Watchtower BIBLIOTEKA ONLINE
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Tetun Dili
Á
  • Á
  • á
  • É
  • é
  • Í
  • í
  • Ó
  • ó
  • Ú
  • ú
  • Ã
  • ã
  • Ç
  • ç
  • Ñ
  • ñ
  • ʼ
  • BÍBLIA
  • LIVRU SIRA
  • REUNIAUN SIRA
  • we p. 7-13
  • Sala atu sente hanesan neʼe ka lae?

La iha video neʼebé bele loke.

Deskulpa, la bele loke vídeo.

  • Sala atu sente hanesan neʼe ka lae?
  • Kuandu Ema neʼebé Ita Hadomi Mate
  • Subtítulu
  • Informasaun seluk neʼebé hanesan
  • Bíblia temi kona-ba ema sira-neʼebé tanis
  • Bele tanis ka lae?
  • Oinsá mak ema balu sente?
  • Hirus no fó-sala ba Ita-nia an, oinsá ida-neʼe kona Ita?
  • Kuandu Ita-nia kaben mate
  • “Keta husik ema seluk fó-hatene Ita . . .”
  • Oinsá mak haʼu bele tahan hasoru haʼu-nia laran-triste?
    Kuandu Ema neʼebé Ita Hadomi Mate
  • Oinsá haʼu bele tahan hasoru sentimentu triste tanba ema mate?
    Pergunta husi joven sira
  • Sala ka lae atu sente triste?
    Livru Haklaken fó sai Maromak Jeová nia Ukun (Públiku)—2016
  • Oinsá mak ema seluk bele ajuda?
    Kuandu Ema neʼebé Ita Hadomi Mate
Haree barak liután
Kuandu Ema neʼebé Ita Hadomi Mate
we p. 7-13

Sala atu sente hanesan neʼe ka lae?

MANE ida neʼebé triste tanba nia aman mate, hatete: “Nuʼudar labarik neʼebé moris iha rai-Inglaterra, haʼu hetan hanorin katak haʼu la bele hatudu sai haʼu-nia sentimentu iha ema nia oin. Haʼu-nia aman uluk halo serbisu nuʼudar tropa ida. Haʼu hanoin-hetan buat neʼebé nia hatete kuandu buat ruma hakanek haʼu. Nia ruun nehan no dehan, ‘Keta tanis!’ Haʼu mós nunka hanoin-hetan tempu neʼebé haʼu-nia inan hakoʼak ka reʼi ami labarik naʼin-haat. Kuandu haʼu tinan 56, haʼu-nia aman mate. Maski iha tempu neʼe haʼu sente katak haʼu lakon buat neʼebé boot, maibé foufoun, haʼu la bele tanis.”

Sin, iha rai balu, hanesan Europa parte norte no rai-Bretaña, ema, liuliu mane sira, iha toman atu subar sira-nia sentimentu. Maibé iha rai balu seluk, ema la moe atu hatudu sai sira-nia sentimentu ba ema seluk. Maski sira kontente ka triste, ema seluk hatene buat neʼebé sira sente. Entaun, sala ka lae, atu hatudu sai Ita-nia laran-triste kuandu ema neʼebé Ita hadomi mate? Saida mak Bíblia dehan kona-ba neʼe?

Bíblia temi kona-ba ema sira-neʼebé tanis

Ema ebreu sira-neʼebé hela iha parte leste husi Tasi-Mediterráneu nian, la taʼuk atu hatudu sai sira-nia sentimentu. Sira hakerek iha Bíblia laran kona-ba ema balu iha sira-nia tempu neʼebé la taʼuk atu fó sai buat neʼebé sira sente. Porezemplu, Liurai David, sai triste tebes kuandu ema oho ninia oan ida naran Amnon. Tuir loloos, nia “tanis makaʼas”. (2 Samuel 13:28-39) Nia mós sai triste tebes kuandu ninia oan Absalão mate, maski Absalão mak ema neʼebé laran-aat no koko atu hadau ninia kadunan. Bíblia esplika: “Tuirmai liurai [David] sai triste tebes no nia laʼo ba kuartu iha andár leten . . . no nia tanis makaʼas; no neʼe mak nia hatete nuʼudar nia laʼo: ‘Haʼu-nia oan Absalão, haʼu-nia oan, haʼu-nia oan Absalão! Oh, diʼak liu haʼu rasik mak mate duké ó, Absalão, haʼu-nia oan, haʼu-nia oan!’” (2 Samuel 18:33) Buat neʼebé David sente laʼós úniku, tanba aman hotu mós sei sente hanesan neʼe kuandu sira-nia oan mate. Dala barak inan-aman sira hakarak tebes mate hodi troka fali sira-nia oan nia fatin. Ema barak sente katak la loos se labarik sira mak mate ulukliu fali sira-nia inan-aman.

