กุหลาบที่น่าหลงใหลจากแอฟริกา
โดยผู้เขียนตื่นเถิด! ในเคนยา
“ดอกไม้ที่สวยที่สุดเท่าที่ฉันเคยเห็น!” “ของขวัญที่ดีที่สุดสำหรับเพื่อนรัก.” “วิธีบอกให้รู้ว่า ‘มีคนแคร์คุณอยู่.’”
บางทีคุณอาจมีความรู้สึกคล้ายกับผู้ที่อยู่ในกรุงไนโรบี ประเทศเคนยา ดังที่กล่าวไปข้างต้น. ในบรรดาบุปผชาติทั้งหลาย ทั้งที่เติบโตอยู่ในป่าและที่มนุษย์นำมาเพาะเลี้ยง อาจไม่มีดอกไม้ใดได้รับการสรรเสริญเยินยอจากคนทั่วโลกมากไปกว่ากุหลาบ. กุหลาบมีอิทธิพลต่อจินตนาการของมนุษย์มานานหลายศตวรรษ. เหล่ากวีต่างกล่าวถึงกุหลาบ ขณะที่จิตรกรและปฏิมากรก็รังสรรค์ผลงานเกี่ยวกับดอกไม้นี้บ่อย ๆ. เชคสเปียร์กล่าวยกย่องกุหลาบไว้ในคำพูดอันโด่งดังจากโรมิโอกับจูเลียต ดังนี้: “นามนั้นสำคัญไฉน? ที่เราเรียกว่ากุหลาบนั้น แม้เรียกว่าอย่างอื่น ก็หอมรื่นอยู่เหมือนกัน.” กุหลาบช่วยสร้างมิตรภาพและทำให้มิตรภาพแน่นแฟ้น, ฟื้นฟูสัมพันธภาพ, และหนุนกำลังใจผู้ที่เจ็บป่วย.
นอกจากที่กล่าวมาแล้ว กุหลาบยังมีมูลค่ามหาศาลทางเศรษฐกิจด้วย. ในหลายประเทศที่มีภูมิอากาศเหมาะแก่การปลูกไม้ดอกเพื่อการค้า กุหลาบเป็นสินค้าหลักที่นำเงินตราเข้าสู่ประเทศ. ตัวอย่างเช่น ที่เคนยา ในจำนวนดอกไม้หลายล้านดอกที่ส่งออกในช่วงหนึ่งปีเมื่อไม่นานมานี้ กว่า 70 เปอร์เซ็นต์เป็นกุหลาบ เคนยาจึงเป็นประเทศที่ส่งออกกุหลาบมากที่สุดประเทศหนึ่งในโลก.
ในอดีต ก่อนที่มนุษย์จะค้นพบคุณสมบัติที่น่าหลงใหลของดอกไม้ชนิดนี้ กุหลาบเคยเป็นไม้พุ่มที่ขึ้นอยู่ทั่วไปในป่า. ทุกวันนี้ โดยการผสมข้ามพันธุ์ด้วยวิธีต่าง ๆ ซึ่งมีการควบคุมดูแลอย่างดี ดอกกุหลาบป่าบางพันธุ์ จากที่มีอยู่กว่า 100 พันธุ์ได้ถูกนำมาผสมกัน จนได้กุหลาบพันธุ์ใหม่หลายพันชนิดซึ่งรู้จักกันในปัจจุบัน. ผลคือ กุหลาบกลายเป็นดอกไม้ที่รู้จักกันทั่วโลกและหาได้ในเกือบทุกประเทศในโลก. กุหลาบที่คนนิยมชมชอบและปลูกกันแพร่หลายที่สุดคือ กุหลาบไฮบริดที.
จากไร่สู่แจกัน
คนส่วนใหญ่ซื้อกุหลาบจากร้านดอกไม้หรือไม่ก็ในซูเปอร์มาร์เกต. กุหลาบเหล่านี้มาจากไร่ขนาดใหญ่ซึ่งปลูกกุหลาบเพื่อขายและต้องการการดูแลมากกว่าชนิดที่ปลูกในสวนหลังบ้าน. การไปชมไร่กุหลาบแห่งหนึ่งใกล้กับกรุงไนโรบีทำให้เราได้ทราบว่ากุหลาบได้รับการดูแลเป็นพิเศษอย่างไรบ้างระหว่างการเตรียมดอกไม้เพื่อส่งสู่ตลาด.
