Loharanon-kevetse amy ty Fanompoagne Naho ty Fiaignantika Kristiana
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
3-9 JOLAY
HARENA AMY TY SAONTSIN’ANDRIANAGNAHARE | EZRA 4-6
“Ko Sakatsakanagne i Asay”
Trea’o vao ty Raha Nitrea i Zakaria?
13 Nivoarara ty fagnoregnagne i tempolỳ. Faie “nanomboke nagnoregne indraike i anjomban’Andrianagnaharey” i lahilahy tinendre hitarike o Israelio rey, le i Jesoa (Josoa) Mpisorom-bey naho i Zerobabela governora. (Ezra 5:1, 2) Va’e nieretseretse ty ila’e amo o Jiosio tie hoe hafahafa ze raha atao iareo zay. Ty anto’e, tsy afake mietake o fahavalo iareò o Jiosio naho fa magnoregne i tempolỳ sady va’e hagnoho-doza iareo ty fanoagne izay. Nila nimeagne toky areke ty Josoa naho i Zerobabela tie nanohagne iareo ty Jehovah. Inogne ty natao i Jehovah mba hagnomeagne toky iareo?
w86 1/5 29, efajoro § 2-3
‘Nijilo i Androanavi-pagnahy rey ty Fihaino i Jehovah’
Naho fa niheregne boake a Babilona agne ty sisa’e amy Jiosy rey, le nanomboke i vanim-potoagne lava nisy enegne amby folo taogne tsy niasàgney. Afake nampihetseke i Jiosy tsy nitaitse rey areke ty Hagay naho i Zakaria mpaminany mba hagnoregne i tempolỳ indraike. Faie tsielatsiela avao, le nisakagne iareo mba tsy hanohy i asay ty manam-pahefagne Persiana ila’e. “Ia ty nandily anareo hagnoregne o tragno iohoe”? Izay ty fagnonteneagne napetra i fahavalo rey.—Ezra 5:1-3.
Misy voka’e bey amy i asay ty fomba hamalea o Jiosio o fagnonteneagne iohoe. Naho magneke hampitahoregne i androanavi-pagnahy rey, le hijanogne ty fagnoregnagne i tempolỳ. Naho magneke ty fagnorohoroa i manam-pahefagne rey ka iareo, le avy le handily ty hampijanognagne i asay. I (Zerobabela Governora naho i Josoa Mpisorom-bey) ty nitarike i androanavi-pagnahy rey. Nahay nanahatsahatse i androanavi-pagnahy rey sady nitomombagne soa ty raha natao iareo. Nitiahive’e tamy iareo i lily fa ela bey boake amy i Kyrosy igne satria fa nihaligno. Nahazo alalagne boake amy i mpanjakay o Jiosio tie afake magnatanterake i fagnoregnagney. Naho izay areke, le tsy afake nandietse o lily iohoe o manam-pahefagne Persianao satria arake ty fitsipike mifehe iareo, le tsy azo ovagne ze lily fa napetra o mpanjakao. Nagnomey alalagne o Jiosio iareo mba hanohy i asay. Le mbe nihamafese i Dariosy ze fanapahan-kevetse zay naho fa tafara tatoy.—Ezra 5:11-17; 6:6-12.
Trea’o vao ty Raha Nitrea i Zakaria?
7 Nisy raha niova ka nampahery o Jiosy nagnoregne i tempolỳ reo. I Dariosy I ty nanjare mpanjaka i Persa. Tamy ty taogne faharoe nanjakà’e tamy 520 T.K., le nitrea’e fa tsy ara-drare’e ty fandraragne ty fagnoregnagne i tempolỳ. (Ezra 6:1-3) Tamy izay ty Dariosy le nagnomey lily ty hamitagne i asay. Va’e tsy nampoize o ndatio ze raha natao i mpanjakay zay. Faie tsy izay avao ty raha natao’e. Nagnomey lily o firenena nagnodidigne o Jiosio ka i mpanjakay mba handraragne iareo tsy hanakatsakagne ty fagnoregnagne i tempolỳ sady hagnomey vola naho ze raha ilaegne amy i fagnoregnagney. (Ezra 6:7-12) Ty voka’e, nivita o Jiosio ty fagnoregnagne i tempolỳ, efatse taogne mahery tafara izay. Ty dika izay tamy 515 T.K.—Ezra 6:15.
Trea’o vao ty Raha Nitrea i Zakaria?
16 Magnomey tari-dalagne antika amy ty alala ty “mpanompo mahihitse naho mahimbagne” ka ty Jehovah. (Mat. 24:45) Va’e tsy ho azoazontika ty tari-dalagne omey o mpanompo mahihitseo kindraike. Va’e hahazo toromareke miomba ty raha toko’e hatao naho fa misy loza arake ty natiora ohatse tikagne. Faie va’e hieretseretse tika tie: ‘Raha tsy hisy ama’ay atoy zay.’ Ndra va’e hieretseretse ka tika tie mitao loatse o mpanompo mahihitseo tamy i arete-manjamagney. Inogne ty toko’e hataontika naho ohatse hoe hafahafa zay i toromarekey? Azontikagne atao ty mandineke ty soa nirambese ze Israelita nagnorike ty raha nirehafe i Josoa naho i Zerobabela. Azontikagne saintsaignegne ka ty tantara hafa amy Baiboly ao fa nivakientikagne. Ty anto’e, kindraike o vahoa i Jehovah-o le mahazo toromareke hoe hafahafa zay naho arake ty fomba fiheve o ndatio. Faie nandrombake ty fiay iareo ty fagnorihagne i toromarekey.—Mpits. 7:7; 8:10.
