Watchtower BIBLIOTEKA ONLINE
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Tetun Dili
Á
  • Á
  • á
  • É
  • é
  • Í
  • í
  • Ó
  • ó
  • Ú
  • ú
  • Ã
  • ã
  • Ç
  • ç
  • Ñ
  • ñ
  • ʼ
  • BÍBLIA
  • LIVRU SIRA
  • REUNIAUN SIRA
  • mwbr18 Juñu p. 1-7
  • Informasaun atu uza hamutuk livru Moris Kristaun no Haklaken

La iha video neʼebé bele loke.

Deskulpa, la bele loke vídeo.

  • Informasaun atu uza hamutuk livru Moris Kristaun no Haklaken
  • Informasaun atu uza hamutuk livru Moris Kristaun no Haklaken—2018
  • Subtítulu
  • 4-10 JUÑU
  • 11-17 JUÑU
  • 18-24 JUÑU
  • 25 JUÑU–1 JULLU
Informasaun atu uza hamutuk livru Moris Kristaun no Haklaken—2018
mwbr18 Juñu p. 1-7

Informasaun atu uza hamutuk livru Moris Kristaun no Haklaken

4-10 JUÑU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | MARCOS 15-16

“Jesus kumpre profesia”

(Marcos 15:3-5)

(Marcos 15:24)

(Marcos 15:29, 30)

nwtsty nota estudu ba Mc 15:24, 29

fahe ninia hatais: João 19:23, 24 temi informasaun ida neʼebé mak livru Mateus, Marcos, no Lucas la temi. Soldadu Roma dada sorte kona-ba roupa parte laran no parte liʼur. Soldadu sira fahe roupa parte liʼur “ba haat, ida ba soldadu ida”, sira lakohi lees roupa parte laran, tan neʼe sira dada sorte ba ida-neʼe. Neʼe kumpre profesia kona-ba Mesias neʼebé hakerek iha Salmo 22:18. Ema neʼebé fó kastigu-mate iha toman atu foti vítima nia roupa no sasán hotu antes fó kastigu-mate hodi hamoe ema neʼe.

doko sira-nia ulun: Baibain ema mós koʼalia liafuan ruma bainhira doko ulun. Hahalok neʼe katak hatún hela ema seluk, odi, goza ka hamoe. Ema neʼebé laʼo liu fatin neʼe, karik la ho neon kumpre profesia iha Salmo 22:7.

(Marcos 15:43)

(Marcos 15:46)

nwtsty nota estudu ba Mc 15:43

José: Sira neʼebé hakerek livru Evanjellu temi buat neʼebé la hanesan kona-ba José. Mateus, kobradór impostu nian bolu José nuʼudar “mane riku ida”. Marcos neʼebé hakerek ninia livru liuliu ba ema Roma hatete katak José mak “membru Sinédriu nian ida neʼebé naran-boot” no hein ba Maromak nia Ukun. Lucas, doutór neʼebé hanoin ema hatete katak José mak “ema diʼak no laran-loos” neʼebé lakohi apoia Sinédriu atu kontra Jesus. Só João rasik mak hatete katak José mak “Jesus nia dixípulu ida, maibé subasubar deʼit tanba taʼuk ema judeu sira”.​—Mt 27:57-60; Mc 15:43-46; Lc 23:50-53; Jo 19:38-42.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

(Marcos 15:25)

