ห้องสมุดออนไลน์ของวอชเทาเวอร์
ห้องสมุดออนไลน์
ของวอชเทาเวอร์
ไทย
  • คัมภีร์ไบเบิล
  • สิ่งพิมพ์
  • การประชุม
  • ห90 15/11 น. 10-15
  • “ที่ใหญ่ที่สุดคือความรัก”

ไม่มีวีดีโอสำหรับรายการนี้

ขออภัย โหลดวีดีโอนี้ไม่ได้

  • “ที่ใหญ่ที่สุดคือความรัก”
  • หอสังเกตการณ์ประกาศราชอาณาจักรของพระยะโฮวา 1990
  • หัวเรื่องย่อย
  • เรื่องที่คล้ายกัน
  • ความ​รัก​สี่​ชนิด
  • เหตุ​ใด​จึง​ใหญ่​กว่า​ความ​เชื่อ​และ​ความ​หวัง?
  • ใหญ่​กว่า​สติ​ปัญญา ความ​ยุติธรรม และ​อำนาจ​ไหม?
  • ใหญ่​ที่​สุด​ใน​บรรดา​ผล​แห่ง​พระ​วิญญาณ
  • ความรัก (อะกาเป)—หมายถึงและไม่หมายถึงสิ่งใด
    หอสังเกตการณ์ประกาศราชอาณาจักรของพระยะโฮวา 1993
  • จงรักพระเจ้าผู้ทรงรักคุณ
    หอสังเกตการณ์ประกาศราชอาณาจักรของพระยะโฮวา 2006
  • จงได้รับการเสริมสร้างขึ้นด้วยความรัก
    หอสังเกตการณ์ประกาศราชอาณาจักรของพระยะโฮวา 2001
  • “ใช้​ชีวิต​ด้วย​ความ​รัก​ต่อ​ไป”
    เข้า​ไป​ใกล้​ชิด​กับ​พระ​ยะโฮวา
ดูเพิ่มเติม
หอสังเกตการณ์ประกาศราชอาณาจักรของพระยะโฮวา 1990
ห90 15/11 น. 10-15

“ที่​ใหญ่​ที่​สุด​คือ​ความ​รัก”

“บัด​นี้​ยัง​คง​มี​ความ​เชื่อ ความ​หวัง ความ​รัก สาม​อย่าง​นี้; แต่​ที่​ใหญ่​ที่​สุด​คือ​ความ​รัก.”—1 โกรินโธ 13:13, ล.ม.

1. นัก​มนุษยศาสตร์​คน​หนึ่ง​พูด​อย่าง​ไร​เกี่ยว​กับ​ความ​รัก?

นัก​มนุษยศาสตร์​ที่​เด่น​ดัง​คน​หนึ่ง​ของ​โลก​เคย​พูด​ไว้​ครั้ง​หนึ่ง​ว่า “เรา​เพิ่ง​เข้าใจ​เป็น​ครั้ง​แรก​ใน​ประวัติศาสตร์​แห่ง​มนุษยชาติ​ว่า ความ​ต้องการ​ทาง​จิตใจ​ขั้น​พื้น​ฐาน​ที่​สำคัญ​ยิ่ง​ของ​มนุษย์​คือ​ต้องการ​ความ​รัก. ความ​รัก​เป็น​จุด​รวม​แห่ง​ความ​ต้องการ​ทุก​อย่าง​สำหรับ​มนุษย์​เหมือน​ดวง​อาทิตย์​เป็น​ศูนย์กลาง​แห่ง​ระบบ​สุริยะ​พร้อม​ด้วย​ดาว​เคราะห์​ที่​โคจร​ไป​รอบ ๆ. . . . เด็ก​ซึ่ง​ไม่​เคย​ได้​รับ​ความ​รัก​จะ​ต่าง​กัน​กับ​เด็ก​ที่​ได้​รับ​ความ​รัก​เสมอ​มา ทั้ง​ใน​ทาง​ชีวเคมี ทาง​สรีระ และ​กระบวนการ​ทาง​จิตใจ. การ​เติบโต​ของ​เด็ก​ประเภท​แรก​ก็​ต่าง​ไป​จาก​ประเภท​หลัง. สิ่ง​ที่​เรา​รู้​คือ​มนุษย์​เรา​เกิด​มา​เพื่อ​มี​ชีวิต​เหมือน​กับ​ว่า​การ​ดำรง​ชีวิต​กับ​การ​รัก​เป็น​อัน​เดียว​กัน. จริง​อยู่ นี้​ไม่​ใช่​เรื่อง​ใหม่. นี้​แหละ​คือ​การ​รับรอง​คำ​เทศน์​บน​ภูเขา.”

2. (ก) อัครสาวก​เปาโล​ได้​แสดง​ให้​เห็น​ความ​สำคัญ​ของ​ความ​รัก​นั้น​โดย​วิธี​ใด? (ข) มี​คำ​ถาม​อะไร​ควร​แก่​การ​พิจารณา​ขณะ​นี้?

2 ถูก​แล้ว ดัง​ที่​ชาย​ผู้​นี้​ซึ่ง​ร่ำ​เรียน​สูง​ได้​ยอม​รับ ความ​จริง​เรื่อง​ความ​สำคัญ​ของ​ความ​รัก​ต่อ​สวัสดิภาพ​ของ​มนุษย์​เช่น​นั้น​ไม่​ใช่​เรื่อง​ใหม่. อาจ​เป็น​เรื่อง​ที่​ชาว​โลก​ผู้​คง​แก่​เรียน​ได้​มา​หยั่ง​รู้​ค่า​เพียง​ใน​สมัย​นี้ แต่​อยู่​ใน​พระ​คำ​ของ​พระเจ้า​พัน​เก้า​ร้อย​กว่า​ปี​มา​แล้ว. เหตุ​ฉะนั้น อัครสาวก​เปาโล​จึง​สามารถ​เขียน​ไว้​ดัง​นี้: “บัด​นี้​ยัง​คง​มี​ความ​เชื่อ ความ​หวัง ความ​รัก​สาม​อย่าง​นี้; แต่​ที่​ใหญ่​ที่​สุด​คือ ความ​รัก.” (1 โกรินโธ 13:13, ล.ม.) คุณ​ทราบ​ไหม​ว่าเหตุ​ใด​ความ​รัก​ใหญ่​กว่า​ความ​เชื่อ​และ​ความ​หวัง? ทำไม​อาจ​กล่าว​ได้​ว่า​ความ​รัก​เป็น​คุณลักษณะ​ที่​ใหญ่​ยิ่ง​ของ​พระเจ้า​และ​ใหญ่​ที่​สุด​ใน​บรรดา​ผล​แห่ง​พระ​วิญญาณ​บริสุทธิ์​ของ​พระองค์?

