พระวาทะเป็น “พระเจ้า” ผู้ทรงฤทธิ์ใหญ่ยิ่ง หรือเป็น “พระเจ้าองค์หนึ่ง”?
นี่คือคำถามที่ผู้แปลคัมภีร์ไบเบิลต้องคิดถึงเมื่อแปลข้อแรกในกิตติคุณของโยฮัน. ในพระคัมภีร์ฉบับแปลโลกใหม่มีการแปลข้อนี้ไว้ว่า “ในตอนเริ่มต้นพระวาทะเป็นอยู่แล้ว พระวาทะอยู่กับพระเจ้า และพระวาทะเป็นพระเจ้าองค์หนึ่ง.” (โยฮัน 1:1) ฉบับแปลอื่น ๆ บางฉบับได้แปลส่วนท้ายของข้อนี้ว่าพระวาทะ “เป็นอย่างพระเจ้า” หรือแปลเป็นอย่างอื่นในทำนองนี้. (อะ นิว แทรนสเลชัน ออฟ เดอะ ไบเบิล โดยเจมส์ มอฟฟัตต์; เดอะ นิว อิงลิช ไบเบิล) อย่างไรก็ตาม มีหลายฉบับที่แปลส่วนท้ายของโยฮัน 1:1 ว่า “และพระวาทะทรงเป็นพระเจ้า.”—ฉบับ R73, ฉบับ 2002.
ไวยากรณ์ภาษากรีกและท้องเรื่องแสดงให้เห็นอย่างชัดเจนว่า การแปลในฉบับแปลโลกใหม่เป็นการแปลที่ถูกต้อง และไม่ควรกล่าวว่า “พระวาทะ” เป็นองค์เดียวกับ “พระเจ้า” ที่ได้กล่าวถึงก่อนหน้านั้น. อย่างไรก็ตาม บางคนอาจยังไม่แน่ใจในเรื่องนี้ เนื่องจากภาษากรีกในศตวรรษแรกไม่มีคำนำหน้านามที่ไม่ชี้เฉพาะเจาะจง. เพื่อจะเข้าใจเรื่องนี้ชัดขึ้น ให้เรามาดูฉบับแปลคัมภีร์ไบเบิลในภาษาหนึ่งที่ใช้พูดกันในศตวรรษแรก ๆ ของสากลศักราช.
ภาษาที่ว่านี้คือภาษาถิ่นซาฮิดิกซึ่งอยู่ในกลุ่มภาษาคอปติก. ภาษาคอปติกเป็นภาษาที่ใช้พูดกันในอียิปต์ในช่วงหลายศตวรรษต่อจากสมัยที่พระเยซูทรงทำงานรับใช้อยู่บนแผ่นดินโลก และภาษาถิ่นซาฮิดิกก็เป็นรูปแบบแรก ๆ ของภาษาคอปติกที่ใช้เป็นภาษาเขียน. พจนานุกรม ดิ แองเคอร์ ไบเบิล (ภาษาอังกฤษ) กล่าวถึงคัมภีร์ไบเบิลฉบับแรก ๆ ที่แปลเป็นภาษาคอปติกว่า “เนื่องจาก [ฉบับเซปตัวจินต์] และ [พระคัมภีร์คริสเตียนภาคภาษากรีก] ได้แปลเป็นภาษาคอปติกในช่วงศตวรรษที่ 3 สากลศักราช ฉบับแปลภาษาคอปติกจึงอาศัย [สำเนาพระคัมภีร์ภาษากรีก] เป็นหลัก ซึ่งสำเนาเหล่านั้นถือว่าเก่าแก่กว่าสำเนาส่วนใหญ่ที่มีอยู่ในปัจจุบันมากทีเดียว.”
ข้อความในคัมภีร์ไบเบิลภาษาคอปติกแบบซาฮิดิกมีความน่าสนใจเป็นพิเศษเนื่องด้วยเหตุผลสองประการ. ประการแรก ดังที่กล่าวไปในตอนต้น ข้อความดังกล่าวช่วยให้รู้ว่าผู้คนเข้าใจพระคัมภีร์อย่างไรในช่วงก่อนศตวรรษที่สี่ ซึ่งเป็นตอนที่หลักคำสอนเรื่องตรีเอกานุภาพจะได้รับการยอมรับอย่างเป็นทางการ. ประการที่สอง ไวยากรณ์ภาษาคอปติกมีลักษณะอย่างหนึ่งที่คล้ายคลึงกับไวยากรณ์ภาษาอังกฤษมาก. ฉบับแปลพระคัมภีร์คริสเตียนภาคภาษากรีกที่เก่าแก่ที่สุดคือฉบับภาษาซีรีแอค, ภาษาละติน, และภาษาคอปติก. ภาษาซีรีแอคและภาษาละตินมีลักษณะเหมือนกับภาษากรีกในสมัยนั้น คือไม่มีคำนำหน้านามที่ไม่ชี้เฉพาะเจาะจง ในขณะที่ภาษาคอปติกมี. นอกจากนั้น ผู้เชี่ยวชาญโทมัส โอ. แลมบ์ดิน ก็ได้กล่าวในงานเขียนของเขาที่ชื่อความเป็นมาของภาษาคอปติกแบบซาฮิดิก (ภาษาอังกฤษ) ว่า “การใช้คำนำหน้านามในภาษาคอปติก ทั้งที่ชี้เฉพาะเจาะจงและไม่ชี้เฉพาะเจาะจง มีลักษณะคล้ายกันมากกับการใช้คำนำหน้านามในภาษาอังกฤษ.”
ฉะนั้น คัมภีร์ไบเบิลภาษาคอปติกจึงให้หลักฐานที่น่าสนใจซึ่งแสดงให้เห็นว่าในสมัยนั้นมีการเข้าใจโยฮัน 1:1 อย่างไร. เราพบหลักฐานอะไรบ้าง? เราได้พบว่า ในฉบับภาษาคอปติกแบบซาฮิดิกมีการใช้คำนำหน้านามที่ไม่ชี้เฉพาะเจาะจงกับคำว่า “พระเจ้า” ซึ่งอยู่ในส่วนท้ายของโยฮัน 1:1. ดังนั้น เมื่อแปลข้อความนี้เป็นภาษาอังกฤษสมัยปัจจุบัน ก็จะอ่านได้ว่า “และพระวาทะนั้นเป็นพระเจ้าองค์หนึ่ง.” เห็นได้ชัดว่า ผู้แปลในสมัยโบราณเข้าใจดีว่าคำกล่าวของโยฮันซึ่งบันทึกไว้ที่โยฮัน 1:1 ไม่ได้หมายความว่าพระเยซูคือพระเจ้าผู้ทรงฤทธิ์ใหญ่ยิ่ง. พระวาทะเป็นพระเจ้าองค์หนึ่ง ไม่ใช่พระเจ้าผู้ทรงฤทธิ์ใหญ่ยิ่ง.