Pagharap sa Hamon ng Kalinisan
Ng kabalitaan ng Gumising! sa Kenya
“MAMAAA, nakufa!,” ang sigaw ng bata. Ibig sabihin nito, “Inay, mamamatay ako!” Tangkang pagpatay? Hindi, ang munting bata ay nakatayo sa isang batya at nililinis ng husto ng kaniyang ina. Sa kabila ng masidhing pagtutol, tinapos ng Ina ang kaniyang gawain!
Ang gayong mga eksena ay karaniwan sa Aprika kahit na sa pinakamahirap na lugar. Gayumpaman, ang pagpapanatili sa mga pamantayan ng kalinisan ay hindi laging madali. Ang napakainit na klima sa Aprika ay gumagawa sa gawain ng paglilinis na lalo pang mahirap. Ang mga bagyo ng alikabok ay tumatakip sa bawat bitak sa bahay ng pinong kayumangging pulbos. Ang bumababang mga kalagayan sa kabuhayan ay nagpapangyari sa halaga ng mga panustos sa paglilinis, mga pagkumpuni—at maging ang tubig—na hindi kayang bilhin ng karamihan. Sa mga lugar kung saan ang mga babae ay dapat lumakad ng kilu-kilometro araw-araw upang mag-igib ng tubig, mauunawaan natin kung bakit sila ay bantulot sa paggamit ng mahalagang kagamitan sa paghuhugas.
Ang dumaraming populasyon sa mga lunsod, gayundin sa ilang rural na dako, ay lumilikha rin ng mga panganib sa kalusugan. Ang bukás na mga alkantarilya, mga bunton ng basurang hindi nakukolekta, maruruming kumón na kasilyas, nagdadala-ng-sakit na mga daga, ipis, at langaw ay naging karaniwang tanawin.
Isa pa, laganap ang kakulangan ng kaalaman tungkol sa wastong kalinisan at sanitasyon. Dinudumhan ng mga tao ang mga panustos ng tubig nang hindi natatanto ang nakamamatay na mga bunga. Ang mga daga at iba pang tagapagdala ng sakit ay pinababayaan—pinaglalaruan pa nga ng mga bata.
Kalinisan—Ang mga Pakinabang
Bakit dapat pag-abalahan ng mga pamilya na panatilihing malinis ang mga bagay-bagay? Sapagkat ang baktirya at mga parasito ay dumarami sa maruruming kapaligiran. Kaya ang payak na bagay na gaya ng paghuhugas ay maaaring mangahulugan ng buhay o kamatayan para sa inyong anak! Totoo, ang kalinisan ay nagdaragdag sa gastusin ng sambahayan. Ang tubig na ginagamit sa paghuhugas ay maaaring magastos at mahirap makuha. Subalit ang medisina ay mas magastos. Ang sabon, disimpektante, waks, panilo ng daga, at isang basurahan ay nagkakahalaga rin ng salapi subalit hindi kasingmahal ng bayad sa doktor.
Kapuna-puna, sa Bibliya ay mayroong mahigit 400 paglitaw ng mga salitang nauugnay sa “malinis,” “dalisay,” at “maghugas.” Ang Kautusan ng Diyos sa Israel ay may espisipikong mga alituntunin na humihikayat sa pisikal na kalinisan at mabuting mga pag-uugali sa kalinisan. (Exodo 30:18-21; Deuteronomio 23:11-14) Ang utos na “ibigin mo ang iyong kapuwa” ay nag-uudyok din sa mga Kristiyano na ingatang malinis ang kanilang mga sarili at ang kanilang mga tahanan.—Mateo 22:39.
Ang kahon sa pahina 10 ay nagbibigay ng isang nakatutulong na talaan ng mga bagay na maaaring gawin sa paligid ng bahay. Ang mga simulain ay kapit sa anumang bansa. Ang ilan sa mga mungkahing nakatala, gaya ng pagpuplorwaks (sa gayo’y pinupunan ang maliliit na bitak) at ang paglalagay ng basura sa isang saradong sisidlan, ay gagawa sa inyong tahanan na hindi kaakit-akit sa mga insekto at iba pang mga tagapagdala ng sakit. Ang pagkukumpuni ng mga butas sa mga pinto at mga bintana ay hindi lamang mag-iingat sa bahay laban sa alikabok, kundi iingatan din ito sa pagkaliliit na mga insekto. Gayundin, ang kalinisan ay gagawa sa inyong tahanan na mas kaaya-ayang dakong pamuhayan!
