Watchtower BIBLIOTEKA ONLINE
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Tetun Dili
Á
  • Á
  • á
  • É
  • é
  • Í
  • í
  • Ó
  • ó
  • Ú
  • ú
  • Ã
  • ã
  • Ç
  • ç
  • Ñ
  • ñ
  • ʼ
  • BÍBLIA
  • LIVRU SIRA
  • REUNIAUN SIRA
  • w15 15/10 p. 30-32
  • “Ema neʼebé la iha esperiénsia tau fiar ba liafuan hotu”

La iha video neʼebé bele loke.

Deskulpa, la bele loke vídeo.

  • “Ema neʼebé la iha esperiénsia tau fiar ba liafuan hotu”
  • Livru Haklaken fó sai Maromak Jeová nia Ukun—2015
  • Subtítulu
  • Informasaun seluk neʼebé hanesan
  • SEMPRE HARUKA TUTAN E-MAIL
  • RESPEITU EMA-NIA DIREITU
  • Internét—Oinsá bele uza ho matenek?
    Livru Haklaken fó sai Maromak Jeová nia Ukun—2011
  • Ita iha faktu neʼebé kompletu ka lae?
    Livru Haklaken fó sai Maromak Jeová nia Ukun—2018
  • Kuidadu atu la habelar informasaun neʼebé la loos
    Moris Kristaun no Haklaken—Programa no nota 2020
  • Proteje Ita-nia an husi informasaun falsu
    Tópiku seluk tan
Livru Haklaken fó sai Maromak Jeová nia Ukun—2015
w15 15/10 p. 30-32
Mane ida hanoin no hateke hela ba ninia komputadór

“Ema neʼebé la iha esperiénsia tau fiar ba liafuan hotu”

“Se ema ida mak nunka lee jornál ida, nia neʼe ema beik, maibé se ema ida mak lee no tau fiar ba jornál nia liafuan hotu tan deʼit liafuan sira-neʼe mai husi jornál, ema neʼe beik liután.” —August von Schlözer, istória-naʼin no publisitáriu husi rai-Alemaña (1735-1809).

SE EMA la bele fiar buat hotu neʼebé hakerek iha jornál tinan 200 liubá, ita mós bele hatete katak ita la bele fiar ba buat hotu neʼebé tau iha internét ohin loron. Tanba iha teknolojia mak ohin loron ita bele hetan informasaun oioin, informasaun balu loos, balu sala, balu diʼak, no balu aat. Tan neʼe mak ita tenke hili didiʼak informasaun saida mak ita atu lee. Tanba laʼós tan deʼit informasaun ruma ema tau ona iha internét ka tanba ita-nia kolega mak haruka ba ita liuhusi e-mail, entaun informasaun neʼe loos ona. Tanba Bíblia fó avizu ba ita katak: “Ema neʼebé la iha esperiénsia tau fiar ba liafuan hotu, maibé ema neʼebé matenek hanoin uluk kona-ba nia hakat sira.”—Provérbios (Amsal) 14:15.

Oinsá mak ita bele iha matenek atu hatene ida neʼebé mak informasaun neʼebé la loos ka istória inventa deʼit neʼebé mosu iha komputadór? Uluk liu, husu ba ita-nia an: ‘Informasaun neʼe mai husi sítiu neʼebé legál ka husi grupu neʼebé ema mak hatama sira-nia hanoin deʼit? Ema seluk fó ona komentáriu iha sítiu anti-hoax katak informasaun sira-neʼe inventa ka lae?’a (Haree nota iha kraik.) Tuirmai, tetu didiʼak ho laran. (Provérbios [Amsal] 7:7) Se informasaun neʼe mak rona hanesan diʼak tebetebes, keta fiar. No se informasaun neʼe mak koʼalia hatún ema seluk ka atu buka manán buat ruma, hanoin uluk lai, diʼak ka lae atu haruka fali ba ema seluk.

SEMPRE HARUKA TUTAN E-MAIL

Ema balu tanba hakarak buka naran, sira sempre hakarak sira mak atu fó-hatene uluk informasaun foun ida ba ema seluk ka haruka informasaun neʼe ba ema hotu maski nia seidauk buka-hatene loloos informasaun neʼe loos ka laloos ka neʼe bele lori konsekuénsia saida. (2 Samuel 13:28-33) Maibé se ita mak ema neʼebé matenek, ita sempre hakarak atu hanoin uluk kona-ba konsekuénsia, karik informasaun neʼe bele hafoʼer ema ida ka organizasaun ida nia naran.

Atu bele hatene informasaun ida diʼak ka ladiʼak, presiza duni tempu barak. Tan neʼe mak ema neʼebé haruka tutan informasaun ba ema seluk, sira husik ema sira neʼebé simu informasaun mak atu deside diʼak ka ladiʼak. Maibé ema sira-neʼe nia tempu mós folin boot ba sira rasik. (Éfeso 5:15, 16) Tan neʼe se ita iha duvida kona-ba informasaun neʼe, duké haruka deʼit, diʼak liu tetu didiʼak uluk ka apaga tiha deʼit.

Husu ba ita-nia an: ‘Haʼu sempre gosta atu haruka tutan e-mail ka lae? Uluk, haʼu esperiénsia ona ka lae haruka e-mail ba ema no ikusmai haʼu tenke husu deskulpa ba sira tanba informasaun neʼe laloos? Iha ona ka lae ema ruma husu haʼu atu labele haruka tutan tan e-mail ba nia?’ Ita presiza hanoin-hetan katak ema mós iha internét. Tan neʼe ita la presiza haruka e-mail mós sira bele haree rasik informasaun neʼe husi internét, se sira hakarak. Ema balu la gosta ita haruka informasaun barak ba sira, hanesan istória komik, vídeo, ka foto sira. No mós ladiʼak atu haruka ba malu diskursu ka informasaun neʼebé ita grava husi Jeová nia organizasaun.b (Haree nota iha kraik.) Ladiʼak mós atu haruka informasaun ita halo husi riset, informasaun husi eskritura sira, ka resposta ba pergunta sira neʼebé ita uza ba reuniaun, tanba neʼe bele halo ema seluk iha toman atu sai baruk hodi halo sira rasik nia preparasaun ba reuniaun sira.

