ผลไม้ที่มีประโยชน์ที่สุดชนิดหนึ่งของโลก
มีผลไม้ พิเศษชนิดหนึ่งที่เดินทางไปรอบโลก. มันเป็นทั้งอาหารและเครื่องดื่ม. และรูปทรงที่สะดุดตาของต้นไม้ที่ออกผลชนิดนี้เป็นสัญลักษณ์ของเกาะในเขตร้อน. เรากำลังพูดถึงอะไร? สิ่งนั้นก็คือมะพร้าว ผลไม้ที่มีประโยชน์มากที่สุดชนิดหนึ่งของโลก.
สำหรับคนที่ไม่ได้อยู่ในเขตร้อน ต้นมะพร้าวอาจเป็นเพียงสัญลักษณ์ของวันพักตากอากาศในเขตร้อน. แต่สำหรับคนที่อยู่ในเขตร้อน ต้นไม้นี้มีประโยชน์มากกว่านั้นหลายเท่า. ชาวอินโดนีเซียพูดกันว่าลูกมะพร้าวมี “ประโยชน์หลายอย่างนับได้เท่ากับจำนวนวันในแต่ละปี.” ในฟิลิปปินส์กล่าวกันว่า “คนที่ปลูกต้นมะพร้าวก็ปลูกภาชนะและเสื้อผ้า, อาหารและเครื่องดื่ม, ที่อยู่อาศัยสำหรับตัวเขาเอง, และมรดกสำหรับลูกหลาน.”
นี่ไม่ใช่การพูดเกินจริง. ตามที่กล่าวในหนังสือมะพร้าว—ต้นไม้แห่งชีวิต (ภาษาอังกฤษ) ต้นมะพร้าว “ไม่เพียงใช้เป็นอาหาร, ให้น้ำและน้ำมันสำหรับทำอาหาร แต่ยังมีใบให้ใช้มุงหลังคา, มีเส้นใยไว้ทำเชือกและเสื่อ, มีกะลาซึ่งใช้ทำภาชนะและเครื่องประดับ, และมีน้ำหวานจากช่อดอกซึ่งทำเป็นน้ำตาลและแอลกอฮอล์.” หนังสือนี้กล่าวเสริมว่า “แม้แต่เนื้อไม้ของมัน ถ้าตัดอย่างถูกวิธีก็นำไปใช้ได้.” ที่จริง ชาวเกาะมัลดีฟในมหาสมุทรอินเดียสร้างเรือจากวัสดุที่ได้จากต้นมะพร้าว และว่ากันว่าพวกเขาแล่นเรือแบบนั้นไปถึงคาบสมุทรอาหรับและฟิลิปปินส์. แต่มะพร้าวเองก็เป็นนักเดินทางที่ท่องทะเลไปไกลยิ่งกว่าคนปลูกด้วยซ้ำ.
เมล็ดที่ท่องไปในทะเล
มะพร้าวเจริญเติบโตได้ดีตามชายฝั่งทะเลในเขตร้อนส่วนใหญ่ ตราบเท่าที่มีฝนตกเพียงพอ. แม้ว่าชาวบ้านในท้องถิ่นอาจจะปลูกต้นมะพร้าวสารพัดประโยชน์นี้ แต่มะพร้าวก็เดินทางไปยังสถานที่ที่อยู่ไกลโพ้นบางแห่งในโลกด้วยตัวมันเอง. เมล็ดพืชต่าง ๆ แพร่กระจายไปได้หลายวิธี แต่มะพร้าวใช้ประโยชน์จากทะเลและมหาสมุทร. และนี่จึงทำให้มันเป็นนักเดินทางที่ประสบความสำเร็จมาก.
เมื่อลูกมะพร้าวแก่ มันจะหล่นลงที่พื้น. บางครั้ง ลูกมะพร้าวที่แก่แล้วจะกลิ้งจากชายหาดลงไปในน้ำ. แล้วกระแสน้ำขึ้นอาจซัดลูกมะพร้าวนั้นออกไปในทะเล. เนื่องจากลูกมะพร้าวมีเปลือกหุ้มที่เป็นเส้นใยซึ่งกักอากาศไว้ได้มาก หรือที่เรียกว่ากาบมะพร้าว ลูกมะพร้าวจึงลอยน้ำได้ดี. ถ้าลูกมะพร้าวอยู่ในเกาะปะการังในแปซิฟิก มันอาจลอยไปแค่อีกฝั่งหนึ่งของทะเลสาบน้ำเค็ม. แต่ถ้ามันออกไปถึงทะเลใหญ่ มะพร้าวอาจเดินทางไปได้ไกลมาก.
น้ำเค็มทำให้เมล็ดพืชส่วนใหญ่ตาย แต่น้ำเค็มต้องใช้เวลานานทีเดียวกว่าจะซึมผ่านกาบมะพร้าวที่ทนทานได้. มะพร้าวทนอยู่ในน้ำทะเลได้ถึงสามเดือนอย่างสบาย ๆ บางครั้งมันลอยไปหลายพันกิโลเมตร และยังงอกเป็นต้นได้เมื่อไปถึงชายหาดที่เหมาะสม. นี่อาจเป็นวิธีที่มะพร้าวงอกขึ้นตามชายฝั่งต่าง ๆ ในแถบเขตร้อนของโลก.