Pagtutulungan ng Pamilya
Pagkatapos pag-aralan ang talaang ito, ang isang maybahay ay maaaring gumawa ng isang regular na iskedyul ng paglilinis. Kung nagtutulungan ang lahat ng membro ng pamilya, ang iskedyul ay hindi naman mabigat.
Halimbawa, si Jacinta ay ina ng walong mga anak at nakatira sa isang maliit na apartment sa isang lunsod sa Silangang Aprika. Nang tanungin kung paano niya pinananatiling napakapresentable ang kaniyang tahanan, ang sabi niya: “Ang lahat ay natutong gawin ang kanilang bahagi. Kung ang isa ay nakatapon ng isang bagay, siya ay binibigyan ng isang basahan o iba pang gamit upang linisin ito. Sila rin ay naturuang maging maayos kapag kumakain.” Ang isang ama ay maaari ring makipagtulungan sa kaniyang asawa at itaguyod ang kaniyang mga pagsisikap. Ang ama rin ay dapat na makibahagi sa pagsasanay sa mga bata na maging maayos at malinis mula sa murang gulang.
Panlabang mga Hakbang
Kung minsan magagawa ng isa ang gawain ng paglilinis na mas madali sa pagkuha ng panlabang mga hakbang. Halimbawa, bakit hindi magtanim ng damo at mga punungkahoy malapit sa iyong bahay upang bawasan ang alikabok? O subukan mong bakuran ang isang lugar na malapit sa iyong bahay upang ang iyong mga anak ay may malinis na lugar na mapaglalaruan. Kung ang inyong pook ay lubhang matao, posible kayang humanap ng isang tirahan sa lugar na hindi gaanong matao? Ito ay maaaring mangahulugan ng paglakad ng mas malayo patungo sa trabaho, subalit baka sulit naman ito sa pagsisikap.
Isa pa, sikaping alisin ang anumang walang silbing mga bagay na iyong itinatago. Aalisin nito ang di-kinakailangang kalat sa iyong tahanan. At kung ang pasukan sa iyong tahanan ay maputik pagkatapos ng bagyo, bakit hindi tambakan ng buhangin ang inyong pasukan? Kung ang inyong tahanan ay may kasilyas sa labas ng bahay, bakit hindi ito lagyan ng kandado upang hadlangan ang iba na dumhan ito?
Ang Tamang Saloobin
Huwag mong akalain na ang nakikita lamang ang dapat linisin. Ang iba ay nag-aakala na yamang ang harap na bakuran ay kailangang maging malinis, ang bakuran sa likuran ay maaaring maging magulo; na ang sala ay kailangang maging presentable, ngunit ang silid tulugan ay maaaring maging magulo o ang mga dingding sa kusina ay maaaring maging maitim dahil sa mga marka ng daliri ng kamay at usok. Ang gayong pagkakasalungatan ay nagpapaalaala sa atin sa mga salita ni Jesus sa mga Fariseo: “Inyong nililinis ang labas ng saro at ng pinggan, datapuwat sa loob ay punô ng pandarambong . . . Linisin mo muna ang loob ng saro at ng pinggan, upang luminis naman ang kaniyang labas.” (Mateo 23:25, 26) Gayunman, hindi laging posible na gawing malinis ang bawat bahagi ng bahay. Subalit sa paano man hindi ba’t isang sulit na tunguhin na ang kalinisan ay maghari sa buong buhay—hindi lamang sa ilang bahagi nito?
Mali ring sisihin ang nagpapaupa ng bahay dahil sa maruming mga kalagayan. Totoo, maaaring atrasado na sa panahon ang gawaing pagpipintura sa bahay, subalit hindi ito nangangahulugan na ang mga dingding ay hindi maaaring kuskusin at hugasan ng tubig. At marahil maaaring ipakipag-usap sa nagpapaupa ng bahay na ikaw na ang gagawa ng ilang pagkumpuni sa bahay—bilang kapalit ng mas mababang upa.
Haharapin Mo ba ang Hamon?
