ความเชื่อในเรื่องโชคชะตาควบคุมชีวิตของคุณไหม?
ในเดือนกันยายน 1988 ภัยพิบัติได้โหมกระหน่ำ. น้ำอันเชี่ยวกรากตรงดินดอนสามเหลี่ยมอันกว้างใหญ่ของแม่น้ำคงคากับพรหมบุตรเอ่อสูงขึ้น 9 เมตร และท่วมพื้นที่สามในสี่ของบังกลาเทศ. หลายพันคนจมน้ำตาย. ราว ๆ 37,000,000 คนไม่มีที่อยู่อาศัย. ถนนมากกว่า 60,000 กิโลเมตรหายไป.
เนื่องจากอุทกภัยดังกล่าวได้ท่วมท้นบังกลาเทศครั้งแล้วครั้งเล่า หนังสือพิมพ์ฉบับหนึ่งจึงให้ฉายาประเทศนั้นว่า “ดินดอนสามเหลี่ยมแห่งเคราะห์ร้าย.” คำพรรณนาเช่นนั้นส่อให้เห็นสิ่งที่หลายคนถือว่าเป็นสาเหตุของภัยพิบัติที่ทำให้ตื่นตระหนกดังกล่าว: เคราะห์ร้าย หรือโชคชะตา.
ถึงแม้คนอื่น ๆ อาจรู้สึกว่าโชคชะตามิได้ควบคุมชีวิตก็ตาม ทัศนะแบบที่เชื่อโชคชะตาได้แผ่ไปทั่วโลกจริง ๆ. ทำไมหลายคนเชื่อในเรื่องโชคชะตา และชะตานิยมคืออะไร?
บทบาทของศาสนา
พวกที่เชื่อโชคชะตาถือว่าเหตุการณ์ต่าง ๆ ได้ถูกกำหนดไว้ล่วงหน้า และมนุษย์ไม่มีอำนาจที่จะเปลี่ยนแปลงสิ่งต่าง ๆ ได้. ทัศนะเช่นนี้ได้แพร่ไปโดยศาสนาต่าง ๆ และได้มีผลกระทบต่อแง่คิดของผู้เชื่อถือหลายล้านคน. การมองดูผาด ๆ ในศาสนาใหญ่ที่สุดของโลกสามศาสนาเผยให้เห็นว่า โชคชะตาปรากฏรูปโฉมออกมาด้วยคำพรรณนาหลายอย่างต่าง ๆ กัน—ต่างกันพอ ๆ กับรูปลักษณ์ของวิหารฮินดู สุเหร่าอิสลาม และโบสถ์ของคริสต์ศาสนจักร.
ตัวอย่างเช่น ชาวมุสลิมราว ๆ 900 ล้านในโลกถือว่าโชคชะตา (กิสเม็ท) ถูกกำหนดไว้โดยประสงค์ของพระเจ้า.a คัมภีร์โกหร่านแถลงว่า “ไม่มีความชั่วร้ายบังเกิดขึ้นในโลก . . . เว้นแต่มันอยู่ในหนังสือก่อนที่เราทำให้เกิดขึ้น.” “และจิตวิญญาณจะไม่ตาย นอกจากโดยการอนุญาตของอัลเลาะห์ ช่วงชีวิตถูกกำหนดไว้.”—สุเราะห์ 57:22; 3:145.
การ์มาเป็นกฎว่าด้วยเหตุและผล—อีกรูปแบบหนึ่งของโชคชะตา—ซึ่งกระทบกระเทือนชีวิตของชาวฮินดูเกือบ 700 ล้านคนในโลก. ถือกันว่าเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในชีวิตปัจจุบันของชาวฮินดูนั้นมีประกาศิตไว้แล้ว โดยอาศัยการกระทำของเขาในการลงมาเกิดครั้งก่อน. การูดา พูรานา บทจารึกฮินดูโบราณ บอกไว้ว่า “การงานของตัวเองในการดำรงอยู่ครั้งก่อนนี้แหละซึ่งกำหนดลักษณะของร่างนั้นในคราวถัดไป อีกทั้งลักษณะของโรค ไม่ว่าทางร่างกายหรือทางจิตใจ ซึ่งร่างนั้นจะตกเป็นเหยื่อ . . . คนเราได้รับในชีวิตสิ่งที่โชคชะตากำหนดไว้.”
จะว่าอย่างไรเกี่ยวกับสมาชิกของคริสต์ศาสนจักรประมาณ 1,700 ล้านคน? เป็นที่ยอมรับกันว่า บางคนในคริสต์ศาสนจักรอาจอ้างว่าเอาพระเจ้ามาแทนเคราะห์กรรม และการกำหนดไว้ล่วงหน้าแทนชะตานิยม. แต่เอ็นไซโคลพีเดีย อ็อฟ รีลิจัน แอนด์ เอธิคส์ ยอมรับว่า “จะพูดไม่ได้ว่าศาสนาคริสเตียน . . . พ้นจากความเชื่อในเรื่องโชคชะตาเลยทีเดียว.” บางนิกายยังคงส่งเสียงสะท้อนความเชื่อของมาร์ติน ลูเธอร์ นักปฏิรูปในศตวรรษที่ 16 ผู้ซึ่งครั้งหนึ่งเคยแถลงว่ามนุษย์ “ปราศจากอิสระเหมือนท่อนไม้ หิน ดินเหนียวก้อนหนึ่งหรือเสาเกลือ.”
