Watchtower BIBLIOTEKA ONLINE
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Tetun Dili
Á
  • Á
  • á
  • É
  • é
  • Í
  • í
  • Ó
  • ó
  • Ú
  • ú
  • Ã
  • ã
  • Ç
  • ç
  • Ñ
  • ñ
  • ʼ
  • BÍBLIA
  • LIVRU SIRA
  • REUNIAUN SIRA
  • mwbr21 Setembru p. 1-10
  • Informasaun atu uza hamutuk livru Moris Kristaun no Haklaken

La iha video neʼebé bele loke.

Deskulpa, la bele loke vídeo.

  • Informasaun atu uza hamutuk livru Moris Kristaun no Haklaken
  • Informasaun atu uza hamutuk livru Moris Kristaun no Haklaken—2021
  • Subtítulu
  • 6-12 SETEMBRU
  • 13-19 SETEMBRU
  • 20-26 SETEMBRU
  • 27 SETEMBRU–3 OUTUBRU
  • 4-10 OUTUBRU
  • 11-17 OUTUBRU
  • 18-24 OUTUBRU
  • 25-31 OUTUBRU
Informasaun atu uza hamutuk livru Moris Kristaun no Haklaken—2021
mwbr21 Setembru p. 1-10

Informasaun atu uza hamutuk livru Moris Kristaun no Haklaken

6-12 SETEMBRU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | DEUTERONÓMIO 33-34

“Buka protesaun husi Jeová nia ‘liman neʼebé iha ba nafatin’”

it-2-E p. 51

Jesurun

Neʼe mak títulu ida neʼebé uza atu hatudu respeitu ba Izraél. Iha Bíblia Septuajinta Gregu, “Jesurun” mak hanesan liafuan bolu ho domin neʼebé tradús nuʼudar “ida neʼebé haʼu hadomi”. Liafuan “Jesurun” tuir loloos fó-hanoin povu Izraél katak sira mak povu neʼebé Jeová hili tuir aliansa no tan neʼe sira iha devér atu halo buat neʼebé loos. (Deu 33:5, 26; Isa 44:2) Iha Deuteronómio 32:15 temi naran Jesurun atu hatún Izraél. Povu Izraél la moris tuir naran Jesurun, maibé sira sai ulun-toos, la hanoin sira-nia Kriadór, no la respeitu sira-nia Salvadór.

w11 15/10 p. 26 par. 18

Tau fiar ba Jeová, “Maromak ksolok hotu nian”

18 Liafuan neʼebé Moisés hakerek iha knananuk ida, fó aten-brani no fó ksolok ba povu Israel. Nia dehan: “Maromak tempu uluk nian mak fatin seguru, no iha okos, nia iha liman neʼebé iha nafatin toʼo tempu neʼebé la bele sura.” (Deu 33:27) Profeta Samuel mós hatete ba ema Israel: “Labele sees an kona-ba tuir Jeová, no imi tenke serbí Jeová ho imi-nia laran tomak . . . Jeová sei la husik ninia povu tan ninia naran boot.” (1Sa 12:20-22) Sin, se ita kontinua serbí Jeová ho laran-metin, nia sei nunka husik ita. Nia sei sempre fó ajuda neʼebé ita presiza.

w11 15/9 p. 19 par. 16

Halai toʼo rohan ho laran-metin

16 Hanesan ho Abraão, Moisés mós mate antes Maromak kumpre buat neʼebé nia promete. Kuandu ema Israel besik atu tama iha rai neʼebé Maromak promete ona, Maromak hatete ba Moisés: “Husi dook ó sei haree rai neʼe, maibé ó sei la tama iha neʼebá iha rai neʼebé haʼu fó ba Israel nia oan sira.” Moisés no Aarão la tama iha rai neʼebé Maromak promete ona, tanba sira la halo tuir Maromak nia hakarak iha rai-Meribá. Iha neʼebá, ema Israel muramura no halo Moisés no Aarão hirus, no sira la fó glória ba Maromak kuandu sira halo bee sai husi fatuk-lolon. (Deu 32:51, 52) Ida-neʼe halo Moisés laran-tun no hirus ka lae? Lae. Nia husu Jeová atu haraik bensaun ba povu, no nia hatoʼo ninia liafuan ikus ba sira hodi dehan: “Haksolok bá, oh, Israel! Sé mak hanesan ó, povu neʼebé haksolok ho salvasaun husi Jeová, eskudu neʼebé ajuda imi, no Ida neʼebé hanesan imi-nia surik neʼebé kmanek liu?”—Deu 33:29.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

it-2-E p. 439 par. 3

Moisés

Moisés mate ho idade 120. Kona-ba ninia forsa fíziku nian, Bíblia dehan: “Ninia matan seidauk aat, no nia sei iha hela kbiit.” Jeová hakoi nia iha fatin ida neʼebé ema labele hetan toʼo agora. (Deu 34:5-7) Karik Jeová halo nuneʼe atu povu Izraél labele adora fali Moisés nia rate. Klaru katak Satanás hakarak uza Moisés nia mate-isin atu tenta povu Izraél, tanba Judas, Jesus nia alin neʼebé mós nuʼudar dixípulu ida, hakerek: “Kuandu arkanju Miguel haksesuk malu ho Diabu kona-ba Moisés nia mate-isin, nia hatudu haraik an no la tesi-lia ba Diabu ho liafuan aat, maibé nia hatete: ‘Jeová sei korrije ó.’” (Jud 9) Antes Josué no povu Izraél atu tama ba rai-Kanaan, povu Izraél tanis ba Moisés durante loron 30.—Deu 34:8.

