ทันตกรรมจัดฟัน—เกี่ยวข้องกับอะไร?
ฟันเป็นสิ่งสำคัญ! คุณต้องมีฟันสำหรับกินและสำหรับพูด และฟันเป็นส่วนสำคัญอีกด้วยในการยิ้มหรือการหัวเราะที่น่าดู.
ฟันที่ขึ้นซ้อนเกทำให้เคี้ยวอาหารยาก, อาจทำให้เกิดโรคเหงือกได้, และอาจเป็นสาเหตุของความบกพร่องในการพูด. พวกผู้เชี่ยวชาญยังให้ข้อสังเกตด้วยว่า ฟันที่ขึ้นซ้อนเกอาจเป็นข้อเสียเปรียบทางสังคมสำหรับบางคนได้ เนื่องจากคนที่ฟันเกอาจมีความลำบากใจในการพูดแสดงความคิดอย่างอิสระเพราะเขาคิดว่าฟันของเขาทำให้รอยยิ้มไม่น่าดู.
จะทำอะไรได้ถ้าฟันของคุณเรียงไม่เรียบ? ใครจะช่วยคุณได้? เมื่ออายุเท่าไร? จะใช้การรักษาแบบไหนได้? การรักษาจะทำให้เจ็บไหม? จำเป็นต้องรักษาเสมอไปไหม?
สาขาหนึ่งของทันตแพทยศาสตร์
สาขาของทันตแพทยศาสตร์ที่เกี่ยวข้องกับปัญหาดังกล่าวเรียกว่า ทันตกรรมจัดฟัน. สาขานี้เกี่ยวข้องกับการแก้ไขความผิดปกติของฟันที่เรียงไม่เป็นระเบียบ.
การดำเนินการหลัก ๆ ของทันตกรรมจัดฟันคืออะไรบ้าง? ทันตกรรมจัดฟันคือการวินิจฉัยและการป้องกันปัญหา รวมทั้งการสร้างอุปกรณ์แก้ไข.
ฟันที่ขึ้นเบียดกัน, ไม่เรียบเสมอกัน, และฟันเขยิน เป็นปัญหาของผู้คนแม้แต่ในสมัยโบราณ และมีความพยายามต่าง ๆ ในการรักษานับย้อนไปถึงศตวรรษที่แปด ก.ส.ศ. เป็นอย่างน้อย. ได้มีการค้นพบอุปกรณ์จัดฟันในยุคก่อน ๆ โน้นที่ออกแบบอย่างดีจนน่าแปลกใจในบรรดาวัตถุโบราณของพวกกรีกและเอทรุสคันที่ถูกค้นพบ.
ปัจจุบัน ตามที่ต่าง ๆ ส่วนใหญ่ในโลก ทันตแพทย์ผู้ชำนาญเฉพาะทางที่เรียกว่าทันตแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านทันตกรรมจัดฟัน เป็นผู้จัดการปัญหาอันเกี่ยวเนื่องกับฟันที่ขึ้นซ้อนเก. ทันตแพทย์เหล่านี้ต้องมีความรู้เป็นอย่างดีเกี่ยวกับการเติบโตและพัฒนาการของฟันและขากรรไกรรวมทั้งกล้ามเนื้อและเนื้อเยื่อต่าง ๆ ที่อยู่รอบ ๆ.
สิ่งที่ทันตกรรมจัดฟันทำ
อาจนิยามทันตกรรมจัดฟันได้ว่า “สาขาทันตแพทย์ศาสตร์ที่เกี่ยวกับการดูแล, ควบคุมและแก้ไขโครงสร้างของฟันและใบหน้าที่กำลังเติบโตและที่โตเต็มที่แล้ว.” สาขานี้ยังรวมถึง “การแก้ไขความสัมพันธ์ระหว่างฟันกับฟันและฟันกับกระดูกใบหน้าโดยการใช้แรง และ/หรือใช้การกระตุ้นและการปรับทิศทางของแรงจากกล้ามเนื้อส่วนช่องปากและใบหน้า.” ใช่ เป็นคำนิยามเชิงวิชาการ แต่ก็ถูกต้อง.
ดังนั้น ในทันตกรรมจัดฟัน มีการใช้แรงกระทำต่อฟันหรือต่อโครงสร้างต่าง ๆ ที่อยู่รอบฟัน. การนี้ทำโดยใช้อุปกรณ์ที่ทำขึ้นเฉพาะบุคคลซึ่งแก้ไขปัญหาเฉพาะอย่างของผู้ป่วยแต่ละราย โดยการดันฟันและแม้แต่กระดูกให้เข้าอยู่ในตำแหน่งที่ถูกต้อง.