Bíblia nia esperansa kona-ba moris-hiʼas bele ajuda ema kristaun atu la sai laran-tun demais, hanesan ema balu neʼebé la iha esperansa neʼe. Maski nuneʼe, sira nafatin sente triste tebes kuandu ema neʼebé sira hadomi mate. Porezemplu, oinsá mak Jesus sente kuandu ninia belun Lázaro mate? Jesus tanis kuandu nia hakbesik ba Lázaro nia rate. (Joao 11:30-38) Iha tempu seluk fali, Maria Madalena mós tanis kuandu nia hakbesik ba fatin neʼebé ema tau Jesus nia isin-mate. (Joao 20:11-16) Sin, maski ema kristaun loos iha esperansa kona-ba moris-hiʼas, maibé la sala atu sente laran-susar kuandu ema ida mate.—1 Tesalonika 4:13, 14.

Bele tanis ka lae?

Oinsá ho ohin loron? Susar ba Ita ka Ita sente moe atu hatudu sai Ita-nia sentimentu iha ema nia oin ka lae? Saida mak matenek-naʼin sira-nia hanoin kona-ba ida-neʼe? Dala barak, konsellu husi matenek-naʼin sira iha tempu agora, halo tuir deʼit buat neʼebé Maromak nia Liafuan fó sai nanis ona. Sira dehan katak ita presiza atu hatudu sai ita-nia triste, la’ós rai deʼit iha laran. Neʼe halo ita hanoin kona-ba ema fiar-metin sira iha tempu uluk hanesan Job, David no Jeremias. Iha Bíblia laran, ita bele hetan sira-nia liafuan neʼebé hatoʼo sira-nia triste. Sira la hanehan sira-nia sentimentu. Tan neʼe, diʼak atu ita banati-tuir sira no la hadook an husi ema seluk. (Provérbios [Amsal] 18:1) Maibé, klaru katak ema husi kultura oioin hatudu sai sira-nia sentimentu iha dalan neʼebé la hanesan, no ida-neʼe depende mós ba sira-nia relijiaun.a

Oinsá se Ita sente katak Ita hakarak tanis? Tuir loloos, tanis mak parte husi ema nia hahalok. Hanoin fali ba tempu neʼebé Lázaro mate, iha tempu neʼe Jesus ‘laran-taridu tebetebes no nia tanis’. (Joao 11:33, 35) Jesus hatudu katak tanis mak buat neʼebé normál deʼit kuandu ema neʼebé ita hadomi mate.

Ema neʼebé sente triste tebes

Normál atu sai triste no tanis kuandu ema neʼebé Ita hadomi mate

Inan ida naran Anne, neʼebé ninia bebé Rachel mate ona, mós sente katak tanis mak buat neʼebé normál. Ninia laʼen hatete: “Buat neʼebé halo ami hakfodak mak maski ema seluk tanis, maibé haʼu no Anne la tanis iha loron neʼebé ami hakoi ami-nia oan.” Kona-ba neʼe, Anne hatete katak nia tanis barak ona, nia dehan: “Semana balu depois neʼe, kuandu haʼu mesak iha uma, derrepente deʼit haʼu sente katak haʼu-nia oan nia mate hakanek tebes haʼu-nia laran. Haʼu tanis loron tomak. Maibé haʼu fiar katak ida-neʼe ajuda tebes haʼu, no halo haʼu sente diʼak liu. Tuir loloos haʼu tenke tanis tanba haʼu lakon haʼu-nia oan. Haʼu fiar duni katak ita presiza husik ema neʼebé triste atu tanis. Maski ema seluk koko atu fó kmaan hodi hatete, ‘Keta tanis,’ maibé tuir loloos ida-neʼe la ajuda.”