Vatosoa Ara-pagnahy
w93 15/6 32 § 3-5
Afake Matoky o Baibolio vao Rehe?
I vola madinekey le natao ta Tarsosy agne, tanàgne raike amy ty tapa’e atimo atignana i Torkia amy hinane zao agne. Nitefegne i vola madinekey tagnate ty fotoagne nanjakà ty governora Persiana atao tihoe Mazaeus, tamy ty taonjato fahaefatse T.K. Mampahafantatse o vola madineke iohoe tie governora ty faritane “Ampita i Eofrata” ey reke.
Faie nagnino ro mahaliagne o rehake iohoe? Satria hotrea’o amy i Baiboli’oy ao avao o fanondroagne iohoe. Ty Ezra 5:6–6:13, le mirehake ty fifanorata i Dariosy Mpanjaka Persiana naho ty governora raike atao tihoe Tatenay taratasy. Nialy hevetse miomba ty fagnoregna o Jiosio indraike i tempoly ta Jerosalemaoy iareo. Mpandika ty lalàn’Andrianagnahare tena nahay ty Ezra, sady hentetse naho mirehake ty maregne reke amy i raha nisorate’e rey ao. Nirehake miomba i Tatenay governora ty ampita i Eofrata ey reke amy Ezra 5:6 naho 6:13 ao.
Tamy ty taogne 460 T.K. tagne ho agne ty Ezra ty nanoratse io, zane hoe 100 taogne teo ho eo taloha ty nagnetahagne o vola madineke iohoe. Misy ndaty zao va’e hihevetse tie pitsopitson-draha madineke tsy tena ilaegne ty agnaragne anognonagne ty mpiasam-panjakagne raike taloha. Faie naho mirehake ty pitsopitson-draha madineke hoe izay o mpanoratse Baibolio, tsy vao mainke mahavy azo tena hatoky ty raha nisorate iareo vao zay?
10-16 JOLAY
HARENA AMY TY SAONTSIN’ANDRIANAGNAHARE | EZRA 7-8
“Nagnomey Voninahitse i Jehovah ty Fomba Fiaigna i Ezra”
w00 1/10 14 § 8
Fianaragne—Mahafa-po Sady Mahafale
8 Ty hateantika ty Saontsy i Jehovah le toko’e ho avy amy ty fontikagne satria ao ty fitoera ty fihetseham-pontikagne. Toko’e hahatsapa ho finaritse tikagne naho fa magnerenkeregne ze andinin-teny ila’e nivakientikagne. Toko’e hieretseretse i hevetse ara-pagnahy laleke rey tikagne sady hifantoke amy zay naho hisaintsaigne aze. Mitake fandinehagne soa naho vavake zay. Ilaentikagne ty magnomagne ty fontikagne manahake i Ezra naho fa mamaky sady mianatse ty Saontsin’Andrianagnahare. Izao ty nisorategne miomba aze: “Nampiomagne ty fo’e ty Ezra naho fa nipay ty lalà i Jehovah, le nankatò izay reke sady nampianatse o Israelio ty lili’e naho ty fitsipi’e.” (Ezra 7:10). Ty raha telo retoa ty nahavy i Ezra nagnomagne ty fo’e: Mianatse, mampihatse naho mampianatse. Toko’e hagnorike o ohatse nenga’e reo ka areke tikagne.
si 76 § 5
Boke amy Baiboly ao Faha-13—1 Tantara
5 Tsy nisy nahafeno fepetse nihoatse i Ezra, mba hagnambara i fagnazavagne laleke naho o tantara azo atokisagne sady maregne iohoe. “Fa nampiomagne ty fo’e hipay ty lalà i Jehovah ty Ezra, le nankatò izay sady nampianatse o Israelio ty lili’e naho ty fitsipi’e.” (Ezra 7:10). Nagnampe aze tamy ty alala i fagnahy masi’ey ty Jehovah. Nagneke i manam-pahefagne Persianay fa tamy i Ezra tao ty fahendrean’Andrianagnahare, sady nagnirake aze naho nagnomey fahefagne aze tamy ty tane i Joda eo reke. (Ezra 7:12-26). Nahazo fahefàgne boake aman’Andrianagnahare naho tamo o manam-pahefàgneo ty Ezra, le izay ty nahavy aze afake nagnambara i hevetse fara’e soa rey amy i fitantara’e rey ao.