ในกระดูกที่อยู่รอบฟัน มีเซลล์ที่เรียกว่า เซลล์ทำลายกระดูก และเซลล์อีกชนิดหนึ่งที่เรียกว่า เซลล์สร้างกระดูก. เนื่องจากผลของแรงที่เกิดจากอุปกรณ์จัดฟัน เซลล์ทำลายกระดูกจึงถูกกระตุ้นให้ทำงานในที่ที่มีแรงกด เพื่อว่าเนื้อเยื่อกระดูกจะละลาย. ส่วนในบริเวณที่มีการดึง ช่องว่างที่เกิดขึ้นจะถูกเชื่อมโดยกระดูกใหม่ซึ่งเกิดจากเซลล์สร้างกระดูก. ฟันจึงค่อย ๆ เคลื่อนด้วยวิธีนี้.
เป็นเรื่องน่ารำคาญไม่ใช่หรือที่ต้องใส่สิ่งแปลกปลอมที่ทำจากลวด, เรซิน, และบางทีก็มีห่วงยางด้วยไว้ในปากเป็นเดือน ๆ? เมื่อใส่อุปกรณ์ใหม่หรือเมื่อต้องปรับแต่ง ทีแรกอุปกรณ์เหล่านั้นย่อมทำให้รู้สึกรำคาญ แต่หลังจากนั้นสักระยะ คนเราก็จะรู้สึกคุ้นเคยกับอุปกรณ์นั้น. ตามทฤษฎีแล้ว ใคร ๆ ก็สามารถคุ้นเคยกับการใส่อุปกรณ์จัดฟันได้.
เมื่อไรจึงควรรับการรักษา?
ไม่ใช่สถานการณ์ทุกอย่างที่ดูเหมือนบ่งว่า การสบฟันที่ผิดปกติของฟันหน้าหรือฟันกรามในวัยเด็กจะยังมีอยู่จนกระทั่งโตเป็นผู้ใหญ่. ฟันที่ไม่อยู่ในตำแหน่งปกติในบางประเภทมีแนวโน้มจะแก้ไขตัวเอง. ที่จริง ในช่วงการเปลี่ยนจากฟันน้ำนมเป็นฟันแท้ ฟันแท้ด้านหน้ามักมีแนวโน้มจะเบียดกัน เนื่องจากฟันแท้เหล่านั้นซี่ใหญ่กว่าฟันน้ำนมที่ถูกแทนที่.
อย่างไรก็ตาม เมื่อฟันกรามน้ำนมหลุดไป ซึ่งถูกแทนที่โดยฟันกรามน้อยแท้ มีการเปลี่ยนแปลงตำแหน่งของฟัน. ด้วยการใช้และด้วยแรงจากกล้ามเนื้อโดยรอบ ฟันเหล่านั้นอาจจะขึ้นตรงเป็นระเบียบเอง. ดังนั้น ถ้าคุณเป็นบิดามารดา อย่าตื่นตกใจหากคุณสังเกตเห็นว่าฟันแท้ของลูกดูเหมือนขึ้นซ้อนเกในตอนแรก. ทันตแพทย์ที่เชี่ยวชาญการจัดฟันน่าจะสามารถดูออกว่าจำเป็นต้องทำอะไรหรือไม่.
บรรดาทันตแพทย์ที่เชี่ยวชาญด้านทันตกรรมจัดฟันมีความเห็นต่าง ๆ กันในเรื่องที่ว่า เมื่อไรจึงจะรักษาผู้ป่วยวัยเยาว์. บางคนบอกว่าควรรักษาตอนอายุน้อย ๆ (4-6 ขวบ). คนอื่นบอกว่าเอาไว้ทีหลัง ในช่วงท้าย ๆ ของการเติบโตในวัยเจริญพันธุ์ (12-15 ปี). ยังมีคนอื่น ๆ อีกที่เลือกทำในช่วงใดช่วงหนึ่งระหว่างสองช่วงนั้น.
ไม่ใช่สำหรับเด็ก ๆ เท่านั้น
แต่ทันตกรรมจัดฟันไม่ใช่แค่สำหรับเด็กเท่านั้น. ฟันที่ขึ้นซ้อนเกเป็นสาเหตุของหลายปัญหา แม้แต่ในวัยผู้ใหญ่. สภาพการยิ้มของคุณสามารถรับการแก้ไขได้โดยไม่จำกัดวัยถ้าฟันและโครงสร้างที่ยึดฟันแข็งแรงดี.
ฟันที่ขึ้นซ้อนเกก่อปัญหาอะไรบ้าง? อย่างน้อยมีสามอย่างคือ (1) ปัญหาเกี่ยวกับการปรากฏตัว; (2) ปัญหาเกี่ยวกับการใช้งาน ซึ่งรวมถึงความยุ่งยากในการเคลื่อนไหวขากรรไกร (เจ็บและกล้ามเนื้อไม่ประสานงาน), ปัญหาในการเคี้ยว, และปัญหาในการออกเสียงให้ชัดเจนและการพูด; (3) ความเสี่ยงมากขึ้นจากการบาดเจ็บเนื่องจากฟันเขยินและความเสี่ยงยิ่งขึ้นจากโรคปริทันต์ (โรคเหงือก) และฟันผุ อีกทั้งฟันสึกและบิ่นอันเกิดจากการสบฟันผิดปกติ.