nwtsty nota estudu ba Mc 15:25

iha tuku sia dadeer: João 19:14-16 esplika katak tempu neʼebé Pilatos entrega Jesus atu hetan kastigu-mate mak “tuku sanulu-resin-rua meiudia”. Tan neʼe ema balu hanoin katak Bíblia nia informasaun kontra malu. Maski Bíblia la esplika tanbasá oras neʼe la hanesan, maibé informasaun barak husi Evanjellu sira kona-ba Jesus nia loron ikus iha mundu mak apoia malu. Evanjellu hotu hatete katak amlulik no katuas sira hasoru malu iha dadeer-saan no tuirmai lori Jesus ba Roma nia governadór naran Pilatos. (Mt 27:1, 2; Mc 15:1; Lc 22:66–23:1; Jo 18:28) Mateus, Marcos no Lucas hatete katak bainhira Jesus tara ona iha ai-riin, nakukun taka tomak rai husi “tuku sanulu-resin-rua . . . toʼo tuku tolu lokraik”. (Mt 27:45, 46; Mc 15:33, 34; Lc 23:44) Iha razaun balu tanbasá Evanjellu sira temi oras neʼebé la hanesan kona-ba bainhira mak Jesus hetan kastigu-mate. Ba ema balu, kastigu-mate hahú bainhira baku ho xikote, tanba dala ruma vítima sira hetan kanek todan toʼo mate. Iha Jesus nia situasaun, nia terus duni toʼo nia la bele lori ninia ai-riin rasik no presiza ema seluk atu ajuda. (Lc 23:26; Jo 19:17) Se kastigu-mate hahú hodi baku ho xikote, neʼe katak oras balu liutiha mak ema foin tara Jesus iha ai-riin. Atu apoia ida-neʼe, Mateus 27:26 no Marcos 15:15 temi kona-ba baku ho xikote no tara ba ai-riin hamutuk deʼit. Tanba sira balu hanoin katak kastigu-mate neʼe hahú ho baku ho xikote, tan neʼe mak sira fó sai oras neʼebé la hanesan. Karik Pilatos hakfodak katak Jesus mate lalais deʼit depois ema tara nia ba ai-riin, tanba karik tuir Pilatos nia hanoin, kastigu-mate neʼe foin hahú. (Mc 15:44) Laʼós neʼe deʼit, Bíblia nia hakerek-naʼin sira toman atu sura oras hodi fahe tempu husi loro-matan saʼe toʼo loro-matan monu ba parte haat, kada parte mak oras 3, hanesan mós iha kalan. Neʼe mak razaun tansá eskritura balu temi tuku sia, tuku sanulu-resin-rua meiudia, no tuku tolu lokraik, sura husi tempu loro-matan saʼe iha tuku neen dadeer. (Mt 20:1-5; Jo 4:6; Aps 2:15; 3:1; 10:3, 9, 30) Iha tempu uluk, ema la iha relójiu hanesan ohin loron, entaun sira uza liafuan “maizumenus” deʼit atu koʼalia kona-ba oras, hanesan temi iha João 19:14. (Mt 27:46; Lc 23:44; Jo 4:6; Aps 10:3, 9) Rezumu: Ba Marcos, karik Jesus nia kastigu-mate hahú ho baku ho xikote, maibé João temi deʼit kona-ba tempu neʼebé ema tara Jesus ba ai-riin. Karik sira naʼin-rua toman atu uza sistema sura tempu kada oras tolu, no João uza liafuan “maizumenus” bainhira koʼalia kona-ba tempu. Karik tan neʼe mak sira temi tempu neʼebé la hanesan iha sira-nia livru. João nia dalan atu hakerek kona-ba tempu la hanesan duni ho Marcos, entaun neʼe hatudu ho klaru katak João la kopia deʼit livru Marcos.

(Marcos 16:8)

nwtsty nota estudu ba Mc 16:8

tanba sira taʼuk tebes: Manuskritu lia-gregu nian neʼebé tuan liu husi Evanjellu Marcos ramata ho liafuan sira neʼebé temi iha versíkulu 8. Ema deskonfia katak livru Marcos la ramata ho versíkulu 8 deʼit tanba neʼe para derrepente deʼit. Maibé, tuir loloos Marcos nia jeitu atu hakerek istória mak hanesan neʼe duni. Laʼós neʼe deʼit, hakerek-naʼin naran Jerónimo (± 347-419/420 liutiha Kristu) no Eusébio (± 260-± 399 liutiha Kristu), hatete katak iha livru orijinál ramata duni ho liafuan “tanba sira taʼuk tebes”.

Iha manuskritu lia-gregu barak no tradusaun iha língua seluk neʼebé aumenta liafuan ikus nian neʼebé badak ka naruk depois versíkulu 8. Liafuan ikus nian neʼebé naruk (aumenta versíkulu hamutuk 12) mosu iha livru oioin (Codex Alexandrinus, Codex Ephraemi Syri rescriptus, no Codex Bezae Cantabrigiensis) neʼebé hakerek maizumenus entre tinan 400 no 500 liutiha Kristu. Liafuan ikus nian neʼebé naruk mós mosu iha Bíblia Vulgata iha lia-latín, tradusaun Siríaku curetonianu, no Pesito iha lia-siríaku. Maibé ida-neʼe la mosu iha manuskritu lia-gregu rua neʼebé tuan liu neʼebé hakerek maizumenus entre tinan 300 no 400 liutiha Kristu, hanesan Códice Sinaítico no Códice Vaticanus, ka iha Códice Sinaítico iha lia-siríaku neʼebé hakerek maizumenus entre tinan 300 no 500 liutiha Kristu. No mós la mosu iha manuskritu husi livru Marcos iha língua saídiku kopta neʼebé hakerek maizumenus entre tinan 400 no 500 liutiha Kristu. Manuskritu livru Marcos neʼebé tuan iha lia-arméniu no lia-jeorjianu mós ramata iha versíkulu 8.