ความ​รัก​สี่​ชนิด

3. มี​ตัว​อย่าง​อะไร​ใน​พระ​คัมภีร์​เกี่ยว​ด้วย​ความ​รัก​ระหว่าง​ชาย​กับ​หญิง?

3 ความ​สามารถ​ของ​มนุษย์​ใน​การ​สำแดง​ความ​รัก​ได้​นั้น​เป็น​การ​แสดง​ออก​ซึ่ง​สติ​ปัญญา​และ​ความ​ห่วงใย​รักใคร่​ที่​พระเจ้า​มี​ต่อ​มวล​มนุษย์. น่า​สนใจ​ที​เดียว ชาว​กรีก​โบราณ​มี​สี่​คำ​สำหรับ “ความ​รัก.” หนึ่ง​คือ​คำ เอʹรอส หมาย​ถึง​ความ​รัก​ของ​ชาย​กับ​หญิง​ที่​ควบ​คู่​กับ​ความ​ดึงดูด​ระหว่าง​เพศ. ผู้​เขียน​คัมภีร์​คริสเตียน​ภาค​ภาษา​กรีก​ไม่​มี​โอกาส​ใช้​คำ เอʹรอส ถึง​แม้​ฉบับ​แปล​เซ็พตัวจินท์​ใช้​คำ​ลักษณะ​นี้​ที่​สุภาษิต 7:18 และ 30:16 และ​มี​ข้อ​อ้างอิง​อื่น ๆ เกี่ยว​กับ​ความ​รัก​ของ​ชาย​หญิง​ใน​คัมภีร์​ภาค​ภาษา​ฮีบรู. ยก​ตัว​อย่าง เรา​อ่าน​ว่า ยิศฮาค “มี​ความ​รักใคร่ [ริบะคา] มาก.” (เยเนซิศ 24:67) เรา​พบ​ตัว​อย่าง​ชัดเจน​เกี่ยว​กับ​ความ​รัก​ชนิด​นี้​ใน​กรณี​ของ​ยาโคบ ซึ่ง​ดู​เหมือน​ว่า​ได้​หลง​รัก​ราเฮล​คน​สวย​ตั้ง​แต่​แรก​พบ. ที่​จริง “ยาโคบ​ได้​รับใช้​อยู่​เจ็ด​ปี​เพราะ​นางสาว​ราเฮล แต่​เห็น​เป็น​เหมือน​น้อย​วัน​เพราะ​เหตุ​รัก​นาง​นั้น.” (เยเนซิศ 29:9-11, 17, 20) เพลง​ไพเราะ​ของ​กษัตริย์​ซะโลโม​ก็​เช่น​เดียว​กัน​พูด​ถึง​ความ​รัก​ระหว่าง​ชาย​เลี้ยง​แกะ​กับ​หญิง​สาว. แต่​เรา​ต้อง​เน้น​ว่า​ความ​รัก​ประเภท​นี้​ซึ่ง​อาจ​เป็น​แหล่ง​ซึ่ง​ยัง​ให้​เกิด​ความ​อิ่ม​ใจ​พอ​ใจ​และ​ความ​ยินดี​มาก​ควร​จะ​แสดง​ประสาน​กับ​มาตรฐาน​อัน​ชอบธรรม​ของ​พระเจ้า​เท่า​นั้น. พระ​คัมภีร์​แจ้ง​ไว้​ว่า​เฉพาะ​กับ​ความ​รัก​ของ​ภรรยา​คู่​สมรส​ของ​ตน​ที่​ถูก​ต้อง​ตาม​กฎหมาย​เท่า​นั้น​ชาย​จึง “รื่นเริง​ยินดี . . . เสมอ” ได้.—สุภาษิต 5:15-20.

4. ความ​รัก​กัน​ใน​วง​ครอบครัว​เคย​มี​ตัว​อย่าง​ใน​คัมภีร์​ไบเบิล​อย่าง​ไร?

4 แล้ว​มี​ความ​รัก​อัน​แน่นแฟ้น​ใน​วง​ครอบครัว หรือ​ความ​รักใคร่​ตาม​ธรรมชาติ​อาศัย​ความ​สัมพันธ์​ร่วม​สาย​โลหิต​กัน ซึ่ง​ชาว​กรีก​ใช้​คำ สตอร์เกʹ. ความ​รัก​นี้​เป็น​ที่​มา​ของ​คำ​พูด​ที่​ว่า “เลือด​เข้ม​กว่า​น้ำ.” เรา​มี​ตัว​อย่าง​เหมาะ​ของ​คำ​นี้​ใน​ความ​รัก​ที่​มาเรีย​และ​มาธา​มี​ต่อ​ลาซะโร​น้อง​ชาย​ของ​เธอ. ที่​ว่า​ลาซะโร​เป็น​ที่​รัก​มาก​แค่​ไหน​สำหรับ​เธอ​ทั้ง​สอง​นั้น​เห็น​ได้​จาก​การ​แสดง​ความ​เศร้า​โศก​อาลัย​เหลือ​ล้น​เมื่อ​น้อง​ชาย​พลัน​เสีย​ชีวิต​อย่าง​ไม่​คาด​ฝัน. และ​เขา​ปีติ​ยินดี​เพียง​ใด​เมื่อ​พระ​เยซู​ทรง​ปลุก​ลาซะโร​น้อง​ชาย​สุด​ที่​รัก​ให้​ฟื้น​ขึ้น​มา​มี​ชีวิต​อีก! (โยฮัน 11:1-44) ความ​รัก​ที่​มารดา​มี​ต่อ​บุตร​เป็น​อีก​ตัว​อย่าง​หนึ่ง​เกี่ยว​ด้วย​ความ​รัก​ประเภท​นี้. (เทียบ​กับ 1 เธซะโลนิเก 2:7.) ดัง​นั้น เพื่อ​แสดง​ให้​เห็น​ว่า​ความ​รัก​ของ​พระองค์​ต่อ​ซีโอน​ยิ่ง​ใหญ่​เพียง​ใด​นั้น พระ​ยะโฮวา​ตรัส​ว่า​ใหญ่​ยิ่ง​กว่า​ที่​มารดา​มี​ต่อ​บุตร​ของ​นาง.—ยะซายา 49:15.