13-19 SETEMBRU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | JOSUÉ 1-2

“Oinsá atu halo Ita-nia dalan susesu”

w13 15/1 p. 8 par. 7

Aten-brani bá tanba Jeová hamutuk ho ita!

7 Atu hetan aten-brani hodi bele halo tuir Maromak nia hakarak, ita presiza estuda no halo tuir ninia Liafuan. Kuandu Josué foin troka Moisés nia fatin, Jeová hatete: “Sai aten-brani no forsa tebes bá atu halo tuir ukun-fuan hotu neʼebé Moisés haʼu-nia atan mak haruka ó. . . . Livru ukun-fuan nian neʼe labele husik husi ó-nia ibun, no ó tenke lee ho lian neineik loron no kalan, atu ó bele halo tuir buat hotu neʼebé hakerek iha ninia laran; tanba hodi nuneʼe ó sei halo ó-nia dalan sai susesu no ó sei halo hahalok ho matenek.” (Jos 1:7, 8) Josué halo tuir konsellu neʼe no hetan duni susesu. Se ita mós halo hanesan neʼe, ita bele sai aten-brani liután no hetan susesu iha Maromak nia serbisu.

w13 15/1 p. 11 par. 20

Aten-brani bá tanba Jeová hamutuk ho ita!

20 Maski dala ruma susar atu halo tuir nafatin Maromak nia hakarak iha mundu aat neʼe, maibé ita la mesak. Maromak hamutuk ho ita. Maromak nia Oan nuʼudar kongregasaun nia Ulun mós ajuda ita. Ita mós iha maluk Testemuña ba Jeová hamutuk naʼin-7.000.000 liu iha mundu tomak. Tan neʼe, mai ita kontinua hatudu ita-nia fiar no haklaken lia-foun diʼak hodi hanoin nafatin ita-nia eskritura tinan nian ba tinan 2013, neʼebé dehan: “Sai aten-brani no forsa bá. . . . Jeová ó-nia Maromak hamutuk ho ó.”—Jos 1:9.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

w17.09 p. 28 par. 7

“Sai aten-brani . . . no bá halo serbisu”

7 Rahab mak ezemplu ida tan kona-ba hatudu aten-brani. Bainhira espiaun husi Izraél bá ninia uma iha Jerikó, neʼe bele halo nia taʼuk atu fó ajuda ba sira. Maibé tanba nia tau fiar ba Jeová, ho aten-brani nia subar mane naʼin-rua neʼe no ajuda sira halai sai husi sidade. (Jos 2:4, 5, 9, 12-16) Rahab fiar katak Jeová mak Maromak neʼebé loos, no nia fiar katak Jeová sei foti sira-nia rai hodi fó ba ema Izraél. Nia la husik taʼuk ba ema, inklui mós liurai Jerikó ho ninia guarda sira atu domina nia. Nia hatudu aten-brani hodi salva ninia an no mós ninia família.—Jos 6:22, 23.

20-26 SETEMBRU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | JOSUÉ 3-5

“Jeová haraik bensaun ba ema neʼebé hatudu fiar”

it-2-E p. 105

Jordaun

Baibain Mota Jordaun iha parte súl husi Tasi Galileia mak kleʼan maizumenus metru 1 toʼo 3 no luan maizumenus metru 27 toʼo 30. Maibé iha tempu koʼa nian, Mota Jordaun sei nakonu toʼo halo mota neʼe sai luan no kleʼan liután. (Jos 3:15) Tan neʼe, iha tempu bee-saʼe, perigu tebes ba nasaun Izraél inklui mane no feto no labarik sira atu hakur Mota Jordaun, liuliu iha parte neʼebé la besik Jerikó. Iha fatin neʼe, mota tun makaʼas tebes toʼo halo ema neʼebé hariis iha neʼebá mós mout tanba bee lori. Maski nuneʼe, Jeová halo milagre atu tahan netik mota hodi nuneʼe povu Izraél bele laʼo iha rai neʼebé maran. (Jos 3:14-17) Tinan barak liutiha, milagre neʼebé atu hanesan akontese fali, dala ida akontese ba Elias hamutuk ho Eliseu, no dala ida tan akontese ba Eliseu.—2Rs 2:7, 8, 13, 14.