it “Fanetren-tena”: “Ahazoana tari-dalana tsara” § 1
Fiambaneagne
Ahazoagne Tari-dalagne Soa. Afake mitamà hahazo tari-dalagne boake aman’Andrianagnahare ty ndaty miambane. Raike amy iareo ty Ezra. Lahilahy 1500 ankoatse i mpisorogney naho i Netinima vaho ty ajaja aman’ampela ty nindese’e niala ta Babilona agne mba hiheregne ta Jerosalema agne. Andraikitse tena navesatse zay. Ninday volamena naho volafotsy maro ka iareo hagnengoagne i tempoly ta Jerosalema agney. Nipay mpiaro iareo tan-dalagney, faie tsy te hangatake maramila tamy mpanjaka i Persay ty Ezra. Naho nanao izay reke, le ho niantehetse tamy ty herin’olombelogne. Fa nirehake tamy mpanjakay ka reke tie: ‘Ty fità i Andrianagnahare’aỳ, le manohagne ze mipay aze naho ze te hanao ty soa.’ Nampifalie i Ezra hanegne areke i vahoakey, le niambane tagnatreha i Jehovah teo. Nangatake ty fagnampean’Andrianagnahare iareo, le nijanjigne iareo Reke sady niaro iareo tamy ze fahavalo nietake mba hanafike iareo tan-dalagney. Niavy soa avao iareo ndra tie nagnoho-doza aza i lia natao iareoy. (Ezr 8:1-14, 21-32) Niambane tagnatrehan’Andrianagnahare eo ka ty Daniela mpaminany tamy ireke nindevo ta Babilona agney, le nihalale taman’Andrianagnahare mba hagnomey aze tari-dalagne naho hagnampe aze hahazo ty heve ty saontsi’e. Tena nankasitrahan’Andrianagnahare reke noho ireke niambane, le nisy anjely nirahe’e ty tama’e tagne tamy i fahitagney tao.—Da 10:12.
Vatosoa Ara-pagnahy
w06 15/1 19 § 10
Hevetse Miambake amy ty Boke Ezra
7:28–8:20 Nagnino ro tsy nazoto nandeha a Jerosalema agne niarake tamy Ezra ty maro amo o Jiosy ta Babilona tagneo? Mbe tsy nivita i tanàgney, ndra tie fa 60 taogne aza ty nolia i tapa’e voaloha’e tamy i Jiosy reỳ. Tsy maintsy nanomboke fiaignagne vaovao ze ndaty noly ta Jerosalema agne, sady sarotse naho nagnoho-doza ty fiaignagne tagne. Tsy le nahaliagne ze Jiosy mpagnaleale ta Babilona tagne ty toe-karena ta Jerosalema tagne. Ankoatse izay ka le nagnoho-doza ty lalagne mandeha mbeo. Tsy maintsy natoky tanterake i Jehovah areke ze noly tagne, sady tsy maintsy nazoto tamy ty fivavahagne maregne vaho nanagne herim-po hanoagne i lia lavitsey. Ndra i Ezra aza nipay ty fità i Jehovah mba hampahery aze. Nampahery ty hafa reke naho fa niavy eo, le keleiagne 1500 ty nagnorike aze, zane hoe ndaty 6000 eo ho eo varagne. Mbe nagnentagne ty hafa reke tafara izay, le Levita 38 naho Netinima 220 ty nagnorike aze.
17-23 JOLAY
HARENA AMY TY SAONTSIN’ANDRIANAGNAHARE | EZRA 9-10
“Hijale Tikagne Naho Tsy Mankatò”
w06 15/1 20 § 1
Hevetse Miambake amy ty Boke Ezra
9:1, 2—Ino ty tena maharaty ty manambaly i tompo tane rey? I firene Israely niheregne ta Jerosalema tagne rey, le natao mba hiaro ty fivavahagne amy i Jehovah amparake ty hiavia i Mesiay. Faie nanambaly ndaty hafa firenena ty ila’e amy iareo. Va’e ho nanimba ty fivavahagne maregne zay satria ho nifangaro tamy i firenena mpanompo sampy rey i firene Israely rey, le va’e ho nanjavogne i fivavahagne malioy. Ho niavy amy ia i Mesiay naho toe nisy zay? Tsy mahagaga areke naho nalahelo mafe ty Ezra naho fa nahita i raha niseho zay!
w09 1/10 10 § 6
Ino ty Angatahe i Jehovah Amantikagne?
Hotahiegne tikagne naho mankatò an-tsitrapo. Hoe ty Mosesy: ‘Ambeno o lily andiliako azo anito zao, mba hahasoa azo.’ (Andine’e 13) Mahasoa antikagne vata’e ze lily i Jehovah iaby, zane hoe ze raha angatahe’e amantikagne iaby. Azo antoke zay satria mirehake ty Baiboly tie “Hatea ty Andrianagnahare.” (1 Jaona 4:8) Omei’e antikagne areke ty lili’e mba handrambesantikagne soa maharetse. (Isaia 48:17) Hisoroke olagne maro tika naho magnorike ze kila raha angatahe i Jehovah amantikagne. Hahazo fitahiagne nainai’e ka tikagne, ambane ty fitondrà i Fanjakà’ey.
Vatosoa Ara-pagnahy
w06 15/1 20 § 2
Hevetse Miambake amy ty Boke Ezra
10:3, 44—Nagnino i ajaja rey ro niroahegne niarake tamy i rene iareo rey? Natahoragne hiheregne ta Jerosalema agne i ampela rey naho nijanogne tagne ty ana’e. Mateteke ka o anak’ajajao mbe mila karakarae ty rene’e.
