እቲ መርዛም ዝዀነ ብልሽውና መንግስቲ

ብልሽውና መንግስቲ ኺብሃል ከሎ፡ ነቲ ዘሎካ ስልጣን ንውልቃዊ ጥቕምኻ ኢልካ ብዘይ ግቡእ ምጥቃም ማለት እዩ። ከምዚ ዓይነት ተግባር ኣብ ታሪኽ ካብ ነዊሕ ዘመናት ኣትሒዙ ዝነበረ እዩ። ንኣብነት፡ መጽሓፍ ቅዱስ፡ ምስ ፍርዳዊ ጕዳያት ብዚተሓሓዝ ጉቦ ምቕባል ዚኽልክል ሕጊ ሒዙ ኣሎ፣ እዚ ኸኣ፡ ጉቦ ምሃብ ልዕሊ 3,500 ዓመት ይገብር እውን ከይተረፈ ይፍለጥ ከም ዝነበረ ዜርኢ እዩ። (ዘጸኣት 23:8) ብልሽውና፡ ጉቦ ኻብ ምቕባል ንልዕሊ ኸም ዜጠቓልል ዚከሓድ ኣይኰነን። ብልሹዋት ሰበ ስልጣን፡ ንብረት ይሰርቁ፡ ዘይግብኦም ኣገልግሎት ይጥቀሙ፡ ወይ ከኣ ብጋህዲ ገንዘብ ይሰርቁ እዮም። ብዘይካዚ፡ ስልጣኖም ተጠቒሞም ንፈተውቶምን ንኣዝማዶምን ገለ ሓለፋ ነገር ይገብሩሎም።

ኣብ ዝዀነ ይኹን ሰብኣዊ ውድብ ብልሽውና ኼጋጥም ዚኽእል እኳ እንተ ዀነ፡ ኣብ መንግስቲ ዜጋጥም ብልሽውና ግና ዝኸፍአ እዩ። እቲ ትራንስፓረንሲ ኢንተርናሽናል (ኣህጉራዊ ግልጽነት) ብ2013 ዘሕተሞ ግሎባል ኮራፕሽን ባሮሜተር ዚብሃል ጽሑፍ ከም ዝጸብጸቦ፡ ኣብ መላእ ዓለም ዚነብሩ ሰባት፡ ካብ ኵሉ ንላዕሊ ብልሹው ከም ዝዀነ ገይሮም ዚርእይዎ ሓሙሽተ ትካላት፡ ፖለቲካዊ ሰልፍታትን ፖሊስን ሰበ ስልጣን መንግስትን ሓጋጊ ኣካላትን ኣካላት ፍርድን እዩ። ነቲ ምስ ብልሽውና ዚተሓሓዝ ጸገም ዜጕልሕ እተወሰነ ጸብጻባት እስከ ንርአ።

• ኣፍሪቃ፦ ብ2013 ዳርጋ 22,000 ዚዀኑ ኣብ ደቡብ ኣፍሪቃ ዚርከቡ ሰበ ስልጣን መንግስቲ፡ ምስ ብልሽውና ብዚተሓሓዝ ግዕዙይ ኣሰራርሓ ተኸሲሶም።

• ደቡብ ኣመሪካ፦ ብ2012 ኣብ ብራዚል ዚነብሩ 25 ሰባት፡ ፖለቲካዊ ድጋፍ ምእንቲ ኺረኽቡ፡ ንገንዘብ ህዝቢ ብዘይ ግቡእ ኪጥቀሙሉ ተረኺቦም ተኣስሩ። ሓደ ኻብቶም እተኣስሩ ሰባት፡ ቀደም ኣብ ቤት ጽሕፈት ፕረዚደንት ዚሰርሕ ዝነበረ ዝለዓለ ስልጣን ዝነበሮ ሰብ እዩ ነይሩ።

• እስያ፦ ብ1995 ኣብ ሶል፡ ደቡብ ኮርያ ኸም ዕዳጋ ዀይኑ ዜገልግል ዝነበረ ህንጻ ስለ ዝፈረሰ፡ 502 ሰባት ህይወቶም ሰኣኑ። እቶም ነቲ ህንጻ ዝሰርሕዎ ተዀናተርቲ፡ ደረጃኡ ዘይሓለወ ካሻስትሩስ ምእንቲ ኺጥቀሙን ነቲ ምስ ድሕንነት ህንጻ ዚተሓሓዝ ሕጊ ምእንቲ ኺጥሕስዎን፡ ንሰበ ስልጣን እታ ኸተማ ጉቦ ኸም ዝሃብዎም፡ ብምርመራ ተፈልጠ።

• ኤውሮጳ፦ ሲሲልያ ማልምስትሮም ዝስማ ኮሚሽነር ብዓል መዚ ውሽጣዊ ጕዳያት ኤውሮጳ፡ ምስ ብልሽውና ብዚተሓሓዝ ኣብ ኤውሮጳ ዘሎ “ጸገም፡ ደረጃኡ ኣመና ዜደንጹ ዀይኑ ኣሎ” በለት። ኣስዕብ ኣቢላ ድማ፡ “እቲ ንብልሽውና ኻብ ሱሩ ንምምሓው ዜድሊ ፖለቲካዊ ቘራጽነት፡ ጠፊኡ ዘሎ እዩ ዚመስል” በለት።

ኣብ መንግስቲ ዜጋጥም ብልሽውና፡ ሱር ዝሰደደ ጸገም እዩ ዀይኑ ዘሎ። ክኢላ ጸረ ብልሽውና ዝዀነት ፕሮፌሰር ሱዛን ሮዝ-ኣከርማን፡ ለውጢ ኺመጽእ እንተ ዀይኑ፡ “ኣብ ኣሰራርሓ መንግስቲ መሰረታዊ ለውጢ ኺግበር ኣለዎ” ኢላ ጸሓፈት። እቲ ዅነታት ተስፋ ዜቝርጽ እኳ እንተ መሰለ፡ መጽሓፍ ቅዱስ ግና ዓብዪ ለውጢ ኺግበር ከም ዚከኣል ጥራይ ዘይኰነስ፡ እቲ ለውጢ ብርግጽ ከም ዚፍጸም እውን ይገልጽ እዩ።