w13 15/9 p. 16 par. 17

Laran-haksolok ho Jeová nia konsellu

17 Oinsá mak ita-nia fiar sai metin liután nuʼudar ita halo tuir Jeová? Mai ita hanoin kona-ba tempu neʼebé povu Izraél atu tama iha rai neʼebé Maromak promete ona. Jeová haruka amlulik sira atu lori arka aliansa nian no tama ba Mota Jordaun nia klaran. Maibé kuandu sira toʼo mota neʼe, sira haree mota boot tun makaʼas tanba tempu udan. Povu Izraél sei halo saida? Sira sei hein ba semana balu atu mota bele sai maran ka lae? Lae. Sira tau fiar tomak ba Jeová no halo tuir ninia matadalan. Rezultadu mak saida? Bíblia hatete: “Nuʼudar amlulik sira-nia ain kona bee, . . . mota neʼe para kedas.” Tuirmai, “amlulik sira hamriik iha mota Jordaun nia klaran neʼebé sai maran no ema Israel hotu hakur mota neʼe”. (Jos 3:12-17) Hanoin toʼok oinsá mak ema Israel sai kontente atu haree mota boot la tun tan! Sin, ema Israel nia fiar sai metin liután tanba sira halo tuir Jeová nia matadalan.

w13 15/9 p. 16 par. 18

Laran-haksolok ho Jeová nia konsellu

18 Maski ohin loron Jeová la halo milagre hanesan neʼe, maibé nia nafatin haraik bensaun ba ita kuandu ita hatudu fiar no halo tuir ninia matadalan. Maromak nia espíritu fó aten-brani mai ita atu haklaken Maromak nia Ukun iha mundu tomak. Nuʼudar Jeová nia Sasin-Naʼin boot liu, Jesus Kristu promete ba ninia dixípulu sira katak nia sei nafatin apoia sira, hodi dehan: “Neʼe duni, laʼo bá, hanorin nasaun hotu-hotu . . . Haʼu sei hela nafatin hamutuk ho imi, toʼo mundu nia rohan.” (Mt 28:19, 20) Testemuña barak neʼebé uluk moedór no lakohi koʼalia ho ema seluk, hatete katak Maromak nia espíritu santu mak fó aten-brani atu bele haklaken ba ema neʼebé la koñese.—Lee Salmo 119:46; 2 Korinto 4:7.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

w04-E 12/1 p. 9 par. 2

Pontu importante husi livru Josué

5:14, 15—Sé mak “ulun-naʼin ba Jeová nia tropa”? Ulun-naʼin neʼebé mai no hametin Josué kuandu povu Izraél koko atu manán rai neʼebé Maromak promete mak haree hanesan “Liafuan” ka Jesus Kristu nuʼudar anju neʼebé forte. (Jo 1:1; Dan 10:13) Neʼe mak garantia ida neʼebé hametin duni Jeová nia povu katak Jesus Kristu hamutuk ho sira ohin loron iha funu espirituál nian!

27 SETEMBRU–3 OUTUBRU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | JOSUÉ 6-7

“Hadook an husi buat neʼebé la iha folin”

w10 15/4 p. 20 par. 5

Keta husik ita-nia matan haree buat neʼebé la iha folin!

5 Liutiha tinan atus ba atus, kuandu ema Izraél ida naran Acan “haree” sasán balu iha sidade Jerikó neʼebé sira manán ona, nia naʼok sasán sira-neʼe. Maromak haruka atu halakon buat hotu iha sidade neʼe, maibé atu husik deʼit sasán balu neʼebé atu fó nuʼudar kontribuisaun ba Maromak Jeová nia uma. Maromak fó avizu ba ema Izraél: “Hadook an husi sasán neʼebé tenke halakon, tanba taʼuk katak imi bele iha hakarak atu foti” sasán balu husi sidade neʼe. Kuandu Acan la halo tuir, ema Izraél lakon funu iha sidade Ai, no sira barak mate. Acan la fó sai katak nia naʼok sasán ruma toʼo tempu neʼebé Maromak rasik mak hatudu sai. Acan hatete: “Kuandu haʼu haree [sasán sira-neʼe], haʼu hakarak sira no haʼu foti sira.” Acan nia hakarak aat matan nian halo nia lakon ninia moris no mós lakon “buat hotu neʼebé ninian”. (Jos 6:18, 19; 7:1-26) Iha Acan ninia laran nia kaan buat neʼebé Maromak bandu.

w97-E 8/15 p. 28 par. 2

Tanbasá presiza fó-hatene hahalok neʼebé sala?

Razaun ida atu fó-hatene hahalok neʼebé sala mak tanba neʼe bele proteje kongregasaun atu moos nafatin. Jeová mak Maromak neʼebé santu. Nia haruka ema hotu neʼebé serbí nia tenke moos iha dalan espirituál no mós morál. Ninia Liafuan Bíblia hatete: “Nuʼudar oan neʼebé halo tuir Maromak, labele hatudu tan hahalok neʼebé tuir imi-nia hakarak aat neʼebé uluk imi iha bainhira imi seidauk hatene Maromak, maibé imi-nia hahalok hotu tenke santu hanesan Maromak Santu neʼebé bolu imi, tanba hakerek nanis ona: ‘Imi tenkesér santu, tanba haʼu santu.’” (1Pe 1:14-16) Ema neʼebé halo hahalok sala ka la moos bele hafoʼer kongregasaun tomak no halo Jeová la kontente se ema neʼe la hetan dixiplina ka hasai husi kongregasaun.—Kompara ho Josué kapítulu 7.

w10 15/4 p. 21 par. 8

Keta husik ita-nia matan haree buat neʼebé la iha folin!