24-30 JOLAY
HARENA AMY TY SAONTSIN’ANDRIANAGNAHARE | NEHEMIA 1-2
“Le avy le Nivavake Raho”
w08 15/2 3 § 5
Anò Agnatreha’o eo Lognandro ty Jehovah
5 Misy fotoagne tikagne va’e mila mivavake malaky mba hahazoagne fagnampeagne aman’Andrianagnahare. Nitsikary i Artaksersesy Mpanjaka Persiana tie indraike zay tie malomaloke ty tarehe i Nehemia, mpandroso i divai’ey. Nagnontane aze reke tie: “Inogne areke ty tea’o hatao?” “Le avy le nivavake tamy i Andrianagnahare i lagnitseỳ ty Nehemia. Tsy afake nivalampatse reke tamo o vavake am-po natao’e iohoe. Faie namale i vavake natao’ey ty Andrianagnahare satria nagnampe aze hagnoregne i manda i Jerosalemay i mpanjakay. (Vakio ty Nehemia 2:1-8.) Tena misy voka’e ty vavake fohe ndra tie am-po ao avao aza.
be 178 § 1
Firehafagne Tsy Magnente Soratse
Naho fa ampirehafegne ty finoa’o eo naho eo rehe, inogne ty hatao’o mba hirehafa’o raha mandaitse? Oriho ty ohatse nenga i Nehemia: Nivavake am-po’e ao heike reke, vaho izay namale i fagnontenea i Artaksersesy Mpanjakay. (Neh. 2:4) Naho fa avy eo, le manoa drafitse an-tsaigne ao malaky. Iretoagne iaby ty dingagne azo’o orihegne amy izay: 1) Mifiliana hevetse raike ndra roe toko’e hizilike amy i fagnazava’oy ao (Azo’o ampiasaegne ty hevetse fa nitrea’o tamy Fomba Fanjohian-kevitra avy Amin’ny Soratra Masina.) 2) Filio ze andinin-teny hanohagna’o o hevetse rehoe. 3) Eretsereto mialoha ze fomba soa azo’o ampiliragne i rehakey mba hahavy i mpagnontaney ho vognogne hitsanogne. Vaho izay mirehafa.
Vatosoa Ara-pagnahy
w86 15/5 25
Nandrese ty Fivavahagne Maregne
Tsy izay satria ty faharavà i Jerosalema ty tognom-bavake nitognone i Nehemia “handro halegne” tagnate ty fotoagne elaela. (1:4, 6) Naho fa nanagne fahafahagne hirehake tamy i Artaksersesy Mpanjaka ty fagniria’e hagnoregne indraike i manda i Jerosalemay reke, le nivavake indraike sady mbe nahere’e i raha fa nangatahe’e matetekey. Nagneke i fangataha’ey ty Jehovah, sady nagnirake i Nehemia hagnoregne indraike ty manda i tanàgney.
Lesogne ho antika: Nipay ty fitariha i Jehovah ty Nehemia. Naho fa misy fanapahan-kevetse lahibey toko’e horambesegne ka tikagne, le toko’e ‘haharetse amy ty vavake’ naho hanao raha mifagnarake amy ty toroheve i Jehovah.—Romanina 12:12.
31 JOLAY–6 AOGOSITRA
HARENA AMY TY SAONTSIN’ANDRIANAGNAHARE | NEHEMIA 3-4
“Vognogne Hanao Asa Heveregne ho Ambane vao Rehe?”
w06 1/2 10 § 1
Hevetse Miambake amy ty Boke Nehemia
3:5, 27. Tsy toko’e hanao manahake o “ndaty ambonembone” tamo o Tekoitao reo tikagne, le hihevetse fa magnambane antika ty asa vatagne atao hoahy ty fivavahagne maregne. Azontikagne atao ty manahake i Tekoita tsotsotra nahafoe tegna rey.
Ino Koahe ty Hampiasae i Jehovah Azo?
11 Agnisa ty nampiasae i Jehovah mba hamboatse i manda i Jerosalemay i anak’ampela i Saloma rey, taonjato maro tafara tatoy. (Neh. 2:20; 3:12) Anam-panjaka iareo faie vognogne hanao asa sarotse naho magnoho-doza. (Neh. 4:15-18) Tsy nanao manahake ty Tekoita ila’e iareo. Tsy niambane ze ndaty ambone tamo o Tekoitao, le “tsy mba nagneke hanompo” naho handrambe anjara tamy i asay. (Neh. 3:5) Vita tagnate ty 52 andro avao i manday, sady azo antoke fa tena nifale i anak’ampela i Saloma rey tamy izay. (Neh. 6:15) Maro ka ty rahavave vognogne hiasa hoahy i Jehovah amy hinane zao. Mandrambe anjara amy ty karazam-panompoagne manokagne iareo, ohatse, magnoregne ndra mikojakoja tragno ampiasaegne amy ty fanompoagne i Jehovah. Tena ilaentikagne i rahavave tena mahay sady atokisagne rey mba hahavy i asay ho vita soa.
