ป้องกันตัวเองจากพยาธิ!
โดยผู้สื่อข่าว ตื่นเถิด! ในฮอนดูรัส
คุณตื่นนอนด้วยความรู้สึกคลื่นไส้. คุณเหนื่อยเร็วกว่าแต่ก่อน. ท้องของคุณบวมขึ้นเล็กน้อย. แพ้ท้องหรือ? อาจจะใช่. แต่ถ้าคุณอาศัยอยู่ในเขตร้อนหรือกึ่งโซนร้อนของโลก ปัญหาดังกล่าวอาจมาจากปรสิตบางชนิดในลำไส้. ปรสิตในลำไส้คืออะไร และคุณจะรู้ได้อย่างไรว่าตัวเองกำลังเป็นที่อาศัยของอาคันตุกะผู้ไม่พึงปรารถนานี้?
พูดง่าย ๆ ปรสิตคือสิ่งมีชีวิตที่ได้ประโยชน์บางอย่างจากเจ้าบ้านซึ่งเป็นสิ่งมีชีวิตที่มันอาศัยอยู่ด้วย. ปรสิตสองชนิดในลำไส้คือ โปรโตซัว ซึ่งรวมถึงอะมีบา และอีกชนิดหนึ่งคือ พยาธิลำไส้. ระดับของการทำความเสียหายต่อเจ้าบ้านขึ้นอยู่กับชนิดและจำนวนของปรสิตที่มีอยู่ รวมทั้งอายุและสุขภาพของเจ้าบ้านด้วย.
ยกตัวอย่าง พยาธิตัวกลมเพศเมียสามารถวางไข่ราว ๆ 200,000 ฟองต่อวัน. แต่ไข่ดังกล่าวจะต้องฟักในดินจึงจะเกิดเป็นตัวได้. จำนวนของพยาธิตัวกลมที่บุคคลหนึ่ง ๆ มีนั้นขึ้นอยู่กับจำนวนไข่ที่ฟักเป็นตัวหรือตัวอ่อนที่คนนั้นบริโภคเข้าไป. หลายคนมีพยาธิตัวกลมอาศัยอยู่นิด ๆ หน่อย ๆ โดยที่ตัวเองไม่รู้ตัว. แต่ถ้ามีพยาธิตัวกลมจำนวนมากก็อาจเป็นเหตุให้ลำไส้อุดตันอย่างรุนแรงได้.
อาการบางอย่างของพยาธิในลำไส้ที่พบเห็นทั่วไปคือ ปวดท้อง, คลื่นไส้, เบื่ออาหาร, ท้องบวม, อ่อนเพลีย, และอาหารไม่ย่อย, ท้องร่วง, หรือท้องผูกเรื้อรัง. นอกจากนี้ การมีไข้, น้ำหนักลด, นอนไม่หลับ, คัน, และหายใจขัดก็อาจบ่งชี้ว่ามีพยาธิเช่นกัน. แน่ละ อาการดังกล่าวอาจบ่งชี้ถึงความเจ็บป่วยอย่างอื่นก็ได้. แต่สามารถวินิจฉัยว่ามีพยาธิหรือไม่โดยการตรวจอุจจาระหลาย ๆ ครั้ง.
การวินิจฉัยอย่างถูกต้องนับว่าสำคัญ. เพื่อเป็นตัวอย่าง ถ้ารู้ว่ามีพยาธิตัวกลมและพยาธิชนิดอื่นอยู่ด้วย จำเป็นต้องจัดการกับพยาธิตัวกลมก่อน. เพราะเหตุใด? เพราะยาบางชนิดไม่ได้ฆ่าพยาธิตัวกลม แต่อาจแค่ไปกวนพวกมัน จนมันอพยพไปยังอวัยวะส่วนอื่นของร่างกาย และก่อความเสียหายร้ายแรง.