การโยนเหรียญและการทำนายดวงดาว
ถึงแม้ทัศนะที่แข็งกร้าวดังกล่าวบัดนี้ไม่เป็นที่นิยมเท่าไรในคริสต์จักรใหญ่ ๆ แห่งคริสต์ศาสนจักร นักเทววิทยาคนหนึ่งยอมรับว่า สมาชิกหลายคนของคริสต์ศาสนจักรยังคงรับรองความเชื่อนั้น “ในลักษณะที่เป็นแบบโลก.” ในรูปลักษณะเช่นนั้น โชคชะตาอาจยิ้มแย้มชั่วพริบตา และถูกเรียกว่าโชคลาภ. คุณคงจะรู้จักหลายคนซึ่งโยนเหรียญเป็นครั้งคราวในการอ้อนวอนต่อเทพเจ้าแห่งโชคลาภ หรือโชคชะตา. ถึงแม้เขาอาจพยายามอ้างว่าเรื่องนี้เป็นธรรมเนียมก็ตาม เขาก็ยังคงทำเช่นนั้นต่อไป และในบางครั้งเขาคิดว่านั่นดูเหมือนว่าได้ผล. ตัวอย่างเช่น ไม่นานมานี้ เดอะ นิว ยอร์ก ไทมส์ รายงานว่า ชายคนหนึ่งในสหรัฐได้พบเพ็นนี (เงินเหรียญ) ออกหัวภายหลังที่เขาซื้อสลากกินแบ่ง. เขาบอกว่า “ทุกครั้งที่ผมพบเพ็นนีออกหัว สิ่งที่ดีเกิดขึ้นกับผมเสมอ.” ในกรณีนี้ เขาได้รับรางวัลเงิน 25.7 ล้านเหรียญ. คุณคิดว่าความเชื่อของเขาในเรื่องโชคลาภ หรือโชคชะตาลดน้อยลงไหม?
บางคนหัวเราะให้กับการโยนเหรียญ. กระนั้น พวกเขาอาจเชื่อว่าอนาคตของเขาถูกกำหนดไว้ล่วงหน้าโดยการโคจรของดวงดาว—อีกรูปแบบหนึ่งของโชคชะตา. ในอเมริกาเหนือเท่านั้น หนังสือพิมพ์ราว 1,200 ฉบับมีคอลัมน์เกี่ยวกับโหราศาสตร์. การสำรวจประชามติรายหนึ่งเผยให้เห็นว่า 55 เปอร์เซ็นต์ของหนุ่มสาวในสหรัฐเชื่อว่าโหราศาสตร์เกิดผล.
ถูกแล้ว ไม่ว่าจะเรียกเป็นกิสเม็ท การ์มา พระเจ้า โชคลาภ หรือดวงดาวก็ตาม ความเชื่อในเรื่องโชคชะตาได้แผ่ไปทั่วโลก และเป็นเช่นนั้นเป็นเวลานาน. ตัวอย่างเช่น คุณทราบไหมว่า บุคคลในประวัติศาสตร์ทุกคน ที่มีรายชื่อที่นี้ มีเพียงผู้เดียวเท่านั้นไม่เชื่อในโชคชะตา. ใครที่ไม่เชื่อ? ทัศนะของผู้นั้นในเรื่องโชคชะตามีผลกระทบต่อทัศนะของคุณอย่างไร?
[เชิงอรรถ]
a “กิสเม็ทต่างจากโชคชะตาเฉพาะแต่ในการที่มันพาดพิงถึงเจตจำนงอันทรงไว้ซึ่งอานุภาพทุกประการ คำอ้อนวอนทั้งมวลของมนุษย์เพื่อต้านทานทั้งสองอย่างนั้นถือว่าไร้ผล.”—เอ็นไซโคลพีเดีย อ็อฟ รีลิจันท์ แอนด์ เอธิคส์ ของเฮสติง. เล่ม 5, หน้า 774.
[กรอบหน้า 4]
ใครเชื่อในเรื่องโชคชะตา?
มาสคริบุตร โกศาลา พระเยซูคริสต์
โยคีชาวอินเดีย ผู้ตั้งศาสนาคริสเตียน
ศตวรรษที่ 6/ที่ 5 ก่อนสากลศักราช ศตวรรษแรกสากลศักราช
เซโน แห่งซิติอุม จาม บุตรของซาฟวาน
นักปราชญ์กรีก ครูชาวมุสลิม
ศตวรรษที่ 4/ที่ 3 ก่อนสากลศักราช ศตวรรษที่ 8 สากลศักราช
พูบลิอุส เวอร์กลิอุส มาโร จอห์น คาลวิน
กวีชาวโรมัน นักเทววิทยาและนักปฏิรูปชาวฝรั่งเศส
ศตวรรษแรกสากลศักราช ศตวรรษที่ 16 สากลศักราช