Liafuan primeiru neʼebé diʼak

LIAFUAN primeiru ba ita-nia diskursu mak importante tebes. Se ita dada rona-naʼin nia atensaun, karik sira sei hakarak atu rona ba ita-nia diskursu tomak. Kuandu ita halo serbisu haklaken, se ita-nia liafuan primeiru la dada uma-naʼin nia atensaun, karik sira sei lakohi atu rona tan ba ita. No kuandu ita hatoʼo diskursu iha Reuniaun-Fatin, klaru katak ita-nia rona-naʼin sei la laʼo sai hodi husik ita. Maski nuneʼe, se ita la dada sira-nia atensaun, sira bele komesa hanoin fali kona-ba buat seluk.

Kuandu ita atu prepara liafuan primeiru ba ita-nia diskursu, hanoin-hetan objetivu sira tuirmai neʼe: (1) Dada rona-naʼin nia atensaun, (2) fó sai ho klaru kona-ba tópiku neʼebé ita atu koʼalia, no (3) hatudu tansá mak informasaun neʼe diʼak ba rona-naʼin. Dala barak, ita bele kumpre objetivu tolu neʼe iha tempu hanesan. Maibé dala ruma, ita bele kumpre objetivu tolu neʼe ketaketak.

Oinsá atu dada rona-naʼin nia atensaun. Maski ema barak mai atu rona ita-nia diskursu, maibé neʼe la dehan katak sira prontu ona atu rona ho didiʼak. Tanbasá? Tanba iha sira-nia moris iha buat barak neʼebé dada sira-nia atensaun. Karik sira hanoin hela kona-ba problema iha uma ka buat seluk neʼebé halo sira estrese. Entaun, ita-nia knaar nuʼudar diskursu-naʼin mak atu dada sira-nia atensaun no halo sira kontinua rona didiʼak ba ita. Tuir loloos, iha dalan oioin atu kumpre ida-neʼe.

Diskursu ida neʼebé ema barak hatene ona mak Jesus nia diskursu iha foho. Oinsá mak Jesus hahú ninia diskursu neʼe? Tuir istória iha Lucas, Jesus dehan: “Kontente ba imi neʼebé kiak, . . . kontente ba imi neʼebé ohin hamlaha, . . . kontente ba imi neʼebé ohin tanis, . . . kontente ba imi bainhira ema odi imi.” (Lucas 6:20-22) Tanbasá mak liafuan sira-neʼe dada rona-naʼin nia atensaun? Jesus hatudu katak nia hanoin kona-ba problema neʼebé rona-naʼin hasoru daudaun, no nia halo ida-neʼe ho liafuan badak deʼit. Tuirmai, duké koʼalia naruk kona-ba problema sira-neʼe, Jesus hatudu katak sira bele kontente nafatin maski hasoru hela problema oioin, no nia hatoʼo liafuan sira-neʼe iha dalan neʼebé halo rona-naʼin hakarak kontinua rona ba nia.

Ita presiza uza pergunta neʼebé diʼak atu dada rona-naʼin nia atensaun. Maibé se ita-nia pergunta hatudu katak tópiku neʼebé ita sei koʼalia mak buat neʼebé rona-naʼin hatene ona, karik ida-neʼe sei halo sira ladún interese atu rona ba ita. Keta husu pergunta neʼebé hamoe ka hatún rona-naʼin. Diʼak atu husu pergunta iha dalan neʼebé book sira-nia hanoin. Para uitoan kuandu ita husu tiha pergunta ida-idak hodi nuneʼe ita-nia rona-naʼin bele iha tempu atu hatán iha sira-nia laran. Kuandu sira sente katak ita envolve sira, sira sei tau atensaun duni ba ita.

Dalan ida seluk atu dada rona-naʼin nia atensaun mak hodi konta esperiénsia neʼebé mosu duni. Maibé, se esperiénsia neʼe hamoe rona-naʼin ida, karik ida-neʼe sei la kumpre ita-nia objetivu. No mós, se ema hanoin-hetan deʼit istória no la hanoin kona-ba pontu neʼebé ita hakarak atu esplika, klaru katak ita la kumpre ita-nia objetivu. Entaun, kuandu ita uza esperiénsia ida atu hahú ita-nia diskursu, diʼak liu atu uza esperiénsia neʼebé bele apoia informasaun importante husi ita-nia diskursu neʼe. Maski ita presiza uza informasaun ruma atu halo esperiénsia ida sai moris liu, kuidadu atu la halo ida-neʼe naruk demais.

Diskursu-naʼin balu hahú sira-nia diskursu hodi temi kona-ba notísia ruma neʼebé foin mosu, ka temi liafuan husi jornál, ka liafuan husi ema neʼebé naran-boot. Dalan sira-neʼe mós bele dada rona-naʼin nia atensaun se neʼe kona ita-nia informasaun no diʼak ba rona-naʼin.

