Watchtower BIBLIOTEKA ONLINE
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Tetun Dili
Á
  • Á
  • á
  • É
  • é
  • Í
  • í
  • Ó
  • ó
  • Ú
  • ú
  • Ã
  • ã
  • Ç
  • ç
  • Ñ
  • ñ
  • ʼ
  • BÍBLIA
  • LIVRU SIRA
  • REUNIAUN SIRA
  • mwbr18 Jullu p. 1-7
  • Informasaun atu uza hamutuk livru Moris Kristaun no Haklaken

La iha video neʼebé bele loke.

Deskulpa, la bele loke vídeo.

  • Informasaun atu uza hamutuk livru Moris Kristaun no Haklaken
  • Informasaun atu uza hamutuk livru Moris Kristaun no Haklaken—2018
  • Subtítulu
  • 2-8 JULLU
  • 9-​15 JULLU
  • 16-​22 JULLU
  • 23-​29 JULLU
  • 30 JULLU–5 AGOSTU
Informasaun atu uza hamutuk livru Moris Kristaun no Haklaken—2018
mwbr18 Jullu p. 1-7

Informasaun atu uza hamutuk livru Moris Kristaun no Haklaken

2-8 JULLU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | LUCAS 6-7

“Fó ba ema seluk ho laran-luak”

(Lucas 6:​37) “Liután neʼe, keta tesi lia ba ema, no Maromak sei la tesi lia ba imi, no keta duun ema, no Maromak mós sei la duun imi. Kontinua perdua ema seluk, no Maromak mós sei perdua imi.

nwtsty nota estudu ba Lc 6:​37

Kontinua perdua ema seluk, no Maromak mós sei perdua imi: Ka “kontinua husik livre, no Ita sei sai livre”. Lia­fuan gregu “atu fó perdua” bele signifika “husik li­vre; haruka bá; halo livre (porezemplu, dadur ida)”. Iha eskritura neʼe, ita haree komparasaun entre lia-fuan tesi-lia no lia-fuan fó perdua, entaun neʼe refere ba fó perdua, maski ema neʼe merese atu hetan kastigu.

w08 15/5 p. 9-​10 par. 13-​14

Kontinua halo hahalok diʼak

13 Livru Mateus hakerek kona-ba Jesus nia lia-fuan neʼebé hatete: “Keta tesi lia ba ema, atu Maromak la tesi lia ba imi.” (Mt 7:1) Iha livru Lucas, Jesus hatete: “Keta tesi lia ba ema, no Maromak sei la tesi lia ba imi, no keta duun ema, no Maromak mós sei la duun imi. Kontinua perdua ema seluk, no Maromak mós sei perdua imi.” (Lc 6:​37) Iha tempu neʼebá, ema farizeu sira tesi-lia makaʼas, bazeia ba sira-nia tradisaun neʼebé la mai husi Maromak nia Lia­fuan. No Jesus nia rona-naʼin neʼebé toman atu tesi-lia, la bele halo tan ida-neʼe. Maibé sira tenke “kontinua perdua ema seluk” nia sala. Apóstolu Paulo mós fó konsellu neʼebé atu hanesan kona-ba fó perdua.

14 Hodi fó perdua, Jesus nia dixípulu sira bele book ema seluk atu fó perdua. Jesus hatete: “Tanba dalan neʼebé imi tesi lia ba ema, Maromak mós sei tesi lia ba imi, no buat neʼebé imi sukat ba ema, nuneʼe mós ema sei sukat ba imi.” (Mt 7:2) Kona-ba buat neʼebé ita halo ba ema seluk, ita sei koʼa buat neʼebé ita kari.​​—⁠Gal 6:​7.

(Lucas 6:​38) Fó ba ema seluk, no sira mós sei fó ba imi. Ho laran-diʼak sira sei fakar iha imi-nia bolsu, doko tan, hanehan tun, no sai nakonu liu. Basá buat neʼebé imi sukat ba ema, nuneʼe mós ema sei sukat ba imi.”

nwtsty nota estudu ba Lc 6:​38

Fó ba ema seluk: Ka “kontinua fó ba ema seluk”. Verbu gregu neʼebé uza iha versíkulu neʼe bele tradús nuʼudar “atu fó” no iha signifika katak kontinua atu halo hahalok neʼe.

(Lucas 6:​38) Fó ba ema seluk, no sira mós sei fó ba imi. Ho laran-diʼak sira sei fakar iha imi-nia bolsu, doko tan, hanehan tun, no sai nakonu liu. Basá buat neʼebé imi sukat ba ema, nuneʼe mós ema sei sukat ba imi.”

nwtsty nota estudu ba Lc 6:​38

imi-nia bolsu: Lia­fuan gregu iha signifika “ita-nia hirus-matan”, maibé iha eskritura neʼe refere ba dalan neʼebé ema lulun sira-nia unuk hodi halo bolsu. ‘Fakar iha bolsu’ karik refere ba toman ida iha tempu neʼebá, bainhira ema hola sasán, ema balu neʼebé faʼan sasán sei enxe ema neʼe nia bolsu ho sasán neʼe.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

(Lucas 6:​12, 13) Iha loron sira neʼebá, nia sai hodi bá foho atu halo orasaun, no nia halo orasaun ba Maromak kalan tomak. 13 No kuandu rai loron ona, nia bolu ninia dixípulu sira atu hakbesik ba nia no husi sira leet nia hili ema naʼin sanulu-resin-rua, no nia bolu sira apóstolu.

w07 1/8 p. 6 par. 1

Oinsá mak Ita bele iha relasaun diʼak ho Maromak?

Jesus halo beibeik orasaun ba tempu kleur. (Jo 17:​1-​26) Ezemplu ida mak antes nia hili mane naʼin-12 atu sai ninia apóstolu, Jesus “sai hodi bá foho atu halo orasaun, no nia halo orasaun ba Maromak kalan tomak”. (Lc 6:​12) Se ita hafolin ita-nia relasaun ho Jeová ita sei banati-tuir Jesus nia ezemplu, maibé neʼe la dehan katak ita tenke halo orasaun kalan tomak. Maski nuneʼe, antes atu halo desizaun importante iha ita-nia moris, ita presiza uza tempu barak atu halo orasaun ba Maromak hodi husu espíritu santu atu ita bele halo desizaun neʼebé hametin liután ita-nia relasaun ho Jeová.

(Lucas 7:​35) Maibé, liuhusi ema nia hahalok loos mak nia hatudu sai ninia matenek.”

w12 15/12 p. 22 par. 13

Ita serbí nuʼudar atan neʼebé Jeová tau fiar!

