Ita sempre presiza ukun-fuan husi Bíblia ka lae?

BAINHIRA Ita sei labarik, karik Ita-nia inan-aman halo regra barak ba Ita. No bainhira Ita sai boot ba daudaun, Ita komesa komprende katak Ita-nia inan-aman hakarak buat neʼebé diʼak ba Ita. Bainhira Ita boot ona, karik Ita nafatin halo tuir prinsípiu neʼebé sira hanorin ba Ita, maski Ita la iha tan obrigasaun atu halo tuir sira.

Ita-nia Aman iha lalehan Jeová fó ba ita ukun-fuan balu neʼebé klaru tebes liuhusi ninia Liafuan Bíblia. Porezemplu, Jeová bandu ita atu labele adora estátua, labele halo sala seksuál, labele halo adultériu no naʼok. (Éxodo 20:1-17; Apóstolu 15:28, 29) Nuʼudar ita “sai boot iha buat hotu”, ita komprende katak Jeová hakarak buat neʼebé diʼak liu ba ita no ninia ukun-fuan sira la todan ba ita.—Éfeso 4:15; Isaias 48:17, 18; 54:13.

Maibé la iha ukun-fuan ba situasaun hotu. Tanba Bíblia la fó sai ukun-fuan kona-ba situasaun balu, entaun ema hanoin katak sira iha liberdade atu halo buat neʼebé sira hakarak. Sira hanoin katak se Maromak sente buat ruma mak importante, nia sei fó sai ninia hakarak liuhusi ukun-fuan sira.

Ema sira neʼebé hanoin hanesan neʼe sempre halo desizaun neʼebé ikusmai sira arrepende. Sira labele komprende katak Bíblia la temi deʼit kona-ba ukun-fuan, maibé mós fó sai Maromak nia hanoin. Nuʼudar ita estuda Bíblia no hatene Jeová nia hanoin kona-ba buat ruma, ita-nia konxiénsia sei hetan treinu tuir Bíblia no neʼe ajuda ita atu halo desizaun tuir Jeová nia hakarak. Bainhira ita halo nuneʼe, ita sei halo ninia laran kontente no ita sei hetan benefísiu husi desizaun neʼebé ita halo ho matenek.​—Éfeso 5:1.

Ezemplu furak husi Bíblia

Bainhira ita lee istória husi Bíblia kona-ba Jeová nia atan sira iha tempu uluk, ita bele haree situasaun oioin bainhira sira tetu didiʼak Jeová nia hanoin antes atu halo desizaun maski la iha ukun-fuan. Hanoin toʼok José nia ezemplu. Bainhira Potifar nia feen tenta José, seidauk iha ukun-fuan husi Maromak neʼebé bandu hahalok sala seksuál ho ema seluk nia kaben. Maski nuneʼe, José komprende katak se nia halo sala seksuál, nia kontra ninia konxiénsia no mós halo sala “hasoru Maromak”. (Génesis 39:9) José rekoñese katak sala seksuál kontra malu ho Jeová nia hanoin no hakarak, hanesan uluk temi ona iha jardín Eden.​—Génesis 2:24.

Haree mós ezemplu seluk. Iha Apóstolu 16:3, ita aprende katak antes Paulo no Timóteo halo viajen hamutuk atu vizita kongregasaun sira, ulukliu Paulo fó sirkunsizaun ba Timóteo. Maibé iha versíkulu 4, ita lee katak depois neʼe, Paulo no Timóteo halo viajen husi sidade ida ba sidade seluk atu “fó sai ba maun-alin sira iha fatin sira-neʼe atu halo tuir ukun-fuan neʼebé apóstolu no katuas sira deside ona iha Jeruzalein”. Desizaun ida husi desizaun sira-neʼe mak mane Kristaun sira la presiza tan hetan sirkunsizaun. (Apóstolu 15:5, 6, 28, 29) Tanbasá Paulo hanoin katak Timóteo presiza hetan sirkunsizaun? “Tanba ema Judeu sira iha fatin sira neʼebá, tanba ema hotu hatene katak [Timóteo nia] aman mak ema Gregu.” Paulo lakohi halo ema seluk sidi. Nia hakarak ema Kristaun sira atu kontinua “hatudu ezemplu diʼak ba ema hotu nia konxiénsia iha Maromak nia oin”.​—2 Korinto 4:2; 1 Korinto 9:19-23.

