Hanorin ho ai-knanoik no ezemplu

DALAN diʼak atu hanorin mak hodi uza ai-knanoik no ezemplu sira. Ida-neʼe sei dada ema nia atensaun, book ema atu hanoin, book sira-nia sentimentu, no kona ema nia laran. Dala ruma, ita bele uza ai-knanoik atu hadiʼa ema nia hanoin sala. Entaun, ita uza ai-knanoik no ezemplu sira kuandu hanorin ka lae?

Baibain, ai-knanoik presiza liafuan uitoan deʼit, maibé ida-neʼe book ema atu hanoin ka halo dezeñu iha sira-nia neon. Se ita hili didiʼak ita-nia liafuan, ema sei komprende lalais. Maibé ita mós bele esplika arti husi ai-knanoik neʼe hodi halo klaru liután. Ita bele aprende husi ezemplu barak neʼebé ita hetan iha Bíblia laran.

Halo komparasaun. Se ita seidauk toman atu hanorin ho ai-knanoik, ita bele aprende uluk atu halo komparasaun. Baibain, komparasaun sira iha liafuan “hanesan”. Iha Bíblia, ita hetan komparasaun barak neʼebé mai husi kriasaun hanesan ai-horis, animál no fitun sira, no mós husi ema nia moris. Iha Salmo (Mazmur) 1:3 dehan katak ema neʼebé lee beibeik Maromak nia Liafuan mak “hanesan ai-hun ida neʼebé kuda besik bee dalan”. Ai-hun neʼe sempre fó fuan no la sai namlaek. Ema aat sira mak “hanesan leaun ida” neʼebé hein hela atu ataka animál. (Salmo [Mazmur] 10:9) Jeová promete ba Abraão katak ninia bei-oan sei sai barak “hanesan fitun iha lalehan no hanesan rai-henek iha tasi-ibun”. (Gênesis [Kejadian] 22:17) Maromak Jeová halo nasaun Izraél iha relasaun besik ho nia. Maromak dehan katak nia halo Izraél no Judá kesi metin ba nia “hanesan sintu neʼebé kesi iha mane ida nia knotak”.—Jeremias (Yeremia) 13:11.

Língua orijinál Bíblia nian mós uza dalan seluk atu halo komparasaun. Komparasaun neʼe iha kbiit tanba uza buat oioin hanesan animál, sasán, no ai-horis atu reprezenta buat ruma ka ema ruma. Porezemplu, Jesus hatete ba nia dixípulu sira: “Imi mak mundu nia naroman.” (Mateus 5:14) Jesus mós koʼalia kona-ba ninia an hodi dehan: “Haʼu mak odamatan.” (João 10:9) David kanta ba Jeová, hodi dehan: “Ita mak haʼu-nia fatuk boot no haʼu-nia abrigu.” (Salmo [Mazmur] 31:3) Baibain, se ita hili komparasaun ho didiʼak, ita la presiza esplika tan nia arti. Komparasaun neʼebé badak deʼit bele hatoʼo mensajen neʼebé makaʼas. Komparasaun hanesan neʼe halo fasil liu ba rona-naʼin atu hanoin-hetan duké koʼalia deʼit.

Jesus uza komparasaun seluk tan atu dada ema nia atensaun. Porezemplu, loron ida nia husu: “Tansá ó haree duʼut-lahan iha ó-nia maluk nia matan, maibé ó la haree ai-kabelak iha ó-nia matan rasik?” (Mateus 7:3) Ita presiza kuidadu uitoan atu halo ida-neʼe tanba ema bele komprende sala. Antes ita atu koko ida-neʼe, koko uluklai komparasaun neʼebé temi iha leten.

Uza ezemplu sira. Duké uza ai-knanoik, ita mós bele uza ezemplu sira. Ezemplu sira-neʼe bele mós istória neʼebé inventa deʼit ka esperiénsia neʼebé loos. Ita presiza kuidadu kuandu uza ezemplu sira, selae ita koʼalia deʼit buat neʼebé la iha folin. Uza ezemplu atu apoia pontu sira neʼebé importante liu, no konta iha dalan neʼebé halo ema hanoin-hetan pontu neʼe, laʼós deʼit istória neʼe.

Maski ezemplu sira-neʼe bele inventa deʼit, maibé ita tenke konta kona-ba situasaun ka hahalok neʼebé bele mosu duni iha ema nia moris. Bainhira Jesus hanorin kona-ba oinsá ita tenke simu ema neʼebé arrepende an ona, Jesus konta ai-knanoik kona-ba mane neʼebé haksolok tanba hetan fali bibi ida neʼebé lakon. (Lucas 15:1-7) No bainhira mane ida la komprende kona-ba Ukun-Fuan neʼebé haruka atu hadomi ninia maluk, Jesus konta istória kona-ba ema Samaria ida. Ema Samaria neʼe fó ajuda ba mane ida neʼebé kanek, maski amlulik no ema Levi lakohi ajuda. (Lucas 10:30-37) Se ita iha toman atu haree didiʼak ema nia hahalok, ita bele sai matenek atu hanorin hodi uza ezemplu.