13 Loos duni, liuhusi ita-nia hahalok diʼak ita bele book ema atu la koʼalia aat kona-ba ita. Diʼak atu hanoin-hetan katak maski Jesus halo tuir Maromak iha dalan neʼebé perfeitu, maibé ema koʼalia aat kona-ba nia. Sira bolu nia nuʼudar “kaan-teen, lanu-teen, publikanu no maksalak sira belun”. Maibé, Jesus nia hahalok diʼak hatudu sai katak sira-nia lia-fuan mak laloos. Jesus hatete: “Matenek hatudu an loloos hodi ninia hahalok sira.” (Mt 11:19) Nuneʼe mós ohin loron, porezemplu, ema balu neʼebé hela besik iha Betel iha sidade Selters, rai-Alemaña, haree ladiʼak ba ema kristaun sira neʼebé serbí iha Betel tanba sira la hanesan ho ema seluk. Maibé, administradór iha área neʼe defende ita-nia maluk sira hodi dehan: “Testemuña sira neʼebé serbisu iha neʼebá halaʼo sira-nia moris iha dalan neʼebé la hanesan ho ita-nian, maibé sira-nia moris la atrapalla ema seluk nia moris iha área neʼe.”

9-​15 JULLU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | LUCAS 8-9

“Mai tuir haʼu​​—⁠Oinsá?”

(Lucas 9:​57, 58) No kuandu sira laʼo daudaun tuir dalan, ema ida hatete ba Jesus: “Haʼu sei laʼo tuir Ita ba fatin naran deʼit neʼebé Ita bá.” 58 No Jesus hatete ba nia: “Asu-fuik sira iha fatin atu toba no manu sira iha lalehan iha knuuk, maibé Oan-Mane husi ema, nia laiha fatin atu sadere nia ulun.”

it-2 p. 494

Knuuk

Bainhira ema eskriba ida hatete ba Jesus: “Mestre, haʼu sei laʼo tuir Ita ba fatin naran deʼit neʼebé Ita bá.” Jesus hatete: “Asu-fuik sira iha fatin atu toba no manu sira iha lalehan iha knuuk, maibé Oan-Mane husi ema, nia laiha fatin atu sadere nia ulun.” (Mt 8:19, 20; Lc 9:​57, 58) Iha eskritura neʼe, Jesus hatudu katak atu mane neʼe bele sai ninia dixípulu, mane neʼe tenke husik ninia hakarak atu moris diʼak no tenke tau fiar tomak ba Jeová. Ita mós bele haree prinsípiu neʼe iha orasaun neʼebé Jesus hanorin ba ninia dixípulu sira: “Fó mai ami ai-han ba ohin nian.” No mós ninia lia-fuan neʼebé hatete: “Nuneʼe mós se imi la husik hela imi-nia rikusoin tomak imi la bele sai haʼu-nia dixípulu.”​​—⁠Mt 6:​11; Lc 14:​33.

(Lucas 9:​59, 60) Tuirmai, nia hatete ba ema ida seluk: “Mai tuir haʼu.” Ema neʼe hatán: “Fó lisensa mai haʼu atu bá hodi hakoi uluklai haʼu-nia aman.” 60 Jesus hatete ba nia: “Husik ema mate hakoi sira-nia mate, maibé ó laʼo bá hodi haklaken Maromak nia Ukun iha fatin seluk.”

nwtsty nota estudu ba Lc 9:​59, 60

hakoi . . . haʼu-nia aman: Lia­fuan neʼe la dehan katak mane neʼe nia aman mate ona no nia husu lisensa atu bá hakoi ninia aman. Tanba se mane neʼe nia aman mate duni, nia sei la bá hasoru Jesus no koʼalia ho nia. Iha Médiu Orientál antigu, se ema ida mate, baibain ninia família sei hakoi ema neʼe iha loron neʼe kedas. Entaun, karik mane neʼe nia aman moras ka katuas ona, maibé seidauk mate. Ita bele fiar katak mane neʼe iha duni família seluk neʼebé bele tau matan ba ninia aman, tanba Jesus sei nunka haruka mane neʼe atu husik deʼit ninia aman neʼebé moras. (Mc 7:​9-​13) Tuir loloos, mane neʼe nia lia-fuan iha signifika hanesan neʼe: ‘Haʼu sei laʼo tuir Ita, maibé laʼós agora tanba haʼu-nia aman sei moris hela. Hein toʼo tempu neʼebé haʼu-nia aman mate no hakoi tiha.’ Ba Jesus, mane neʼe la aproveita oportunidade atu tau uluk Maromak nia Ukun iha ninia moris.​​—⁠Lc 9:​60, 62.

Husik ema mate hakoi sira-nia mate: Hanesan nota estudu ba Lucas 9:​59, mane neʼe nia aman seidauk mate, maibé karik nia mak moras ka katuas deʼit. Tan neʼe Jesus nia lia-fuan iha signifika hanesan neʼe: ‘Husik sira neʼebé la iha relasaun diʼak ho Jeová hakoi sira-nia mate.’ Neʼe katak mane neʼe la presiza demora atu laʼo tuir Jesus tanba nia iha família seluk neʼebé bele tau matan ba ninia aman toʼo ninia aman mate. Se mane neʼe halo tuir Jesus, nia sei laʼo iha dalan ba moris rohan-laek no ketak husi ema neʼebé la iha relasaun diʼak ho Maromak. Jesus nia resposta hatudu katak atu bele kontinua iha relasaun diʼak ho Jeová, ita tenke tau uluk Maromak nia Ukun iha ita-nia moris no haklaken kona-ba Ukun neʼe.

(Lucas 9:​61, 62) No ema seluk fali dehan: “Naʼi, haʼu sei laʼo tuir Ita. Maibé, fó lisensa mai haʼu atu fó adeus uluklai ba ema sira neʼebé iha haʼu-nia uma laran.” 62 Jesus hatete ba nia: “Ema neʼebé tau ona liman ba xarrua no hateke fali ba kotuk, nia la merese ba Maromak nia Ukun.”

nwtsty média​​—⁠Fila-rai

Iha tempu uluk, bainhira tempu udan foin hahú, baibain ema uza xarrua hodi fila-rai, no rai mós komesa sai mamar tanba udan-been. (Haree sgd, parte 19) Xarrua balu mak simples deʼit, halo husi ai-lolon ida, no karik iha besi ruma neʼebé monta ba ai neʼe no animál ida ka rua mak dada. Bainhira fila-rai hotu tiha, toʼos-naʼin sira sei kari fini. Eskritura Lia-Ebraiku temi beibeik ilustrasaun kona-ba serbisu fila-rai. (Juí 14:18; Isa 2:4; Jer 4:3; Miq 4:3) Jesus mós uza beibeik ilustrasaun kona-ba agrikultura bainhira nia hanorin lisaun importante sira. Ezemplu ida mak bainhira nia temi kona-ba serbisu fila-rai nian ho xarrua atu esplika katak importante tebes atu sai dixípulu ho laran tomak. (Lc 9:​62) Se toʼos-naʼin neʼebé uza xarrua la tau fokus ba serbisu neʼebé nia halo daudaun, nia sei halo liña neʼebé kleʼuk. Hanesan neʼe mós ho Kristu nia dixípulu ida, nia la bele tama ba Maromak nia Ukun se nia husik buat ruma dada ninia atensaun ka la kumpre tan ninia responsabilidade sira.