Paulo no Timóteo iha toman atu hanoin iha dalan hanesan neʼe. Lee toʼok eskritura sira hanesan Roma 14:15, 20, 21 no 1 Korinto 8:9-13; 10:23-33, no haree oinsá Paulo hanoin tebes ema seluk nia relasaun diʼak ho Maromak, liuliu sira neʼebé karik bele sidi tanba ema halo buat ruma neʼebé loloos la sala. Paulo hakerek kona-ba Timóteo: “Haʼu la hetan ema seluk neʼebé iha hahalok hanesan nia, no nia sei tau matan ba imi ho laran. Ema sira seluk buka diʼak deʼit ba sira-nia an rasik, laʼós buka Jesus Kristu nia hakarak. Maibé imi hatene oinsá nia fó ona prova kona-ba ninia an, katak hanesan oan ida hamutuk ho ninia aman, nia serbí hamutuk ho haʼu atu habelar liafuan diʼak.” (Filipe 2:20-22) Apóstolu Paulo no Timóteo mak ezemplu neʼebé kapás tebes ba ita ohin loron. Duké halo tuir deʼit sira-nia hakarak bainhira la iha ukun-fuan espesífiku ida husi Maromak, sira banati-tuir Jeová no Jesus nia domin hodi tetu didiʼak oinsá sira-nia desizaun bele afeta ema seluk nia relasaun diʼak ho Maromak Jeová.

Haree toʼok Jesus Kristu nia ezemplu. Iha ninia diskursu iha foho, nia esplika ho klaru katak bainhira ema ida komprende didiʼak signifikadu husi Maromak nia ukun-fuan, nia sei halo tuir ukun-fuan sira no mós hatene atu halo saida iha situasaun ruma maski Bíblia temi ukun-fuan espesífiku neʼebé fó lisensa ka bandu hahalok ruma. (Mateus 5:21, 22, 27, 28) Jesus, Paulo, Timóteo no mós José la hanoin katak tanba Maromak la fó ukun-fuan ruma kona-ba neʼe, ema ida livre atu halo buat naran deʼit tuir ninia hakarak. Hodi iha hanoin neʼebé hanesan ho Maromak nia hanoin, mane sira-neʼe halo tuir buat neʼebé Jesus bolu nuʼudar mandamentu rua neʼebé boot liu, neʼe mak hadomi Maromak no mós hadomi ema seluk.​—Mateus 22:36-40.

Oinsá ho ema Kristaun ohin loron?

Klaru katak ita labele haree Bíblia nuʼudar dokumentu lei nian, no espera katak Bíblia fó sai ho klaru buat neʼebé ema ida tenke halo iha situasaun ida-idak. Jeová sente kontente bainhira ita halo buat neʼebé haleno ninia hanoin, maski la iha ukun-fuan espesífiku kona-ba neʼe. Entaun neʼe katak ita la presiza ukun-fuan espesífiku husi Bíblia kona-ba situasaun ida-idak, ita bele ‘buka-hatene saida mak Jeová hakarak ita atu halo’. (Éfeso 5:17; Roma 12:2) Tanbasá neʼe halo Jeová kontente? Tanba neʼe hatudu katak ita hanoin liu kona-ba oinsá atu halo Jeová kontente duké ita-nia hakarak ka direitu. Neʼe mós hatudu katak ita hafolin ninia hahalok domin toʼo ita hakarak atu banati-tuir ninia hahalok neʼe, no domin mak motiva ita. (Provérbios 23:15; 27:11) No mós bainhira halo tuir Bíblia nia prinsípiu sira no hatudu hahalok diʼak, neʼe mós afeta ita-nia relasaun diʼak ho Maromak no mós ita-nia saúde.

Mai ita haree oinsá prinsípiu neʼe mós bele aplika ba ita-nia moris.

Atividade halimar neʼebé ita hili

Haree toʼok ezemplu kona-ba joven mane ida neʼebé hakarak atu sosa kantadór ida nia kasete. Buat neʼebé nia rona husi kasete neʼe mak kapás, maibé nia hanoin barak tanba kasete neʼe nia kulit iha esplikasaun katak liafuan balu iha múzika neʼe mak foʼer no la morál. No nia mós hatene katak kantadór neʼe nia múzika balu mak nakonu ho liafuan hirus no odi. Nuʼudar ema neʼebé hadomi Jeová, nia interese no hanoin didiʼak Jeová nia hanoin kona-ba múzika neʼe. Oinsá nia bele buka-hatene Maromak nia hakarak kona-ba neʼe?