8 Ema hotu inklui mós ema kristaun loos iha hakarak isin nian no hakarak matan nian. Tan neʼe, Maromak nia Liafuan fó-hatene mai ita atu kontrola ita-nia an kona-ba buat neʼebé ita haree no hakarak atu hetan. (1Ko 9:25, 27; lee 1Jo 2:15-17.) Ema loos ida naran Job rekoñese katak buat neʼebé ema haree no hakarak iha relasaun neʼebé metin. Nia hatete: “Haʼu halo aliansa ho haʼu-nia matan. Entaun oinsá mak haʼu bele hateke fali ba feto-raan ida?” (Job 31:1) Job laʼós deʼit lakohi atu halo hahalok imorál ho feto, maibé nia mós la husik ninia neon atu hanoin kona-ba hahalok imorál. Jesus hatudu katak importante atu ema halo sira-nia neon moos nafatin husi hanoin kona-ba hahalok imorál, hodi hatete: “Ema neʼebé hateke ba feto ida hodi kaan nia, nia halo ona sala-foʼer ho nia iha nia laran.”—Mt 5:28.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

w15 15/11 p. 13 par. 2-3

Pergunta husi lee-naʼin

Iha tempu antigu se ema hakarak manán sidade boot ida, baibain tropa sira serka haleʼu sidade neʼe ba tempu kleur toʼo hahán iha sidade neʼe sai menus no ema sai fraku mak sira foin ataka. Baibain ema neʼebé manán sidade neʼe, sira hadau hotu rikusoin no buat hotu husi sidade neʼe. Maibé kona-ba sidade Jerikó, arkeólogu sira keʼe hetan hahán barak neʼebé husik hela. Revista ida naran Biblical Archaeology Review hatete katak bainhira arkeólogu sira keʼe rai iha sidade Jerikó nian, sira hetan trigu barak. Baibain arkeólogu sira neʼebé keʼe rai iha sidade antigu sira la hetan hahán barak hanesan neʼe. Dala ruma sira hetan deʼit sanan rai ida ka rua nakonu ho trigu maibé laʼós barak tebes hanesan neʼe.

Tuir Bíblia, Maromak bandu ema Izraél atu labele hadau Jerikó nia rikusoin, inklui mós trigu. (Jos 6:17, 18) Ema Izraél mós ataka iha tempu neʼebé ema Jerikó foin koʼa trigu, tan neʼe iha trigu barak iha sidade laran. (Jos 3:15-17; 5:10) No tanba iha sidade Jerikó sei iha trigu barak, neʼe hatudu katak tempu neʼebé ema Izraél serka Jerikó mak tempu neʼebé badak, hanesan Bíblia hatete.

4-10 OUTUBRU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | JOSUÉ 8-9

“Istória kona-ba ema Gibeão hanorin saida mai ita”

it-1-E p. 930-931

Gibeão

Ema Gibeão no Josué. Iha Josué nia tempu, ema Heveu mak hela iha sidade Gibeão. Sira mak ida husi nasaun hitu iha rai-Kanaan neʼebé Maromak haruka atu halakon tiha. (Deu 7:1, 2; Jos 9:3-7) Bíblia mós temi ema Gibeão nuʼudar ema Amoreu, tanba naran neʼe dala ruma refere ba ema Kanaan hotu. (2Sa 21:2; kompara ho Gén 10:15-18; 15:16.) La hanesan ho ema Kanaan sira seluk, ema Gibeão rekoñese katak maski sira iha forsa no sidade neʼebé boot, sira sei lakon funu hasoru Izraél tanba Jeová mak halo funu hodi defende ema Izraél. Tan neʼe, depois rona tiha katak sidade Jerikó no Ai lakon ona, ema Gibeão, neʼebé mós reprezenta sidade tolu seluk, katak sidade Kefira, Beerot no Kiriat-Jearim (Jos 9:17), haruka mane balu atu bá hasoru Josué iha Gilgal no husu atu la halo funu hasoru sira. Mane Gibeão sira-neʼe hatais roupa neʼebé bosan, no uza sandálias neʼebé aat ona, hatama ai-han iha karón tuan, lori tua-fatin neʼebé nakfera no suku hamutuk fali, no lori paun neʼebé maran no rahun ona, hodi bá hasoru Josué no dehan katak sira mai husi rai dook, hodi nuneʼe nasaun Izraél sei hanoin katak sira la inklui nasaun neʼebé sei halakon tiha. Sira rekoñese katak Jeová mak envolve hodi hatudu ninia forsa hasoru nasaun Ejitu no mós ema Amoreu nia liurai naʼin-rua, Sihon no Og. Maibé ho matenek sira la temi kona-ba saida mak akontese ba sidade Jerikó no Ai tanba ema Izraél sei hanoin katak ‘rai neʼebé dook’ seidauk bele rona istória kona-ba saida mak foin akontese ba sidade Jerikó no Ai. Entaun ema Izraél nia katuas sira haree no simu evidénsia sira-neʼe hotu no halo aliansa atu husik sira moris.—Jos 9:3-15.