w04 1/8 18 § 16
Tahafo ty Fihevera i Kristy ty Fahamboneagne
16 Toko’e hikezake hanahake ty fihevera i Kristy tihoe fahamboneagne ty Kristiana iaby, ndra tanora ndra antetse. Misy asa isan-karaza’e tsy maintsy atao ty amo o fiangonagneo eo. Ko soregne naho ampanoegne ze asa heveregne ho ambane. (1 Samoela 25:41; 2 Mpanjaka 3:11) Ry rae aman-drene, mandrisike ty ana’areo vao nareo ndra mbe kede iareo ndra tanora mba hanao am-pifaleagne ze asa iaby ampanoegne aze amy Anjomba i Fanjakagney agne naho amy ty toeragne fanoagne havoriambey? Trea iareo manao ze asa heveregne ho ambane vao nareo? Nahatadidy soa ty ohatse nenga ty rae aman-drene’e ty rahalahy raike manompo amy ty foibey ty Vavolombelo i Jehovah agne toy. Hoe reke: “Trea tie tena lahibey amy iareo ty fagnaliovagne ty Anjomba i Fanjakagney ndra ty toeragne fanoagne havoriambey. Mateteke manolon-tegna hanao asa hagnampeagne o fiangonagneo ndra o rahalahio iareo, ndra tie va’e heveregne ho asa ambane aza i raha rey. Ze toe-tsay iareo zay ro nagnampe ahy hagneke ze asa iaby ampanoegne ahy amy Betela eto.”
Vatosoa Ara-pagnahy
w06 1/2 9 § 1
Hevetse Miambake amy ty Boke Nehemia
4:17, 18—Akore ty hahafaha ty lahilahy raike manao fagnoregnagne hiasa amy ty tagna’e raike avao? Tsy olagne hoahy o ndaty mpibata entagneo zay. Naho fa an-doha’eo ndra an-tsoro’ey i entagney, le vita’e soa ty mitagne aze amy ty tagna’e raike, “le i tagna’e raikey mitagne lefogne.” Ze niasa tamy ty tagna’e roe, le “sambe nanagne ty mesabei’e nifehe ambania’ey iaby vaho izay iareo nandrafitse.” Vognogne hialy iareo naho nisy fahavalo nanafike.
7-13 AOGOSITRA
HARENA AMY TY SAONTSIN’ANDRIANAGNAHARE | NEHEMIA 5-7
“Te Hanompo ty Hafa ty Nehemia fa Tsy te Hotompoegne”
Mpanohagne ty Fivavahagne Maregne—Taloha Naho amy Izao
Tsy ty fotoa’e naho ty fahaia’e mandamin-draha avao ty nimey i Nehemia. Nagnomey ze nanagna’e ka reke mba hanohagnagne ty fivavahagne maregne. Ty vola’e avao ro nagnavota’e i Jiosy rahalahi’e rey tamy fagnandevozagney. Nampitrosa vola reke fa tsy nangalake tombo’e. Tsy mba nampinday entagne mavesatse o Jiosio reke satria tsy nitake vola fagnampe’e tamy ty naha governora aze ndra tie nanagne zo hanao izay aza. Nivoha malalake avao i tragno’ey mba hanjotsoagne hanegne hoahy i ndaty ‘dimampolo amby zato rey, ankoatse ty ndaty nagnodidigne iareo nandeha mbeo.’ Isan’andro, le nagnomey “agnombe raike naho agnondry vondrake enegne vaho vorogne” hoahy ze ambahiny reke. Nagnomey iareo “divay sambe hafa maro” ka reke, isake folo andro. Ireke avao ty niantoke ze raha rezay iaby.—Nehemia 5:8, 10, 14-18.
“Ko Mihatrokatroke”
16 Nampea i Jehovah ty Nehemia naho i ndaty niarake tama’e rey, le nifampahery sady nanjare nazoto hamboatse i manda i Jerosalemay. Vita iareo tagnate ty 52 andro avao i manday naho fa niavy eo. (Neh. 2:18; 6:15, 16) Nandrambe anjara tamy i asay ty Nehemia, fa tsy tihoe nagnara-maso i asay avao. (Neh. 5:16) Maro ty androanavi-pagnahy manahake aze. Mandrambe anjara amy ty fagnoregnagne anoe i fandaminagne ka iareo, ndra magnalio naho mikojakoja ty Anjomba i Fanjakagney. Miarake manompo amo o mpitorio ka o androanavi-pagnahy bey hatea reo sady mitilike agnondry, le magnatanjake ze maleme.—Vakio ty Isaia 35:3, 4.
w00 1/2 32
Akore ty Hahatsiarova i Jehovah Azo?
Aseho ty Baiboly amy ty fomba tsy miovaova fa tihoe “mahatsiaro” tie aman’Andrianagnahare, le midika ho fanoagne raha hentetse. Ohatse zao, tafara ty namenoa’e rano ty tane toy tagnate i 150 androy, le ‘nahatsiaro i Noa ty Andrianagnahare sady nandefa tioke nagneragne ty tane toy, le nihegne i ranoy.’ (Genesisy 8:1) Taonjato maro tafara tatoy, le nivavake hoe izao ty Samsona, i ginoa o filistinao naho finehe iareo rojo vigney: “O Jehovah Tompo, mifogne ama’o raho, tsiarovo raho, le ampaherezo amy ty indraike toy avao.” Nahatsiaro i Samsona ty Jehovah tamy ty fagnomezagne aze hery nihoatse ty hery o ndatio, mba hahafaha’e mamale fate i fahavalon’Andrianagnahare rey. (Mpitsara 16:28-30) Naho ty amy i Nehemia ka, le nitahy ty fikezaha’e ty Jehovah, le niheregne tamy ty toera’e ty ta Jerosalema tao naho ty fivavahagne maregne.