นอกจากนั้น ผู้เชี่ยวชาญบางคนบอกว่าการสบฟันที่ผิดปกติเกี่ยวข้องกับปัญหาในเรื่องตำแหน่งของลำกระดูกสันหลัง (โดยเฉพาะบริเวณคอ) และปัญหาเกี่ยวกับการปฏิบัติงานของกล้ามเนื้อในส่วนอื่น ๆ ของร่างกาย. แต่มีการรักษากันอย่างไร? และการรักษาใช้เวลานานแค่ไหน?
ระยะเวลาและวิธีการรักษา
ถ้าคุณรู้สึกว่า คุณหรือลูกคนใดจำเป็นต้องไปพบทันตแพทย์จัดฟัน คุณควรเลือกคนที่คุณไว้ใจได้. ระยะเวลารักษาจะต่างกันไปซึ่งก็ขึ้นอยู่กับว่าปัญหาหนักแค่ไหนรวมทั้งวิธีการที่ใช้ แต่การรักษาอาจนานหลายเดือน บางทีอาจเป็นปี ๆ ก็ได้.
เพื่อให้เข้าใจง่าย เราอาจแบ่งอุปกรณ์รักษาออกเป็นสองประเภท คือ อุปกรณ์ที่ถอดได้และอุปกรณ์ที่ติดแน่น. ขณะที่ผู้ป่วยสามารถถอดและใส่อุปกรณ์ที่ถอดได้นั้นเอง อุปกรณ์ที่ติดแน่นถูกติดไว้กับฟันจริง ๆ และใช้สำหรับการขยับฟันที่ยุ่งยากกว่า.
การวิจัยทำให้สาขาวิชาสุนทรียศาสตร์ก้าวหน้ามาก ดังนั้นในทุกวันนี้จึงมีอุปกรณ์มากมายที่ “ดูเป็นธรรมชาติ.” อุปกรณ์บางชนิดมองไม่ออกเพราะมีสีเดียวกับฟัน และอุปกรณ์ชนิดอื่น ๆ ถูกใส่ไว้ด้านในตรงที่รู้จักกันว่าตำแหน่งด้านลิ้นซึ่งมองไม่เห็น. เทคนิคดังกล่าวเรียกว่า ทันตกรรมจัดฟันแบบมองไม่เห็น.
ในกรณีที่ยากที่สุด เมื่อทันตแพทย์จัดฟันไม่สามารถบรรลุผลตามที่ปรารถนาโดยใช้อุปกรณ์จัดฟัน เขาอาจถึงกับขอความช่วยเหลือจากศัลยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทางในด้านปัญหาเกี่ยวกับช่องปากและใบหน้า. ศัลยแพทย์นั้นสามารถทำการผ่าตัดย้ายกระดูกซึ่งประกอบเป็นรูปหน้าได้จริง ๆ.
ปัจจุบัน พวกทันตแพทย์จัดฟันสามารถสนองความจำเป็นหลายอย่างของผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับฟันและขากรรไกร รวมทั้งคนที่อยากจะยิ้มโดยไม่ต้องกังวลกับฟันของตน. แน่ละ ไม่ว่าใครจะตัดสินใจใช้ประโยชน์จากทันตกรรมจัดฟันหรือไม่ก็เป็นการตัดสินใจส่วนตัว.
จนถึงเดี๋ยวนี้ มนุษยชาติจำต้องรับมือกับความไม่สมบูรณ์ทางร่างกาย ซึ่งบางอย่างอาจได้รับการบรรเทาโดยมาตรการแก้ไขต่าง ๆ. อย่างไรก็ตาม เราสามารถคอยท่าเวลาที่อยู่ในโลกใหม่ของพระเจ้าเมื่อพระองค์จะทรงขจัดผลกระทบทุกประการจากความไม่สมบูรณ์ออกไปอย่างสิ้นเชิงและอย่างถาวร ซึ่งรวมทั้งผลกระทบต่อปากด้วย. ครั้นแล้ว ในระบบใหม่ที่ผู้คนมีสุขภาพสมบูรณ์นั้น เราแต่ละคนจะสามารถส่งยิ้มที่อบอุ่นเป็นมิตรให้ทุกคนที่เราพบได้ด้วยความมั่นใจ.
เกี่ยวกับสมัยนั้น คัมภีร์ไบเบิลพยากรณ์ดังนี้: “แผ่นดินโลกทั้งสิ้นก็สงบลง ปราศจากความวุ่นวาย. ผู้คนก็เบิกบานเปล่งเสียงร้องด้วยความยินดี.” (ยะซายา 14:7, ล.ม.) แน่นอน ความร่าเริงยินดีเช่นนั้นย่อมมีมาพร้อมกับรอยยิ้มที่งามน่าดู!
[รูปภาพหน้า 25]
ภาพแสดงอุปกรณ์จัดฟันซึ่งออกแบบสำหรับ (1) ดันฟันกรามไปข้างหลังและ (2) กระตุ้นการเจริญเติบโตของขากรรไกร
1
2
[รูปภาพหน้า 26]
อุปกรณ์จัดฟันที่ออกแบบสำหรับทำให้ฟันสบกัน