w12 15/4 p. 15-​16 par. 11-​13

Serbí Jeová nafatin ho laran tomak

11 Entaun, atu aprende husi Jesus nia ilustrasaun, mai ita hanoin liután kona-ba ema neʼebé serbisu iha toʼos laran. Maski ema neʼe serbisu makaʼas atu fila rai, maibé nia hanoin beibeik kona-ba ninia uma, nia hanoin oinsá iha neʼebá nia bele hamutuk ho ninia família no kolega sira, hamnasa hamutuk ho sira, han ai-han diʼak, rona múzika, no la kona loron-manas. Tan neʼe, ­depois nia halo serbisu barak ona, ninia hakarak ba buat ­sira-neʼe sai makaʼas tebes, toʼo ikusmai nia ­hateke fali “ba kotuk”. Maski nia sei iha serbisu barak atu halo antes atu kuda buat ruma, ninia hanoin halai bá-mai ba buat sira neʼebé iha ninia uma-laran no nia la halo ­serbisu ho didiʼak. Rezultadu mak toʼos neʼe nia naʼin la sente kontente tanba ninia serbisu-naʼin la tahan atu halo serbisu ho didiʼak toʼo rohan.

12 Agora, mai ita hanoin kona-ba oinsá mak situasaun hanesan neʼe bele akontese iha ita-nia moris ohin loron. Ita bele kompara ema neʼebé serbisu iha toʼos ho ema kristaun ida neʼebé badinas halo serbisu ba Jeová. Porezemplu, hanoin toʼok kona-ba irmaun ida neʼebé tuir reuniaun no haklaken beibeik. Maibé iha tempu hanesan, nia hanoin beibeik kona-ba buat balu neʼebé nia gosta husi mundu neʼe. Nia laran hakarak tebes buat sira-neʼe toʼo ikusmai, maski nia serbí Maromak tinan barak ona, ninia hakarak ba buat sira-neʼe book nia atu hateke fali “ba kotuk”. Maski nia sei iha serbisu barak atu halo ba Jeová, ninia hanoin halai bá-mai no nia la halo serbisu kristaun ho didiʼak hanesan uluk. (Flp 2:16) Rezultadu mak Jeová nuʼudar “Toʼos-Naʼin” sente triste tanba ninia serbisu-naʼin la tahan atu halo serbisu ho didiʼak toʼo rohan.​—⁠Lc 10:​2.

13 Entaun, husi Jesus nia ilustrasaun neʼe, ita bele aprende saida? Ita aprende katak maski diʼak atu tuir reuniaun no haklaken beibeik, maibé atu serbí Jeová ho laran tomak inklui buat seluk tan. (2Cr 25:1, 2, 27) Se ema kristaun ida hadomi nafatin buat mundu neʼe nian iha ninia laran, ida-neʼe katak nia tau ninia relasaun diʼak ho Jeová iha perigu laran. (Lc 17:32) Tan neʼe, atu ita serbí Maromak ho laran tomak, ita tenke hadook an husi “buat aat” no “kaer metin [ba] buat neʼebé diʼak”. (Rom 12:9; Lc 9:62) Nuneʼe, maski ita sente katak iha buat oioin neʼebé diʼak iha Satanás nia mundu neʼe, maibé ita labele husik buat sira-neʼe hanetik ita atu serbí Maromak ho ita-nia laran tomak.​—⁠2Ko 11:14; lee Filipe 3:13, 14.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

(Lucas 8:3) no Joana, Kuza nia feen, Kuza mak ema neʼebé tau matan ba Herodes nia uma; no Suzana no mós feto barak seluk neʼebé uza sira-nia rikusoin rasik atu fó apoia ba Jesus no ninia apóstolu sira.

nwtsty nota estudu ba Lc 8:​3

fó apoia ba Jesus no ninia apóstolu sira: Ka “prepara buat neʼebé sira presiza”. Lia-fuan gregu diakonéo bele refere ba tau matan iha dalan fíziku hanesan hola, teʼin, no fó ai-han no buat seluk tan. Lia­fuan gregu neʼe mós mosu iha Lucas 10:40 (“halo serbisu oioin”), Lucas 12:37 (“serbí”), no Apóstolu 6:2 (“fahe ai-han”), maibé lia-fuan neʼe mós bele refere ba serbisu seluk neʼebé liga ho ema nia presiza isin nian. Lia­fuan neʼe iha versíkulu 2 no 3 koʼalia kona-ba oinsá feto sira-neʼe apoia Jesus no ninia dixípulu sira, hodi ajuda sira atu kumpre knaar neʼebé Maromak fó ona ba sira. Hodi halo hanesan neʼe, feto sira-neʼe fó hahiʼi ba Maromak. No Maromak hatudu katak nia hafolin feto sira-neʼe, hodi hakerek sira-nia ezemplu kona-ba laran-luak iha Bíblia laran atu nuneʼe jerasaun tuirmai bele lee. (Prv 19:17; Ebr 6:​10) Lia­fuan gregu neʼe mós uza ba feto sira neʼebé temi iha Mateus 27:55; Marcos 15:​41.

(Lucas 9:​49, 50) João hatán: “Mestre, ami haree mane ida duni sai anju aat hodi Ita-nia naran no ami koko atu hapara nia, tanba nia la laʼo tuir ita.” 50 Maibé Jesus hatete ba nia: “Keta koko atu hapara nia, tanba ema neʼebé la kontra imi, nia apoia imi.”

w08 15/3 p. 31 par. 2

Pontu importante husi livru Lucas

9:​49, 50​​—⁠Tanbasá Jesus la hapara mane ida neʼebé duni sai anju aat, maski mane neʼe la tuir nia? Jesus la hapara mane neʼe tanba iha tempu neʼebá seidauk iha kongregasaun kristaun ida. Entaun, mane neʼe la ­presiza laʼo hamutuk ho Jesus hodi tau fiar ba Jesus nia naran no duni sai anju aat sira.​​—⁠Mc 9:​38-​40.