Vatosoa Ara-pagnahy
w07 1/7 30 § 15
“Reseo amy ty Soa Avao ty Raty”
15 Fahatelo, Israelita raike mpamalike ka ty nampiasae i fahavalo i Nehemia rey. I Semaia ty agnara’e, sady agnisa i aze nitarike i Nehemia handika ty Lalàn’Andrianagnaharey reke. Hoe ty Semaia tamy i Nehemia: “Andao tikagne hizilike agn’anjomban’Andrianagnahare ao, agnate i tempolỳ ao, le harindrintikagne i lalagney fa ho avy hamono azo iareo.” Nirehake ty Semaia fa hisy hamono ty Nehemia, le toko’e hietake amy i tempolỳ ao reke naho tsy te ho mate. Faie tsy mpisorogne ty Nehemia. Manota reke naho mietake amy i anjomban’Andrianagnaharey ao. Handika ty Lalàn’Andrianagnahare vao reke mba hamonjeagne ty fiai’e? Izao ty navale’e: “Iraho ro ia naho mizilike amy tempolỳ ao ro mbe ho velogne? Tsy hizilike ao raho.” Nagnino ty Nehemia ro tsy nivoafitake? Satria fanta’e fa ndra tie Israelita manahake aze aza ty Semaia, le “tsy Andrianagnahare ty nagnirake aze.” Tsy handrisike aze handika ty Lalàn’Andrianagnahare ka ty tena mpaminany. Tsy nagneke ho rese i fahavalo raty fagnahy rey ty Nehemia ty teo. Tsy ela tafara izay, le nanao tatetse reke tie: “Vita tagnate ty roe amby dimam-polo andro i manday, le tamy ty andro fahadime amby roa-polo tamy ty volagne Elola.”—Nehemia 6:10-15; Nomery 1:51; 18:7.
14-20 AOGOSITRA
HARENA AMY TY SAONTSIN’ANDRIANAGNAHARE | NEHEMIA 8-9
“Ty Fifaleagne Boake amy i Jehovah ro Fiarovagne Mafe ho Anareo”
Lesogne Boake amy ty Vavake Natao o Levitao
2 Nahavita nagnoregne indraike i manda i Jerosalemay o Jiosio vola’e raike tafara i havoriambey nirehafegne taloha teoy. (Neh. 6:15) Tagnate ty 52 andro avao ty nanoa iareo aze. Nikezake nagnasoa ty fifandrambesa’e taman’Andrianagnahare iareo tafara izay. Nivory tamy i tane malalakey eo iareo tamy ty voaloha ty volagne Tisry mba hitsanogne i Ezra naho i Levita hafa namaky naho nagnazava ty Lalàn’Andrianagnahare rey. (Sare 1) Teo iaby naho fa keleiagne, le “ze afake nitsanogne sady nahazo ty heve ze raha nirei’e.” Nitsangagne naho nitsanogne iareo, “nanomboke tamy maraindraibey hatrake atoandro dizeramena.” A manao akore ty amantikagne managne Anjomba i Fanjakagney mampahazo aigne soao? Miriorio vao ty saintikagne kindraike naho fa am-pivoriagne agne, le mieretseretse raha tsy le misy dika’e? Tadidio ty ohatse soa nenga Israelita rey naho izay ty mahazo azo. Sady nitsanogne iareo ro nandrambe am-po ty raha nirei’e, le nitagny naho fa nitaka’e fa tsy nankatò ty Lalà i Jehovah i firenena’ey.—Neh. 8:1-9.
w07 15/7 22 § 9-10
‘Mandeha Arake ty Fagnahy’ Lognandro vao Rehe?
9 Fihetseham-po mahatsiaro ho sambatse ty atao tihoe fifaleagne. “Andrianagnahare falefale” ty Jehovah. (1 Timoty 1:11; Salamo 104:31) Mahafinaritse i Jesosy ty manao ty zoton’arofon-dRae’e. ‘Fiarovagne mafe ho antikagne ty fifaleagne boake amy i Jehovah.’—Nehemia 8:10.
10 Naho managne ty fifaleagne boake aman’Andrianagnahare tikagne, le tena hahafa-po antikagne ty fanoagne ty zoton’arofo’e, ndra tie eo aza o raha sarotseo, o haoreagneo, ndra o fagnenjehagneo. Mahafale vata’e ty “fahafantaragne an’Andrianagnahare”! (Ohabolana 2:1-5) Manjare mifandrambe soa aman’Andrianagnahare tikagne naho fa mahafantatse sady mino aze vaho mino i solovoy i Jesosỳ. (1 Jaona 2:1, 2) Fale tikagne satria agnisa ty keleia ty mpirahalahy magneran-tane. (Zefania 3:9; Hagay 2:7) Mahafale ka ty fanantenagne miomba i Fanjakagney naho ty tombotsoa hitory i talily soay vaho i fanantenagne havelogne nainai’ey. (Matio 6:9, 10; 24:14) Tena toko’e “ho fale” tikagne noho ze fanantenagne fara’e soa anagnantikagne zay!—Deoteronomia 16:15.