Oinsá mak ema balu sente?

Saida mak ema balu sente kuandu ema neʼebé sira hadomi mate? Hanoin toʼok kona-ba feto ida naran Juanita. Ba dala lima nia hetan abortu. Depois neʼe nia isin-rua fali. Entaun, kuandu nia hetan asidente ho karreta no nia presiza tama ospitál, nia hanoin barak tebes. Semana rua depois neʼe, nia partu ninia bebé maski seidauk toʼo fulan. Bebé Vanessa nia todan kilograma 0,9 deʼit. Juanita hatete: “Haʼu kontente tebes. Ikusmai haʼu bele sai inan ida ona!”

Maibé ksolok neʼebé nia iha, la tahan ba tempu kleur. Loron haat depois neʼe, Vanessa mate. Juanita hatete: “Haʼu sente katak buat hotu sai mamuk loos. Haʼu-nia mehi atu sai inan, lakon tiha ona. Haʼu sente katak haʼu-nia moris la kompletu. Haʼu-nia laran kanek tebes kuandu fila ba uma no tama ba kuartu neʼebé ami prepara ona ba Vanessa no haree ba roupa kiʼik sira-neʼebé haʼu sosa ona ba nia. Durante fulan balu depois neʼe, haʼu sempre hanoin-hetan fali tempu neʼebé haʼu-nia oan-feto moris mai. Haʼu lakohi duni atu hamutuk ho ema seluk.”

Buat neʼebé inan neʼe sente la normál ka lae? Karik neʼe mak buat neʼebé susar ba ema balu atu komprende. Maibé, ba sira neʼebé hetan susar neʼe, hanesan Juanita, sira esplika katak sira triste kona-ba sira-nia bebé hanesan mós kuandu ema boot ida mak mate. Sira hatete katak, antes labarik ida moris, sira-nia inan-aman hadomi ona sira. Liuliu inan sempre iha relasaun neʼebé espesiál ho ninia oan. Kuandu bebé ida mate, inan sente katak buat importante ida lakon husi ninia an. Neʼe mak buat neʼebé ema seluk presiza atu komprende.

Hirus no fó-sala ba Ita-nia an, oinsá ida-neʼe kona Ita?

Inan ida seluk konta kona-ba oinsá nia sente kuandu ninia oan-mane neʼebé tinan neen mate derrepente deʼit, tanba iha problema ho nia fuan. Inan neʼe hatete: “Foufoun haʼu sai bilán no la fiar buat neʼebé akontese, tuirmai haʼu fó-sala ba haʼu-nia an, no haʼu sente hirus ba haʼu-nia laʼen no ba doutór tanba sira la buka-hatene lalais ninia moras.”

Dala ruma ema sente hirus kuandu lakon ema neʼebé sira hadomi. Karik sira sente hirus ba doutór no ba enfermeiru sira, tanba hanoin katak sira la halo buat neʼebé sira bele halo atu salva ema neʼebé mate. Ka karik sira sente hirus ba kolega no família, tanba sira la gosta buat neʼebé kolega no família koʼalia ka halo. Ema balu sente hirus ba ema neʼebé mate, tanba kuandu moris hela, ema neʼe lakohi atu simu tratamentu ka tau matan ba nia saúde. Feto ida naran Estella hatete: “Haʼu sente hirus ba haʼu-nia laʼen neʼebé mate ona, tanba haʼu hatene katak situasaun karik sei la sai hanesan neʼe. Maski nia sai moras tebes, maibé nia la halo tuir buat neʼebé doutór hatete.” No dala ruma ema sente hirus ba ema neʼebé mate ona tanba ema neʼe husik hela debe neʼebé boot, ka agora sira presiza tau matan ba labarik sira mesamesak.

