Ty Fiaignagne Taloha: Vola

“Nipetrake tamy ze nahatalakesa’e i boate fampipoham-bolay reke, le nagnente ty ndaty nampipoke vola tamy i boate fampipoham-bolay tao. Maro ty mpagnarivo nampipoke vola madineke maro. Faie niavy ty ampela vantotse mahantra raike nampipoke vola madineke roe, tena fara’e kede ty vili’e.”​—MARKA 12:41, 42.

Mateteke mirehake miomba ty vola ty Baiboly. Trea amy ty Filazantsara ao ohatse, fa nanognogne vola madineke sambe karaza’e ty Jesosy mba hampianaragne toro lalagne lahibey. Nandrambe lesogne boake amy ty “vola madineke roe” nimea i vantotse rehafe i andinin-teny ambone eoy reke. Nirehake miomba ty vola madineke natao tihoe denaria ka reke, tie indraike, mba hagnampeagne i mpiana’e rey hahatakatse ty fomba fihevera iareo o manam-pahefagneo.a—Matio 22:17-21.

Ino ty anto’e namorognagne o volao? Akore ty nagnamboaragne aze naho ty nampiasagne aze tie taloha? Akore ty toko’e hiheverantikagne o volao arake ty Baiboly?

Nanjare nampiasaegne o vigne sarobilio

Nifanakalo raha o ndatio tie taloha, tamy tie mbe tsy nisy o volao. Nifanakalo entagne mitovitovy iareo ndra asa mifandanja. Mba hahamete aze, le toko’e ho tea ty entagne mea i raikey i raikey. Tsy maintsy mirogorogo entam-bey manahake ty mijiny vare amy ty gony ka ohatse o mpanakalò ndra mikarakara i biby natao takalo rey.

Trea o mpivarotseo tamy ty fara’e, fa mila mampiasa raha tsotsotra iareo naho fa nivily naho namarotse. Nampiasa vigne sarobily manahake ty volamena naho volafotsy vaho saba areke iareo. Misy ndaty mampiasa vigne sarobily mitovy amy ty rojo naho vigne pisake efajoro mitovy amy ty sare ambaneo toy. Vilinentagne io ndra karama meagne i ndatỳ noho ty asa natao’e. Nilanjaegne tamy ty balantsy maregne soa i vigne rey vaho izay natakalo. Tamy i Abrahama nivily tane handevegnagne i Saraha vali’e mami’ey ohatse, le nandanja volafotsy reke ho vily i taney.—Genesisy 23:14-16.

Tamy ty fotoagne nagnomeza i Jehovah lalàna tamo o Israelitao, le balantsy naho vatobalantsy tsy maregne ty nampiasae ty mpivarotse tea tegna mba hamitahagne o mpivilio. Heje i Jehovah Andrianagnahare ze tsy manao ty maregne. Le hoe reke tamy i mpivarotse rey: ‘Toko’e ho balantsy tsy mavande naho vato balantsy tsy migege ty hampiasae’o.’ (Levitikosy 19:36; Ohabolana 11:1) Toko’e ho tadidie ty mpivarotse amy izao ka fa tsy miova ty Jehovah fa mbe heje’e ty ndaty tea tegna naho tsy manao ty maregne.—Malakia 3:6; 1 Korintianina 6:9, 10.

Ty fomba nagnamboaragne vola madineke

Ta Lydia agne (a Torkia agne amy izao) ty namboaragne vola madineke voaloha’e, taloha ty taogne 700 T.K. tagne ho agne. Tsy ela le nanjare namboatse vola madineke maro ty mpamboatse vigne tamy ty tane maro agne. Nanjare nampiasa irey areke ty ndaty tamy ty tane rehafegne amy Baiboly ao.

Akore ty namboaragne o vola madinekeo? Afaha i ndatỳ boake agnate laforo ao i vigne mitsonikey 1) le arara’e agnate ty vigne kemake 2), le manjare vigne pisake bontolitoly. Atao’e agnelagnela ty vigne roe lavalava fa misy sare reke naho fa avy eo 3). Pehegne amy ty marito i vigne lavalavay mba hipiteha i sarey amy i vigne pisake bontolitolỳ 4). Malaky ty fanoagne izay, le mateteke ro manjare tsy agnivo eo soa ty sare amy i vola rey. Sokajiegne i vola rey, sady lanjaegne naho mitovy soa ty lanja’e. Kikisagne mba halama soa ka ty sisi’e naho ilaegne zay 5).