เช่นเดียวกับที่อื่น ๆ ในเคนยา โรงเรือนพลาสติกโพลีเอทิลีนหลายหลังที่ดูสวยงามบอกให้รู้ในทันทีว่าที่นี่คือไร่กุหลาบสำหรับตัดขาย. (ดูภาพหน้า 26.) โรงเรือนเหล่านี้ใช้เป็นอาคารอเนกประสงค์. กุหลาบที่ต่อกิ่งใหม่ ๆ ยังไม่แข็งแรงและต้องการการปกป้องจากสภาพอากาศที่รุนแรง. ฝนที่ตกหนัก, ลม, หรือการได้รับแสงแดดโดยตรงอาจทำความเสียหายแก่กุหลาบได้มาก. เพื่อจะรักษาอุณหภูมิให้คงที่ ต้องทำให้อากาศเย็นเข้ามาในโรงเรือนได้สะดวกและระบายอากาศร้อนออกไป.
ภายในโรงเรือนพลาสติกมีต้นกุหลาบที่ยังเล็กหลายขนาดปลูกอยู่เป็นทิวแถว. ในไร่แห่งนี้มีกุหลาบปลูกอยู่หลายพันธุ์ ตั้งแต่พันธุ์ยอดนิยมอย่าง กุหลาบไฮบริดที ซึ่งจะตัดก้านดอกให้ยาวกว่า 70 ซม. เล็กน้อย ไปจนถึงกุหลาบสวีทฮาร์ท กุหลาบไฮ-บริดทีชนิดหนึ่งซึ่งมีก้านยาว 35 ซม. ในพื้นที่หกไร่สองงานของไร่นี้อาจมีกุหลาบปลูกอยู่ถึง 70,000 ต้น.
ต้นกุหลาบเหล่านี้ได้รับสารอาหารจากที่ไหน? ที่นี่ไม่ใช้ดินทั่ว ๆ ไป. แปลงกุหลาบทำจากหินพัมมิซ (หินภูเขาไฟ) เททับบนแผ่นพลาสติกโพลีเอทิลีน. เกษตรกรชอบใช้วิธีนี้ เพราะหินภูเขาไฟจะปลอดจากโรคหลายชนิดที่อาจติดมากับดิน. วิธีให้น้ำแบบหยดถูกนำมาใช้เพื่อรดน้ำกุหลาบ. ท่อน้ำเล็ก ๆ ถูกต่อตรงไปยังแปลงกุหลาบเพื่อส่งน้ำและสารอาหารอื่น ๆ ให้แก่พืชในปริมาณที่มีการควบคุมอย่างดี. เนื่องจากหินภูเขาไฟมีรูพรุน น้ำจึงไหลไปอยู่ที่แผ่นพลาสติกข้างใต้. แล้วน้ำนี้จะถูกเก็บไว้เพื่อนำมาใช้ได้อีก.
แม้ว่าจะได้รับการดูแลเป็นพิเศษ แต่กุหลาบก็ยังอาจเป็นโรคได้หลายชนิด ซึ่งส่วนใหญ่เกิดจากเชื้อรา. โรคเหล่านี้รวมถึงโรคราสีเทาและโรคราแป้ง ซึ่งเกิดกับใบและลำต้นของพืช. หากปล่อยทิ้งไว้ โรคเหล่านี้อาจทำให้คุณภาพของดอกไม้เสียหายได้. การใช้ยาฆ่าเชื้อราจะช่วยควบคุมปัญหานี้.
เมื่อเวลาผ่านไปก็เริ่มมีสีสดสวยปรากฏให้เห็น บอกให้รู้ว่าถึงเวลาตัดกุหลาบแล้ว. การตัดดอกกุหลาบต้องทำอย่างระมัดระวังขณะที่ดอกยังตูมอยู่. ในขั้นนี้กลีบดอกยังไม่คลี่ออก. การตัดดอกในช่วงนี้จะช่วยยืดอายุของดอกไม้และสีของดอกให้คงอยู่ได้นานขึ้น. อย่างไรก็ตาม ขั้นตอนการตัดดอกสำหรับแต่ละพันธุ์อาจแตกต่างกันเล็กน้อย. สิ่งสำคัญคือต้องตัดดอกในตอนเช้าหรือตอนบ่ายแก่ ๆ ซึ่งเป็นช่วงที่มีความชื้นสูงและดอกไม้เฉาช้า. จากนั้น ดอกที่ตัดแล้วจะถูกนำไปไว้ในห้องเย็น เพื่อแช่เย็นไว้ก่อนจะทำการจัดส่ง. การทำเช่นนี้ก็เป็นอีกทางหนึ่งที่จะช่วยให้ดอกกุหลาบคงความสดได้นานขึ้น.