Ema balu fó-sala ba sira-nia an tanba sira hirus. Ema balu seluk fó-sala ba sira-nia an tanba hanoin katak, tan sira mak ema neʼe mate. Karik sira hatete ba sira-nia an, ‘se haʼu obriga nia bá doutór lalais’, ka ‘lori nia konsulta iha doutór seluk’, ka ‘ajuda tau matan didiʼak ba ninia saúde, nia sei la mate’.

Inan ida hanoin fali tempu pasadu neʼebé nia hakoʼak ninia oan

Kuandu labarik mate, ida-neʼe buat neʼebé triste tebes ba inan-aman, tan neʼe sira presiza laran-diʼak husi ema seluk

Ema balu fali sente sala duni, liuliu se ema neʼebé sira hadomi, mate derrepente deʼit. Sira komesa hanoin kona-ba tempu neʼebé sira sai hirus ka sira haksesuk malu ho ema neʼe kuandu nia moris hela. Ka karik sira sente katak tuir loloos sira bele sai ema neʼebé diʼak liu iha tempu neʼebé ema neʼe sei moris hela.

Triste neʼebé inan barak sente ba tempu kleur, neʼe apoia buat neʼebé matenek-naʼin sira dehan. Sira hatete katak, kuandu oan ida mate, ida-neʼe halo inan-aman sente buat ruma falta iha sira-nia moris, liuliu inan sira.

Kuandu Ita-nia kaben mate

Buat neʼebé ema sente kuandu sira-nia kaben mate, la hanesan ho buat neʼebé sira sente kuandu ema seluk mate, liuliu se sira naʼin-rua halo buat barak hamutuk. Sira laran-kanek tanba mate hapara ona sira atu halo atividade sira hamutuk. Porezemplu, sira la bele tan halo viajen, serbisu, no halo atividade halimar nian hamutuk.

Eunice esplika kona-ba buat neʼebé akontese kuandu ninia laʼen mate derrepente deʼit tanba atake-fuan. Nia hatete: “Ba semana primeiru, haʼu sente hanesan ema neʼebé bilán, no haʼu la hatene atu halo saida. Haʼu la bele horon ka sente hahán nia gostu. Tanba haʼu hamutuk ho haʼu-nia laʼen kuandu sira koko atu salva nia . . . haʼu la sente hanesan ema seluk neʼebé la bele simu realidade. Maski nuneʼe, haʼu estrese tebes, tanba situasaun neʼe hanesan haʼu haree karreta ida neʼebé monu ba rai naruk no haʼu la bele halo buat ida atu hapara ida-neʼe.”

Nia tanis ka lae? Nia dehan: “Sin, haʼu tanis duni, liuliu kuandu haʼu lee karta barak neʼebé haʼu simu husi kolega sira. Haʼu tanis kuandu haʼu lee karta ida-idak. Ida-neʼe ajuda haʼu atu tahan hasoru loron neʼe. Maibé kuandu ema husu beibeik kona-ba oinsá haʼu sente, ida-neʼe la ajuda haʼu. Klaru ona katak haʼu laran-tun duni.”

Saida mak ajuda Eunice atu tahan hasoru ninia triste? Nia hatete: “Haʼu halo desizaun atu kontinua halaʼo haʼu-nia moris hanesan baibain. Maski nuneʼe, toʼo agora kuandu haʼu hanoin kona-ba haʼu-nia laʼen, neʼebé la bele ona goza moris neʼe hamutuk ho haʼu, ida-neʼe halo haʼu laran-kanek tebes.”

“Keta husik ema seluk fó-hatene Ita . . .”