Mane ida tuur hela iha komputadór oin no hanoin ninia kolega sira sei halo saida se nia haruka tutan e-mail neʼe ba sira

Tenke ka lae . . . atu haruka e-mail neʼebé haʼu seidauk hatene loos ka laloos?

Ita tenke halo saida se ita mak haree informasaun iha internét ema koʼalia aat kona-ba Jeová nia organizasaun? Ita tenke taka kedas. Balu hanoin katak diʼak liu haruka fali informasaun sira-neʼe ba ema seluk hodi rona toʼok sira-nia opiniaun, maibé, se halo hanesan neʼe, ita habelar tan deʼit informasaun ladiʼak sira-neʼe. Se ita mak haree tiha buat ruma iha internét no ita sente ladiʼak iha laran, husu Jeová ajuda ita no koʼalia ba irmaun maduru sira. (Tiago 1:5, 6; Judas 22, 23) Uluk, ema akuza Jesus kona-ba buat laloos barak, tan neʼe mak Jesus fó avizu ba ninia dixípulu sira katak sira-nia inimigu sei fó terus ba sira no “koʼalia lia-bosok oioin neʼebé aat hasoru” sira. (Mateus 5:11; 11:19; João 10:19-21) Ita presiza duni atu uza “kbiit neon nian” no “matenek” atu bele hatene “ema neʼebé koʼalia buat neʼebé laloos” no sira neʼebé “iha moris tomak halo buat neʼebé ladiʼak”.—Provérbios (Amsal) 2:10-16.

RESPEITU EMA-NIA DIREITU

Ita mós tenke kuidadu ho notísias ka esperiénsia neʼebé ita rona fali husi ema seluk. Maski buat neʼebé ita rona mak buat neʼebé akontese duni, maibé neʼe la dehan katak ita bele fó-hatene fali ba ema seluk. Dala ruma halo hanesan neʼe la hatudu domin. (Mateus 7:12) Porezemplu, bainhira ema ida gosip, maski neʼe informasaun neʼebé loos, maibé neʼe laʼós hahalok neʼebé domin no bele halo ema laran-tun. (2 Tesalónika 3:11; 1 Timóteo 5:13) Informasaun balu mak segredu, karik ema hanoin diʼak tiha ona oinsá atu fó-hatene ema seluk. Tan neʼe ita lakohi viola ema nia direitu hodi bonkar uluk segredu neʼe. No mós, se ita mak fó sai uluk ema nia segredu, neʼe bele estraga ema.

Ohin loron informasaun hanesan diʼak ka ladiʼak, sala ka loos, perigu ka la perigu, bele habelar lalais deʼit. Ita presiza kuidadu tanba bainhira ita haruka informasaun ba ema ida, ema neʼe bele haruka fali informasaun neʼe ba ema hotu iha mundu tomak. Tan neʼe mak ita tenke kontrola ita-nia an atu la haruka informasaun lalais ba ema seluk, diʼak atu lee didiʼak uluk. Maski domin “fiar buat hotu”, maibé neʼe la dehan katak ita la presiza deskonfia informasaun balu. Bainhira ita haree notísias ida neʼebé ema koʼalia aat kona-ba Jeová nia organizasaun ka kona-ba ita-nia irmaun-irmán sira, tanba domin, ita lakohi fiar ba notísias sira-neʼe, tanba informasaun sira-neʼe mai husi ema neʼebé atan ba Diabu Satanás, “bosok-teen no lia-bosok nia aman”. (João 8:44; 1 Korinto 13:7) Kbiit atu hanoin no kbiit atu hatene didiʼak bele ajuda ita hodi iha matenek atu tetu didiʼak oinsá mak ita bele uza informasaun neʼebé ita simu loroloron. Tanba Bíblia hatete, “ema neʼebé la iha esperiénsia sei hatudu hahalok beik, maibé koñesimentu mak hanesan koroa iha ema matenek nia ulun”.—Provérbios (Amsal) 14:18.

a Maski informasaun balu, sítiu anti-hoax fó sai ona katak neʼe inventa deʼit, maibé dala ruma ema bele uza istória neʼe atu inventa fali hodi istória neʼe rona hanesan tebes duni.

b Haree “Pergunta husi haklaken-naʼin” iha Ita-nia Serbisu Kristaun, fulan Abríl 2010.

PERGUNTA ATU HUSU BA ITA-NIA AN ANTES ATU HARUKA INFORMASAUN IDA:

Ema ida kaer hela telemovel
  • Informasaun neʼe mai husi sítiu ka ema neʼebé haʼu bele fiar ka lae?

  • Neʼe segredu ka lae?

  • Informasaun neʼe sei estraga ema seluk nia naran diʼak ka lae?

  • Iha ona ema ruma husu haʼu labele haruka tutan e-mail ba nia ka lae?

    Livru sira iha lian Tetun Dili (1993-2025)
    Log Out
    Log In
    • Tetun Dili
    • Fahe
    • Organiza tuir Ita-nia hakarak
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondisaun atu Uza
    • Informasaun Privadu
    • Setting kona-ba privasidade
    • JW.ORG
    • Log In
    Fahe