Iha apóstolu Paulo nia karta ba kongregasaun iha Galásia, nia hakerek kona-ba hahalok sira neʼebé husi isin no hahalok sira neʼebé mai husi Maromak nia espíritu. Karik ita hatene hahalok saida deʼit mak mai husi espíritu santu, neʼe mak domin, ksolok, dame, pasiénsia, laran-diʼak, hahalok diʼak, fiar, laran-maus no kontrola an. Maibé hahalok sira neʼebé husi isin mak inklui saida deʼit? Paulo hakerek: “Ema bele haree ho momoos hahalok sira neʼebé husi isin, neʼe mak sala seksuál, hahalok la moos, halo hahalok aat toʼo la sente moe, adora estátua, halo espiritizmu, odi malu, istori malu, laran-moras malu, hirus toʼo la kontrola an, buka atu manán deʼit, haketak malu, forma grupu relijiaun oioin, laran-moras ba buat neʼebé ema seluk nian, lanu-teen, festa arbiru, no buat sira seluk neʼebé hanesan neʼe. Haʼu fó avizu nanis ba imi kona-ba buat sira-neʼe, hanesan haʼu fó avizu ona ba imi, katak sira neʼebé halo beibeik buat sira-neʼe sei la simu Maromak nia Ukun nuʼudar liman-rohan.”​—Galásia 5:19-23.

Haree toʼok liafuan ikus husi lista neʼe, “buat sira seluk neʼebé hanesan neʼe”. Paulo la hakerek lista kompletu kona-ba buat oioin neʼebé inklui hahalok sira neʼebé husi isin. No neʼe la dehan katak ema bele hanoin: ‘Tuir Bíblia, haʼu bele halo buat naran deʼit neʼebé la temi iha Paulo nia lista kona-ba hahalok sira neʼebé husi isin.’ Maibé lee-naʼin sira presiza uza sira-nia kbiit atu hanoin atu buka-hatene hahalok sira seluk neʼebé la temi iha lista, maibé inklui iha “buat sira seluk neʼebé hanesan neʼe”. Ema sira neʼebé la moe atu halo hahalok sira neʼebé la temi iha lista maibé inklui iha “buat sira seluk neʼebé hanesan neʼe”, ema neʼe sei la simu Maromak nia Ukun nuʼudar liman-rohan.

Tan neʼe mak ita presiza buka-hatene, ka hanoin kona-ba saida deʼit mak la halo Jeová kontente. Neʼe fasil ka lae? Porezemplu, doutór fó sujestaun ba Ita atu han ai-fuan no modo barak, maibé nia bandu Ita labele han dose, sorvete no buat sira seluk neʼebé hanesan neʼe. Sei susar ba Ita atu komprende puding inklui iha lista ida-neʼebé ka lae? Agora hanoin fali kona-ba hahalok sira neʼebé mai husi espíritu santu no hahalok sira neʼebé husi isin. Husi lista rua neʼe, kantadór nia kasete neʼebé temi ona iha leten tama ba lista ida-neʼebé? Klaru katak kantadór nia kasete neʼe la hatudu sai domin, hahalok diʼak, kontrola an ka hahalok seluk neʼebé mai husi espíritu santu. Ita la presiza iha ukun-fuan neʼebé espesífiku atu bele komprende katak múzika hanesan neʼe la tuir Maromak nia hanoin. Ita mós bele aplika prinsípiu neʼe bainhira hili livru, programa televizaun, game, website no buat seluk tan.

Dalan hadiʼa an no hatais neʼebé diʼak

Bíblia mós temi prinsípiu balu kona-ba dalan neʼebé ita hadiʼa an no hatais. Neʼe bele ajuda ema Kristaun sira atu hatais no hadiʼa an iha dalan neʼebé diʼak. Ema neʼebé hadomi Maromak mós haree ida-neʼe nuʼudar oportunidade atu halo sira-nia Aman iha lalehan kontente, laʼós atu halo tuir deʼit buat neʼebé sira gosta. Hanesan ita aprende ona, maski Jeová la fó mandamentu espesífiku kona-ba situasaun ida, neʼe la dehan katak nia la interese ba buat neʼebé ninia povu halo. Dalan hatais iha fatin ida-idak la hanesan, no iha fatin neʼebé hanesan mós dalan neʼebé ema hatais troka ba beibeik. Maski nuneʼe, Maromak fó prinsípiu báziku sira atu dirije ninia povu iha tempu no fatin naran deʼit.