Liutiha tempu neʼe, manuskritu lia-gregu no tradusaun seluk aumenta deʼit liafuan ikus nian neʼebé badak (iha deʼit fraze balu). Códice Regius husi maizumenus entre tinan 700 no 800 liutiha Kristu aumenta liafuan ikus nian neʼebé naruk no mós badak. Iha livru neʼe liafuan ikus nian neʼebé badak mosu antes liafuan ikus nian neʼebé naruk. Livru neʼe nia hakerek-naʼin sira mós tau nota hodi fó-hatene katak maski sira aumenta versíkulu sira-neʼe, maibé sira rekoñese katak informasaun sira-neʼe laloos.

LIAFUAN IKUS NIAN NEʼEBÉ BADAK

Liafuan ikus badak iha Marcos 16, depois versíkulu 8 laʼós parte husi Bíblia. Haree hanesan tuir mai neʼe:

Maibé buat hotu neʼebé fó-hatene ba sira, sira konta fali ba ema sira neʼebé hamutuk ho Pedro. Depois neʼe, liuhusi ninia dixípulu sira, Jesus rasik haruka mensajen neʼebé santu no neʼebé tahan ba nafatin, husi parte leste toʼo parte oeste. Mensajen neʼe kona-ba salvasaun rohan-laek nian.

LIAFUAN IKUS NIAN NEʼEBÉ NARUK

Liafuan ikus naruk iha Marcos 16 depois versíkulu 8 laʼós parte husi Bíblia. Haree hanesan tuir mai neʼe:

9 Nia moris hiʼas iha dadeer-saan, iha loron primeiru semana nian. No depois ninia moris-hiʼas, nia mosu uluk ba Maria Madalena, ida neʼebé uluk nia duni sai anju aat hitu. 10 Feto neʼe bá no fó-hatene ba sira neʼebé uluk hamutuk ho Jesus, tanba sira triste no tanis. 11 Maski sira rona katak nia moris ona no feto neʼe haree nia, maibé sira la fiar. 12 Depois ida-neʼe, nia mosu ho ilas seluk ba sira naʼin-rua neʼebé laʼo dook husi sidade. 13 No sira mai fali hodi fó-hatene ba apóstolu seluk, maibé sira mós la fiar dixípulu naʼin-rua neʼe. 14 Tuirmai nia mosu ba sira naʼin sanulu-resin-ida nuʼudar sira tuur hela iha meza, no nia koʼalia makaʼas ba sira tan sira-nia fiar neʼebé fraku no sira-nia laran neʼebé toos, basá sira la fiar ema sira neʼebé haree nia moris hiʼas ona husi mate. 15 No nia hatete ba sira: “Laʼo ba mundu tomak no haklaken liafuan diʼak ba ema hotu. 16 Ema neʼebé fiar no hetan batizmu sei hetan salvasaun, maibé ema neʼebé la fiar sei hetan kastigu. 17 Liután neʼe, ema neʼebé fiar sei halo sinál sira tuirmai neʼe: Sira sei duni sai anju aat sira no sira sei koʼalia língua seluk hodi haʼu-nia naran, 18 no ho sira-nia liman rasik sira sei kaer samea, no se sira hemu buat neʼebé iha venenu, neʼe sei la halo sira moras. No sira sei tau liman ba ema moras, no ema moras neʼe sei sai isin-diʼak.”

19 No depois koʼalia tiha ba sira, Naʼi Jesus saʼe ba lalehan no tuur iha Maromak nia liman-loos. 20 Ho ida-neʼe, sira bá hodi haklaken iha fatin oioin nuʼudar Naʼi ajuda sira no apoia sira liuhusi sinál neʼebé sira halo hodi hatudu katak mensajen neʼe mak loos.