16-​22 JULLU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | LUCAS 10-​11

“Ai-knanoik kona-ba ema Samaria neʼebé laran-diʼak”

(Lucas 10:​29-​32) Maibé tanba nia hakarak hatudu nia an nuʼudar ema loos, mane neʼe hatete ba Jesus: “Sé mak haʼu-nia maluk?” 30 Jesus hatán dehan: “Mane ida tun husi Jeruzalein hodi bá Jerikó no nia monu iha naʼok-teen sira-nia liman. Sira hadau ninia sasán no roupa hotu no baku nia, depois neʼe sira bá hodi husik hela nia besik mate. 31 No iha tempu neʼe, amlulik ida laʼo tun hodi liu dalan neʼe, no kuandu nia haree mane neʼe, nia hakat ba dalan ninin seluk hodi laʼo liu deʼit. 32 Nuneʼe mós ho ema Levi ida neʼebé laʼo tun toʼo fatin neʼe; kuandu nia haree mane neʼe, nia hakat ba dalan ninin seluk hodi laʼo liu deʼit.

nwtsty média​​—⁠Dalan husi Jeruzalein toʼo ba Jerikó

Dalan (1) neʼebé vídeo neʼe hatudu mak atu hanesan ho dalan antigu neʼebé uluk liga Jeruzalein toʼo Jerikó. Dalan tun husi Jeruzalein ba Jerikó mak kilómetru 20 liu. Naʼok-teen sira sempre hadau ema nia sasán bainhira sira laʼo iha dalan neʼe tanba fatin neʼe izoladu no fuik. Tan neʼe mak tenkesér iha guarda neʼebé hein iha área neʼe hodi proteje ema laʼo-rai sira. Sidade Jerikó iha tempu Roma (2) mak besik dalan neʼebé tun husi rai-fuik maran judeia. Sidade Jerikó neʼebé tuan liu (3) mak kilómetru 2 deʼit husi sidade Jerikó iha tempu Roma.

w02 1/9 p. 16-​17 par. 14-​15

“La ho ai-knanoik, nia sei la koʼalia ba sira”

14 Segundu, hanoin toʼok Jesus nia ai-knanoik kona-ba ema Samaria neʼebé laran-diʼak. Jesus hahú ninia ai-knanoik hodi hatete: “Mane ida tun husi Jeruzalein hodi bá Jerikó no nia monu iha naʼok-teen sira-nia liman. Sira hadau ninia sasán no roupa hotu no baku nia, depois neʼe sira bá hodi husik hela nia besik mate.” (Lc 10:30) Buat neʼebé interese mak Jesus temi kona-ba dalan neʼebé “tun husi Jeruzalein hodi bá Jerikó” atu hanorin pontu importante. Bainhira Jesus konta ai-knanoik neʼe, nia iha hela Judeu neʼebé ladún dook husi Jeruzalein, neʼe katak ninia rona-naʼin sira hatene kona-ba dalan neʼe. Ema hatene katak dalan neʼe perigu tebes, liuliu ba ema neʼebé halo viajen mesak deʼit. Dalan neʼe kleʼuk bá-mai, no fuik tebes, no iha fatin barak neʼebé naʼok-teen sira bele subar.

15 Buat seluk neʼebé importante husi Jesus nia ai-knanoik mak dalan neʼe “tun husi Jeruzalein hodi bá Jerikó”. Tuir ai-knanoik neʼe, primeiru amlulik ida mak liu, tuirmai ema levita ida mós liu husi dalan neʼe, maibé sira naʼin-rua la para atu ajuda ema neʼebé besik mate. (Lc 10:31, 32) Amlulik sira serbí iha templu iha Jeruzalein, no ema levita mak ajuda sira. Amlulik no ema levita barak mak hela iha Jerikó bainhira sira la halaʼo sira-nia knaar iha templu, tanba Jerikó besik Jeruzalein, kilómetru 23 deʼit. Tan neʼe mak dala ruma sira liu duni husi dalan neʼe. Ai-knanoik neʼe mós hatudu katak amlulik no ema levita neʼe tun “husi Jeruzalein”, neʼe katak sira laʼós atu bá templu. Tan neʼe, la iha ema ida mak bele apoia sira-nia hahalok aat hodi hatete: ‘Sira lakohi hakbesik ba mane neʼebé besik atu mate tanba haree hanesan nia mate ona, no se sira kaer mate-isin, sira sei sai la moos no la bele serbí iha templu ba tempu balu.’ (Lev 21:1; Núm 19:11, 16) Neʼe hatudu ho klaru katak Jesus konta ai-knanoik sira kona-ba buat neʼebé ninia rona-naʼin sira hatene, loos ka lae?

(Lucas 10:​33-​35) Maibé, iha ema Samaria ida neʼebé laʼo liu dalan neʼe, no kuandu nia haree, nia hanoin tebetebes ba mane neʼe. 34 Entaun, nia hakbesik no falun mane neʼe nia kanek hodi kose mina no tua-uvas ba nia kanek. Tuirmai, nia tula mane neʼe iha nia kuda-burru no lori ba uma ida no tau matan ba mane neʼe. 35 Loron tuirmai nia hasai osan denáriu rua no fó ba uma-naʼin no dehan: ‘Tau matan ba nia, no se Ita gasta osan liu fali ida-neʼe, haʼu sei selu fali bainhira haʼu fila mai.’

nwtsty nota estudu ba Lc 10:​33, 34

ema Samaria ida: Ema judeu sira la gosta ema Samaria no sira lakohi koʼalia ho ema Samaria. (Jo 4:9) Ema judeu balu uza lia-fuan “Samaritanu” atu goza no hatún ema seluk. (Jo 8:​48) Livru judeu antigu ida hatete: “Ema neʼebé han Samaritanu nia paun hanesan deʼit ho ema neʼebé han naʼan-fahi.” (Shebith 8:​10) Ema judeu barak la fiar ba ema Samaria nia lia-fuan nuʼudar sasin ka simu ajuda husi sira. Tanba Jesus hatene ema judeu nia toman aat kona-ba hatún ema Samaria, Jesus hanorin lisaun importante ho ai-knanoik neʼe, no ema barak koñese neʼe nuʼudar ai-knanoik kona-ba ema Samaria neʼebé laran-diʼak.

falun mane neʼe nia kanek hodi kose mina no tua-uvas ba nia kanek: Iha versíkulu neʼe doutór Lucas esplika ho didiʼak Jesus nia ai-knanoik neʼe, nia esplika kona-ba tratamentu kanek nian tuir métodu neʼebé ema halo iha tempu neʼebá. Mina no tua-uvas mak buat neʼebé ema baibain uza iha sira-nia uma hodi kura kanek. Dala ruma, ema uza mina atu kose ba kanek (kompara Isaias [Yesaya] 1:6), no tua-uvas uza atu hamate baktéria sira. Lucas mós esplika dalan neʼebé ema Samaria falun mane neʼe nia kanek sira hodi nuneʼe la sai grave liután.

uma ida: Lia­fuan gregu signifika “fatin ida neʼebé simu ema hotu ka ema hotu bele tama”. Neʼe mak fatin deskansa ba ema neʼebé laʼo-rai no sira-nia animál. Baibain naʼin ba fatin sira-neʼe prepara buat simples tuir ema laʼo-rai nia presiza, dala ruma sira mós bele tau matan ba ema, se ita fó osan ba sira.