5. การ​ขาด​ความ​รัก​ตาม​ธรรมชาติ​เห็น​ชัด​อย่าง​ไร​ใน​ปัจจุบัน?

5 สิ่ง​บ่ง​ชี้​ข้อ​หนึ่ง​ว่า​เรา​กำลัง​อยู่​ใน “สมัย​สุด​ท้าย” พร้อม​ด้วย “วิกฤตกาล​ซึ่ง​ยาก​ที่​จะ​รับมือ​ได้” คือ​การ​ขาด “ความ​รัก​ตาม​ธรรมชาติ.” (2 ติโมเธียว 3:1, 3, ล.ม.) เพราะ​การ​ขาด​ความ​รัก​ภาย​ใน​ครอบครัว เด็ก​หนุ่ม​สาว​บาง​คน​หนี​ออก​จาก​บ้าน และ​บุตร​บาง​คน​ซึ่ง​โต​เป็น​ผู้​ใหญ่​แล้ว​ไม่​เลี้ยง​ดู​บิดา​มารดา​ที่​แก่​ชรา. (เทียบ​กับ​สุภาษิต 23:22.) การ​ขาด​ความ​รัก​ตาม​ธรรมชาติ​แบบ​นี้​ยัง​มอง​เห็น​ได้​จาก​การ​ทารุณ​เด็ก​ที่​มี​อย่าง​แพร่​หลาย—บิดา​มารดา​บาง​ราย​ทุบ​ตี​ลูก​อย่าง​สาหัส​จน​ต้อง​เข้า​รักษา​ตัว​ใน​โรง​พยาบาล. นอก​จาก​นั้น การ​ขาด​ความ​รัก​ของ​บิดา​มารดา​ก็​มี​หลักฐาน​ปรากฏ​ชัด​จาก​การ​ที่​บิดา​มารดา​หลาย​คน​ไม่​ได้​ว่า​กล่าว​ตี​สอน​ลูก. การ​ปล่อย​ลูก​ไป​ตาม​ทาง​ของ​เขา​เอง​หา​ใช่​หลักฐาน​ส่อ​ความ​รัก​ไม่ แต่​กลับ​กลาย​เป็น​การ​ติด​ตาม​แนว​ทาง​ที่​ง่าย​ที่​สุด. บิดา​ที่​รัก​ลูก​จริง ๆ จะ​ตี​สอน​ลูก​เมื่อ​จำเป็น.—สุภาษิต 13:24; เฮ็บราย 12:5-11.

6. จง​ให้​ตัว​อย่าง​จาก​พระ​คัมภีร์​เกี่ยว​ด้วย​ความ​รักใคร่​ระหว่าง​เพื่อน.

6 แล้ว​ก็​มี​คำ​กรีก ฟิลีʹอะ บ่ง​ชี้​ถึง​ความ​รักใคร่ (ไม่​เกี่ยว​กับ​กามารมณ์) ระหว่าง​เพื่อน เหมือน​ความ​ชอบ​พอ​รักใคร่​กัน​ระหว่าง​ผู้​ชาย​สอง​คน หรือ​ผู้​หญิง​สอง​คน​ซึ่ง​เป็น​ผู้​ใหญ่​แล้ว. เรา​มี​ตัว​อย่าง​ที่​ดี​เกี่ยว​กับ​ความ​รัก​ชนิด​นี้​ใน​ความ​รัก​ที่​ดาวิด​กับ​โยนาธาน​มี​ต่อ​กัน. เมื่อ​โยนาธาน​สิ้น​ชีวิต​ใน​การ​สู้​รบ ดาวิด​คร่ำ​ครวญ​ถึง​โยนาธาน​ด้วย​คำ​พูด​ที่​ว่า “โอ พี่​โยนาธาน ข้าพเจ้า​เศร้า​โศก​อาลัย​ถึง​ท่าน ท่าน​เป็น​ที่​ชื่น​ใจ​ของ​ข้าพเจ้า. ความ​รัก​ที่​ท่าน​มี​ต่อ​ข้าพเจ้า​นั้น​ประหลาด​ล้ำ ยิ่ง​เสีย​กว่า​ความ​รัก​ของ​สตรี.” (2 ซามูเอล 1:26, ล.ม.) อนึ่ง เรา​ได้​เรียน​รู้​ว่า​พระ​คริสต์​ทรง​ชอบ​อัครสาวก​โยฮัน​เป็น​พิเศษ รู้​กัน​ว่า​ท่าน​เป็น​สาวก “ซึ่ง​พระ​เยซู​ทรง​รัก.”—โยฮัน 20:2.

7. อะไร​คือ​ลักษณะ​ของ​ความ​รัก​อะกาʹเป และ​ความ​รัก​ชนิด​นี้​ได้​มี​แสดง​ให้​ปรากฏ​อย่าง​ไร?