Vatosoa Ara-pagnahy
it “Aramianina”: “Ilay fiteny” § 6
Aramiana
Elaela tafara ty nialà o Jiosio boake a Babilona agne, le nivakie i Ezra mpisorogne tamy iareo i boke nisy i Lalànaỳ. Nihazavae ty ila’e amo o Levitao i rahay naho fa niavy eo. Hoe ty Nehemia 8:8: “O Levitao, le namaky mafe i bokey zane hoe ty lalàn’Andrianagnahare, le namelabelatse naho nagnazava ty heve’e. Natao iareo ty hahazoa o ndatio soa ze nivakie’e.” Va’e nihazavae iareo ndra nivelabelare’e tamy ty rehake Aramiana i soratse Hebreoy satria va’e nampiasa rehake Aramiana varagne o Hebreo ta Babilona agneo. Va’e nivelabelare iareo soa ka ty heve ze raha nivakiegne ndra tie nahay rehake Hebreo aza o Jiosio.
21-27 AOGOSITRA
HARENA AMY TY SAONTSIN’ANDRIANAGNAHARE | NEHEMIA 10-11
“Nanao Sorogne Manokagne Hoahy i Jehovah Iareo”
w98 15/10 22 § 13
Jerosalema Raike Mifagnarake amy ty Agnara’e
13 Nagnomagne ty vahoan’Andrianagnahare taloha ho amy ty fitokanagne i manda i Jerosalemay, i “fifagnekeagne mafe” nisiagne tampò tamy ty andro i Nehemiay. Faie mbe nisy raha hafa nidinehegne ka. Naho fa nivoahily tagnate i manda abo bey nisy vavahady 12 ao zao ty Jerosalema, le nipay ndaty maro hitoboke ao. Ndra tie fa nitoboke tao aza ty ila’e amo o Israelitao, le “mbe nalalake naho mbe nibey avao i tanàgney satria nitsiampe ty ndaty tao.” (Nehemia 7:4) Mba hamahagne ze olagne zay, le nanao “antsapake” o ndatio mba “hahavy ty am-pahafolo iareo hitoboke a Jerosalemao, i tanàgne masigney.” Nankasitrake ze lahilahy iaby nanolo-tegna hitoboke a Jerosalema tao o ndatio noho ty fahavognona iareo hagnorike i fandaharagney. (Nehemia 11:1, 2) Tena ohatse soa hoahy ty kristiana managne fahafahagne hifindra amy ty toeragne mipay mpitory za-draha amy hinane zao zay.
w86 15/5 26
Nandrese ty Fivavahagne Maregne
Hiterake fate antoke naho fandaniagne hoahy iareo ty fiengagne ty lova iareo, mba hifindràgne a Jerosalema agne. Va’e niatreke loza sambe hafa ka ze nitoboke tamy i tanàgney tao. Noho ze raha niseho rezay, le nieretseretse ty ila’e amo o Jiosio, fa tena fagneva ty hoderaegne ze nagneke izay sady nivavake ka iareo mba hotahie i Jehovah ze nanao izay.
w16.04 8 § 15
Tea i Jehovah ty Ndaty Managne Finoagne
15 Naho fa nanokan-tegna hoahy i Jehovah tika, le nanao voady fa hanao ty zoton’arofo’e ndra inogn’ino raha hiseho. Fa nihaintika tamy ze fotoagne zay fa mila mahafoe tegna tika vaho hahavita izay. Faie kindraike, le sarotse ty manao izay lohotsie naho raha tsy teantika ty ampanoegne antika. Mila managne finoagne areke tika. Akore ty hanoroantika izay? Hankatò i Jehovah avao tika, le vognogne hanao ze ampanoegne antika ndra tie tsy le mete amantika ndra va’e ho sarotse amantika aza ty manao aze. Matokia fa tena maro mandikoatse ty raha afoe’o ty fitahiagne homea i Jehovah azo. (Mal. 3:10) Faie nanao akore i anak’ampela i Jefta-y?
Vatosoa Ara-pagnahy
w06 1/2 11 § 1
Hevetse Miambake amy ty Boke Nehemia
10:34: Nagnino ro nasaegne nagnomey hatae i vahoakey? Tsy nitake ty hanoagne fagnatetse hatae ty lalà i Mosesy. Ty raha nilaegne tamy ze fotoagne zay avao ty anto’e nitakeagne aze. Hatae maro ty nilaegne mba hagnoroagne fagnatetse tamy i alitaray teo. Tsy niampe o Netinimao, i aze ni-ndevo tsy Israelita tamy i tempolỳ tao rey. Natao antsapake areke ze ndaty hagnomey hatae mba hahavy aze hisy avao.