Mpanakalo vola naho mpamory hetra vaho mpiasa i banke

Manjare nampiasaegne ta Palestina agne i vola madineke boake amy ty tane maro rey, tamy ty taonjato voaloha’e. Ninday volam-bazaha ohatse, i mpandeha amy i tempoly a Jerosalema agne rey. Faie tsy ze karazam-bola madineke iaby ro neké ty mpikarakara o tempolio handoagne hetra. Nanakalo volam-bazaha tamy i tempolỳ ao areke ze mpanakalo vola sady mateteke ro natao iareo losotse loatse ty takalo’e. Nimelohe i Jesosy o ndaty tea tegna rehoe. Nanjare natao iareo “tragno famarotagne” naho “lakato fietaha o malasò” i anjomba i Jehovah-y.—Jaona 2:13-16; Matio 21:12, 13.

Tsy maintsy nandoa hetra maro ka ty ndaty ta Palestina agne. Raike tamy izay ty “hetra isan-dahy”, i nagnontenea i mpanohetse rey i Jesosỳ. (Matio 22:17) Teo ka ty hetran-dalagne naho ty hetra aloa naho fa magnafatse naho mandefa entagne. Nalaza ho tsy nanao ty maregne i mpamory hetram-panjakagne ta Palestina agne rey, le niheje o ndatio. (Marka 2:16) Nangorogne harena iareo, satria nitake hetra losotse loatse sady nalae’e ze nihoatse. Faie nisy mpamory hetra manahake i Zakaiosy nagneke ty hafatse nindese i Jesosy, le niala tamy ty fahazaran-drati’e. (Lioka 19:1-10) Ze te hanonjohy ty lia i Kristy amy izao ka, le toko’e hanao ty maregne amy ze kila raha, agnisa izay ty raharaham-barotse.—Hebreo 13:18.

Agnisa ty mpihisa vola ka ty mpiasa i banke. Sady manakalo volam-bazaha iareo ro nampindram-bola vaho nagnomey tombo’e ze nametrake vola tama’e agne. I mpiasa i banke rey ty nirehafe i Jesosy tamy i fagnoharagne miomba i mpanompo nimeagne vola sambe hafay, mba hanoagne raharaham-barotse.—Matio 25:26, 27.

Ty toko’e hiheveragne o volao

Mipay vola ty ndaty amy ty tane maro agne amy izao, mba hiviliagne ze raha ilae’e. Mbe maregne avao i rehake nampanoraten’Andrianagnahare i Solomona Mpanjaka rey, taonjato maro lasa zay manao tihoe: ‘Fiarovagne o volao.’ Faie nirehake reke fa mbe sarobily mandikoatse o volao ty fahendreagne, satria “miaro ty fiay ze managne aze.” (Mpitoriteny 7:12) Trea amy Baiboly ao o fahendreagne iohoe.

Nagnampe ze mpanonjohy ty lia’e ty Jesosy mba hahay hanahatsahatse amo o volao. Hoe reke: “Tsy miankigne amy ty halako ty fanagnagne ty fiay o ndatio.” (Lioka 12:15) Hendre manahake o mpiana i Jesosy voaloha’eo areke tikagne naho mahay mitantam-bola soa sady manao ty maregne vaho tsy tea vola.—1 Timoty 6:9, 10.

[Fagnamarehagne ambane peje]

[Efajoro/​Sare]

I Vola Madineke Taloha Rey

● Ty leptona saba, ndra farantsa kedekede, ro agnisa ty vola fara’e madineke fampiasaegne ta Palestina agne tamy ty taonjato voaloha’e. Niasa 15 minitra avao ty ndaty raike, le fa nahazo leptona roe. Va’e leptona roe ty napò i ampela vantotsey tamy i tempolỳ ao.—Marka 12:42.

● Vola grike ty drakma volafotsy. Niasa andro raike ty ndaty raike vaho izay nahazo io. (Lioka 15:8, 9) Drakma roe ty hetra tamy i tempolỳ tao naloa ze lahilahy jiosy isan-taogne.—Matio 17:24.

● Vola romanina ty denaria volafotsy. Nisy ty sare i Kaisara o vola iohoe, le nimete soa mba handoagne “haba” nitakegne tamy ty lahilahy jiosy, tagnate ty fitondragne Romana. (Romanina 13:7) Denaria raike ty karama nimey ty sefo’e hoahy ty ndaty miasa 12 lera.—Matio 20:2-14.

● Sekely volafotsy tsy nisy fangaro’e, namboaregne ta Tyro agne, ty nampiasaegne ta Palestina agne tamy ty andro i Jesosy. Va’e ho sekely boake a Tyro agne i “farantsa volafotsy” 30 nimey i lahibey o mpisorogneo i Jodasy Iskariotay, tamy i reke namalike i Jesosỳ.—Matio 26:14-16.

Ty tena habey i vola madineke rey