แมลงกินได้—อาหารที่เราไม่มีวันลืม
เพื่อนบางคนเชิญผมและภรรยาไปร่วมรับประทานอาหารในย่านที่สงบเงียบของกรุงบังกี เมืองหลวงของสาธารณรัฐแอฟริกากลาง.
พอเราไปถึง พวกเขาพูดเชิญเราว่า “เข้ามาเลย! คงจะหิวกันแล้วใช่ไหม?” แม้แต่ก่อนที่เราจะเข้าไปในบ้าน เราก็ได้กลิ่นหอมชวนน้ำลายสอของหัวหอม กระเทียม และเครื่องเทศอื่น ๆ และได้ยินเสียงเพื่อน ๆ พูดคุยกันอย่างออกรสชาติ. เจ้าภาพชื่อเอลลา เธอพูดคุยกับเราเรื่องอาหารที่เราจะได้กิน.
เอลลาบอกว่า “แมลงเป็นแหล่งโปรตีนสำคัญของหลายคนในแอฟริกากลาง. แต่เรากินแมลงไม่ใช่เพราะจำเป็นต้องกิน. เรากินเพราะมันอร่อยมาก.” เธอพูดอีกว่า “วันนี้เราจะกินมากองโง ซึ่งก็คือหนอนผีเสื้อนั่นเอง.”
เราไม่น่าจะแปลกใจเมื่อได้ยินอย่างนั้น. แม้ไม่ใช่ทุกคนชอบกินแมลง แต่ในร้อยกว่าประเทศ แมลงถือเป็นอาหารอันโอชะ.
ของกินจากป่า
ผู้คนในสาธารณรัฐแอฟริกากลางกินแมลงหลายชนิด. ในหน้าฝน แมลงเม่าที่เรียกกันว่าโบโบ จะบินว่อนอยู่รอบจอมปลวก หรือรอบหลอดไฟในเขตเมือง. หลังจากพายุฝนตอนเย็น ๆ พวกเด็ก ๆ จะวิ่งไปเก็บแมลงเม่าจนเต็มถัง บางครั้งพวกเขาจะหยิบมันเข้าปากพร้อมกับหัวเราะร่า. ผู้คนกินแมลงเม่าโดยนำไปตากแห้ง อบเกลือ และปรุงรสด้วยพริกป่น หรืออาจนำไปต้มหรือปั้นเป็นลูกกลม ๆ แล้วลวก.
กินดาโกโซ หมายถึงตั๊กแตนสีเขียวที่บินเข้ามาในภูมิภาคนี้ในหน้าแล้ง. ชาวแอฟริกากลางจะเด็ดขาและปีกออก แล้วนำไปอบหรือต้มไฟอ่อน ๆ.
มีการกินหนอนผีเสื้อหลายชนิดในประเทศนี้. เราได้รับเชิญให้ไปกินตัวอ่อนของผีเสื้อชนิดอิมบราเซีย. ผีเสื้อกลางคืนขนาดใหญ่สีน้ำตาลชนิดนี้วางไข่บนต้นซาเปลลี. หลังจากหนอนออกจากไข่แล้ว ชาวบ้านจะเก็บมันและนำไปล้าง. จากนั้นพวกเขาจะต้มหนอนกับมะเขือเทศ หอมหัวใหญ่ และส่วนผสมอื่น ๆ ตามสูตรประจำครอบครัว. บางทีอาจนำไปตากแห้งหรือรมควันเพื่อถนอมอาหารซึ่งจะเก็บไว้ได้นานถึงสามเดือน.