“Hindi ako naniwala rito sa umpisa,” sabi ng Aprikanong ulo ng pamilya na nagngangalang Joseph. Tinutukoy niya ang isang pahayag buhat sa Bibliya na narinig niya tungkol sa paksang kalinisan. Ang kaniyang pamilya ay nakatira sa isang maliit na tahanang yari sa kahoy, sa isang siksikang lugar. Mayroon itong kumón na kasilyas at hindi sementadong daanan. Gayumpaman, sinikap ni Joseph at ng kaniyang pamilya na ikapit ang mga simulaing ito sa kanilang tahanan. “Ang aking mga anak ngayon ay nagsusuot ng tsinelas, pinupunasan namin ang aming mga paa, hinuhugasan namin ang aming mga kamay ng sabon at tubig at ginagawa rin namin ang iba pang mga pag-iingat sa paglilinis,” sabi ni Joseph. Ang resulta? “Nagulat ako. Ang mga bata ay hindi gaanong nagkakasakit, at wala na kaming mga gastos sa ospital.”
Kaya sa pamamagitan ng kaunting halaga at pagsisikap, magagawa ng mga magulang sa nagpapaunlad ng mga bansa ang kanilang mga tahanan na ligtas, malinis na dako para sa kanilang mga sarili at sa kanilang mga anak. Maliwanag, kung gayon, higit pa ang kailangang gawin upang lutasin ang mga suliraning pangkalusugan sa nagpapaunlad na mga bansa. May dahilan bang maniwala na ang malawakang pagsisikap ay magtatagumpay?
[Blurb sa pahina 9]
Ang sabon, disimpektante, waks, panilo ng daga, at isang basurahan ay nagkakahalaga ng salapi subalit hindi kasingmahal ng bayad sa doktor
[Kahon sa pahina 10]
Isang Malinis at Mabuti sa Kalusugang Tahanan—Isang Talaan
Kasilyas:
Buhusan ang kasilyas pagkatapos gamitin
Para sa kasilyas na uring ‘Antipolo,’ gumamit ng mga kemikal laban sa mga insekto
Hugasan ang kamay ng sabon at tubig pagkagaling sa kasilyas
Regular na linisin ang inudoro, lababo, at iba pang bagay sa kasilyas ng disimpektante
Kusina:
Hugasan ang kamay ng sabon at tubig bago maghanda at maghain ng pagkain
Ilagay sa basura sa isang sisidlang may takip; regular na itapon ang basura
Huwag pabayaan sa magdamag ang maruruming kagamitan
Hugasang mabuti ang gulay at prutas bago gamitin
Kung ang paghahanda ng pagkain ay ginagawa sa labas ng bahay, huwag hayaang ang pinggan at mga kagamitan na sumayad sa lupa
Linisin ang mga sulok ng sahig at mga paminggalan linggu-linggo
Hugasan ang mga bote ng bata sa mainit na tubig
Pakuluan ang tubig kung ang panustos ay marumi
Tahanan:
Ilagay sa rupero o sa ibang sisidlan ang maruruming damit na lalabhan
Regular na labhan ang mga damit ng bagong tubig na panlaba
Sa pana-panahon lagyan ng waks ang mga pinto, sahig, at muwebles na kahoy
Linising mainam ang mga dingding, sahig, at suwits ng ilaw
Linisin ang mga bintana
Siluin at patayin ang mga daga; patayin ang mga ipis at iba pang mga insekto
Pana-panahong suriin ang mga kama kung ito ay may surot, at iba pang peste
Maglagay ng isang sapin o basahan sa pasukan para punasan ng paa
Pasakan ang mga butas sa dingding at pinto, ang mga bitak sa sahig
Palitan ang basag na mga salamin ng bintana
Kumpunihin ang sirang mga kutson at apholster na mga muwebles
Labas ng Bahay:
Ibaon o sunugin ang basura
Alisin o ibaon ang dumi ng tao o hayop
Ilihis ang bukas na alkantarilya na maglagos sa bakuran sa pamamagitan ng paghukay ng isang kanal
[Kahon sa pahina 11]
Turuan ang Iyong Sambahayan—Dapat at Di-dapat Gawin para sa kalinisan sa pook
Na magpunas ng paa kapag pumapasok sa bahay o sa ibang gusali
Na magsuot ng sapatos o tsinelas
Na buhusan ang kasilyas pagkatapos gamitin
Na hugasan ang kamay ng sabon at tubig pagkagaling sa kasilyas at bago kumain
Na punasan ang uhog
Na magsuot ng kamisedentro, pantalon, o damit kapag nauupo sa lupa
Kung ano ang hindi dapat hawakan:
mga dumi
daga
ipis
basura
asong ligaw