7 เปาโล​ใช้​คำ​อะไร​ใน​ภาษา​กรีก​ที่ 1 โกรินโธ 13:13 ซึ่ง​ข้อ​นี้​ท่าน​เอ่ย​ถึง​ความ​เชื่อ ความ​หวัง และ​ความ​รัก และ​บอก​ว่า “ใหญ่​ที่​สุด​คือ​ความ​รัก”? คำ​นี้​คือ อะกาʹเป เป็น​คำ​เดียว​กัน​ซึ่ง​อัครสาวก​โยฮัน​ได้​ใช้​เมื่อ​ท่าน​กล่าว​ว่า “พระเจ้า​เป็น​ความ​รัก.” (1 โยฮัน 4:8, 16) นี้​คือ​ความ​รัก​ที่​ถูก​ชัก​นำ​หรือ​ครอบ​งำ​โดย​หลักการ. ความ​รัก​ชนิด​นี้​อาจ​รวม​เอา​ความ​รักใคร่​ชอบ​พอ​เข้า​ไว้​ด้วย​หรือ​ไม่​นับ​รวม​ก็​ได้ แต่​ความ​รัก​แบบ​นี้​เป็น​ความ​รู้สึก​อย่าง​ไม่​เห็น​แก่​ตัว​ซึ่ง​อยาก​จะ​ทำ​ดี​ต่อ​คน​อื่น​โดย​ไม่​คำนึง​ถึง​คุณ​ความ​ดี​ของ​ผู้​รับ​หรือ​ไม่​นึก​ถึง​ประโยชน์​ใด ๆ ที่​ผู้​ให้​ความ​รัก​จะ​ได้​รับ. ความ​รัก​ชนิด​นี้​แหละ​กระตุ้น​พระเจ้า​ทรง​สละ​สิ่ง​มี​ค่า​ยิ่ง​ใน​พระ​หฤทัย​ของ​พระองค์​ซึ่ง​ได้​แก่​พระ​เยซู​คริสต์ พระ​บุตร​องค์​เดียว​ที่​พระเจ้า​ทรง​ให้​กำเนิด “เพื่อ​ทุก​คน​ที่​วางใจ​ใน​พระองค์​จะ​มิ​ได้​พินาศ แต่​มี​ชีวิต​นิรันดร์.” (โยฮัน 3:16) ดัง​ที่​เปาโล​กล่าว​เตือน​ใจ​พวก​เรา​เป็น​อย่าง​ดี​ว่า “ด้วย​ว่า​ไม่​ใคร่​จะ​มี​ใคร​ตาย​แทน​คน​ตรง แต่​ชะรอย​จะ​มี​ลาง​คน​ตาย​แทน​คน​ดี​กระมัง. แต่​ฝ่าย​พระเจ้า​ได้​ทรง​สำแดง​ความ​รัก​ของ​พระองค์​แก่​เรา​ทั้ง​หลาย คือ​ขณะ​เมื่อ​เรา​ทั้ง​หลาย​ยัง​เป็น​คน​บาป​พระ​คริสต์​ได้​ทรง​ยอม​ตาย​แทน​เรา.” (โรม 5:7, 8) ใช่​แล้ว อะกาʹเป ทำ​ดี​แก่​ผู้​อื่น​โดย​ไม่​คำนึง​ถึง​สถานะ​ความ​เป็น​อยู่​ของ​เขา ทั้ง​ไม่​คำนึง​ถึง​ผู้​แสดง​ความ​รัก​ต้อง​เสีย​อะไร​ไป​ก็​ตาม.

เหตุ​ใด​จึง​ใหญ่​กว่า​ความ​เชื่อ​และ​ความ​หวัง?

8. เหตุ​ใด​อะกาʹเป ใหญ่​กว่า​ความ​เชื่อ?

8 แต่​ทำไม​เปาโล​บอก​ว่า​ความ​รัก​ชนิด​นี้ (อะกาʹเป) ใหญ่​กว่า​ความ​เชื่อ? ท่าน​เขียน​ไว้​ที่ 1 โกรินโธ 13:2, (ล.ม.) ว่า “ถ้า​ข้าพเจ้า​มี​ของ​ประทาน​กล่าว​คำ​พยากรณ์​ได้ และ​เข้าใจ​ข้อ​ลึกลับ​อัน​ศักดิ์สิทธิ์ และ​มี​ความ​รู้​ทั้ง​สิ้น แม้​ข้าพเจ้า​มี​ความ​เชื่อ​ทั้ง​สิ้น พอ​จะ​โยกย้าย​ภูเขา​ได้​แต่​ไม่​มี​ความ​รัก ข้าพเจ้า​ก็​ไม่​เป็น​อะไร​เลย.” (เทียบ​กับ​มัดธาย 17:20.) ใช่​แล้ว หาก​เรา​เพียง​แต่​บากบั่น​แสวง​ความ​รู้​และ​เพิ่ม​ความ​เชื่อ​ให้​มาก​ขึ้น​เพื่อ​ใช้​สำหรับ​วัตถุ​ประสงค์​อย่าง​เห็น​แก่​ตัว เรา​ก็​คง​จะ​ไม่​ได้​ประโยชน์​อัน​ใด​จาก​พระเจ้า. ทำนอง​เดียว​กัน พระ​เยซู​ทรง​ชี้​แจง​ว่า​บาง​คน​จะ ‘พยากรณ์​โดย​ออก​นาม​พระองค์ ขับ​ผี​ได้​โดย​การ​ออก​นาม​พระองค์ ทั้ง​จะ​แสดง​อิทธิ​ฤทธิ์​ต่าง ๆ ได้​โดย​ออก​นาม​พระองค์’ แต่​เขา​จะ​ไม่​ได้​รับ​ความ​โปรดปราน​ของ​พระองค์.—มัดธาย 7:22, 23.

9. เหตุ​ใด​ความ​รัก​ใหญ่​กว่า​ความ​หวัง?

9 เหตุ​ใด​ความ​รัก​อะกาʹเป ใหญ่​กว่า​ความ​หวัง​ด้วย? เพราะ​ความ​หวัง​อาจ​เป็น​ใน​รูป​ของ​การ​ครุ่น​คิด​ถึง​ตัว​เอง ห่วง​แต่​ผล​ประโยชน์​ที่​ตน​จะ​ได้ แต่​ทว่า​ความ​รัก “ไม่​แสวง​ผล​ประโยชน์​สำหรับ​ตน​เอง.” (1 โกรินโธ 13:4, 5, ล.ม.) ยิ่ง​กว่า​นั้น ความ​หวัง—เช่น​ที่​มั่นหมาย​ว่า​จะ​รอด​ชีวิต​ผ่าน “ความ​ทุกข์​ลำบาก​ใหญ่​ยิ่ง” เข้า​สู่​โลก​ใหม่—ครั้น​เป็น​จริง​แล้ว ก็​ไม่​ต้อง​หวัง​อีก​ต่อ​ไป. (มัดธาย 24:21) อย่าง​เปาโล​กล่าว​ว่า “เหตุ​ว่า​เรา​ทั้ง​หลาย​ได้​รอด เพราะ​ความ​หวัง​ใจ แต่​ความ​หวัง​ใจ​ใน​สิ่ง​ที่​เรา​เห็น​ได้​หา​ได้​เป็น​ความ​หวัง​ใจ​ไม่ ด้วย​ว่า​ใคร​เล่า​ได้​เห็น​สิ่ง​ใด​แล้ว​ยัง​จะ​คอย​หวัง​ใน​สิ่ง​นั้น​อีก แต่​ถ้า​เรา​ทั้ง​หลาย​คอย​หวัง​สิ่ง​ที่​เรา​ยัง​ไม่​เห็น เรา​จึง​มี​ความ​เพียร​คอย​สิ่ง​นั้น.” (โรม 8:24, 25) ความ​รัก​ย่อม​อด​ทน​กับ​ทุก​สิ่ง และ​ความ​รัก​จะ​ไม่​ล้มเหลว​เลย. (1 โกรินโธ 13:7, 8, ล.ม.) ฉะนั้น ความ​รัก​อย่าง​ไม่​เห็น​แก่​ตัว (อะกาʹเป) จึง​ใหญ่​กว่า​ความ​เชื่อ​และ​ความ​หวัง.