11-17 JUÑU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | LUCAS 1

“Banati-tuir Maria nia haraik-an”

(Lucas 1:38)

ia p. 171 par. 12

“Haree! Haʼu mak Jeová nia atan-feto!”

12 Maria nia liafuan tuirmai hatudu katak nia haraik-an no prontu atu halo tuir. Nia hatete ba anju Gabriel: “Haree! Haʼu mak Jeová nia atan-feto! Halo buat hotu sai loos ba haʼu hodi tuir liafuan neʼebé Ita fó sai.” (Lc 1:38) Iha tempu neʼebá, atan-feto mak atan neʼebé kiʼik liu hotu tanba ninia moris tomak iha ninia naʼi nia liman. Maria sente hanesan neʼe kona-ba ninia Naʼi Jeová. Maria sente seguru iha Jeová nia liman, tanba nia hatene katak Jeová laran-metin ba sira neʼebé hatudu laran-metin ba nia. Maria mós hatene katak Jeová sei haraik bensaun ba ninia hakaʼas-an atu kumpre knaar neʼe.​—Sal 18:25.

(Lucas 1:46-55)

ia p. 172-173 par. 15-16

“Haree! Haʼu mak Jeová nia atan-feto!”

15 Tuirmai Maria mós koʼalia. Ninia liafuan sira-neʼe hakerek hotu iha Maromak nia Liafuan. (Lee Lucas 1:46-55.) Ida-neʼe mak Maria nia liafuan neʼebé naruk liu neʼebé temi iha Bíblia laran, no ninia liafuan neʼe hatudu buat barak kona-ba ninia an. Nia hatudu katak nia agradese tebes ba Maromak no nia hahiʼi Jeová tanba simu knaar espesiál atu sai inan ba Mesias. Ninia liafuan sira-neʼe mós hatudu katak nia iha fiar neʼebé boot ba Maromak. Nia koʼalia kona-ba oinsá Jeová hatún ema neʼebé foti-an no fó ajuda ba ema haraik-an neʼebé hakarak duni atu serbí nia. Ninia liafuan mós hatudu katak nia hatene didiʼak kona-ba Maromak nia Liafuan tanba ba dala 20 liu nia temi liafuan sira husi Eskritura Lia-Ebraiku.

16 Maski Maria hatene didiʼak kona-ba Maromak nia Liafuan, maibé nia hatudu haraik-an nafatin hodi la fó sai ninia hanoin rasik. Nia temi deʼit liafuan sira neʼebé hakerek ona iha Maromak nia Liafuan. Iha futuru, ninia oan Jesus mós sei hatudu hahalok neʼebé hanesan, hodi hatete: “Buat neʼebé haʼu hanorin ba imi laʼós haʼu-nian, maibé husi ida neʼebé haruka haʼu mai.” (Jo 7:16) Diʼak atu husu ita-nia an: ‘Haʼu mós hatudu respeitu no hafolin Maromak nia Liafuan ka lae? Ka haʼu gosta liu haʼu-nia hanoin rasik?’ Kona-ba ida-neʼe, Maria hatudu duni hahalok neʼebé loos.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

(Lucas 1:69)

nwtsty nota estudu ba Lc 1:69

salvadór boot: Ka “dikur salvasaun nian”. Bainhira Bíblia temi kona-ba animál nia dikur, neʼe reprezenta forsa, kbiit no manán. (1Sa 2:1; Sal 75:4, 5, 10; 148:14; nota-rodapé.) Dikur sira mós bele reprezenta ukun-naʼin no ukun sira neʼebé diʼak no aat. No bainhira ukun sira-neʼe manán neʼe hanesan ho dudu ho dikur. (Deu 33:17; Dan 7:24; 8:2-10, 20-24) Iha eskritura neʼe, liafuan “dikur salvasaun nian” koʼalia kona-ba Mesias neʼebé iha kbiit atu salva ka salvadór ida.

(Lucas 1:76)

nwtsty nota estudu ba Lc 1:76

ó sei laʼo uluk iha Jeová nia oin: João Batista “sei laʼo uluk iha Jeová nia oin”, neʼe katak nia mak sei prepara dalan ba Jesus, neʼebé sei reprezenta ninia Aman no lori ninia Aman nia naran.​—Jo 5:43; 8:29; haree nota estudu ba Jeová iha versíkulu neʼe.