w11 15/11 p. 8 par. 14

“Labele sadere ba ó-nia matenek rasik”

14 Tanba ita hotu sala-naʼin, inklui mós katuas kristaun sira neʼebé iha ona esperiénsia barak, ita presiza kuidadu atu la sadere ba ita-nia matenek rasik maibé buka matadalan husi Jeová kuandu ita halo desizaun ruma. Hanoin toʼok saida mak Josué no katuas sira husi Izraél halo kuandu ema Gibeão hakbesik ba ema Izraél hodi finje katak sira husi rai dook. Duké husu uluk Jeová nia matadalan, Josué ho katuas sira deside rasik atu halo dame ho ema Gibeão hodi promete atu la funu hasoru sira. Maski Jeová apoia desizaun neʼe, maibé nia haruka atu hakerek kona-ba neʼe iha Bíblia laran atu sai nuʼudar avizu mai ita.—Jos 9:3-6, 14, 15.

w04-E 10/15 p. 18 par. 14

“Laʼo haleʼu iha rai neʼe”

14 Mane sira-neʼe dehan: “Ita-Boot nia atan sira-neʼe mai husi rai neʼebé dook tebes tanba ami hafolin Jeová, Ita-Boot nia Maromak, nia naran.” (Jos 9:3-9) Husi sira-nia hatais no buat neʼebé sira lori, haree hanesan sira mai duni husi rai neʼebé dook, maibé tuir loloos sidade Gibeão mak dook maizumenus kilómetru 30 deʼit husi Gilgal. Bainhira Josué no katuas sira husi povu Izraél fiar kona-ba neʼe, sira halo aliansa dame nian ho ema Gibeão no sidade sira neʼebé iha ligasaun ho Gibeão. Ema Gibeão sira halo nuneʼe laʼós deʼit atu ema Izraél labele duni sira sai, maibé tanba sira hakarak simu Izraél nia Maromak nia laran-diʼak. Jeová simu ema Gibeão nuʼudar “atan neʼebé hili ai no kuru bee ba povu no ba Jeová nia altár”, no prepara ai-sunu atu hasaʼe sakrifísiu. (Jos 9:11-27) Ema Gibeão fó sira-nia an tomak atu halaʼo knaar kiʼik sira-neʼe iha adorasaun ba Jeová. Karik ema Gibeão balu neʼebé fila fali husi Babilónia serbí nuʼudar ema Netiním iha templu neʼebé harii fali ona. (Ezr 2:1, 2, 43-54; 8:20) Ita bele banati-tuir sira-nia hahalok hodi hakaʼas an atu iha dame ho Maromak no prontu halaʼo knaar kiʼik sira iha ita-nia adorasaun ba nia.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

it-1-E p. 1030

Tara iha ai-riin

Tuir ukun-fuan neʼebé Jeová fó ba povu Izraél, kuandu kriminozu balu hetan tiha kastigu-mate, sira-nia mate-isin tenke tara iha ai-riin nuʼudar “ema neʼebé hetan malisan husi Maromak”, atu ema hotu bele haree nuʼudar avizu ida. Mate-isin neʼebé tara iha dalan hanesan neʼe tenke hatún antes rai nakukun no tuirmai hakoi, tanba husik mate-isin tara deʼit durante kalan tomak sei hafoʼer rai neʼebé Maromak fó ona ba povu Izraél. (Deu 21:22, 23) Povu Izraél halo tuir matadalan neʼe maski ema neʼebé hetan kastigu neʼe laʼós ema Izraél.—Jos 8:29; 10:26, 27.

TREINU KONA-BA HAKLAKEN

it-1-E p. 520

Aliansa

Akordu ka kontratu ida entre ema naʼin-rua ka liu atu halo ka la halo buat ruma. Liafuan Ebraiku berithʹ, mosu dala 280 liu iha Eskritura Lian Ebraiku no dala 80 liu mak iha livru lima neʼebé Moisés hakerek. Liafuan neʼe iha signifikadu “aliansa” no hanesan liafuan modernu “kontratu” tanba iha evidénsia iha fatuk-belar balu neʼebé hetan ona iha tinan 1927 iha sidade antigu Qatna, neʼebé besik sidade Hamat. Livru Bulletin of the American Schools of Oriental Research, February 1951, hatete: ‘Liafuan neʼebé hakerek iha fatuk-belar rua husi fatuk-belar 15 neʼebé hetan mak simples. Fatuk-belar primeiru mak lista ba ema nia naran no fatuk-belar segundu mak lista kona-ba kolen husi ema sira-neʼe nia serbisu. Fatuk-belar primeiru mak lista kona-ba kontratu ho mane sira . . . sira konkorda atu halo serbisu ba ema ruma ka kaer knaar ruma. Ema neʼebé hakerek iha fatuk-belar rua neʼe mak hanesan, no fatuk-belar segundu esplika kona-ba serbisu saida mak sira sei halo, no mós katak sira sei simu kolen husi sira-nia serbisu. Aliansa sira (berit) mak buat neʼebé importante tebes ba ema Izraél neʼebé fiar Yahweh, liuliu iha Moisés nia tempu.’