ใหญ่​กว่า​สติ​ปัญญา ความ​ยุติธรรม และ​อำนาจ​ไหม?

10. เหตุ​ใด​จึง​อาจ​กล่าว​ได้​ว่า​ความ​รัก​นั้น​ใหญ่​ที่​สุด​ใน​บรรดา​คุณลักษณะ​พื้น​ฐาน​สี่​ประการ​ของ​พระเจ้า?

10 บัด​นี้ ให้​เรา​พิจารณา​คุณลักษณะ​เด่น​สี่​ประการ​ของ​พระเจ้า​ยะโฮวา​ซึ่ง​ได้​แก่​สติ​ปัญญา ความ​ยุติธรรม อำนาจ​และ​ความ​รัก. จะ​กล่าว​ได้​ไหม​ว่า​ความ​รัก​ใหญ่​ยิ่ง​กว่า​คุณลักษณะ​ต่าง ๆ ดัง​กล่าว? แน่นอน เป็น​อย่าง​นั้น​จริง. ทำไม? เพราะ​ความ​รัก​เป็น​พลัง​กระตุ้น​อยู่​เบื้อง​หลัง​สิ่ง​ที่​พระเจ้า​ทรง​กระทำ. เพราะ​เหตุ​นี้​เอง อัครสาวก​โยฮัน​ได้​เขียน​อย่าง​นี้: “พระเจ้า​เป็น​ความ​รัก.” ใช่​แล้ว พระ​ยะโฮวา​เป็น​แบบ​ฉบับ​แห่ง​ความ​รัก.” (1 โยฮัน 4:8, 16) เรา​ไม่​พบ​ตอน​ใด​ใน​คัมภีร์​ไบเบิล​ว่า​พระเจ้า​เป็น​สติ​ปัญญา เป็น​ความ​ยุติธรรม​หรือ​อำนาจ. แทน​ที่​จะ​มี​การ​พูด​อย่าง​นั้น เรา​รับ​การ​บอก​กล่าว​ว่า​พระ​ยะโฮวาทรง​ประกอบ​ด้วย​คุณลักษณะ​เหล่า​นั้น. (โยบ 12:13; บทเพลง​สรรเสริญ 147:5; ดานิเอล 4:37) คุณลักษณะ​ทั้ง​สี่​ประการ​นี้​มี​เสมอ​ภาค​กัน​ใน​พระองค์. โดย​ถูก​กระตุ้น​ด้วย​ความ​รัก พระ​ยะโฮวา​จึง​สัมฤทธิ์​ผล​ตาม​ที่​พระองค์​ทรง​มุ่ง​หมาย​โดย​การ​ใช้​หรือ​คำนึง​ถึง​คุณลักษณะ​อื่น​อีก​สาม​ประการ.

11. อะไร​ได้​กระตุ้น​พระ​ยะโฮวา​ให้​สร้าง​เอกภพ ทั้ง​องค์​วิญญาณ​และ​มนุษย์?

11 ดัง​นั้น​แล้ว อะไร​ล่ะ​ที่​ได้​กระตุ้น​พระ​ยะโฮวา​ให้​สร้าง​เอกภพ​และ​องค์​วิญญาณ​ทั้ง​ปวง​ที่​มี​เชาวน์​ปัญญา​รวม​ทั้ง​มนุษย์​ด้วย? พระ​สติ​ปัญญา​หรือ​อำนาจ​ไหม? ไม่ เพราะ​พระเจ้า​เพียง​แต่​ใช้​สติ​ปัญญา​และ​อำนาจ​ของ​พระองค์​ใน​การ​สร้าง​สรรค์. เช่น​เรา​อ่าน​ว่า “พระ​ยะโฮวา​นั้น​เอง​ได้​ทรง​ตั้ง​พิภพ​ไว้​โดย​พระ​ปัญญา​ของ​พระองค์.” (สุภาษิต 3:19, ล.ม.) ยิ่ง​กว่า​นั้น คุณลักษณะ​ของ​พระองค์​ใน​ด้าน​ความ​ยุติธรรม​ก็​หา​ได้​ทำ​ให้​พระองค์​ต้อง​สร้าง​สิ่ง​มี​ชีวิต​ให้​มี​อิสระ​ใน​ตัว​เอง​ไม่. ความ​รัก​ของ​พระเจ้า​ต่าง​หาก​กระตุ้น​พระองค์​ที่​จะ​ร่วม​ความ​ชื่นชม​ยินดี​แห่ง​การ​มี​ชีวิต​ที่​ประกอบ​ด้วย​เชาวน์​ปัญญา​กับ​บุคคล​อื่น. ความ​รัก​นี้​เอง​ซึ่ง​ได้​พบ​ทาง​ที่​จะ​เพิกถอน​การ​ปรับ​โทษ​ซึ่ง​ตก​แก่​มนุษยชาติ​อย่าง​ยุติธรรม​เพราะ​การ​ล่วง​ละเมิด​ของ​อาดาม. (โยฮัน 3:16) ใช่​แล้ว ความ​รัก​นี้​เอง​ที่​กระตุ้น​พระ​ยะโฮวา​ให้​ดำริ​ว่า​มนุษย์​ผู้​เชื่อ​ฟัง​จะ​อยู่​ใน​อุทยาน​ทาง​โลก​นี้​ซึ่ง​กำลัง​ใกล้​เข้า​มา.—ลูกา 23:43.

12. พวก​เรา​น่า​จะ​มี​ปฏิกิริยา​เช่น​ไร​ต่อ​อำนาจ ความ​ยุติธรรม​และ​ความ​รัก​ของ​พระเจ้า?