(Lucas 10:36, 37) Entaun tuir ó-nia hanoin, husi ema naʼin-tolu neʼe, ida-neʼebé mak sai nuʼudar maluk ba ema neʼebé monu iha naʼok-teen nia liman?” 37 Nia hatán: “Ida neʼebé hatudu laran-sadiʼa ba mane neʼe.” No Jesus dehan ba nia: “Ó rasik bá no halo mós buat neʼebé hanesan.”

w98 1/7 p. 31 par. 2

Ema Samaria ida hatudu katak nia mak maluk neʼebé diʼak

Jesus nia ai-knanoik hatudu katak ema laran-loos mak ema neʼebé halo tuir Maromak nia ukun-fuan sira no mós banati-tuir Maromak nia hahalok. (Éf 5:1) Ezemplu ida mak Bíblia hatete katak “Maromak la todan ba sorin”. (Aps 10:34) Ita banati-tuir Maromak nia hahalok neʼe ka lae? Jesus nia ai-knanoik neʼe hatudu katak ita presiza hatudu domin ba ema hotu maski ita husi kultura, rasa no relijiaun neʼebé la hanesan. Tuir loloos, ema kristaun sira aprende katak sira tenke “halo buat neʼebé diʼak ba ema hotu”, laʼós deʼit ba ema husi sira-nia suku, rasa ka nasaun no laʼós ba maluk kristaun deʼit.​​—⁠Gal 6:​10.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

(Lucas 10:18) Ho ida-neʼe, nia hatete ba sira: “Haʼu haree ona Satanás monu hanesan rai-lakan husi lalehan.

nwtsty nota estudu ba Lc 10:​18

Haʼu haree ona Satanás monu hanesan rai-lakan husi lalehan: Jesus fó sai profesia ida kona-ba tempu neʼebé Satanás monu tiha husi lalehan no nia koʼalia kona-ba tempu neʼe hanesan ida-neʼe akontese tiha ona. Apokalipse 12:​7-9 fó sai kona-ba funu neʼebé akontese iha lalehan no fó sai katak Jesus duni sai Satanás husi lalehan bainhira Jesus komesa ukun. Jesus nia profesia neʼe hatudu ho klaru katak Satanás no anju aat sira sei lakon duni iha futuru. Tanba se Maromak fó forsa ba dixípulu naʼin-70 neʼebé sala-naʼin atu bele duni sai anju aat sira, sá tan ho Jesus neʼebé perfeitu no iha forsa boot.​​—⁠Lc 10:​17.

w08 15/3 p. 31 par. 11

Pontu importante husi livru Lucas

10:18​​—⁠Jesus koʼalia hela kona-ba saida bainhira nia hatete ba dixípulu naʼin-70 katak: “Haʼu haree ona ­Satanás monu hanesan rai-lakan husi lalehan”? Jesus la dehan katak Satanás monu ona husi lalehan. Tanba ida-neʼe la akontese toʼo Kristu sai Liurai iha ­lalehan iha tinan 1914. (Apk 12:​1-​10) Maski Bíblia la fó sai ho klaru, maibé karik Jesus refere ba buat ruma ­neʼebé atu akontese hanesan neʼe akontese tiha ona, hodi hatudu katak ida-neʼe sei akontese duni.

(Lucas 11:​5-9) Nia hatutan tan ba sira dehan: “Hanoin toʼok katak imi iha belun ida no imi bá nia uma iha kalan-boot no dehan ba nia: ‘Belun, bele fó ba haʼu paun fuan tolu ka? 6 Tanba haʼu-nia maluk ida foin toʼo mai husi dook no haʼu la iha buat ida hodi fó ba nia atu han.’ 7 No ema neʼe hatán husi nia uma laran dehan: ‘Keta halo susar tan ba haʼu. Odamatan xave metin ona, no haʼu-nia oan sira toba ona hamutuk ho haʼu. Tan neʼe, haʼu la bele hadeer hodi fó buat ruma ba ó.’ 8 Maski nuneʼe, haʼu hatete ba imi katak nia sei hadeer atu fó buat neʼebé ninia belun presiza, laʼós deʼit tanba ema neʼe mak nia belun, maibé tanba ninia belun husu beibeik. 9 Tan neʼe, haʼu hatete ba imi: Kontinua husu, no neʼe sei fó ba imi. Kontinua buka, no imi sei hetan. Kontinua tuku odamatan, no odamatan sei loke ba imi.

nwtsty nota estudu ba Lc 11:​5-9

Belun, bele fó ba haʼu paun fuan tolu: Tuir ema Médiu Orientál nia kultura, hatudu laran-luak mak devér ba ema ida atu halo no sira gosta atu halo ida-neʼe, hanesan ai-knanoik neʼe hatudu. Tanba susar atu halo viajen iha tempu neʼebá, dala ruma bainaka bele toʼo derrepente iha kalan-boot, maski nuneʼe uma-naʼin sente katak nia presiza prepara ai-han ba bainaka. Tan neʼe mak nia bá deʼit no fanu ninia viziñu hodi husu ai-han maski kalan-boot ona.

Keta halo susar tan ba haʼu: Viziñu iha ai-knanoik neʼe lakohi ajuda, laʼós tanba nia mak ema neʼebé ladiʼak, maibé tanba nia toba ona. Baibain uma sira iha tempu neʼebá, liuliu ema kiak sira-nia uma mak kuartu ida deʼit. Se aman ida hadeer, neʼe halo família tomak hadeer, inklui labarik sira.

husu beibeik: Lia­fuan gregu neʼebé uza iha neʼe mós bele tradús nuʼudar “la haraik an” ka “la iha moe”. Maski nuneʼe, iha versíkulu neʼe lia-fuan neʼe iha signifika katak ho aten-brani ita husu beibeik hodi la rende an. Mane iha Jesus nia ai-knanoik neʼe la sente moe ka dada an atu husu beibeik buat neʼebé nia presiza no Jesus hanorin ninia dixípulu sira katak sira-nia orasaun mós tenke hanesan neʼe.​​—⁠Lc 11:9, 10.

23-​29 JULLU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | LUCAS 12-​13

“Imi iha folin-boot liu fali manu-liin barak”

(Lucas 12:6) Ema faʼan manu-liin lima ho osan-besi rua neʼebé folin kiʼik, loos ka lae? Maski nuneʼe, Maromak la haluha sira ida.

nwtsty nota estudu ba Lc 12:​6

manu-liin: Lia­fuan gregu strouthíon refere ba manu hotu neʼebé kiʼik, maibé baibain ida-neʼe koʼalia kona-ba manu-liin. Manu-liin mak manu neʼebé baratu liu hotu neʼebé ema faʼan nuʼudar ai-han.