Tradusaun balu husi Eskritura Lian Gregu tradús liafuan di·a·theʹke nuʼudar “aliansa”, no mós “testamentu” (testamentum, Vg). Maibé, livru M’Clintock and Strong’s Cyclopædia (1891) esplika liafuan “aliansa” hodi hatete: “La iha razaun atu tradús liafuan di·a·theʹke ho liafuan seluk. Bíblia Septuajinta Gregu sempre tradús liafuan Ebraiku [berithʹ], neʼebé signifika aliansa ka akordu laʼós testamentu, nuʼudar di·a·theʹke iha Testamentu Tuan tomak, no ema neʼebé hakerek Testamentu Foun uza liafuan neʼebé hanesan atu hatoʼo signifikadu neʼebé hanesan.”

it-1-E p. 525 par. 1

Aliansa

Aliansa sira seluk. (a) Josué no ema Izraél nia xefe sira halo aliansa ho ema husi sidade Gibeão atu husik sira moris. Maski tuir loloos sira hetan malisan nuʼudar ema Kanaan no ema Izraél tenke halakon sira, maibé tanba aliansa neʼe mak buat neʼebé metin no labele hakotu, ema Gibeão la mate. Maibé sira nafatin hetan malisan tanba sira tenke moris nuʼudar atan hodi hili ai no kuru bee ba ema Izraél sira.—Jos 9:15, 16, 23-27.

11-17 OUTUBRU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | JOSUÉ 10-11

“Jeová halo funu hodi defende Izraél”

it-1-E p. 50

Adoni-zedek

Liurai ida iha Jeruzalein iha tempu neʼebé povu Izraél manán rai neʼebé Maromak promete. Adoni-zedek hamutuk ho ukun sira seluk iha mota Jordaun nia parte oeste, sira halibur atu kontra Josué ho ninia soldadu sira. (Jos 9:1-3) Maibé, ema Heveu neʼebé hela iha área Gibeão halo aliansa ona ho Josué. Tan neʼe, Adoni-zedek halibur ninia tropa sira hamutuk ho ema Amoreu nia liurai naʼin-haat, no sira prepara atu ataka no halo funu hasoru ema Gibeão. Maibé Josué salva ema Gibeão iha dalan neʼebé kmanek tebetebes no halakon hotu tropa sira neʼebé atu ataka ema Gibeão. Rezultadu mak liurai naʼin-lima halai ba Makedá, no sira tama iha fatuk-kuak no labele halai sai. Josué oho Adoni-zedek no liurai naʼin-haat seluk iha ninia soldadu sira-nia oin, no tara sira-nia mate-isin iha ai-riin. Tuirmai Josué no ninia soldadu sira soe fali sira-nia mate-isin iha fatuk-kuak neʼe nuʼudar sira-nia rate.—Jos 10:1-27.

it-1-E p. 1020

Udan jelu-fatuk

Jeová uza ida-neʼe. Dala ruma Jeová hatún udan jelu-fatuk nuʼudar forsa natureza atu kumpre buat neʼebé nia fó sai nanis no atu hatudu sai ninia forsa boot. (Sal 148:1, 8; Isa 30:30) Situasaun primeiru neʼebé Bíblia temi mak bainhira malisan númeru hitu kona rai-Ejitu. Iha tempu neʼebá, udan jelu-fatuk estraga ai-horis sira, ema no animál barak mate, maibé neʼe la kona povu Izraél iha Gosen. (Éx 9:18-26; Sal 78:47, 48; 105:32, 33) Tuirmai akontese iha rai neʼebé Maromak promete, kuandu Josué dirije povu Izraél atu ajuda ema Gibeão neʼebé hetan ataka husi ema Amoreu nia liurai naʼin-lima. Jeová hatún udan jelu-fatuk boot ba ema Amoreu sira neʼebé ataka daudaun. Iha akontesimentu neʼe, ema barak liu mak mate tanba udan jelu-fatuk duké mate iha funu hasoru povu Izraél.—Jos 10:3-7, 11.