รสชาติของเขตร้อน
นอกเขตร้อน ผู้คนอาจคิดถึงมะพร้าวว่าเป็นเครื่องปรุงแต่งรสชาติสำหรับลูกกวาดหรือคุกกี้. แต่ถ้าคุณไปแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ คุณจะพบว่ามะพร้าวเป็นผลไม้สารพัดประโยชน์จริง ๆ. ตามที่กล่าวไว้ในหนังสือการทำอาหารแถบแปซิฟิกและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (ภาษาอังกฤษ) “มะพร้าวเป็นส่วนประกอบอย่างหนึ่งที่สำคัญมากในการทำอาหารของทุกประเทศและทุกภูมิภาคและทุกหมู่เกาะตั้งแต่ฮาวายจนถึงกรุงเทพฯ.” หนังสือนี้ยังกล่าวด้วยว่า สำหรับคนที่อยู่ในภูมิภาคนี้ “มะพร้าวเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับชีวิต มันให้คุณค่าทางโภชนาการ . . . ในหลายรูปแบบและในอาหารหลากหลายชนิดหลากหลายรสชาติจนแทบนับไม่ถ้วน.”
เหตุผลง่าย ๆ ที่ทำให้มะพร้าวได้รับการยกย่องในครัวเขตร้อนก็คือ มันให้น้ำมะพร้าว, กะทิ, และน้ำมันสำหรับทำอาหาร. น้ำใส ๆ รสหวานในลูกมะพร้าวอ่อนสีเขียวนั้นเรียกกันว่าน้ำมะพร้าว. มันเป็นเครื่องดื่มที่หอมอร่อยและทำให้สดชื่นซึ่งมักมีขายตามร้านข้างทางในประเทศเขตร้อน. ส่วนน้ำกะทิได้จากการขยำเนื้อมะพร้าวขูดกับน้ำแล้วคั้นเอาน้ำออกมา. กะทิช่วยเพิ่มรสชาติและความเข้มข้นให้แกง, ซอส, และขนมเค้ก.
เพื่อจะสกัดน้ำมันจากมะพร้าว ชาวสวนต้องผ่ามะพร้าวแก่ออกแล้วตากแดดให้แห้ง. เมื่อแห้งแล้ว เนื้อมะพร้าวก็จะหลุดร่อนออกจากกะลา จากนั้นจึงนำไปสกัดเอาน้ำมัน. ในเขตร้อน น้ำมันมะพร้าวเป็นน้ำมันทำอาหารชนิดหลัก ส่วนในประเทศแถบตะวันตก มักมีการใช้น้ำมันมะพร้าวทำเนยเทียม, ไอศกรีม, และคุกกี้.
การเก็บมะพร้าวไม่ใช่งานง่าย ๆ. ผู้เก็บมักต้องปีนขึ้นไปบนต้นแล้วตัดลูกมะพร้าวลงมา. ส่วนผู้เก็บบางคนจะใช้ไม้ยาวซึ่งมีมีดมัดติดอยู่ที่ปลาย. ในอินโดนีเซียและประเทศไทย มีการฝึกลิงให้เก็บมะพร้าว. วิธีที่ง่ายที่สุดสำหรับคนที่ต้องการแน่ใจว่าจะได้มะพร้าวที่แก่จริง ๆ ก็คือรอให้มันหล่นลงมาเอง.
ไม่ว่าจะเก็บอย่างไร ประโยชน์ของมะพร้าวที่มีอยู่มากมายก็ทำให้มันเป็นพืชเศรษฐกิจ รวมทั้งเป็นแหล่งอาหารที่ล้ำค่าสำหรับหลายคน. ดังนั้น ครั้งต่อไปที่คุณเห็นต้นมะพร้าว ไม่ว่าในรูปหรือของจริง จงจำไว้ว่ามันไม่ได้เป็นแค่ไม้ประดับที่ตกแต่งชายหาดในเขตร้อนเท่านั้น. คุณกำลังมองดูต้นไม้ที่ให้ผลที่มีประโยชน์มากที่สุดชนิดหนึ่งในโลก.
[กรอบหน้า 26]
เกร็ดน่ารู้เกี่ยวกับมะพร้าว
ปูมะพร้าว ไม่ใช่แค่มนุษย์เท่านั้นที่ชอบกินมะพร้าว. ปูมะพร้าวอยู่ในโพรงดินตอนกลางวัน แต่มันจะหามะพร้าวกินตอนกลางคืน. แม้ว่ามนุษย์ต้องใช้มีดใหญ่เพื่อผ่าลูกมะพร้าว แต่ปูที่ฉลาดนี้ต้องออกแรงพอสมควรเพื่อเจาะลูกมะพร้าวโดยจับฟาดกับหินจนแตก. การกินมะพร้าวเป็นอาหารด้วยดูเหมือนเหมาะกับสัตว์ชนิดนี้ เพราะมันมีชีวิตอยู่ได้นานกว่า 30 ปีทีเดียว!
มะพร้าวในเครื่องสำอาง เนื่องจากน้ำมันมะพร้าวเหมาะกับผิวหนังมาก บรรดาผู้ผลิตจึงใช้น้ำมันนี้ในลิปสติกและครีมกันแดด. และถ้าคุณใช้สบู่หรือแชมพูที่มีฟองเยอะ ๆ ซึ่งย่อยสลายได้ตามธรรมชาติ น้ำมันมะพร้าวก็อาจเป็นส่วนผสมหลักอย่างหนึ่งของผลิตภัณฑ์นั้น.
[รูปภาพ]
มะพร้าวสามารถอยู่รอดจากการเดินทางในมหาสมุทรได้
ปูมะพร้าว
ต้นมะพร้าว
[ที่มาของภาพ]
Godo-Foto
[ที่มาของภาพหน้า 25]
Top right inset: Godo-Foto