Livru ida fó konsellu dehan: “Keta husik ema seluk fó-hatene Ita kona-ba oinsá Ita tenke sente ka saida mak Ita tenke halo. Dalan neʼebé ema hatudu sai sira-nia laran-triste sempre la hanesan. Ema balu karik sei fó-hatene Ita katak, Ita tanis barak liu ka dala ruma mós ema dehan katak Ita ladún triste. Se nuneʼe diʼak atu perdua sira no haluha deʼit kona-ba neʼe. Kuandu Ita koko atu tuir deʼit ema seluk nia hanoin, ida-neʼe sei hanetik Ita atu laʼo ba oin.” (Leavetaking—When and How to Say Goodbye)

Klaru katak ema ida-idak tahan hasoru sira-nia sentimentu iha dalan neʼebé la hanesan. Iha livru neʼe ami la dehan katak dalan oin ida mak diʼak liu fali dalan ida seluk. Maski nuneʼe, perigu bele mosu se ema neʼebé triste hela lakohi simu realidade. Se ida-neʼe akontese, karik nia presiza hetan ajuda husi ninia belun neʼebé diʼak. Bíblia hatete: “Belun neʼebé loos sempre hatudu domin, no nia mak maun neʼebé mosu mai iha tempu susar nia laran.”—Provérbios 17:17.

Sai triste kuandu ema ida mate mak buat neʼebé normál, no la sala atu hatudu sai Ita-nia triste iha ema nia oin. Maibé iha pergunta seluk neʼebé ita presiza buka ninia resposta. Pergunta sira-neʼe mak hanesan tuirmai neʼe: ‘Oinsá mak haʼu bele tahan hasoru haʼu-nia laran-triste? Sente hirus no fó-sala ba haʼu-nia an mak buat neʼebé normál ka lae? Saida mak haʼu bele halo se haʼu sente hanesan neʼe? Saida deʼit mak bele ajuda haʼu kuandu ema neʼebé haʼu hadomi mate?’ Parte tuirmai sei hatán pergunta sira-neʼe no mós pergunta sira seluk.

a Porezemplu, iha Timor ema fiar kona-ba klamar neʼebé moris hela depois ema mate. Tan neʼe atu hatudu katak sira triste tanba lakon ema neʼebé sira hadomi, sira hatais hena-metan ka prega hena-metan ba sira-nia kamiza. Testemuña ba Jeová la halo tuir toman sira hanesan neʼe, neʼebé mai husi ideia la loos kona-ba ema mate iha klamar, neʼebé kontra Bíblia.—Eclesiastes (Pengkhotbah) 9:5, 10; Ezequiel (Yehezkiel) 18:4, 20.

Pergunta atu hanoin

  • Oinsá mak ema nia kultura bele kona dalan neʼebé ema hatudu sai sira-nia triste?

  • Ezemplu saida deʼit mak Bíblia fó kona-ba ema neʼebé hatudu sai sira-nia triste?

  • Saida mak ema balu sente ona kuandu ema neʼebé sira hadomi mate? Saida mak Ita sente kuandu Ita hasoru situasaun neʼebé hanesan?

  • Tanbasá mak buat neʼebé ema sente kuandu sira-nia kaben mate la hanesan kuandu ema seluk mate?

  • Dalan oinsá mak ema balu hatudu katak sira triste? Sala atu triste ka lae?

  • Baibain ema sente oinsá, kuandu ema neʼebé sira hadomi mate? (Haree kaixa iha pájina 9.)

  • Oinsá mak inan-aman sente kuandu sira-nia bebé mate? (Haree kaixa iha pájina 12.)

  • Saida mak inan barak sente kuandu sira hetan abortu? (Haree kaixa iha pájina 10.)

Oinsá mak ema hatudu sai sira-nia triste?

Dala ruma kuandu ema sai triste, sentimentu oioin bele mosu iha tempu hanesan no sira-nia triste neʼe bele toʼo tempu naruk ka tempu badak, neʼe depende ba ema ida-idak. Iha kaixa neʼe la temi dalan hotu neʼebé ema sente. Karik ema mós hatudu sentimentu seluk tan. Tuirmai ita sei haree sentimentu balu neʼebé ema hatudu kuandu sira triste tanba ema ida mate.

Primeiru: Kuandu ema foin rona katak ema neʼebé sira hadomi mate, karik sira hakfodak, la fiar kona-ba neʼe, sai bilán, fó-sala ba sira-nia an no mós karik sente hirus.