12 เนื่อง​ด้วย​ฤทธานุภาพ​ยิ่ง​ใหญ่​ของ​พระ​ยะโฮวา เรา​จึง​ไม่​กล้า​ยั่ว​พระองค์​ให้​เกิด​ความ​หวง​แหน. เปาโล​เคย​ถาม​ดัง​นี้ “‘เรา​จะ​อุตส่าห์​กระทำ​ให้​องค์​พระ​ผู้​เป็น​เจ้า​ทรง​อิจฉา​หรือ’? เรา​มี​ฤทธิ์​มาก​กว่า​พระองค์​หรือ?” (1 โกรินโธ 10:22) จริง​อยู่ พระเจ้า​ยะโฮวา​ทรง “เป็น​ผู้​หวง​แหน” ไม่​ใช่​ใน​ทาง​เลว​ร้าย แต่ “ใน​การ​เรียก​ร้อง​ความ​เลื่อมใส​ศรัทธา​โดย​เฉพาะ.” (เอ็กโซโด 20:5, ฉบับ​แปล​คิง เจมส์ เวอร์ชัน) ใน​ฐานะ​ที่​เป็น​คริสเตียน พวก​เรา​มี​ความ​ครั่นคร้าม​เกรง​ขาม​เมื่อ​พระเจ้า​ได้​สำแดง​พระ​สติ​ปัญญา​อัน​เหลือ​จะ​หยั่ง​ได้​มาก​มาย​หลาย​ครั้ง. (โรม 11:33-35) ความ​เคารพ​อย่าง​สูง​ซึ่ง​พวก​เรา​มี​ต่อ​ความ​ยุติธรรม​ของ​พระองค์​จึง​น่า​จะ​ทำ​ให้​เรา​อยู่​ห่าง​จาก​การ​ทำ​ผิด​โดย​เจตนา. (เฮ็บราย 10:26-31) แต่​โดย​ไม่​สงสัย ความ​รัก​เป็น​คุณลักษณะ​เด่น​ที่​สุด​ใน​บรรดา​คุณลักษณะ​สำคัญ​สี่​อย่าง และ​ความ​รัก​อย่าง​ไม่​เห็น​แก่​ตัว​ของ​พระ​ยะโฮวา​นี้​เอง​ได้​โน้ม​นำ​เรา​เข้า​มา​หา​พระองค์​และ​กระตุ้น​เรา​อยาก​ทำ​ให้​พระองค์​พอ​พระทัย อยาก​จะ​นมัสการ​พระองค์ และ​มี​ส่วน​ร่วม​เชิดชู​พระ​นาม​อัน​บริสุทธิ์​ของ​พระองค์.—สุภาษิต 27:11.

ใหญ่​ที่​สุด​ใน​บรรดา​ผล​แห่ง​พระ​วิญญาณ

13. ความ​รัก​อยู่​ใน​ลำดับ​ที่​เท่า​ไร​ใน​บรรดา​ผล​แห่ง​พระ​วิญญาณ​ของ​พระเจ้า?

13 ความ​รัก​อยู่​ลำดับ​ที่​เท่า​ไร​ใน​ผล​เก้า​ประการ​แห่ง​พระ​วิญญาณ​ของ​พระเจ้า ตาม​ที่​กล่าว​ไว้​ใน​ฆะลาเตีย 5:22, 23? ผล​เก้า​ประการ​ได้​แก่ “ความ​รัก, ความ​ยินดี, สันติ​สุข, ความ​อด​กลั้น​ทน​นาน, ความ​กรุณา, ความ​ดี, ความ​เชื่อ, ความ​อ่อน​สุภาพ, การ​รู้​จัก​บังคับ​ตน.” ด้วย​เหตุ​ผล​ที่​ดี เปาโล​จัด​ความ​รัก​ไว้​เป็น​ลำดับ​แรก. ความ​รัก​ประเสริฐ​กว่า​ความ​ยินดี​หรือ ซึ่ง​ท่าน​ได้​เอ่ย​ถึง​คุณลักษณะ​ถัด​ไป? ใช่​แล้ว เพราะ​ว่า​ความ​ยินดี​ไม่​อาจ​ทนทาน​ได้​นาน​ถ้า​ไม่​มี​ความ​รัก. ที่​จริง โลก​นี้​ขาด​ความ​ยินดี​เนื่อง​จาก​ความ​เห็น​แก่​ตัว ขาด​ความ​รัก. แต่​พยาน​พระ​ยะโฮวา​มี​ความ​รัก​ซึ่ง​กัน​และ​กัน และ​เขา​มี​ความ​รัก​ต่อ​พระ​บิดา​ของ​เขา​ที่​สถิต​ใน​สวรรค์. ดัง​นั้น เรา​ควร​คาด​หมาย​ว่า​เขา​มี​ความ​ชื่นชม​ยินดี และ​มี​การ​บอก​ไว้​ล่วง​หน้า​ว่า เขา​จะ “โห่​ร้อง​ด้วย​ความ​ดีใจ​เพราะ​เขา​อิ่ม​อก​อิ่ม​ใจ.”—ยะซายา 65:14.

14. ทำไม​จึง​กล่าว​ได้​ว่า​ความ​รัก​ใหญ่​กว่า​สันติ​สุข​อัน​เป็น​ผล​แห่ง​พระ​วิญญาณ?

14 อนึ่ง ความ​รัก​ใหญ่​กว่า​สันติ​สุข​ซึ่ง​ก็​เป็น​ผล​แห่ง​พระ​วิญญาณ. เพราะ​เหตุ​ที่​โลก​ขาด​ความ​รัก โลก​จึง​เต็ม​ไป​ด้วย​การ​ปะทะ​กัน​และ​สู้​รบ​กัน. แต่​ไพร่​พล​ของ​พระ​ยะโฮวา​อยู่​ร่วม​อย่าง​สันติ​ตลอด​ทั่ว​แผ่นดิน​โลก. ถ้อย​แถลง​ของ​ผู้​ประพันธ์​บทเพลง​สรรเสริญ​เป็น​จริง​ใน​กรณี​ของ​พวก​เขา​ที่​ว่า “พระ​ยะโฮวา​จะ​ทรง​อวย​พระ​พร​แก่​พลไพร่​ของ​พระองค์​ให้​มี​ความ​สงบ​สุข.” (บทเพลง​สรรเสริญ 29:11) พยาน​ฯ​มี​สันติ​สุข​เช่น​นี้​เพราะ​เขา​มี​เอกลักษณ์​ของ​คริสเตียน​แท้​นั่น​คือ​ความ​รัก. (โยฮัน 13:35) ความ​รัก​อย่าง​เดียว​สามารถ​ขจัด​ปัจจัย​ทุก​อย่าง​ซึ่ง​ก่อ​การ​แตก​แยก ไม่​ว่า​แตก​แยก​ทาง​เชื้อชาติ เผ่า​พันธุ์​หรือ​ทาง​วัฒนธรรม. ความ​รัก​เป็น “เครื่อง​เชื่อม​สามัคคี​ที่​ดี​พร้อม.”—โกโลซาย 3:14, ล.ม.