Porezemplu, 1 Timóteo 2:9, 10 hatete: “Nuneʼe mós haʼu hakarak katak feto sira hafurak sira-nia an ho roupa neʼebé diʼak, ho respeitu no ho hanoin neʼebé loos, laʼós hodi sasin fuuk ho modelu espesiál ka tau osan-mean ka pérola ka roupa neʼebé karun tebes, maibé sira tenke hafurak an ho hahalok diʼak, tuir dalan neʼebé loos ba feto sira neʼebé dehan katak sira adora Maromak.” Ema iha área ida-idak iha hanoin la hanesan kona-ba dalan neʼebé ema neʼebé “adora Maromak” presiza hadiʼa an no hatais. Tan neʼe, feto no mane Kristaun sira presiza tetu didiʼak ema nia hanoin iha sira-nia área. Importante tebes ba ema Kristaun ida atu tetu didiʼak oinsá dalan neʼebé nia hadiʼa an no hatais bele afeta ema seluk nia hanoin kona-ba Bíblia nia mensajen neʼebé nia haklaken. (2 Korinto 6:3) Ema Kristaun ida neʼebé hatudu ezemplu diʼak sei la preokupa demais atu hadiʼa an tuir deʼit ninia hakarak, maibé nia sei hanoin didiʼak atu nuneʼe la dada ema nia atensaun no la halo ema seluk sidi.—Mateus 18:6; Filipe 1:10.

Kuandu ema Kristaun ida hatene katak dalan neʼebé nia hadiʼa an ka roupa neʼebé nia hatais dada atensaun no halo ema seluk sidi, nia bele banati-tuir apóstolu Paulo hodi tau uluk ema seluk nia diʼak duké ninia hakarak rasik. Paulo hatete: “Halo tuir haʼu-nia ezemplu bá, hanesan haʼu mós halo tuir Kristu nia ezemplu.” (1 Korinto 11:1) No Paulo hakerek kona-ba Jesus, hodi hatete: “Kristu rasik mós la buka atu fó ksolok ba ninia an.” Matadalan neʼebé Paulo hakarak fó sai ba ema Kristaun hotu mak klaru: “Maibé ita neʼebé metin iha fiar tenke ajuda sira neʼebé kbiit-laek atu tahan buat neʼebé todan liu ba sira atu lori, no la buka atu fó ksolok ba ita-nia an rasik. Mai ita ida-idak buka atu fó ksolok ba ita-nia maluk tanba ninia diʼak, atu hametin nia.”—Roma 15:1​-3.

Treinu ita-nia kbiit atu hanoin

Se ita treinu ita-nia kbiit atu hanoin, ita bele hatene dalan atu halo Jeová kontente maski la iha ukun-fuan espesífiku kona-ba situasaun ruma. Oinsá atu halo nuneʼe? Hodi lee Bíblia loroloron, estuda Bíblia beibeik no medita kona-ba neʼe, ita-nia kbiit atu hanoin sei sai diʼak liután. No neʼe presiza tempu. Baibain bainhira labarik sai boot, ita labele nota kedas mudansa iha sira-nia isin-lolon, maibé neʼe akontese neineik-neineik. Nuneʼe mós bainhira ema ida sai boot iha dalan espirituál, mudansa akontese neineik-neineik no labele nota kedas. Tan neʼe ita presiza pasiénsia no ita labele sai laran-kraik lalais kuandu ita labele nota kedas mudansa. Maski nuneʼe, ita-nia kbiit atu hanoin la sai diʼak liután automátiku nuʼudar tempu liu daudaun. Ita presiza halo buat ruma durante tempu neʼe, hanesan estuda Bíblia beibeik no ita mós tenke hakaʼas an atu aplika Maromak nia Liafuan iha ita-nia moris.​—Ebreu 5:14.

Maromak nia ukun-fuan sira bele hatudu sai ita-nia hakarak atu halo tuir nia. No Bíblia nia prinsípiu sira hatudu sai ita-nia kondisaun espirituál no ita-nia hakarak atu halo Maromak kontente. Nuʼudar ita laʼo ba oin iha dalan espirituál, ita sei hakaʼas an atu banati-tuir Jeová no ninia Oan-Mane. Ita sei hakaʼas an atu ita-nia desizaun hotu bazeia ba Maromak nia hanoin kona-ba buat oioin neʼebé fó sai iha Bíblia. Bainhira ita halo ita-nia Aman iha lalehan kontente ho buat hotu neʼebé ita halo, ita-nia kontente mós sei aumenta liután.

[Dezeñu]

Ema nia dalan hatais husi fatin ida-idak la hanesan, maski nuneʼe Bíblia nia prinsípiu sira presiza dirije ita-nia desizaun kona-ba hatais