w04-E 12/1 p. 11 par. 1

Pontu importante husi livru Josué

10:13—Oinsá mak bele iha akontesimentu hanesan neʼe? Jeová mak Kriadór ba lalehan no rai, entaun “iha buat ruma neʼebé Jeová labele halo ka?” (Gén 18:14) Se Jeová hakarak, nia bele troka dalan neʼebé mundu nakdulas hodi nuneʼe loro-matan no fulan la book an se hateke husi mundu. Ka, nia bele halo mundu no fulan nakdulas nafatin maibé halo loro-matan no fulan fó naroman ba mundu. Maski ita la hatene ho loloos, maibé iha ema nia moris tomak “la iha loron seluk hanesan loron neʼe”.—Jos 10:14.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

w09-E 3/15 p. 32 par. 5

Pergunta husi lee-naʼin

Maski livru balu hanesan “livru Jasar” no “livru istória kona-ba Jeová nia Funu sira” temi iha Bíblia laran nuʼudar referénsia neʼebé diʼak, maibé neʼe la dehan katak livru sira-neʼe mak mai husi Maromak. Jeová proteje ninia liafuan hotu no ida-neʼe “sei hela ba nafatin”. (Isa 40:8) Sin, liafuan neʼebé Jeová hili atu hatama iha livru 66 iha Bíblia mak buat neʼebé ita presiza duni atu “bele iha kbiit, no sai prontu hodi halo serbisu diʼak hotu”.—2Ti 3:16, 17.

18-24 OUTUBRU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | JOSUÉ 12-14

“Halo tuir Jeová ho laran tomak”

w04-E 12/1 p. 12 par. 2

Pontu importante husi livru Josué

14:10-13. Maski Caleb tinan 85 ona, nia husu knaar neʼebé difisil, neʼe mak atu duni sai inimigu sira husi área Hebron. Iha área neʼe Anac nia oan-mane sira neʼebé ain-aas no isin-boot mak hela. Maibé ho Jeová nia ajuda, Caleb hetan susesu, no Hebron sai fali nuʼudar sidade protesaun. (Jos 15:13-19; 21:11-13) Caleb nia ezemplu fó korajen mai ita atu prontu halaʼo knaar neʼebé difisil iha Jeová nia organizasaun.

w06-E 10/1 p. 18 par. 11

Hatudu aten-brani hodi haburas fiar no hamtaʼuk Maromak

11 Fiar hanesan neʼe bele sai metin liután kuandu ita moris tuir lia-loos, “koko” ninia benefísiu, “haree” resposta ba ita-nia orasaun sira, no sente oinsá Jeová dirije ita-nia moris. (Sal 34:8; 1Jo 5:14, 15) Sin, Josué no Caleb nia fiar sai metin duni nuʼudar sira koko Maromak nia laran-diʼak. (Jos 23:14) Haree toʼok pontu balu tuirmai: Sira la mate durante tinan 40 iha rai-fuik maran, tuir duni buat neʼebé Maromak promete. (Núm 14:27-30; 32:11, 12) Sira hetan knaar importante durante tinan neen hodi manán rai-Kanaan. No ikusmai, sira goza sira-nia moris ho saúde neʼebé diʼak no simu rai balu nuʼudar sira-nian. Jeová fó duni bensaun barak ba sira neʼebé serbí nia ho fiar metin no aten-brani!—Jos 14:6, 9-14; 19:49, 50; 24:29.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

it-1-E p. 902-903

Gebal

Jeová temi “ema Gebal nia rai” hamutuk ho rai sira neʼebé nasaun Izraél sei foti iha Josué nia tempu. (Jos 13:1-5) Matenek-naʼin sira neʼebé gosta kritika dehan katak neʼe la loos, tanba sidade Gebal mak dook maizumenus kilómetru 100 husi área Dan iha parte norte no haree hanesan nasaun Izraél nunka domina rai neʼe. Matenek-naʼin balu dehan katak surat-tahan lulun husi testu Ebraiku iha versíkulu neʼe karik sai aat no liafuan orijinál husi versíkulu neʼe hatete ‘rai neʼebé besik ho Líbanu’, ka ‘toʼo fronteira husi ema Gebal nia rai’. Maibé Jeová sei kumpre ninia promesa iha Josué 13:2-7 só deʼit ema Izraél halo tuir nia. Tan neʼe, karik ema Izraél nunka foti ema Gebal nia rai tanba sira la halo tuir Maromak.—Kompara ho Jos 23:12, 13.

25-31 OUTUBRU

RIKUSOIN HUSI BÍBLIA | JOSUÉ 15-17

“Proteje Ita-nia liman-rohan neʼebé folin-boot”

it-1-E p. 1083 par. 3

Hebron

Bainhira Izraél nia tropa sira kontinua ataka rai-Kanaan nia parte súl, ema Hebron, inklui sira-nia liurai (karik Hoham nia jerasaun), sira hotu mate. (Jos 10:36, 37) Maibé problema mak, maski Josué ho ema Izraél halakon ona ema Kanaan nia tropa sira, maibé sira la tau seguransa hodi bele proteje rai neʼebé sira manán ona. Tan neʼe, bainhira Izraél halo fali funu iha fatin seluk, ema Anac mak domina fali Hebron, no Caleb (ka Judá nia oan-mane sira neʼebé hamutuk ho Caleb) presiza hadau fali sidade neʼe husi ema Anac. (Jos 11:21-23; 14:12-15; 15:13, 14; Juí 1:10) Foufoun Caleb husi suku Judá mak simu Hebron, maibé ikusmai fatin neʼe sai fali sidade protesaun nian. Sidade neʼe mós sai nuʼudar sidade amlulik nian. Maibé, “rai-luan [Hebron]” no ninia knua sira sai nuʼudar liman-rohan ba Caleb nia jerasaun.—Jos 14:13, 14; 20:7; 21:9-13.