15. บทบาท​สำคัญ​ที่​สุด​ของ​ความ​รัก​ปรากฏ​ให้​เห็น​ชัด​อย่าง​ไร​เมื่อ​เทียบ​กับ​ผล​แห่ง​พระ​วิญญาณ​ด้าน​ความ​อด​กลั้น​ทน​นาน?

15 นอก​จาก​นั้น บทบาท​อัน​ดี​เลิศ​ของ​ความ​รัก​ย่อม​เป็น​ที่​ประจักษ์​เมื่อ​เปรียบ​เทียบ​กับ​ความ​อด​กลั้น​ทน​นาน การ​มี​ขันติ​ทน​ต่อ​การ​ชั่ว​หรือ​ยั่ว​ยุ. การ​เป็น​คน​อด​กลั้น​ทน​นาน​หมาย​ถึง​การ​เป็น​คน​อด​ทน ไม่​โกรธ​ง่าย. อะไร​ล่ะ​เป็น​เหตุ​ให้​ผู้​คน​ไม่​อด​ทน​และ​บันดาล​โทสะ​ขึ้น​มา​ทันที? มิ​ใช่​เพราะ​ขาด​ซึ่ง​ความ​รัก​หรอก​หรือ? อย่าง​ไร​ก็​ดี พระ​บิดา​ของ​เรา​ที่​สถิต​ใน​สวรรค์​ทรง​อด​กลั้น​ทน​นาน​และ “ทรง​กริ้ว​ช้า.” (เอ็กโซโด 34:6, ฉบับ​แปล​ใหม่; ลูกา 18:7) ทำไม? เพราะ​พระองค์​ทรง​รัก​พวก​เรา และ “ไม่​ปรารถนา​จะ​ให้​ผู้​หนึ่ง​ผู้​ใด​พินาศ.”—2 เปโตร 3:9.

16. ความ​รัก​เมื่อ​เปรียบ​เทียบ​กับ​ความ​กรุณา ความ​ดี ความ​อ่อน​สุภาพ และ​การ​รู้​จัก​บังคับ​ตน​แล้ว เป็น​อย่าง​ไร?

16 ก่อน​หน้า​นี้ เรา​เรียน​รู้​เหตุ​ผล​ที่​ความ​รัก​ใหญ่​กว่า​ความ​เชื่อ และ​การ​ยก​เหตุ​ผล​ต่าง ๆ ล้วน​แต่​ใช้​ได้​กับ​ผล​แห่ง​พระ​วิญญาณ​ประการ​อื่น ๆ ที่​ยัง​ไม่​ได้​พูด​ถึง คือ​ความ​กรุณา ความ​ดี ความ​อ่อน​สุภาพ​และ​การ​รู้​จัก​บังคับ​ตน. ผล​ต่าง ๆ เหล่า​นี้​ล้วน​เป็น​คุณลักษณะ​ที่​จำเป็น​ทั้ง​สิ้น แต่​จะ​ไม่​เป็น​คุณประโยชน์​แก่​เรา​เลย​หาก​ปราศจาก​ความ​รัก ดัง​ที่​เปาโล​ได้​เขียน​ไว้​ที่ 1 โกรินโธ 13:3 ว่า “แม้​ข้าพเจ้า​บริจาค​ทรัพย์​ทั้ง​สิ้น​ของ​ข้าพเจ้า​เพื่อ​เลี้ยง​คน​อื่น และ​แม้​ข้าพเจ้า​จะ​สละ​ร่าง​กาย​เสีย​เพื่อ​ข้าพเจ้า​อาจ​อวด​ได้ แต่​ไม่​มี​ความ​รัก ข้าพเจ้า​ก็​ไม่​เป็น​อะไร​เลย.” ใน​ทาง​ตรง​กัน​ข้าม ความ​รัก​ต่าง​หาก​ที่​บังเกิด​ผล​เป็น​คุณลักษณะ​ต่าง ๆ เช่น ความ​กรุณา ความ​ดี ความ​เชื่อ ความ​อ่อน​สุภาพ​และ​การ​บังคับ​ตน. ดัง​นั้น เปาโล​ได้​บอก​ต่อ​ไป​อีก​ว่า​ความ​รัก​นั้น​แสดง​ความ​กรุณา​และ​รับ​เอา​ทุก​สิ่ง เชื่อ​ทุก​สิ่ง หวัง​ทุก​สิ่ง อด​ทน​ทุก​สิ่ง.” ใช่​แล้ว “ความ​รัก​ไม่​ล้มเหลว​เลย.” (1 โกรินโธ 13:4, 7, 8, ล.ม.) มี​การ​พูด​อย่าง​ถูก​ต้อง​ว่า ผล​แห่ง​พระ​วิญญาณ​ประการ​อื่น ๆ นั้น​ล้วน​สำแดง​แง่​มุม​ต่าง ๆ ของ​ความ​รัก​ซึ่ง​ถูก​นำ​มา​กล่าว​เป็น​ลำดับ​แรก. เพราะ​ฉะนั้น​ใน​บรรดา​ผล​แห่ง​พระ​วิญญาณ​บริสุทธิ์​ทั้ง​เก้า​ประการ​นั้น ความ​รัก​ใหญ่​ยิ่ง​จริง ๆ.

17. ถ้อย​แถลง​อะไร​จาก​พระ​คัมภีร์​สนับสนุน​บท​สรุป​ที่​ว่า​ความ​รัก​ใหญ่​ที่​สุด​ใน​บรรดา​ผล​แห่ง​พระ​วิญญาณ?