Se ita-nia knaar mak atu hatoʼo parte ida husi diskursu neʼebé tuituir malu ka hatoʼo parte ida iha Reuniaun Serbisu nian, neʼe katak ita presiza uza liafuan badak deʼit atu hahú ita-nia diskursu no liga kedas ho ita-nia tópiku. No se ita-nia knaar mak atu hatoʼo diskursu públiku, ita presiza halo tuir didiʼak tempu neʼebé hakerek tiha ona atu loke diskursu neʼe. Tuir loloos, informasaun neʼebé ita hatoʼo depois neʼe mak folin-boot liu ba rona-naʼin.

Dala ruma ita presiza koʼalia ba ema neʼebé iha dúvida no la gosta ita. Entaun, oinsá mak ita bele dada sira-nia atensaun? Hanoin toʼok kona-ba ema kristaun ida iha tempu uluk naran Estevão, neʼebé “nakonu ho espíritu santu no matenek”. Ema kaer nia no lori ba ema judeu nia Sinédriu. Iha fatin neʼe nia koʼalia hodi defende ninia fiar. Oinsá mak nia hahú? Nia hahú koʼalia ho respeitu no uza informasaun neʼebé ema sira-neʼe simu ona. Nia dehan: “Maun-alin no aman sira, rona haʼu bá. Maromak glória nian mosu ba ita-nia beiʼala Abraão.” (Apóstolu 6:3; 7:2) Iha Areópago iha Atenas, apóstolu Paulo hahú ninia koʼalia tuir rona-naʼin nia situasaun, hodi dehan: “Ema Atenas sira, haʼu haree katak iha buat hotu imi-nia hamtaʼuk ba maromak sira mak boot liu fali ema seluk.” (Apóstolu 17:22) Hodi uza liafuan diʼak atu hahú koʼalia, dixípulu naʼin-rua neʼe dada rona-naʼin nia atensaun atu rona ba sira.

Kuandu haklaken, ita mós presiza dada uma-naʼin nia atensaun. Se ita la fó-hatene nanis ba uma-naʼin katak ita sei vizita sira, karik uma-naʼin sei okupadu hela ho buat seluk. Iha rai balu, uma-naʼin hakarak atu ema foun neʼebé vizita tenke fó sai lalais saida mak nia hakarak atu hatoʼo. No iha rai seluk fali, karik ita presiza halo tuir uluk toman balu, no tuirmai mak ita fó sai razaun tansá mak ita vizita.—Lucas 10:5.

Iha situasaun hotu, hodi hatudu laran-diʼak sei halo fasil ba ita atu koʼalia ho uma-naʼin. Dala barak diʼak atu hahú koʼalia kona-ba buat neʼebé uma-naʼin hanoin hela. Entaun, oinsá mak ita bele hatene ida-neʼe? Kuandu ita hakbesik ba ema ida, haree buat neʼebé nia halo daudaun. Karik nia hamoos jardín, ka dasa rai iha uma liʼur, hadiʼa karreta ka motór, teʼin, fase roupa, ka tau matan ba oan. Nia lee jornál ka hateke ba dalan tanba buat ruma akontese ka lae? Ka buat ruma neʼebé ita haree iha ninia uma hatudu katak nia gosta atu kail ikan, desportu, múzika, komputadór, ka buat seluk tan? Dala barak ema hanoin kona-ba buat neʼebé sira foin lalais rona iha rádiu ka haree iha televizaun. Entaun, hodi uza pergunta ka liafuan badak kona-ba buat neʼebé ita haree, ida-neʼe bele loke dalan ba ita atu koʼalia ho sira.

Tempu neʼebé Jesus koʼalia ho feto Samaria ida iha bee-matan besik Sikar mak ezemplu diʼak liu hotu kona-ba oinsá atu hahú koʼalia ho ema hodi bele fó sasin ba sira.—João 4:5-26.

Importante liu atu prepara ita-nia liafuan primeiru atu koʼalia iha área neʼebé ita haklaken beibeik hodi ema sei hakarak rona ita.

Fó sai ita-nia tópiku. Iha reuniaun, baibain aprezentadór ka irmaun neʼebé foin hatoʼo diskursu mak fó sai tema ba ita-nia diskursu kuandu nia konvida ita ba plataforma. Maski nuneʼe, hodi temi fali ita-nia tópiku kuandu komesa koʼalia sei ajuda duni rona-naʼin. Neʼe la dehan katak ita presiza lee deʼit tema ba diskursu neʼe. Maibé, ita presiza hatudu sai ho klaru ita-nia tema nuʼudar ita hatoʼo ita-nia diskursu. Entaun, iha liafuan primeiru neʼebé ita uza atu koʼalia, hakaʼas an atu dada atensaun ba ita-nia tópiku.

