oioin neʼebé karik bele mosu derrepente.

Atu ajuda Ita la gasta liu fali buat neʼebé Ita iha, diʼak atu hakerek osan neʼebé ita hetan no mós Ita-nia gastu. Tuirmai deside nanis buat neʼebé Ita presiza duni. Hakaʼas an atu halo tuir buat neʼebé Ita deside ona, maibé mós sai prontu atu halo mudansa bainhira Ita-nia saláriu ka sasán nia folin troka. Se Ita mak kaben-naʼin, Ita presiza koʼalia kona-ba neʼe ho Ita-nia kaben.

Sujestaun: Duké kredit sasán, diʼak liu sosa kotu kedas. Se Ita halo nuneʼe, neʼe sei ajuda Ita atu uza osan ho matenek no mós la debe osan. Se Ita rai osan iha banku, diʼak atu cek beibeik osan neʼebé tama no sai. Kuandu Ita hatene osan hira mak Ita iha, fasil liu ba Ita atu halo planu kona-ba oinsá atu uza osan no neʼe sei hamenus Ita-nia estrese.

Dala ruma la fasil atu la gasta osan demais. Maibé se Ita halo planu ho didiʼak, neʼe bele ajuda ita atu maneja Ita-nia osan no mós ajuda Ita atu la hanoin barak kona-ba neʼe.

‘Sura ó-nia osan.’—Lucas 14:28.


Hakaʼas an atu halo didiʼak Ita-nia serbisu. Saida mak Ita bele halo atu la lakon serbisu? Ita bele halo buat sira tuirmai: Tama serbisu tuir oras. Hatudu hahalok diʼak iha serbisu-fatin. Prontu atu ajuda ema seluk no serbisu badinas. Hatudu respeitu ba ema seluk. Halo tuir regra sira no aumenta liután Ita-nia skill.


Keta gasta osan arbiru. Husu ba Ita-nia an: ‘Haʼu toman gasta osan ba buat neʼebé haʼu la presiza ka lae?’ Ema barak gasta sira-nia osan ba buat aat oioin hanesan droga, sigarru, tua, no mós joga osan. Toman sira-neʼe bele estraga saúde no mós halo sira lakon serbisu.

‘Ksolok ba ema neʼebé hetan ona matenek, neʼe mak diʼak liu fali hetan osan-mutin.’—Provérbios 3:​13, 14.


Rai osan ba tempu emerjénsia. Se bele, rai osan uitoan fulan-fulan atu bele uza ba situasaun emerjénsia, hanesan família ruma moras, lakon serbisu, ka kuandu buat ruma akontese derrepente. Hodi halo nuneʼe, Ita bele nafatin iha osan bainhira Ita presiza.

“Tempu susar no situasaun neʼebé mosu derrepente deʼit kona [ita] hotu.”—Eclesiastes 9:11.

Sujestaun kona-ba poupa osan

Botir neʼebé nakonu ho osan-besi.

Teʼin rasik hahán.

Se Ita han beibeik iha restaurante ka sosa beibeik hahán no hemu iha liʼur, Ita sei gasta osan barak. Klaru katak presiza tempu no forsa atu bele teʼin rasik hahán, maibé neʼe sei ajuda Ita atu poupa osan. No Ita mós iha hahán neʼebé saudavel.

Kompras ho matenek.

  • Antes kompras, hakerek lista ba buat neʼebé Ita presiza sosa no hakaʼas an atu sosa deʼit buat neʼebé iha lista.

  • Se Ita-nia osan toʼo, sosa kedas hahán barak kuandu folin baratu. Maibé hanoin-hetan katak Ita mós presiza fatin atu rai hahán sira neʼebé fasil atu dodok.

  • Sosa produtu neʼebé baratu liu se neʼe iha kualidade diʼak.

  • Diʼak atu koko kompras online se bele, tanba dala barak neʼe ajuda Ita hetan sasán neʼebé baratu liu, no hatene sasán saida deʼit mak Ita sosa ona.

  • Sosa sasán bainhira diskontu hela. Diʼak atu kompara sasán no hahán nia folin husi fatin oioin, inklui gazolina nia folin.

Hanoin lai antes sosa sasán foun.

Kompañia sira baibain prodús telemovel no sasán neʼebé foun liu atu bele manán osan barak. Tan neʼe husu Ita-nia an: ‘Se haʼu sosa modelu neʼebé foun liu, benefísiu saida mak haʼu sei hetan? Haʼu presiza sosa ida-neʼe agora ka lae? Haʼu presiza duni modelu neʼebé foun liu ka lae?’

Hadiʼa no sosa sasán uzadu.

Tau matan didiʼak ba Ita-nia sasán sira hanesan jeleira no buat seluk tan. Kuandu sasán sira-neʼe sai aat, diʼak atu hadiʼa kedas se bele. Ita mós bele poupa osan hodi sosa sasán uzadu.

Kuda modo no ai-fuan.

Ita bele kuda modo iha Ita-nia uma ka lae? Se Ita kuda modo, neʼe bele ajuda hamenus Ita-nia gastu, ka Ita mós bele faʼan, fahe, ka troka ho buat seluk.

“Ema badinas nia planu sei hetan duni susesu.”—Provérbios 21:5.

Kartaun kréditu.

“Haʼu no haʼu-nia feen cek beibeik folin ba sasán no hahán neʼebé baibain ami sosa, no ami hakaʼas an atu la uza beibeik ami-nia kartaun kréditu.”—Miles, Inglaterra.

Nota, lapizeira, no xave karreta.

“Antes bá kompras, haʼu no haʼu-nia família sempre hakerek lista kona-ba buat neʼebé ami presiza atu sosa.”—Jeremy, Estadus Unidus.

Nota loroloron nian no kalkulator.

“Ami halo mudansa beibeik kona-ba buat neʼebé ami presiza sosa, no ami rai osan atu uza ba situasaun oioin neʼebé karik bele mosu derrepente.”—Yael, Izraél.

Xave ajustavel no xavedefenda.

“Duké sosa sasán foun, haʼu no haʼu-nia feen hanorin ami-nia oan atu hadiʼa sasán neʼebé aat, hanesan karreta no mós sasán uma-laran nian. Ami mós hakaʼas an atu la sosa sasán ho modelu neʼebé foun liu.”—Jeffrey, Estadus Unidus.

“Haʼu hamenus haʼu-nia gastu hodi kuda modo no hakiak manu balu. Haʼu mós fahe haʼu-nia modo ba ema seluk.”—Hono, Myanmar.

Mane ida halibur hela modo oioin iha ninia toʼos.
    Livru sira iha lian Tetun Dili (1993-2026)
    Log Out
    Log In
    • Tetun Dili
    • Fahe
    • Organiza tuir Ita-nia hakarak
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondisaun atu Uza
    • Informasaun Privadu
    • Setting kona-ba privasidade
    • JW.ORG
    • Log In
    Fahe