Jeová: Liafuan sira iha parte ikus husi versíkulu neʼe mak Zacarias nia liafuan neʼebé atu hanesan ho liafuan sira iha Isaías 40:3 no Malaquias 3:1. Iha manuskritu orijinál iha lia-ebraiku, Maromak nia naran hakerek ho letra haat iha versíkulu rua neʼe. Maski manuskritu sira iha lia-gregu uza liafuan Kyrios (Naʼi), maibé ita-nia Bíblia uza Maromak nia naran tanba eskritura neʼe bazeia ba Eskritura Lia-Ebraiku nian. (Haree nota estuda ba Lc 1:6, 16, 17; 3:4.)

18-24 JUÑU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | LUCAS 2-3

“Joven sira​—Imi-nia relasaun nuʼudar belun ho Jeová sai metin liu ka lae?”

(Lucas 2:41, 42)

nwtsty nota estudu ba Lc 2:41

ninia inan-aman iha toman: Ukun-Fuan la haruka feto sira atu tuir Festa Salvasaun nian. Maibé, tinan-tinan Maria toman atu hamaluk ninia laʼen hodi halo viajen ba Jeruzalein hodi tuir selebrasaun neʼe. (Êx 23:17; 34:23) Tinan-tinan, José, Maria no sira-nia família, bá-mai Jeruzalein maizumenus besik kilómetru 300.

(Lucas 2:46, 47)

nwtsty nota estudu ba Lc 2:46, 47

husu pergunta ba sira: Husi ema nia reasaun bainhira rona Jesus nia pergunta, ita bele fiar katak pergunta neʼebé Jesus husu laʼós pergunta neʼebé baibain labarik sira husu. (Lc 2:47) Dala ruma, iha lia-gregu, liafuan “husu pergunta” mak atu hanesan ho pergunta sira neʼebé ema husu durante kazu ruma iha tribunál. (Mt 27:11; Mc 14:60, 61; 15:2, 4; Aps 5:27) Matenek-naʼin sira hatete katak maski Festa Salvasaun nian liu ona, maibé mestre relijiaun balu toman atu hela nafatin iha templu no hanorin ema. Ema sei tuur besik mestre sira-neʼe nia ain, rona no husu pergunta ba sira.

hakfodak tebes: Verbu gregu neʼebé uza iha versíkulu neʼe mak “sai hakfodak”, neʼebé bele iha arti kontinua ka hakfodak dala barak.

(Lucas 2:51, 52)

nwtsty nota estudu ba Lc 2:51, 52

kontinua halo tuir: Ka “nafatin hakruʼuk an; nafatin halo tuir”. Verbu neʼe signifika katak kontinua halo, laʼós halo dala ida deʼit. Neʼe hatudu katak depois mestre sira iha templu hakfodak ho ninia koñesimentu ba Maromak nia Liafuan, Jesus fila fali ba uma no ho haraik an halo tuir ninia inan-aman. Jesus presiza halo tuir ninia inan-aman hodi kumpre Moisés nia Ukun-Fuan iha buat hotu.​—Êx 20:12; Gal 4:4.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

(Lucas 2:14)

nwtsty nota estudu ba Lc 2:14

no dame ba ema sira neʼebé Maromak simu iha rai: Manuskritu balu hakerek “dame ba rai, Maromak simu ema hotu”, no tradusaun Bíblia balu temi liafuan neʼe. Maibé grupu neʼebé tradús Bíblia Tradusaun Mundu Foun uza manuskritu sira neʼebé tuan liu atu halo sira-nia tradusaun. Liafuan neʼebé anju neʼe fó sai, la iha signifika katak Maromak simu ema hotu maski sira hahalok diʼak ka lae. Maibé neʼe refere ba ema neʼebé Maromak simu tanba sira hatudu fiar ba nia no sai ninia Oan-Mane nia dixípulu.​—Haree nota estudu ba ema sira neʼebé Maromak simu iha versíkulu neʼe.