it-1-E p. 848

Sai atan

Iha tempu Bíblia, ema iha toman atu halo ema seluk ‘sai atan’ (Ebr., mas), liuliu ema neʼebé lakon iha funu mak sai atan. (Deu 20:11; Jos 16:10; 17:13; Ezr 10:1; Isa 31:8; Lam 1:1) Iha tempu uluk povu Izraél sai atan iha Ejitu, no xefe sira husi Ejitu domina sira atu harii armazén iha Pitom no Ramsés. (Éx 1:11-14) Kuandu povu Izraél tama ba rai neʼebé Maromak promete, sira la halo tuir Jeová nia mandamentu atu duni sai ema Kanaan hotu no halakon sira, maibé sira husik ema Kanaan balu atu sai sira-nia atan. Rezultadu mak atan sira-neʼe book povu Izraél atu adora maromak falsu sira. (Jos 16:10; Juí 1:28; 2:3, 11, 12) Liurai Salomão kontinua haruka ema Kanaan nia bei-oan sira atu halo serbisu nuʼudar ninia atan. Sira mak ema Amoreu, Hetes, Perizeu, Heveu no Jebus.—1Rs 9:20, 21.

it-1-E p. 402 par. 3

Kanaan

Maski ema Kanaan barak mak moris hela no lakohi rende an depois nasaun Izraél manán tiha rai neʼe, maibé Bíblia dehan katak Jeová halo povu Izraél “moris hakmatek husi sira-nia inimigu hotu neʼebé haleʼu sira, hanesan nia jura ona ba sira-nia beiʼala”, no “Jeová nia promesa diʼak hotu neʼebé nia halo ba umakain Izraél sai loos duni, la iha ida mak la sai loos”. (Jos 21:43-45) Inimigu sira neʼebé haleʼu Izraél sai taʼuk no la fó ameasa tan. Maromak fó-hatene nanis ona katak nia sei duni sai ema Kanaan “neineik-neineik” atu nuneʼe animál fuik sira la sai barak iha fatin neʼebé fuik. (Éx 23:29, 30; Deu 7:22) Ema Kanaan iha ekipamentu funu nian neʼebé diʼak hanesan kuda-karreta funu nian ho roda neʼebé iha surik. Maski nuneʼe se ema Izraél la konsege manán rai balu, neʼe laʼós tanba Jeová la kumpre ninia promesa. (Jos 17:16-18; Juí 4:13) Istória hatudu katak nasaun Izraél lakon iha funu balu tanba sira la hatudu laran-metin.—Núm 14:44, 45; Jos 7:1-12.

Keʼe no hetan buat murak husi Bíblia

w15 15/7 p. 32

Hakarak hatene?

Izraél antigu iha duni ai-laran fuik barak hanesan Bíblia hatete ka lae?

BÍBLIA hatete katak iha área balu husi rai promete nian neʼebé iha ai-laran fuik barak. (1Rs 10:27; Jos 17:15, 18) Maibé ohin loron fatin barak husi área sira-neʼe, ai-laran la iha. Tan neʼe ema balu duvida se uluk rai-Izraél iha duni ai-hun barak ka lae.

Livru ida kona-ba moris iha Bíblia nia tempu (Life in Biblical Israel) hatete katak “iha Izraél antigu, iha ai-laran barak liu fali ohin loron”. Barak liu mak ai-hun sira hanesan ai-piñu alepo (Pinus halepensis), ai-karvallo sempreverde (Quercus calliprinos), no ai-terebinto (Pistacia palaestina). Iha área naran Sefelá, entre tasi-ninin Mediterráneu nian no foho sira iha rai-Izraél nia klaran, sikómoro-figuiera (Ficus sycomorus) mak barak iha neʼebá.

Livru ida kona-ba ai-hun sira iha Bíblia nia tempu (Plants of the Bible) hatete katak iha área balu iha rai-Izraél agora la iha ai-hun sira. Tanbasá mak hanesan neʼe? Livru neʼe hatete katak, neineik-neineik “ema estraga ai-horis sira atu bele halo toʼos no fó fatin ba sira-nia animál sira, no sira mós tesi ai atu uza hodi halo uma no atu sunu”.

    Livru sira iha lian Tetun Dili (1993-2025)
    Log Out
    Log In
    • Tetun Dili
    • Fahe
    • Organiza tuir Ita-nia hakarak
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondisaun atu Uza
    • Informasaun Privadu
    • Setting kona-ba privasidade
    • JW.ORG
    • Log In
    Fahe