ความมหัศจรรย์และความลึกลับแห่งท้องทะเลลึก
โดยอาศัยยานดำน้ำขนาดเล็กที่ชื่อแอลวิน นักวิทยาศาสตร์สองคนกับผู้ควบคุมยานดำลงไปใต้มหาสมุทรแปซิฟิกบริเวณนอกชายฝั่งประเทศเอกวาดอร์. จุดหมายของพวกเขาอยู่ที่ไหน? ที่ซึ่งเรียกว่าหุบเขาทรุดกาลาปากอส. พร้อมกับไฟส่องทาง, กล้อง, และอุปกรณ์ทางวิทยาศาสตร์หลายอย่าง ยานแอลวิน ได้ดำดิ่งผ่านห้วงมหาสมุทรลึก 2,800 เมตรสู่โลกที่อยู่ในความมืดชั่วนิจนิรันดร์ซึ่งไม่มีมนุษย์คนใดเคยเห็นมาก่อน.
คุณอยากรู้ไหมว่ามีอะไรซ่อนอยู่ตามเทือกเขา, หุบผาชัน, และหุบเขาทรุดต่าง ๆ ในความลึกอันมืดมิดแห่งมหาสมุทรของโลก? ถ้าอย่างนั้น คุณจะชอบอ่านเกี่ยวกับการค้นพบซึ่งเริ่มต้นในปี 1977 เมื่อยานแอลวิน ดำลงเป็นครั้งแรกดังที่กล่าวถึงข้างต้น. สิ่งที่คนในยานเห็นอาจทำให้คุณประหลาดใจ; แม้แต่สำหรับนักวิทยาศาสตร์ที่ได้รับการฝึกอบรมมาอย่างดี นี่เหมือนกับการได้เห็นชีวิตบนดาวเคราะห์ดวงอื่น.
เป้าหมายในภารกิจของยานแอลวิน คือการค้นหาน้ำพุร้อนใต้ทะเลซึ่งพ่นน้ำร้อนเป็นลำพุ่งขึ้นสู่มหาสมุทร. หุบเขาทรุดกาลาปากอสเป็นบริเวณที่น่าจะพบได้เพราะมันเป็นส่วนหนึ่งของหุบเขาทรุดใต้ทะเลซึ่งมีภูเขาไฟคุกรุ่นอยู่มากและถูกขนาบข้างด้วยเทือกเขาใต้ทะเลอันซับซ้อนซึ่งทอดยาวไปรอบโลกที่ถูกเรียกว่า ระบบสันเขาใต้น้ำกลางสมุทร. ด้วยความยาวกว่า 65,000 กิโลเมตร ระบบสันเขาใต้น้ำอันมโหฬารนี้พาดผ่านรอบโลกเหมือนตะเข็บบนลูกเทนนิส. จอน เอริกสันเขียนไว้ในหนังสือของเขาชื่อธรณีวิทยาใต้ทะเล (ภาษาอังกฤษ) ว่า ถ้าสูบน้ำในมหาสมุทรทั้งหลายออกไป ระบบสันเขานี้คงจะกลายเป็น “สิ่งที่เด่นที่สุดบนพื้นผิวดาวเคราะห์ดวงนี้ได้อย่างง่ายดาย เนื่องจากมันครอบคลุมพื้นที่กว้างใหญ่กว่าเทือกเขาขนาดใหญ่บนพื้นผิวโลกรวมกันเสียอีก.”
ลักษณะที่สำคัญเป็นพิเศษอย่างหนึ่งของระบบสันเขาใต้น้ำกลางสมุทรนี้คือ โดยแท้แล้วมันเป็นระบบคู่—เป็นเทือกเขาที่ทอดขนานกันไปและมีความสูง 3,000 เมตรเหนือพื้นมหาสมุทร. ระหว่างเทือกเขาทั้งสองมีหุบเหวที่ใหญ่ที่สุดในโลก—ซึ่งเป็นหุบผาชันกว้างถึง 20 กิโลเมตรและลึก 6 กิโลเมตร—ลึกกว่าแกรนด์แคนยอนในอเมริกาเหนือถึงสี่เท่า! ที่ก้นหุบเหวนี้เป็นเขตรอยแยกซึ่งมีภูเขาไฟคุกรุ่นอยู่มาก. เมื่อนักวิทยาศาสตร์ได้ศึกษาระบบสันเขาช่วงมหาสมุทรแอตแลนติกเป็นครั้งแรก ซึ่งเรียกกันว่าสันเขาใต้น้ำกลางมหาสมุทรแอตแลนติก อุปกรณ์ของพวกเขาเผยว่ามีการคุกรุ่นของภูเขาไฟอย่างหนักถึงขนาดที่เอริกสันกล่าวว่า “ราวกับวัตถุส่วนในของโลกกำลังทะลักออกมา.”
หลังจากดำดิ่งลงไปเป็นเวลา 90 นาที ยานแอลวิน ก็รักษาระดับอยู่เหนือพื้นทะเลเล็กน้อย และพวกเขาก็เปิดไฟส่องทางของยานแอลวิน. เป็นที่เข้าใจได้ถ้าพวกนักวิทยาศาสตร์จะคิดว่าตนกำลังอยู่บนดาวเคราะห์ดวงอื่น. แสงไฟส่องให้เห็นปล่องน้ำร้อนที่ส่องประกายระยิบระยับหลายปล่องบนพื้นทะเล ที่ซึ่งตามปกติน้ำจะมีอุณหภูมิใกล้จุดเยือกแข็ง. ใกล้ ๆ กับโพรงเหล่านั้น มีสิ่งที่แปลกประหลาดยิ่งกว่านั้นอีก—นั่นคือกลุ่มสิ่งมีชีวิตทั้งกลุ่ม ซึ่งไม่เคยเป็นที่รู้จักกันมาก่อน. สองปีต่อมา นักวิจัยในยานแอลวิน ได้ค้นพบโพรงน้ำร้อนที่มีอุณหภูมิสูงจัดซึ่งเรียกว่า นักพ่นควันดำ ในเนินลาดเรียบแปซิฟิกตะวันออกนอกชายฝั่งเม็กซิโก. โพรงเหล่านี้หลายโพรงก่อตัวสูงขึ้นกลายเป็นปล่องที่ดูน่ากลัว บางปล่องสูงถึง 6 เมตร. สัตว์หลายชนิดซึ่งเคยพบในหุบเขาทรุดกาลาปากอสก็พบในบริเวณนี้ด้วย. ในบทความถัดไป เราจะพิจารณาสิ่งมีชีวิตที่น่าทึ่งเหล่านี้อย่างใกล้ชิดยิ่งขึ้นรวมทั้งโลกแห่งความผิดปกติสุดขีดอันน่าตื่นตาตื่นใจซึ่งเป็นที่อยู่ของสิ่งมีชีวิตเหล่านี้.
[ที่มาของภาพหน้า 3]
COVER and page 3: OAR/National Undersea Research Program