ema sira neʼebé Maromak simu: Liafuan “ema sira neʼebé Maromak simu” mai husi liafuan gregu eudokía. Liafuan neʼe mós bele tradús nuʼudar “simu; haksolok; halo laran kontente”. Verbu ida neʼebé atu hanesan mak eudokéo no neʼe mosu iha Mateus 3:17; Marcos 1:11; no Lucas 3:22 (haree nota estudu ba Mt 3:17; Mc 1:11), neʼe koʼalia kona-ba tempu neʼebé Maromak bolu ninia Oan-Mane depois nia hetan batizmu. Neʼe iha arti “halo haʼu-nia laran kontente; monu loos ba haʼu-nia laran; atu haree ho kontente; atu kontente iha”. Hanesan ho ida-neʼe, liafuan “ema sira neʼebé Maromak simu” (anthrópois eudokías) mós bele tradús nuʼudar “ema neʼebé halo nia laran kontente; ka ema neʼebé monu loos ba Maromak nia laran”.

(Lucas 3:23)

wp16.3 p. 9 par. 1-3

Hakarak hatene?

Sé loos mak José nia aman?

Jesus nia aman-hakiak mak José, badain-ai ida iha Nazaré. Maibé ita hatene ka lae, sé mak José nia aman? Tuir informasaun kona-ba Jesus nia beiʼala sira iha livru Mateus, José nia aman mak Jacob, maibé livru Lucas dehan katak José mak “Heli nia oan”. Tanbasá informasaun husi livru rua neʼe la hanesan?​—Lc 3:23; Mt 1:16.

Mateus dehan: “Jacob nia oan mak José.” Liafuan orijinál iha lia-gregu fó ideia katak Jacob mak José nia aman rasik. Mateus koʼalia kona-ba José tuir liña jerasaun husi liurai David hodi hatudu katak Jesus iha direitu atu sai liurai.

Maibé, livru Lucas hatete katak José mak “Heli nia oan”. Iha lia-gregu, liafuan “oan” iha mós arti katak “mane-foun”. Ezemplu ida mak Salatiel. Maski ninia aman rasik mak Jekonias, Lucas 3:27 dehan katak nia mak “Neri nia oan”. (1Cr 3:17; Mt 1:12) Neʼe hatudu katak karik Salatiel kaben ho Neri nia oan-feto. Nuneʼe mós ho José, nia kaben ho Maria, Heli nia oan-feto. Lucas koʼalia kona-ba Jesus nia beiʼala sira tuir ninia inan Maria nia jerasaun. (Rom 1:3) Loos duni, Bíblia fó sai kona-ba Jesus nia beiʼala sira husi inan nian no mós aman-hakiak nian.

25 JUÑU–1 JULLU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | LUCAS 4-5

“Banati-tuir Jesus hodi tahan tentasaun”

(Lucas 4:1-4)

w13 15/8 p. 25 par. 8

Hanoin kona-ba imi-nia hahalok

8 Satanás mós uza ‘hakarak isin nian’ atu intenta Jesus. Bainhira Jesus halo jejún iha rai-fuik maran ba loron 40 no kalan 40, Satanás hatete ba nia: “Ó Maromak nia Oan duni karik, dehan toʼok ba fatuk sira-neʼe atu nakfila ba paun.” (Lc 4:1-3) Jesus halo desizaun saida? Nia uza ninia kbiit atu halo milagre hodi tau uluk ninia hakarak isin nian? Ka la simu Satanás nia liafuan? Jesus hatene katak nia labele uza ninia kbiit atu buka nia rasik nia diʼak. Tan neʼe, maski Jesus sei hamlaha, nia hanoin uluk kona-ba ninia relasaun ho Jeová. Tan neʼe, nia hatete: “Hakerek tiha ona: ‘Ema sei la moris deʼit ho ai-han, maibé ho liafuan sira neʼebé sai husi Maromak futar ibun.’”​—Mt 4:4.

(Lucas 4:5-8)

w13 15/8 p. 25 par. 10

Hanoin kona-ba imi-nia hahalok

10 Oinsá mak Satanás uza ‘hakarak matan nian’ atu intenta Jesus? Satanás “hatudu ba nia . . . reinu hotu-hotu raiklaran nian, hodi dehan ba nia: ‘Haʼu sei fó ba ó kbiit no sira-neʼe nia glória tomak neʼebé saran hotu tiha ona mai haʼu atu fó ba ida neʼebé haʼu hakarak.’” (Lc 4:5, 6) Jesus la haree deʼit mundu neʼe nia reinu sira, maibé vizaun neʼe mós hatudu reinu sira-neʼe nia kmanek. Karik Satanás hanoin katak buat neʼebé Jesus haree ho matan bele book nia atu monu ba tentasaun. Nia hatete ba Jesus: “Ó adora haʼu karik, buat sira-neʼe hotu ó-nian.” (Lc 4:7) Maibé, Jesus lakohi halo tuir Satanás nia hakarak. Jesus hatete kedas: “Hakerek nanis ona: ‘Ó sei adora Naʼi, ó-nia Maromak; Nia mesak deʼit mak ó sei serbí!’”​—Lc 4:8.