ดอกไม้จะผ่านอีกขั้นตอนหนึ่งคือ การคัดเกรด. ในขั้นนี้ มีการคัดแยกดอกไม้โดยดูจากสีและขนาดของดอก. หลังจากนั้นก็บรรจุหีบห่อตามความต้องการของลูกค้า. ในที่สุด ดอกไม้ก็พร้อมที่จะส่งให้แก่ลูกค้า. จากไร่นี้ กุหลาบจะถูกส่งไปยังสนามบินกลางของไนโรบี แล้วส่งต่อไปยังยุโรป ซึ่งอยู่ไกลออกไปหลายพันกิโลเมตร. เนื่องจากเป็นดอกไม้ที่ช้ำง่ายและอายุสั้น กุหลาบจึงควรส่งถึงลูกค้า ไม่ว่าในหรือนอกประเทศ ภายใน 24 ชั่วโมงหลังจากตัดดอกแล้ว.
คราวหน้าเมื่อคุณได้รับกุหลาบช่อหนึ่งเป็นของขวัญหรือซื้อกุหลาบจากซูเปอร์มาร์เกตหรือร้านดอกไม้ ขอให้หยุดคิดสักนิดถึงการเดินทางที่ยาวไกลของมัน ซึ่งอาจมาจากที่ไกลถึงแอฟริกาเลยทีเดียว. ถ้าคุณทำเช่นนี้ คุณอาจรู้สึกขอบพระคุณพระยะโฮวาพระเจ้า พระผู้สร้างมากขึ้นก็เป็นได้.—บทเพลงสรรเสริญ 115:15.
[กรอบ/ภาพหน้า 26]
มีกุหลาบสีฟ้าไหม?
กุหลาบมาไกลจากจุดเริ่มต้นของมันมาก และดูเหมือนว่าการเดินทางของมันยังไม่สิ้นสุด. มีการนำเทคนิคการปลูกและขยายพันธุ์แบบใหม่ ๆ มาใช้ในอุตสาหกรรมการปลูกกุหลาบ. มีดอกไม้ไม่กี่ชนิดที่สามารถให้ดอกที่มีสีสันหลากหลายเหมือนกุหลาบ. คุณชอบสีอะไรมากที่สุด? สีขาว, เหลือง, ชมพู, แดงก่ำ, หรือแดงเลือดหมู? สีเหล่านี้ส่วนใหญ่เป็นผลจากการผสมข้ามพันธุ์.
เพื่อเป็นตัวอย่าง คุณรู้ไหมว่าแม้ผู้คนจะพูดกันถึงกุหลาบ “สีแดง” แต่แรกเริ่มเดิมทีไม่เคยมีดอกไม้สีแดงจริง ๆ อยู่ในตระกูลกุหลาบเลย? ในตระกูลนี้ไม่มียีนที่ทำให้เกิดสารสีสีแดง. สีแดงสดเป็นผลจากการกลายพันธุ์ตามธรรมชาติเมื่อประมาณปี 1930 ซึ่งในที่สุดทำให้เกิดกุหลาบสีแดงจัดอย่างที่เห็นในทุกวันนี้. ในกุหลาบทุกพันธุ์ มีอยู่สีหนึ่งที่ขาดไปเป็นเวลานาน นั่นคือ สีฟ้า. เดลฟินิดิน ซึ่งเป็นยีนที่สร้างสีฟ้าตามธรรมชาติไม่ปรากฏอยู่ในพืชตระกูลกุหลาบ. อย่างไรก็ตาม หลังจากมีการค้นคว้าร่วมกันระหว่างบริษัทของออสเตรเลียกับบริษัทของญี่ปุ่นในปี 2004 กุหลาบ “สีฟ้า” ก็ถือกำเนิดขึ้นด้วยวิธีการทางพันธุวิศวกรรม. กระนั้น นักค้นคว้าวิจัยยังต้องพยายามกันต่อไปเพื่อจะได้สีฟ้าที่เข้มขึ้น.
[รูปภาพ]
โรงเรือนพลาสติกโพลีเอทิลีน
[ภาพหน้า 25]
พร้อมสำหรับการตัดดอก