Tuirmai: Karik ema balu lakon hanoin no toba la dukur; kole tebetebes; sentimentu tun-saʼe derrepente deʼit; hanoin runguranga; tanis derrepente deʼit; vontade atu han troka ona, tan neʼe karik sira sai isin-tun ka sira isin-saʼe; saúde la diʼak; ladún iha hakarak ka forsa atu halo buat ida; no mós karik sira hanoin katak sira rona no haree ema neʼebé mate ona. No kuandu oan mate karik sira sai hirus ba sira-nia kaben la ho razaun neʼebé loos.

Ikusliu: Ema balu maski hanoin hela ema neʼebé mate ona, maibé hodi hanoin fali tempu uluk, neʼe halo sira sente kmaan uitoan iha laran. Sira hanoin fali memória diʼak kona-ba ema neʼebé mate ona, neʼebé halo sira kontente.

Oinsá inan sira sente kuandu hetan abortu?

Feto ida naran Monna iha ona oan seluk, maibé nia hein namanas ba ninia oan tuirmai neʼebé atu moris. Maski bebé neʼe sei iha kabun, maibé Monna koʼalia ba bebé neʼe no hanoin beibeik kona-ba nia.

Sin, relasaun espesiál entre inan neʼe no nia bebé neʼebé seidauk moris mak metin duni. Nia hatete: “Dala hotu neʼebé haʼu-nia bebé, Rachel Anne, book an iha haʼu-nia kabun, haʼu sente domin liután ba nia. Dala ruma nia tebe monu livru husi haʼu-nia kabun, no halo haʼu hadeer iha kalan. Haʼu hanoin-hetan oinsá dala primeiru nia tebe ain, ida-neʼe hanesan tebe ho mamar no domin. Haʼu hatene nia ho didiʼak, tan neʼe haʼu hatene kuandu nia sente moras.”

Monna konta tan hodi dehan: “Doutór la fiar buat neʼebé haʼu hatete. Nia koʼalia ba haʼu katak lalika laran-taridu. Ikusmai la bele ona halo buat ida ba haʼu-nia bebé tanba derrepente deʼit bebé iha haʼu-nia kabun muda an makaʼas no haʼu sente katak nia mate ona. Iha loron tuirmai doutór hatete katak nia mate duni.”

Monna nia esperiénsia la’ós buat neʼebé foun. Relatóriu ida hatudu katak porsentu 10 toʼo porsentu 20 husi feto sira hotu iha mundu tomak neʼebé sai isin-rua hetan abortu. Neʼe hatudu katak tinan-tinan feto rihun ba rihun hetan abortu.

Dala ruma ema haluha tiha katak kuandu feto ida hetan abortu, neʼe mak akontesimentu aat tebes neʼebé karik nia sei nunka atu haluha iha ninia moris tomak. Porezemplu, Veronica neʼebé maizumenus tinan 50 liu, hanoin-hetan tempu neʼebé nia hetan abortu. Liuliu nia hanoin kona-ba ninia bebé iha ninia kabun neʼebé mate ona semana rua antes nia partu. Ikusmai nia partu duni bebé neʼe neʼebé kilograma 6. Veronica hatete: “Fó partu ba bebé neʼebé mate ona mak buat neʼebé triste tebes ba inan ida.”

Dala ruma susar ba ema atu komprende oinsá inan sira-neʼe sente, maski ema seluk neʼe mós inan ida. Feto ida neʼebé lakon ninia oan tanba hetan abortu hatete: “Antes ida-neʼe akontese ba haʼu, haʼu la hatene duni oinsá mak haʼu-nia kolega sira sente kuandu hetan abortu. Uluk haʼu la hanoin sira no la komprende sira, no agora haʼu sente ema seluk mós halo nuneʼe ba haʼu.”

 Kaben-naʼin neʼebé hakoʼak malu no laran-triste

Problema seluk neʼebé inan neʼebé triste hela hasoru mak nia hanoin katak ninia laʼen la sente lakon hanesan buat neʼebé nia sente. Feen ida hatete: “Haʼu sente estrese ba haʼu-nia laʼen, tanba ba nia bebé neʼe seidauk sai ema iha haʼu-nia kabun. Entaun, nia la sente triste neʼebé haʼu sente. Nia hanoin liu kona-ba haʼu-nia laran-taridu, maibé la’ós kona-ba oinsá haʼu sente lakon.”