(Lucas 4:9-12)

nwtsty média

Templu nia moru leten

Karik Satanás tenta Jesus iha “templu nia moru leten [ka “fatin neʼebé aas liu hotu”] iha templu” no haruka Jesus atu soe tun ninia an. Maski nuneʼe, ita la hatene iha neʼebé loos mak Jesus hamriik. Tanba liafuan “templu” iha lia-gregu koʼalia kona-ba templu nia área tomak, karik Jesus hamriik iha templu nia sikun ida husi parte súl-leste (1). Ka karik nia hamriik iha sikun seluk iha templu nia área. Se Jesus monu husi fatin sira-neʼe, nia sei mate duni se Jeová la salva nia.

w13 15/8 p. 26 par. 12

Hanoin kona-ba imi-nia hahalok

12 La hanesan ho Eva, Jesus fó ezemplu diʼak kona-ba hahalok haraik-an. Satanás hakarak Jesus atu hatudu sai ninia kbiit espesiál no koko Maromak. Maibé Jesus la simu tanba ida-neʼe mak hahalok foti-an. Tan neʼe, Jesus hatán kedas: “Hateten tiha ona mós katak: ‘Ó sei la babeur [“koko”, MF] Naʼi, ó-nia Maromak!’”​—Lee Lucas 4:9-12.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

(Lucas 4:17)

nwtsty nota estudu ba Lc 4:17

livru profeta Isaías nian: Livru Tasi Mate nian mak profeta Isaías nia liafuan neʼebé hakerek iha surat-tahan 17 neʼebé tau tutan malu hodi forma surat-tahan lulun ida. Surat-tahan lulun neʼe naruk metru 7,3 no iha koluna 54. Karik surat-tahan lulun neʼebé uza iha sinagoga iha Nazaré naruk hanesan. Iha Jesus nia tempu, seidauk iha númeru ba kapítulu no versíkulu, tan neʼe Jesus presiza buka rasik liafuan neʼebé nia hakarak atu lee. No Jesus bele hetan duni liafuan neʼebé nia hakarak, ida-neʼe hatudu katak Jesus toman atu lee Maromak nia Liafuan.

(Lucas 4:25)

nwtsty nota estudu ba Lc 4:25

ba tinan tolu no fulan neen: Tuir 1 Reis 18:1, iha “tinan terseiru” mak Elias fó sai tempu rai-maran sei ramata no udan sei tun fali. Ema balu hatete katak Jesus nia liafuan kontra malu ho buat neʼebé hakerek iha 1 Reis. Maibé, Eskritura Lia-Ebraiku la hatete katak tempu rai-maran neʼe la toʼo tinan tolu. Liafuan “tinan terseiru” koʼalia kona-ba tempu neʼebé Elias hahú fó sai anúnsiu ba Acab kona-ba rai-maran. (1Rs 17:1) Karik Elias fó sai anúnsiu neʼe bainhira tempu bailoro hela. Baibain tempu bailoro bele toʼo fulan neen ka bele naruk liután. Laʼós neʼe deʼit, tempu rai-maran neʼe la ramata kedas bainhira Elias ba hasoru Acab iha “tinan terseiru”, maibé depois ahi mosu iha Foho Carmelo. (1Rs 18:18-45) Tan neʼe, Jesus nia liafuan iha eskritura neʼe no mós liafuan neʼebé Tiago hakerek iha Tiago 5:17 apoia buat neʼebé hakerek iha 1 Reis 18:1.

    Livru sira iha lian Tetun Dili (1993-2025)
    Log Out
    Log In
    • Tetun Dili
    • Fahe
    • Organiza tuir Ita-nia hakarak
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondisaun atu Uza
    • Informasaun Privadu
    • Setting kona-ba privasidade
    • JW.ORG
    • Log In
    Fahe