9 “Gehena”—reprezenta lakon ba nafatin
Gregu, γέεννα (géenna); latín, gehenna; ebraiku, גי הנם (geh hinnóm, “foho-leet Hinom”)
“Gehena” iha arti katak “foho-leet Hinom”, no neʼe mak liafuan gregu nian ba liafuan ebraiku geh hinnóm. Iha Josué 18:16, neʼebé temi “foho-leet Hinom”, tradusaun Septuajinta tradús neʼe nuʼudar “Gehena”. Liafuan Gehena mosu dala 12 iha Eskritura Lia-Gregu, no dala primeiru iha Mateus 5:22. Bíblia Tradusaun Mundu Foun tradús liafuan neʼe nuʼudar “Gehena” iha fatin hotu neʼebé liafuan neʼe mosu, katak, iha Mateus 5:22, 29, 30; 10:28; 18:9; 23:15, 33; Marcos 9:43, 45, 47; Lucas 12:5; Tiago 3:6.
Foho-leet Hinom mak iha parte sudeste husi sidade Jeruzalein antigu. (Josué 15:8; 18:16; Jeremias 19:2, 6) Durante tempu liurai Judá nian sira neʼebé ikus, ema uza fatin neʼe hodi adora maromak falsu Molek, sira fó sakrifísiu ba nia hodi sunu ema iha ahi. (2 Crônicas 28:3; 33:6; Jeremias 7:31, 32; 32:35) Atu hanetik ema hodi la uza tan fatin neʼe atu halo adorasaun hanesan neʼe, liurai Josias neʼebé laran-metin estraga foho-leet neʼe, liuliu parte ida naran Tofet.—2 Reis 23:10.
Matenek-naʼin judeu nian ida naran David Kimhi (1160?-1235?) koʼalia kona-ba Salmo 27:13 hodi fó sai informasaun kona-ba “Gehinnom” hanesan tuirmai neʼe: “Neʼe mak fatin ida neʼebé rabat ho Jeruzalein, no neʼe mak fatin neʼebé aat loos, no iha fatin neʼe mak sira soe foʼer oioin no mate-isin sira. No iha fatin neʼe ahi lakan beibeik hodi han buat foʼer sira no ruin sira. Tan neʼe, Gehinnom reprezenta tesi-lia ba ema neʼebé aat.”
Foho-leet Hinom sai nuʼudar fatin soe foʼer nian no mós sunu foʼer sira husi Jeruzalein. Ema soe animál nia mate-isin sira ba fatin neʼe hodi ahi han. No sira aumenta tan buat oioin ba ahi neʼe hodi bele sai lakan makaʼas. No mós ema aat neʼebé hetan kastigu-mate, neʼebé ema haree nuʼudar la merese atu hakoi iha rate, sira soe nia mate-isin iha fatin neʼe. No se mate-isin neʼe monu iha ahi laran, ahi sei han mohu tiha, maibé se monu iha fatin seluk, ular kiʼik sira sei han mate-isin neʼe toʼo hela deʼit ruin. Tan neʼe, ema haree katak kastigu neʼebé aat liu mak se ema ida nia mate-isin soe iha Gehena. No kona-ba liafuan “tasi ahi nian neʼebé lakan makaʼas loos”, ida-neʼe foti husi buat neʼebé mosu iha Gehena.—Apokalipse 19:20; 20:10, 14, 15; 21:8.
Ema ka animál neʼebé moris hela nunka soe iha Gehena hodi bele sunu moris ka hetan terus. Tan neʼe, liafuan Gehena nunka reprezenta fatin neʼebé ema nia klamar hetan terus ba nafatin iha ahi laran ka ular kiʼik sira neʼebé nunka mate kontinua han sira. Ema mate neʼebé hakoi iha rate, sira iha esperansa atu moris fali. Maibé ema aat nia mate-isin neʼebé soe tiha iha Gehena la hakoi iha rate, no neʼe hatudu katak ema lakohi atu hanoin-hetan kona-ba sira, no sira la iha ona esperansa atu moris fali. Entaun, Jesus no ninia dixípulu sira uza liafuan Gehena atu reprezenta mate ba nafatin, ka “mate segundu nian”, katak ema neʼe sei nunka moris fali.
Buat sira-neʼe tuir duni Jeová nia hahalok justisa no domin.—Kompara ho Êxodo 34:6, 7; 1 João 4:8.