Kung Bakit Sumusuko sa Buhay ang mga Tao

“Ang bawat isa ay may sariling dahilan sa pagpapatiwakal: siya lamang ang nakaaalam, mahirap unawain, at lubhang nakababagabag.”​—Kay Redfield Jamison, saykayatris.

“PAGDURUSA ang mabuhay.” Iyan ang isinulat ni Ryunosuke Akutagawa, isang kilaláng manunulat noong mga unang taon ng ika-20 siglo sa Hapón, bago siya magpatiwakal. Gayunman, sinimulan niya ang pangungusap na iyon ng mga salitang: “Sabihin pa, ayaw kong mamatay, ngunit . . .”

Tulad ni Akutagawa, marami sa mga nagpapatiwakal ang ayaw mamatay kundi gusto lamang nilang “wakasan ang anumang nangyayari,” sabi ng isang propesor sa sikolohiya. Gayon nga ang ipinahihiwatig ng pananalita na karaniwang nasusumpungan sa mga sulat ng pagpapatiwakal. Ang mga pariralang gaya ng ‘Hindi ko na ito makayanan,’ o ‘Ano pa ang silbi ng mabuhay?’ ay nagpapakita ng masidhing pagnanais na takasan ang malulupit na katotohanan sa buhay. Subalit gaya ng pagkakalarawan dito ng isang dalubhasa, ang pagpapatiwakal ay “gaya ng paggamot sa sipon sa pamamagitan ng isang bombang nuklear.”

Bagaman iba-iba ang dahilan kung bakit nagpapatiwakal ang mga tao, may ilang pangyayari sa buhay na karaniwang sanhi ng pagpapatiwakal.

Mga Pangyayaring Sanhi ng Pagpapatiwakal

Karaniwan na para sa mga kabataan na sumusuko sa kabiguan at nagpapatiwakal na gawin ang gayon kahit na sa mga bagay na waring hindi gaanong mahalaga sa iba. Kapag nasaktan sila at walang magawa tungkol dito, maaaring malasin ng mga kabataan ang kanilang kamatayan bilang isang paraan upang gumanti sa mga nanakit sa kanila. Si Hiroshi Inamura, isang espesyalista na tumutulong sa mga taong gustong magpatiwakal sa Hapón, ay sumulat: “Sa pamamagitan ng kanila mismong kamatayan, ninanais ng mga bata na parusahan ang taong nagpahirap sa kanila.”

Ipinakikita ng isang kamakailang surbey sa Britanya na kapag ang mga bata ay dumanas ng matinding pananakot o pang-aapi, halos pitong ulit na mas malamang na sila’y magtangkang magpatiwakal. Ang kirot sa damdamin na dinaranas ng mga batang ito ay tunay. Isang 13-anyos na batang lalaki na nagbigti ang nag-iwan ng isang maikling sulat na bumanggit sa pangalan ng limang tao na nagpahirap at nangikil pa nga ng pera sa kaniya. “Pakisuyong iligtas ang ibang mga bata,” ang sulat niya.

Maaari namang sikapin ng iba na magpatiwakal kapag sila’y nagkaproblema sa paaralan o sa batas, dumanas ng kabiguan sa pag-ibig, nakakuha ng mababang marka sa kard, dumanas ng kaigtingan sa mga eksamen, o nasiraan ng loob dahil sa mga alalahanin tungkol sa hinaharap. Sa mga kabataan namang may matataas na marka na may hilig na maging mga perpeksiyonista, ang isang pagkatalo o isang kabiguan​—totoo man ito o guniguni​—ay maaaring maging dahilan upang magtangkang magpatiwakal.

Para sa mga nasa hustong gulang, ang mga problemang pinansiyal o may kaugnayan sa trabaho ay karaniwang mga pangyayaring sanhi ng pagpapatiwakal. Sa Hapón, pagkatapos ng mga taon ng paghina ng ekonomiya, ang pagpapatiwakal kamakailan ay lumampas nang 30,000 sa isang taon. Ayon sa Mainichi Daily News, halos tatlong-sangkapat ng mga lalaking nasa katanghaliang gulang ang nagpatiwakal “dahil sa mga problemang nagmumula sa mga pagkakautang, pagbagsak ng negosyo, kahirapan at kawalan ng trabaho.” Maaari ring humantong sa pagpapatiwakal ang mga problema sa pamilya. Isang pahayagan sa Finland ang nag-ulat: “Ang mga lalaking nasa katanghaliang gulang na kamakailan lamang nagdiborsiyo” ang bumubuo sa isa sa mga grupong higit na nanganganib. Natuklasan ng isang pag-aaral sa Hungary na ang karamihan sa mga batang babae na nagbabalak magpatiwakal ay lumaki sa mga wasak na tahanan.

Pangunahing sanhi rin ang pagreretiro at pisikal na karamdaman, lalo na sa mga may-edad na. Kadalasang pinipili ang pagpapatiwakal bilang lunas, kahit na wala naman taning sa buhay dulot ng isang karamdaman, subalit kapag hindi na mabata ng pasyente ang paghihirap.

Ngunit, hindi naman lahat ay tumutugon sa mga pangyayaring ito sa pamamagitan ng pagpapatiwakal. Sa kabaligtaran pa nga, kapag napaharap sa gayong maiigting na kalagayan, ang karamihan ay hindi nagpapatiwakal. Kung gayon, bakit minamalas ng ilan ang pagpapatiwakal bilang lunas, samantalang ang karamihan naman ay hindi?