Karik buat neʼebé laʼen sente mak buat neʼebé normál deʼit, tanba laʼen la bele sente relasaun espesiál neʼebé iha entre inan no bebé neʼebé iha kabun. Maski nuneʼe, nia mós sente lakon. No importante tebes ba laʼen no feen atu hanoin-hetan katak sira naʼin-rua terus hamutuk, maski iha dalan neʼebé la hanesan. Sira tenke hatudu ba malu sira-nia laran-triste. Se laʼen subar buat neʼebé nia sente, karik ninia feen sei hanoin katak laʼen la iha interese. Tan neʼe, diʼak atu tanis hamutuk, fahe Ita-nia hanoin no hakoʼak malu. Hatudu katak Ita presiza malu, liuliu iha situasaun neʼe. Sin, laʼen sira, hatudu bá katak Ita sente buat neʼebé feen sente.

Oinsá mak ema sente kuandu bebé mate? 

Kuandu bebé ida mate derrepente deʼit, neʼe mak buat neʼebé aat tebes neʼebé ema hotu lakohi atu akontese. Tuir loloos, ema nunka hanoin katak labarik sei mate ulukliu fali ninia inan-aman. Kuandu bebé ida mate, domin boot neʼebé inan iha ba oan, agora sai fali triste neʼebé boot.

Sentimentu atu fó-sala ba sira-nia an komesa atu mosu. Inan-aman karik sente katak, tan sira mak sira-nia oan mate. Karik sira dehan ba sira-nia an, ‘Saida mak ami halo ona atu proteje nia hodi labele mate?’ Iha situasaun balu dala ruma laʼen duun matak sira-nia feen hodi dehan, ‘Tansá nia la tau matan didiʼak ba bebé neʼe?’ Pergunta sira hanesan neʼe presiza rezolve didiʼak, hodi nuneʼe sira la bele tau moru neʼebé haketak relasaun diʼak iha kaben laran.

Tanbasá mak bebé mate? Ita hotu simu sala husi Adão, neʼe inklui mós bebé sira, no “sala nia kolen mak mate”. (Roma 5:12; 6:23) Tan neʼe ita ema boot no mós bebé sira sai moras no mate. No mós iha mundu neʼe, neʼebé la’ós iha Maromak Jeová nia ukun nia okos, ita hotu hetan susar ka mate tanba “tempu no akontesimentu neʼebé mosu derrepente deʼit”. (Eclesiastes [Pengkhotbah] 9:11) Iha Maromak nia mundu foun, bebé sira sei la mate tan no labarik sira sei la hetan tan problema ida.—Isaías (Yesaya) 65:19-24.

Oinsá mak ema seluk bele ajuda kuandu família ida lakon nia bebé tanba mate? Feto ida neʼebé ninia bebé mate ona, hatete: “Haʼu-nia belun ida mai no hamoos haʼu-nia uma maski haʼu la haruka nia atu halo ida-neʼe. Haʼu-nia belun seluk teʼin ba ami. Sira seluk fó kmaan ba haʼu hodi hakoʼak deʼit haʼu, maski la hatete liafuan ruma. Haʼu lakohi atu koʼalia kona-ba neʼe. Haʼu lakohi atu esplika beibeik kona-ba buat neʼebé akontese. Haʼu la gosta atu ema husu pergunta hodi buka-hatene, tanba ida-neʼe haree hanesan haʼu la halo haʼu-nia knaar ho didiʼak. Nuʼudar inan, se haʼu hatene nanis katak haʼu-nia bebé besik mate, klaru katak haʼu sei halo buat hotu neʼebé haʼu bele atu salva nia.”

    Livru sira iha lian Tetun Dili (1993-2025)
    Log Out
    Log In
    • Tetun Dili
    • Fahe
    • Organiza tuir Ita-nia hakarak
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondisaun atu Uza
    • Informasaun Privadu
    • Setting kona-ba privasidade
    • JW.ORG
    • Log In
    Fahe