Bainhira Jesus haruka ninia dixípulu sira atu bá haklaken, nia fó sai ho klaru mensajen neʼebé sira presiza hatoʼo hodi dehan: “Bá hodi haklaken katak Ukun lalehan nian besik ona.” (Mateus 10:7) Kona-ba ita-nia tempu, Jesus dehan: “Ema sei haklaken liafuan diʼak kona-ba Maromak nia Ukun.” (Mateus 24:14) Entaun, ita simu knaar atu “haklaken Maromak nia liafuan”, neʼe katak ita presiza uza Bíblia. (2 Timóteo 4:2) Maibé antes ita loke Bíblia ka koʼalia kona-ba Maromak nia Ukun, diʼak atu koʼalia uluk kona-ba situasaun oioin neʼebé ema hasoru daudaun. Porezemplu, ita bele koʼalia kona-ba krime, ka serbisu la iha, hahalok neʼebé la iha justisa, funu, oinsá atu ajuda joven sira, moras, ka mate. Maibé keta koʼalia naruk kona-ba problema sira-neʼe tanba ita haklaken hodi fó esperansa ba ema. Entaun, hakaʼas an atu dada rona-naʼin nia atensaun ba Maromak nia Liafuan no esperansa husi Maromak nia Ukun.

Hatudu tanbasá tópiku neʼe importante ba rona-naʼin. Se ita hatoʼo diskursu iha kongregasaun, klaru katak ita-nia rona-naʼin sei gosta rona kona-ba tópiku neʼebé ita hatoʼo. Maibé sira sei rona ho laran-manas kuandu sira aprende buat ruma neʼebé kona duni sira-nia moris, loos ka lae? Sira sei rona ho didiʼak kuandu haree katak informasaun neʼe kona duni sira-nia moris no tanba ita book sira-nia laran, loos ka lae? Entaun, atu bele kumpre ida-neʼe, ita presiza hanoin uluk kona-ba ita-nia rona-naʼin nia situasaun moris nian, sira-nia problema, no sira-nia hahalok nuʼudar ita prepara diskursu. Se ita halo ona ida-neʼe, ita bele temi situasaun sira-neʼe kuandu ita komesa diskursu.

Maski ita hatoʼo diskursu ka haklaken ba ema, dalan diʼak ida atu dada sira-nia atensaun mak koʼalia hodi envolve sira. Hatudu kona-ba oinsá mak sira-nia problema, sira-nia presiza, ka sira-nia pergunta liga ho informasaun neʼebé ita sei fahe ba sira. Se ita esplika ho klaru katak ita sei la koʼalia deʼit kona-ba buat neʼebé jerál maibé koʼalia mós kona-ba buat neʼebé kona duni sira-nia moris, sira sei rona ba ita ho didiʼak. Atu halo ida-neʼe, ita presiza prepara ho didiʼak.

Dalan neʼebé ita hatoʼo diskursu. Maski liafuan neʼebé ita fó sai atu hahú diskursu mak importante tebes, maibé dalan neʼebé ita temi liafuan sira-neʼe mós bele dada rona-naʼin nia atensaun. Tan neʼe, ita laʼós deʼit prepara buat neʼebé ita atu koʼalia maibé mós oinsá atu koʼalia ida-neʼe.

Hili liafuan ho didiʼak mak buat neʼebé importante atu dada ema nia atensaun. Tan neʼe, importante atu prepara didiʼak fraze rua ka tolu primeiru. Dala barak diʼak atu uza deʼit fraze neʼebé badak no simples. Karik ita presiza hakerek liafuan hotu iha fraze primeiru husi ita-nia diskursu, ka karik dekór deʼit liafuan sira-neʼe hodi bele book ema atu rona ba ita. Kuandu ita hatoʼo ita-nia liafuan primeiru la ho ansi, ida-neʼe bele ajuda ita atu sente kalma nuʼudar ita kontinua hatoʼo ita-nia diskursu.

Bainhira mak atu prepara ida-neʼe. Ema iha hanoin neʼebé la hanesan kona-ba bainhira mak atu prepara liafuan primeiru. Diskursu-naʼin balu neʼebé iha ona esperiénsia dehan katak ita presiza prepara uluk liafuan primeiru ba ita-nia diskursu. Ema seluk dehan katak ita tenke prepara uluk informasaun hotu ba ita-nia diskursu, no tuirmai mak ita prepara liafuan atu hahú.

Klaru katak ita presiza hatene ita-nia informasaun no pontu importante neʼebé ita hakarak uza, tanba ida-neʼe bele ajuda ita atu prepara liafuan primeiru neʼebé diʼak. Maibé, oinsá se ita prepara diskursu hodi uza nota badak neʼebé ita simu? Depois ita lee tiha nota badak neʼe, karik ita sei hatene buat ruma neʼebé ita bele uza atu hahú ita-nia diskursu, se nuneʼe diʼak atu hakerek ida-neʼe. Maibé atu iha liafuan primeiru neʼebé diʼak, ita tenke hanoin uluk kona-ba rona-naʼin no mós kona-ba informasaun iha nota badak neʼe.