(Lucas 12:7) Liután neʼe, fuuk-lahan iha imi-nia ulun mós nia sura hotu. Keta taʼuk; imi iha folin-boot liu fali manu-liin barak.

nwtsty nota estudu ba Lc 12:​7

Liután neʼe, fuuk-lahan iha imi-nia ulun mós nia sura hotu: Ema nia fuuk-lahan barak tebes hamutuk maizumenus 100.000 liu. Tanba Jeová hatene ho loloos kona-ba buat kiʼik husi ita ema, ida-neʼe fó garantia katak nia interese ba Kristu nia dixípulu ida-idak.

(Lucas 12:7) Liután neʼe, fuuk-lahan iha imi-nia ulun mós nia sura hotu. Keta taʼuk; imi iha folin-boot liu fali manu-liin barak.

cl p. 241 par. 4-5

La iha buat ida mak bele “haketak ita husi Maromak nia domin”

4 Primeiru, Bíblia ho klaru hanorin katak Maromak hafolin ninia atan ida-idak. Ezemplu ida mak, Jesus hatete: “Ema faʼan manu-liin rua ba osan-besi ida neʼebé folin kiʼik, loos ka lae? Maibé imi-nia Aman hatene kuandu sira ida monu ba rai. No kona-ba imi, fuuk-lahan iha imi-nia ulun mós nia sura hotu. Tan neʼe, keta taʼuk. Imi iha folin-boot liu fali manu-liin barak.” (Mt 10:​29-​31) Mai ita haree, lia-fuan sira-neʼe signifika saida ba Jesus nia rona-naʼin sira iha tempu neʼebá.

5 Karik ita hanoin, tanbasá mak ema iha tempu neʼebá sosa manu-liin. Iha Jesus nia tempu, manu-liin mak manu neʼebé baratu liu hotu neʼebé ema faʼan nuʼudar ai-han. Ho osan besi ida neʼebé folin kiʼik, ema bele hetan manu-liin rua. Maibé Jesus mós hatete katak se ema gasta osan-besi kiʼik rua, nia laʼós deʼit hetan manu-liin haat maibé lima kedas. Manu-liin estra neʼe hanesan buat neʼebé la iha folin. Karik ema haree ­manu-liin ­nuʼudar kriatura neʼebé la iha folin, maibé oinsá ho Maromak nia haree ba manu-liin sira-neʼe? Jesus hatete: “Maromak la haluha sira ida [inklui manu-liin ida neʼebé estra].” (Lc 12:​6, 7) Agora, ita komesa komprende Jesus nia lia-fuan. Se Jeová hafolin manu-liin ida, neʼe katak Jeová hafolin liután ema! Hanesan Jesus nia esplikasaun, Jeová hatene buat hotu kona-ba ita. Nia hatene didiʼak fuuk-lahan hira iha ita-nia ulun.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

(Lucas 13:24) “Hakaʼas an makaʼas atu tama liuhusi odamatan kloot, tanba haʼu hatete ba imi katak ema barak sei koko atu tama maibé la bele.

nwtsty nota estudu ba Lc 13:​24

Hakaʼas an makaʼas: Ka “kontinua luta”. Jesus nia avizu hatudu katak importante tebes atu hakaʼas an ho laran tomak hodi bele liu husi odamatan neʼebé kloot. Kona-ba lia-fuan neʼe, referénsia oioin fó sujestaun katak bele tradús nuʼudar “uza ita-nia kbiit tomak; hakaʼas an liután”. Verbu gregu agonízomai liga ho lia-fuan gregu agon, neʼebé baibain uza atu koʼalia kona-ba kompetisaun atlétiku nian. Iha Ebreu 12:1, lia-fuan neʼe uza iha dalan simbóliku atu koʼalia kona-ba ema kristaun nia “halai taru” atu hetan moris. No mós uza iha dalan seluk, neʼebé iha signifika “hakaʼas an makaʼas” (Kol 2:1) ka “funu” (1Ti 6:​12; 2Ti 4:7). Verbu gregu neʼebé uza iha Lucas 13:24 mós tradús nuʼudar “hola parte atu halai taru” (1Ko 9:​25), “hakaʼas an” (Kol 1:​29; 1Ti 4:​10), no “funu” (1Ti 6:​12). Tanba lia-fuan neʼe iha ligasaun ho kompetisaun atlétiku, ema balu hanoin katak karik Jesus nia esplikasaun kona-ba hakaʼas an bele kompara ho atleta ida nia hakaʼas an atu manán prémiu, nia uza ninia forsa tomak.

(Lucas 13:33) no haʼu tenke kontinua laʼo ba Jeruzalein ohin no aban no loron tuirmai, basá profeta ida la bele mate iha Jeruzalein nia liʼur.

nwtsty nota estudu ba Lc 13:​33

la bele: Ka “la bele akontese duni”. La iha profesia ida iha Bíblia neʼebé hatete ho klaru katak Mesias sei mate iha Jeruzalein, maibé Daniel 9:​24-​26 fó hanoin katak neʼe sei akontese. Laʼós neʼe deʼit, se ema judeu sira atu oho profeta ida, liuliu Mesias, sira sei halo ida-neʼe iha sidade Jeruzalein. Tanba ema judeu nia tribunál aas naran Sinédriu iha membru naʼin-71 no baibain sira hasoru malu iha Jeruzalein, entaun ema naran deʼit neʼebé sira haree nuʼudar profeta falsu sei hetan tesi-lia iha neʼebá. Karik, Jesus mós hanoin-hetan katak baibain iha Jeruzalein mak ema hasaʼe sakrifísiu ba Maromak no neʼe mós fatin atu oho bibi-malae oan Festa Salvasaun nian. Buat neʼebé Jesus hatete sai loos duni. Ema lori nia ba Sinédriu iha Jeruzalein no fó kastigu ba nia. No iha Jeruzalein nia sidade liʼur mak Jesus mate nuʼudar “bibi-oan ba festa salvasaun nian”.​​—⁠1Ko 5:​7.