ปลอดภัยและมีประโยชน์
แม้ว่าไม่ใช่แมลงทุกชนิดจะกินได้ แต่หลายชนิดเรากินได้อย่างปลอดภัยถ้าเก็บมาจากพื้นที่ที่ไม่มีการใช้ยากำจัดศัตรูพืชและปุ๋ย และใช้วิธีที่ปลอดภัยในการประกอบอาหาร. ข้อควรระวัง: คนที่แพ้กุ้งหรือปูควรเลี่ยงการกินแมลง ซึ่งเป็นสัตว์ขาปล้องเหมือนกัน. แต่ขณะที่กุ้งหรือปูส่วนใหญ่กินซากสัตว์ที่เน่าแล้ว แมลงที่กินได้ส่วนใหญ่กินแต่ใบไม้ที่สะอาด และกินพืชที่มนุษย์กินไม่ได้.
แม้หนอนผีเสื้อจะตัวเล็ก แต่มันมีคุณค่าทางอาหารสูงอย่างไม่น่าเชื่อ. องค์การอาหารและเกษตรกรรมแห่งสหประชาชาติกล่าวว่า หนอนผีเสื้อตากแห้งมีปริมาณโปรตีนสูงกว่าสองเท่าเมื่อเทียบกับเนื้อวัว. ผู้เชี่ยวชาญด้านอาหารกำลังส่งเสริมให้มีการกินแมลงอีกครั้งหนึ่ง ซึ่งเป็นแหล่งของสารอาหารในประเทศกำลังพัฒนา.
ขึ้นอยู่กับแต่ละสายพันธุ์ หนอนผีเสื้อเพียง 100 กรัมอาจให้แร่ธาตุต่าง ๆ เช่น แคลเซียม เหล็ก แมกนีเซียม ฟอสฟอรัส โพแทสเซียม และสังกะสี รวมทั้งวิตามินอีกหลายชนิดด้วย ซึ่งแทบจะเพียงพอต่อความต้องการในหนึ่งวัน. นอกจากนั้น อาจนำหนอนผีเสื้อมาบดเป็นแป้งแล้วผสมเป็นอาหารเสริมสำหรับเด็กที่ขาดสารอาหารด้วย.
นอกจากมีคุณค่าทางโภชนาการแล้ว การกินแมลงยังมีประโยชน์อย่างอื่นด้วย. การกินแมลงไม่ทำลายสิ่งแวดล้อม ใช้น้ำไม่เปลือง และปล่อยก๊าซเรือนกระจกไม่มาก. นอกจากนั้น การเก็บแมลงไปทำอาหารยังเป็นการควบคุมศัตรูพืชด้วยวิธีธรรมชาติอีกด้วย.
จานหลัก
ขณะที่เรารอคอยอาหารด้วยใจจดใจจ่อ เราจำได้ว่าสัญญาแห่งพระบัญญัติที่ให้แก่ชาติอิสราเอลโบราณกำหนดให้ตั๊กแตนเป็นสัตว์สะอาด. ผู้รับใช้ของพระเจ้าเที่ยงแท้ เช่น โยฮันผู้ให้บัพติสมา ก็กินตั๊กแตน. (เลวีติโก 11:22; มัดธาย 3:4; มาระโก 1:6) กระนั้น ตอนแรกเราอาจยังลังเลไม่กล้ากินสิ่งที่เราไม่เคยกิน.
เอลลาถืออาหารจานหลักร้อน ๆ เดินออกมาจากห้องครัว และทุกคนก็หันไปมอง. รอบข้างเราเป็นชาวแอฟริกากลางแปดคนที่ยิ้มแป้น และข้างหน้าเราคือหนอนผีเสื้อชามใหญ่สองชาม. เนื่องจากเราเป็นแขก พวกเขาจึงตักอาหารให้เราก่อน และตักให้เราเยอะมาก.
เราพูดได้ว่า “ถ้าคุณมีโอกาสลิ้มลองอาหารที่ไม่แพง อร่อย และมีประโยชน์อย่างนี้ ก็อย่าลังเล! มันจะเป็นอาหารที่คุณไม่มีวันลืมเลย.”
[ภาพหน้า 27]
“มากองโง” หรือหนอนผีเสื้อสด
[ภาพหน้า 27]
“กินดาโกโซ” หรือตั๊กแตนที่พร้อมเสิร์ฟ