17 เพื่อ​สนับสนุน​บท​สรุป​ที่​ว่า​ความ​รัก​ใหญ่​ที่​สุด​ใน​บรรดา​ผล​แห่ง​วิญญาณ​ของ​พระเจ้า เปาโล​จึง​กล่าว​ดัง​นี้: “อย่า​เป็น​หนี้​คน​หนึ่ง​คน​ใด​เลย เว้น​ไว้​ใน​การ​รัก​ซึ่ง​กัน​และ​กัน เพราะ​ว่า​คน​ใด​ที่​รัก​คน​อื่น​ก็​กระทำ​ให้​พระ​บัญญัติ​สำเร็จ​แล้ว . . . ทั้ง​พระ​บัญญัติ​อื่น ๆ ด้วย​ก็​รวม​เข้า​อยู่​ใน​ข้อ​นี้​คือ ‘จง​รัก​เพื่อน​บ้าน​เหมือน​รัก​ตัว​เอง.’ ความ​รัก​ไม่​กระทำ​ชั่ว​ต่อ​เพื่อน​บ้าน​ของ​ตัว เพราะ​ฉะนั้น​ความ​รัก​ทำ​ให้​พระ​บัญญัติ​สำเร็จ.” (โรม 13:8-10) นับ​ว่า​เป็น​คำ​พูด​ที่​เหมาะ​อย่าง​ยิ่ง​เมื่อ​สาวก​ยาโกโบ​เท้า​ความ​ถึง​พระ​บัญญัติ​ข้อ​นี้​ว่า​ด้วย​การ​รัก​เพื่อน​บ้าน​เหมือน​รัก​ตัว​เอง​เป็น “พระ​ราชบัญญัติ” ที​เดียว.—ยาโกโบ 2:8, ล.ม.

18. มี​หลักฐาน​อะไร​แสดง​อีก​ว่า​ความ​รัก​เป็น​คุณลักษณะ​ที่​ใหญ่​ที่​สุด?

18 ยัง​มี​หลักฐาน​อื่น​อีก​ไหม​ที่​แสดง​ว่า​ความ​รัก​เป็น​คุณลักษณะ​ที่​ใหญ่​ยิ่ง? มี​แน่นอน. โปรด​สังเกต​สิ่ง​ที่​เกิด​ขึ้น​เมื่อ​อาลักษณ์​ทูล​ถาม​พระ​เยซู​ว่า “บัญญัติ​ข้อ​ใด​เป็น​เอก​เป็น​ใหญ่​ที่​สุด?” อาลักษณ์​ผู้​นี้​อาจ​คาด​หมาย​เอา​ว่า​พระ​เยซู​คง​จะ​ยก​ข้อ​ใด​ข้อ​หนึ่ง​จาก​บัญญัติ​สิบ​ประการ​ก็​ได้. แต่​พระ​เยซู​ทรง​ยก​จาก​พระ​บัญญัติ 6:4, 5 แล้ว​ตรัส​ว่า “พระ​บัญญัติ​ที่​เป็น​เอก​เป็น​ใหญ่​กว่า​บัญญัติ​ทั้ง​ปวง​นั้น​คือ​ว่า ‘ดู​ก่อน​พวก​ยิศราเอล จง​ฟัง​เถิด พระ​ยะโฮวา​พระเจ้า​ของ​เรา​เป็น​พระเจ้า​องค์​เดียว จง​รัก​พระองค์ [ยะโฮวา] ผู้​เป็น​พระเจ้า​ด้วย​สุด​ใจ​สุด​จิต​ของ​เจ้า ด้วย​สุด​ความ​คิด​และ​ด้วย​สิ้น​สุด​กำลัง​ของ​เจ้า.’ ครั้น​แล้ว​พระ​เยซู​ทรง​เสริม​ว่า “บัญญัติ​ที่​สอง​นั้น​คือ ‘จง​รัก​เพื่อน​บ้าน​เหมือน​รัก​ตัว​เอง.’” พระ​บัญญัติ​อื่น​ที่​ใหญ่​กว่า​พระ​บัญญัติ​ทั้ง​สอง​นี้​ไม่​มี.”—มาระโก 12:28-31.

19. ผล​แห่ง​ความ​รัก​แบบ​อะกาʹเป ที่​เด่น​มี​อะไร​บ้าง?

19 อัน​ที่​จริง เปาโล​มิ​ได้​กล่าว​เกิน​จริง​เลย เมื่อ​ท่าน​เอ่ย​ถึง​ความ​เชื่อ ความ​หวัง และ​ความ​รัก​แล้ว​บอก​ว่า “แต่​ที่​ใหญ่​ที่​สุด​คือ​ความ​รัก.” การ​สำแดง​ความ​รัก​ยัง​ผล​ทำ​ให้​มี​ความ​สัมพันธ์​อัน​ดี​กับ​พระ​บิดา​ของ​เรา​ผู้​สถิต​ใน​สวรรค์ และ​กับ​คน​อื่น ๆ ด้วย รวม​ทั้ง​พี่​น้อง​ใน​ประชาคม​และ​ใน​ครอบครัว​ของ​เรา. ความ​รัก​มี​ผล​ใน​ทาง​เสริม​สร้าง​ตัว​เรา​เอง. และ​บทความ​ต่อ​ไป​จะ​ชี้​ให้​เห็น​ว่า​ความ​รัก​แท้​สามารถ​ให้​รางวัล​ตอบ​แทน​ได้​อย่าง​ไร.

คุณ​จะ​ตอบ​อย่าง​ไร?

▫ ความ​รัก​ใหญ่​กว่า​ความ​เชื่อ​และ​ความ​หวัง​อย่าง​ไร?

▫ อะกาʹเป คือ​อะไร และ​ความ​รัก​ชนิด​นี้​สำแดง​ให้​ประจักษ์​โดย​วิธี​ใด?

▫ เหตุ​ใด​ความ​รัก​เป็น​คุณลักษณะ​อัน​ใหญ่​ยิ่ง​แห่ง​คุณลักษณะ​พื้น​ฐาน​สี่​ประการ​ของ​พระเจ้า?

▫ ความ​รัก​ใญ่​ยิ่ง​กว่า​ผล​แห่ง​วิญญาณ​ประการ​อื่น ๆ ใน​ทาง​ใด​บ้าง?

[รูปภาพ​หน้า 13]

ความ​รัก​กระตุ้น​พระเจ้า​ให้​สร้าง​มนุษย์​ไว้​สำหรับ​ชีวิต​ใน​อุทยาน​บน​แผ่นดิน​โลก. คุณ​หวัง​จะ​อยู่​ที่​นั่น​ไหม?

    หนังสือภาษาไทย (1971-2026)
    ออกจากระบบ
    เข้าสู่ระบบ
    • ไทย
    • แชร์
    • การตั้งค่า
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • เงื่อนไขการใช้งาน
    • นโยบายการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล
    • การตั้งค่าความเป็นส่วนตัว
    • JW.ORG
    • เข้าสู่ระบบ
    แชร์