30 JULLU–5 AGOSTU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | LUCAS 14-​16

“Ai-knanoik kona-ba oan neʼebé lakon”

(Lucas 15:​11-​16) Tuirmai nia dehan: “Ema ida iha oan-mane naʼin-rua. 12 Oan ida kiʼik hatete ba nia aman: ‘Aman, fó mai haʼu liman-rohan neʼebé haʼu-nian.’ Entaun nia fahe liman-rohan ba sira. 13 Loron balu liu tiha, oan kiʼik neʼe halibur buat hotu hamutuk no laʼo ba rai seluk, no iha neʼebá nia halakon ninia rikusoin hodi moris arbiru deʼit. 14 Kuandu nia gasta hotu tiha buat neʼebé nia iha, hamlaha boot mosu iha rai neʼe, no nia hahú hetan susar. 15 No nia bá hodi sai atan ba ema iha rai neʼe, no ema neʼe haruka nia bá nia toʼos hodi tau matan ba fahi sira. 16 No nia hakarak tebes atu han fahi nia hahán, maibé ema ida la fó buat ida ba nia.

nwtsty nota estudu ba Lc 15:​11-​16

Ema ida iha oan-mane naʼin-rua: Parte balu husi ai-knanoik kona-ba oan neʼebé lakon mak úniku. Neʼe mak Jesus nia ai-knanoik neʼebé naruk liu hotu. Buat seluk neʼebé úniku husi ai-knanoik neʼe mak kona-ba família neʼe nia relasaun. Iha ai-knanoik seluk, baibain Jesus koʼalia kona-ba sasán ruma hanesan fini oioin ka rai, ka relasaun entre naʼi no atan. (Mt 13:​18-​30; 25:​14-​30; Lc 19:​12-​27) Maibé iha ai-knanoik neʼe, Jesus koʼalia kona-ba relasaun neʼebé besik entre aman ida ho ninia oan-mane sira. Karik ema barak neʼebé rona ai-knanoik neʼe la iha aman neʼebé laran-diʼak hanesan neʼe. Ai-knanoik neʼe hatudu sai domin no laran-diʼak neʼebé ita-nia Aman Maromak iha ba ita ema, maski ita laran-metin nafatin ka ita laʼo dook no fila fali ba nia.

oan ida kiʼik: Tuir Moisés nia Ukun-Fuan, oan-mane primeiru mak simu rikusoin dala rua barak liu fali oan seluk. (Deu 21:17) Se oan-mane boot iha istória neʼe mak oan-mane primeiru, neʼe katak ninia alin-mane nia rikusoin mak parte sorin deʼit husi ninia rikusoin.

halakon: Lia­fuan gregu neʼebé temi iha versíkulu neʼe iha signifika “namkari (ba fatin hotu-hotu)”. (Lc 1:​51; Aps 5:​37) Iha Mateus 25:24, 26, lia-fuan neʼe tradús nuʼudar “kari”. Iha versíkulu neʼe refere ba estraga deʼit, ka gasta naranaran.

moris arbiru deʼit: Ka “moris naranaran (la kuidadu; runguranga)”. Lia­fuan gregu neʼebé iha signifika atu hanesan mós uza iha Éfeso 5:​18; Tito 1:6; 1 Pedro 4:​4. Tanba lia-fuan gregu neʼe mós bele signifika toman atu gasta osan arbiru, tradusaun Bíblia balu tradús lia-fuan sira-neʼe nuʼudar moris xanfaradu.

tau matan ba fahi sira: Tuir Moisés nia Ukun-Fuan, animál ida-neʼe la moos, entaun ba ema judeu, serbisu neʼe mak aat tebes.​​—⁠Lev 11:​7, 8.

fahi nia hahán: Ka “ai-fuan husi ai-keratonia”. Ai-fuan neʼe iha kulit neʼebé naroman, toos, no kór xokolate-uvas, no iha lia-gregu ninia naran signifika “dikur kiʼik” (kerátion), no ninia modelu haree hanesan dikur. Toʼo ohin loron, ema nafatin uza ai-fuan neʼe nuʼudar ai-han ba kuda, karau no fahi. Tanba mane joven neʼe hakarak atu han fahi nia hahán neʼe hatudu ninia situasaun sai aat duni.​​—⁠Haree nota estudu ba Lucas 15:​15.

(Lucas 15:​17-​24) “Ikusmai nia hanoin hodi dehan ba nia an: ‘Haʼu-nia aman nia atan sira iha paun barak, maibé haʼu iha neʼe atu mate tan deʼit hamlaha! 18 Haʼu sei hamriik no laʼo ba haʼu-nia aman no dehan: “Aman haʼu halo sala ona hasoru lalehan no mós hasoru Ita. 19 Haʼu la merese tan atu Ita bolu haʼu nuʼudar oan. Halo haʼu sai nuʼudar Ita-nia atan ida.” ’ 20 Entaun, nia hamriik no laʼo ba ninia aman. Kuandu nia sei dook hela, ninia aman haree nia no hanoin tebetebes ba nia, no ninia aman halai hasoru nia hodi hakoʼak no reʼi nia. 21 Tuirmai ninia oan hatete ba nia: ‘Aman haʼu halo sala ona hasoru lalehan no mós hasoru Ita. Haʼu la merese tan atu Ita bolu haʼu nuʼudar oan. Halo haʼu sai nuʼudar Ita-nia atan ida.’ 22 Maibé aman neʼe hatete ba nia atan sira: ‘Lalais! Lori mai unuk neʼebé furak liu, no fó ba nia atu hatais, tau kadeli ba nia liman no tau sandálias iha nia ain. 23 No lori mai karau-oan bokur hodi oho, no mai ita han no haksolok, 24 tanba haʼu-nia oan neʼe mate tiha no moris fali ona; nia lakon tiha no hetan fali ona.’ No sira hahú haksolok hamutuk.

nwtsty nota estudu ba Lc 15:​17-​24

hasoru Ita: Ka “iha Ita-nia oin”. Lia­fuan gregu enópion, iha signifika “iha oin; iha ema nia oin”, no neʼe uza iha dalan neʼebé hanesan ho 1 Samuel 20:1 iha Septuajinta.

atan ida: Oan ida kiʼik halo planu katak bainhira nia fila fali ba uma, nia sei husu ba ninia aman atu simu fali nia, laʼós nuʼudar oan, maibé nuʼudar atan ida. Atan sira laʼós parte ba patraun nia família, maibé baibain sira hetan serbisu ba loron ida deʼit.​​—⁠Mt 20:​1, 2, 8.

reʼi nia: Ka “reʼi nia ho domin”. Lia­fuan gregu neʼebé tradús nuʼudar “reʼi” iha signifika neʼebé makaʼas liu fali verbu filéo, neʼebé dala ruma mós tradús nuʼudar “reʼi” (Mt 26:48; Mc 14:44; Lc 22:47) maibé baibain iha signifika “hadomi” (Jo 5:​20; 11:3; 16:27). Hodi simu nia ho domin no laran-diʼak, aman iha ai-knanoik neʼe hatudu sai katak nia prontu atu simu fali ninia oan-mane neʼebé arrepende an ona.

bolu haʼu nuʼudar oan: Manuskritu balu aumenta: “Halo haʼu sai nuʼudar Ita-nia atan ida.” Matenek-naʼin balu hatete katak manuskritu balu aumenta parte neʼe atu bele haree hanesan ho Lucas 15:​19. Maibé Bíblia Sagrada Tradusaun Mundu Foun iha lia-inglés edisaun 2013 hasai tiha lia-fuan sira-neʼe iha Lucas 15:21, tanba agora iha manuskritu sira neʼebé tuan liu neʼebé apoia ida-neʼe.

unuk . . . kadeli . . . sandálias: Unuk neʼebé temi iha neʼe, laʼós unuk baibain, maibé unuk neʼebé diʼak tebetebes, karik unuk neʼe enfeita ho buat furak ruma neʼebé baibain fó ba bainaka neʼebé espesiál. Kona-ba tau kadeli iha ninia oan-mane nia liman, neʼe hatudu katak aman neʼe simu nia no hadomi nia, no mós hatudu katak oan neʼe hetan fali ninia pozisaun nuʼudar oan. Baibain, atan sira la uza kadeli no mós sandálias. Entaun, aman neʼe hakarak hatudu ho klaru katak nia simu fali ninia oan nuʼudar membru família.