กันดีกว่าแก้
ขณะที่การรักษาด้วยยาปรากฏว่ากำจัดพยาธิอย่างได้ผล แต่ก็ดีกว่าหากหลีกเลี่ยงการมีพยาธิเสียแต่แรก. ดังนั้น คุณจะป้องกันตัวเองจากพยาธิอย่างไร?
ความสะอาด เป็นวิธีป้องกันที่ดีที่สุด. ไม่ควรปล่อยอุจจาระทิ้งไว้โดยไม่กลบ. ห้องส้วมควรอยู่ไกลพอจากแหล่งน้ำ. ไม่ควรนำอุจจาระคนมาใช้เป็นปุ๋ย. สุขอนามัยที่เหมาะสมก็สำคัญยิ่งเช่นกัน. นอกจากนี้ อย่าปล่อยให้เด็กเอาของที่เปื้อนดินเข้าปาก. หากพบว่าเด็กคนหนึ่งมีพยาธิ คงดีที่สมาชิกทุกคนในครอบครัวจะไปตรวจ.
การซื้อและการเตรียมอาหารก็ควรระวังเช่นกัน. พยายามซื้อผลผลิตที่ปลูกในแหล่งซึ่งขึ้นชื่อว่ามีสภาพที่ถูกสุขลักษณะ. เนื้อควรทำให้สุกถึงข้างใน. อย่ารับประทานเนื้อดิบเป็นอันขาด. ควรล้างผลไม้และผักสดอย่างทั่วถึงก่อนรับประทาน. แต่ระวังอย่านำน้ำนั้นกลับมาใช้อีกเพราะอาจปนเปื้อนแล้ว.
น้ำดื่มควรจะนำมาต้มให้เดือด. เมื่อน้ำนั้นเย็นแล้วอาจจะปล่อยทิ้งไว้ให้ออกซิเจนหมุนเวียนเข้าไป. เครื่องกรองน้ำตามบ้านส่วนใหญ่ไม่มีประสิทธิภาพพอที่จะขจัดปรสิตได้ทุกชนิด. น้ำที่บรรจุขวดขายจะบริสุทธิ์แค่ไหนนั้นขึ้นอยู่กับระดับของมาตรการป้องกันด้านสุขอนามัยที่ถือปฏิบัติในโรงงานผู้ผลิต.
เมื่อเดินทางหรือรับประทานอาหารนอกบ้านจะต้องเพิ่มความระมัดระวังมากขึ้น. เครื่องดื่มที่บรรจุอยู่ในขวดและกล่องมักจะปลอดภัยหากไม่ใส่น้ำแข็ง. เนื่องจากปรสิตบางชนิดมีชีวิตอยู่ได้ ณ จุดเยือกแข็ง น้ำแข็งจึงไม่ได้บริสุทธิ์มากไปกว่าน้ำที่นำมาทำน้ำแข็ง. คุณอาจต้องระมัดระวังเมื่อรับประทานอาหารที่ขายโดยแม่ค้าข้างถนน. สับปะรดหรือแตงโมที่ตัดเป็นชิ้นอาจดูน่ารับประทาน แต่ก็มักจะทำให้สดชุ่มด้วยการพรมน้ำ—น้ำซึ่งอาจปนเปื้อน. จงระมัดระวัง แต่อย่าถึงกับบ้าความสะอาดจนคุณไม่อาจชื่นชมกับการเดินทางต่อไปได้. มีหลายสิ่งหลายอย่างที่คุณสามารถทำได้เพื่อป้องกันตัวเองจากปรสิตหรือพยาธิโดยใช้มาตรการป้องกันอย่างมีเหตุมีผล.
[รูปภาพหน้า 14]
ความสะอาดเป็นวิธีป้องกันที่ดีที่สุด
[รูปภาพหน้า 15]
น้ำแข็งไม่ได้บริสุทธิ์มากไปกว่าน้ำที่นำมาทำน้ำแข็ง
[รูปภาพหน้า 15]
ปรสิตมีสองชนิดคืออะมีบาและพยาธิลำไส้
[ที่มาของภาพ]
DPDx, the CDC Parasitology Website