Profeta Natan konta istória neʼebé nia inventa deʼit hodi fó konsellu ba Liurai David. Istória neʼe diʼak tanba se Natan fó sai kedas David nia sala, karik David sei koko atu defende ninia an. Istória neʼe kona-ba ema riku ida neʼebé iha bibi barak, no ema kiak neʼebé iha bibi-oan ida deʼit neʼebé nia hakiak ho domin. David uluk mós bibi-atan ida, tan neʼe nia bele komprende mane neʼe nia sentimentu. Bainhira Natan konta kona-ba ema riku neʼebé hadau ema kiak nia bibi, David hirus ema riku neʼe. Depois, Natan koʼalia nakloke ba David: “Ita rasik mak mane neʼe!” Ida-neʼe kona duni David nia laran, no nia arrepende an. (2 Samuel 12:1-14) Hodi hakaʼas an, ita mós bele hanorin iha dalan neʼebé halo ema simu.

Ita bele hanorin iha dalan neʼebé diʼak hodi uza ezemplu sira husi Bíblia. Jesus halo hanesan neʼe bainhira nia dehan: “Hanoin-hetan Lot nia feen.” (Lucas 17:32) Bainhira Jesus esplika kona-ba sinál sira neʼebé hatudu katak nia toʼo ona mai, nia koʼalia kona-ba “Noé nia loron”. (Mateus 24:37-39) Iha Ebreu kapítulu 11, apóstolu Paulo temi mane no feto naʼin-16 neʼebé hatudu ezemplu diʼak nuʼudar fiar-naʼin. Se ita hatene didiʼak istória sira husi Bíblia, ita mós bele hanorin ho didiʼak hodi konta fali ezemplu sira-neʼe.—Roma 15:4; 1 Korinto 10:11.

Dala ruma, diʼak atu uza esperiénsia loos husi tempu modernu. Maibé, ita presiza kuidadu hodi uza deʼit esperiénsia neʼebé ita hatene duni mak loos. Kuidadu mós atu la uza esperiénsia neʼebé halo ema moe ka hirus. Hanoin-hetan katak esperiénsia neʼebé ita hatoʼo tenke iha objetivu. Lalika koʼalia kona-ba buat barak se neʼe la apoia ita-nia objetivu.

Ema sei komprende ka lae? Ai-knanoik ka ezemplu sira neʼebé ita uza tenke tuir ita-nia objetivu neʼebé ita hili. Maibé ita sei la kumpre ida-neʼe se ita la esplika oinsá neʼe liga ho ita-nia tópiku.

Bainhira Jesus bolu ninia dixípulu sira nuʼudar “mundu nia naroman”, nia koʼalia tan kona-ba oinsá ema uza ahi-oan neʼe no oinsá ida-neʼe liga ho sira-nia knaar. (Mateus 5:15, 16) Bainhira Jesus konta ai-knanoik kona-ba bibi neʼebé lakon, nia mós esplika katak anju sira iha lalehan haksolok kuandu ema sala-naʼin ida hakribi nia sala. (Lucas 15:7) No kuandu Jesus konta hotu tiha ninia istória kona-ba ema Samaria, Jesus husu pergunta ida, no tuirmai nia mós fó konsellu. (Lucas 10:36, 37) Iha parte seluk, bainhira Jesus konta ai-knanoik kona-ba ema neʼebé kari fini no ai-knanoik ida kona-ba duʼut aat iha trigu nia leet, nia la esplika ba ema hotu, maibé ba sira neʼebé husu ho haraik-an. (Mateus 13:1-30, 36-43) Loron tolu antes Jesus mate, nia konta ai-knanoik kona-ba toʼos-atan sira neʼebé oho toʼos-naʼin nia oan. Nia la presiza esplika kona-ba ai-knanoik neʼe tanba “ulun-naʼin amlulik sira no farizeu sira . . . hatene katak nia koʼalia kona-ba sira”. (Mateus 21:33-45) Entaun, se ita presiza atu esplika oinsá ai-knanoik ka ezemplu liga ho buat neʼebé ita koʼalia daudaun, neʼe depende ba ai-knanoik ka ezemplu saida mak ita uza, no depende mós ba ita-nia rona-naʼin no ita-nia objetivu.

Maski ita presiza tempu atu sai toman hodi uza ai-knanoik no ezemplu sira ho didiʼak, maibé ita-nia hakaʼas-an sei la sai saugati deʼit. Se ita uza matenek hodi hili ai-knanoik neʼebé diʼak, neʼe sei kona rona-naʼin nia neon no laran. Mensajen neʼebé ita hatoʼo sei iha kbiit boot liu duké hatoʼo deʼit informasaun.