(Lucas 15:​25-​32) “Iha tempu neʼe ninia oan boot sei iha toʼos hela; no kuandu nia fila no besik ba uma, nia rona múzika lian no ema dansa. 26 Entaun nia bolu atan ida no husu kona-ba saida mak mosu. 27 Atan neʼe hatete: ‘Ó-nia alin mai fali ona ho isin-diʼak, no tan neʼe ó-nia aman oho karau-oan neʼebé bokur.’ 28 Ho ida-neʼe nia sai hirus no lakohi atu tama ba laran. Tuirmai, ninia aman sai hodi hamaus nia atu tama. 29 Nia hatán ba nia aman: ‘Ba tinan barak ona haʼu sai atan ba Ita, no haʼu sempre halo tuir Ita-nia hakarak, maski nuneʼe Ita seidauk fó haʼu bibi-timur oan ida atu haʼu bele haksolok hamutuk ho haʼu-nia belun sira. 30 Maibé kuandu Ita-nia oan neʼe mai, neʼebé halo mohu Ita-nia rikusoin hodi hela ho feto-aat sira, Ita oho ­karau-oan neʼebé bokur ba nia.’ 31 Tuirmai nia hatete ba nia oan: ‘Oan, ó sempre hamutuk ho haʼu, no buat hotu neʼebé haʼu-nian, ida-neʼe mós ó-nian; 32 maibé ita presiza haksolok no kontente, tanba ó-nia alin neʼe mate tiha no moris fali, lakon tiha no hetan fali.’”

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

(Lucas 14:26) “Se ema ida mai besik haʼu no la odi ninia inan no aman, feen no oan, maun no biin, no mós ninia moris rasik, nia la bele sai haʼu-nia dixípulu.

nwtsty nota estudu ba Lc 14:26

odi: Iha Bíblia, lia-fuan “odi” bele iha signifika oioin. Neʼe bele refere sentimentu neʼebé book ema atu hatudu hahalok aat ka book ema atu hakanek ema seluk. Ka karik ida-neʼe bele refere ba sentimentu la gosta neʼebé makaʼas tebes ba ema ruma ka buat ruma, no ida-neʼe halo ema neʼe hadook an husi ema ka buat neʼebé nia odi. Ka ida-neʼe bele signifika domin neʼebé ladún boot. Porezemplu, bainhira Bíblia hatete katak Jacob “odi” Lea no hadomi Rakel, neʼe katak Jacob nia domin ba Rakel boot liu duké ninia domin ba Lea (Gên 29:31; Deu 21:15), no lia-fuan ho signifika ida-neʼe uza iha livru judeu antigu balu. Entaun, Jesus la haruka ninia dixípulu sira atu odi ninia família no sira-nia an, tanba neʼe sei kontra malu ho parte seluk husi Maromak nia Lia­fuan (Kompara ho Mc 12:​29-​31; Éf 5:​28, 29, 33.) Iha situasaun neʼe, lia-fuan “odi” bele signifika “domin neʼebé ladún boot”.

(Lucas 16:​10-​13) Ema neʼebé laran-metin iha buat kiʼik sei laran-metin mós iha buat boot, no ema neʼebé la laran-moos iha buat kiʼik sei la laran-moos iha buat boot. 11 Tan neʼe, se imi hatudu katak imi la laran-metin ba Maromak hodi la tau matan didiʼak ba rikusoin mundu aat neʼe nian, sé mak sei fó ba imi rikusoin neʼebé loos? 12 No se imi la laran-metin kona-ba buat neʼebé ema seluk nian, sé mak sei fó ba imi buat neʼebé imi-nian? 13 Atan ida la bele serbí naʼi rua; tanba nia sei odi ida no hadomi ida seluk ka nia sei laran-metin ba ida no hakribi ida seluk. Imi la bele sai atan ba Maromak no ba rikusoin.”

w17.07 p. 8-9 par. 7-8

Buka rikusoin neʼebé loos

7 Lee Lucas 16:​10-13. Iha Jesus nia ai-knanoik, atan neʼe habelun ema seluk tanba hanoin ninia an. Maibé Jesus hakarak ninia dixípulu sira atu la hanoin an deʼit bainhira habelun Jeová no Jesus. Nia hatete katak ita bele hatudu laran-metin ba Maromak liuhusi dalan neʼebé ita uza didiʼak rikusoin sira neʼebé ita iha. Oinsá mak ita bele halo nuneʼe?

8 Dalan ida atu hatudu laran-metin liuhusi sasán neʼebé ita iha mak hodi fó kontribuisaun ba serbisu haklaken iha mundu tomak neʼebé Jesus fó-hatene nanis. (Mt 24:14) Labarik-feto ida husi Índia rai beibeik osan iha kofre. Nia lakohi uza osan neʼe atu hola brinkedu. Bainhira nia rai osan sira-neʼe toʼo nakonu, nia fó hotu osan neʼe atu uza ba serbisu haklaken. Ezemplu ida tan mak kona-ba irmaun ida husi Índia neʼebé kuda nuu. Nia fó nuu fuan balu ba eskritóriu tradusaun Malayalam. Tanba nia hanoin se eskritóriu presiza hola beibeik nuu, diʼak liu fó kontribuisaun nuu ba irmaun sira duké fó osan. Neʼe “hatudu matenek” duni! Hanesan neʼe mós ho irmaun sira iha rai-Grésia, sira fó beibeik kontribuisaun mina azeite, keiju, no ai-han seluk tan ba família Betel.

    Livru sira iha lian Tetun Dili (1993-2025)
    Log Out
    Log In
    • Tetun Dili
    • Fahe
    • Organiza tuir Ita-nia hakarak
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondisaun atu Uza
    • Informasaun Privadu
    • Setting kona-ba privasidade
    • JW.ORG
    • Log In
    Fahe