28 AOGOSITRA–3 SEPTAMBRA
HARENA AMY TY SAONTSIN’ANDRIANAGNAHARE | NEHEMIA 12-13
“Ko Mivalike amy i Jehovah Naho fa Mifily Namagne”
it “Amonita”: “Nifanambady tamin’ny Israelita” § 2
Amonita
Naho fa niroahegne boake tamy i tempolỳ tao ty Tobia, le nivakiegne naho nampiharegne ty Deoteronomia 23:3-6. Voarehake amo o lalàn’Andrianagnahare iohoe ao fa tsy mahazo militse ho agnisa ty fiangona o Israelitao ty Amonita naho ty Moabita. (Ne 13:1-3) Fa 1000 taogne teo ho eo taloha izay ty nagnomeagne o lalàna iohoe satria tsy nimete nagnampe o Israelitao hilitse tamy i Tane Nampitamaegney tao o Amonitao naho o Moabitao. Midika zay fa tsy afake ty ho agnisa ty firene o Israelio iareo sady tsy managne ty zo naho ty tombotsoa anagna o Israelio. Faie tsy midika zay tie tsy afake mifandrambe ndra niharo toboke tamo o Israelitao iareo, mba hahazo ty fitahian’Andrianagnahare manahake o vahoa’eo avao ka. Nirehafegne taloha teo ohatse fa Amonita ty Zaleka, agnisa ty lahibey ty maramila i Davida. Moabita ka ty Rota.—Rt 1:4, 16-18.
Fa Masigne Nareo
5 Vakio ty Nehemia 13: 4-9. Maro ty ndaty mitaogne antika hanao raha raty, le sarotse ty ho masigne avao. Dineho ty ohatse miomba i Eliasiba naho i Tobia. Mpisorom-bey ty Eliasiba faie i Tobia ndaty Amonita, le va’e niasa hoahy ty fanjakagne Perisiana. Nanohetse i Nehemia ty Tobia naho o nama’e reo naho fa nikezake nagnoregne indraike i manda i Jerosalemay iareo. (Neh. 2:10) Tsy nahazo nilitse tamy i tempolỳ tao o Amonitao. (Deot. 23:3) Nagnino areke ty Tobia ro nimea i mpisorom-beỳ efetse fihinanagne tamy i tempolỳ tao?
6 Nanjare mpinamagne maifitse tamy i Eliasiba ty Tobia. Nanambaly ampela Jiosy ka ty Tobia naho i Johanana ana-dahi’e, le Jiosy maro ty nankasitrake i Tobia. (Neh. 6:17-19) Ankoatse izay ka mpinamagne maifitse iareo amy i Sanbala rafoza ty zafe i Eliasiba. (Neh. 13:28) Va’e ze fifandrambesa iareo zay varagne ty nahavy i Eliasiba Mpisorom-bey hagnorike ze raha rineha i Tobia ndra tie tsy Israelita aza reke sady mpanohetse.
w96 15/3 16 § 6
Magnampe Antika Hiatreke Raha Sarotse ty Tsy Fivalihagne
6 Naho tsy mivalike amy i Jehovah Andrianagnahare tika, le tsy hiragnetse amy ty ndaty malaigne aze. Izay ty anto’e nahavy i Jakoba mpianatse hanoratse hoe izao: “O ry mpijangajanga, tsy hai’areo vao tie falaignagne an’Andrianagnahare ty firagnetagne amy ty tontolo toy? Le ndra ia ndra ia te ho ragne ty tontolo toy le fahavalon’Andrianagnahare.” (Jakoba 4:4) Tena teantika ty haneho tsy fivalihagne manahake i Davida Mpanjaka tamy ireke nirehake tihoekey tie: “O Jehovah, tsy halaigne ze malaigne azo vao raho? Tsy hampangorigne ahike vao ze migoreve ama’o? Tena hejeko iareo le manjare fahavaloko.” (Salamo 139:21, 22) Tsy irientika areke ty hifandrambe amy ty ndaty misatry raha manota satria tsy misy anto’e toko’e hifandrambesantikagne ama’e. Ty tsy fivalihantika aman’Andrianagnahare ro hikalagne antika tsy hifandrambe amy ty fahavalo i Jehovah ndra treantika mivantagne zay ndra amy ty fandaharagne amy ty tele.
Vatosoa Ara-pagnahy
it “Mozika”: “Feon’ny mpihira” § 2
Mozike
Nitagne toeragne lahibey tamy i tempolỳ ao o hirao kanao ty Baiboly mirehake miomba ty mpihira. “Tsy nampanoegne ty andraikitse” natao ty Levita hafa ka iareo mba ho afake hifantoke amy ty fanompoa’e. (1Ta 9:33) Mbe niantoko Levita manokagne avao iareo ndra tie tafara i sese-taney aza, kanao mbe navike tamy ty lista i aze noly boake ta Babilona tagne rey. (Ezr 2:40, 41) Ndra i Artaksersesy (Lava tagnagne) mpanjaka i Persa, le tsy nampandoa hetra ndra hetran-dalagne iareo naho ty antoko o ndaty manokagne hafa. (Ezr 7:24) Nandily ty hagnisiagne “fandaharagne mba hagnomeagne ze raha nipaliae o mpihirao isan’andro” ka i mpanjakay. Faie azo inoagne tie i Ezra ty nampiboake ze lily zay noho ty fahefagne nimey i Artaksersesy aze. (Ne 11:23; Ezr 7:18-26) Tsy mahagaga areke naho avike amy ty Levita hafa ty mpihira amy Baiboly ao, ndra tie Levita avao ka aza o mpihirao.—Ne 7:1; 13:10.