Pangunahing mga Salik

“Ang kalakhang bahagi ng desisyong mamatay ay depende sa pagpapakahulugan sa mga pangyayari,” ang sabi ni Kay Redfield Jamison, propesora ng saykayatri sa Johns Hopkins University School of Medicine. Sabi pa niya: “Ang karamihan sa mga isipan, kapag malusog, ay hindi nagpapakahulugan sa anumang pangyayari na gayon na lamang kagrabe upang magpatiwakal.” Sinabi ni Eve K. Mościcki, ng U.S. National Institute of Mental Health, na maraming salik​—ang ilan sa mga ito ay umiiral at pangunahin subalit hindi halata​—ang nagsasama-sama upang humantong sa pagkilos na umaakay sa pagpapatiwakal. Kabilang sa gayong pangunahing mga salik ang mga sakit sa isip at pagkasugapa, kayariang henetiko, at kemikal na reaksiyon sa utak. Isaalang-alang natin ang ilan sa mga ito.

Unang-una sa mga salik na ito ang mga sakit sa isip at pagkasugapa, gaya ng panlulumo, bipolar mood disorder, schizophrenia, at pag-abuso sa mga inuming de-alkohol o droga. Ipinakikita ng pananaliksik kapuwa sa Europa at sa Estados Unidos na mahigit sa 90 porsiyento ng naisagawang mga pagpapatiwakal ay nauugnay sa gayong mga karamdaman. Sa katunayan, nasumpungan ng mga mananaliksik na Sweko na sa mga lalaking nasuri na walang anumang uri ng gayong karamdaman, ang dami ng pagpapatiwakal ay 8.3 sa bawat 100,000, subalit sa mga nanlulumo ito ay lumukso sa 650 sa bawat 100,000! At sinasabi ng mga dalubhasa na ang mga salik na humahantong sa pagpapatiwakal ay kahawig niyaong sa mga lupain sa Silangan. Gayunman, kahit ang pagsasama ng panlulumo at mga pangyayaring sanhi ng pagpapakamatay ay hindi tumitiyak sa pagpapatiwakal.

Si Propesora Jamison, na minsa’y nagtangkang magpatiwakal mismo, ay nagsabi: “Waring natitiis o nababata ng mga tao ang panlulumo habang naroroon ang paniniwala na bubuti pa ang mga bagay-bagay.” Gayunman, nasumpungan niya na habang ang dumaraming kabiguan ay hindi na mabata, unti-unting nanghihina ang kakayahan ng sistema ng isip na pigilan ang mga bugso ng pagpapatiwakal. Inihahalintulad niya ang kalagayan sa pagnipis ng mga preno sa isang kotse dahil sa madalas na pagpreno.

Mahalagang kilalanin ang gayong hilig sapagkat nalulunasan ang panlulumo. Ang mga damdamin ng kawalang-kakayahan ay maaaring baguhin. Kapag nalutas ang pangunahing mga salik, maaaring iba na ang maging reaksiyon ng mga tao sa mga sama ng loob at mga kaigtingan na kadalasang nagiging sanhi ng pagpapatiwakal.

Inaakala ng ilan na ang henetikong kayarian ng isa ay maaaring maging isang pangunahing salik sa maraming pagpapatiwakal. Totoo, ang mga gene ay gumaganap ng papel sa pagtiyak sa disposisyon ng isa, at isinisiwalat ng mga pagsusuri na ang ilang angkan ng pamilya ay may higit na mga insidente ng pagpapatiwakal kaysa sa iba. Subalit, “ang henetikong hilig na magpatiwakal ay hindi nangangahulugan na hindi maiiwasan ang pagpapatiwakal,” sabi ni Jamison.

Maaari ring maging isang pangunahing salik ang kemikal na reaksiyon sa utak. Ang bilyun-bilyong neuron ng utak ay nakikipagtalastasan sa elektrokemikong paraan. Sa nagsasangang dulo ng mga himaymay ng mga nerbiyo, may maliliit na agwat na tinatawag na mga synapse kung saan dinadala ng mga neurotransmitter ang impormasyon sa kemikal na paraan. Ang antas ng isang neurotransmitter, ang serotonin, ay maaaring nasasangkot sa biyolohikal na kahinaan ng isang tao na magpatiwakal. Ganito ang paliwanag ng aklat na Inside the Brain: “Ang mababang antas ng serotonin . . . ay maaaring mag-alis sa kaligayahan ng buhay, anupat nawawalan ng interes ang isang tao sa kaniyang pag-iral at nadaragdagan ang panganib ng panlulumo at pagpapatiwakal.”

Subalit, ang totoo ay na walang sinuman ang itinalagang magpatiwakal. Napagtatagumpayan ng milyun-milyong tao ang mga sama ng loob at mga kaigtingan. Ang paraan kung paano tumutugon ang isipan at puso sa mga panggigipit ang siyang umaakay sa ilan na magpakamatay. Dapat lutasin hindi lamang ang kasalukuyang mga sanhi kundi ang pangunahing mga salik din naman.

Kaya, ano ba ang magagawa upang lumikha ng isang mas positibong pangmalas na magpapanumbalik ng sapat na kasiyahan sa buhay?

[Kahon sa pahina 6]

Kasarian at Pagpapatiwakal

Ayon sa isang pagsusuri sa Estados Unidos, bagaman dalawa hanggang tatlong ulit na mas malamang magtangkang magpatiwakal ang mga babae kaysa sa mga lalaki, apat na ulit na mas malamang na maisagawa ng mga lalaki ang pagpapatiwakal. Ang mga babae ay di-kukulanging dalawang ulit na dumanas ng panlulumo kaysa sa mga lalaki, na maaaring siyang dahilan ng mas maraming bilang ng mga tangkang pagpapatiwakal. Gayunman, ang kanilang mga karamdaman dahil sa panlulumo ay maaaring hindi gaanong matindi, at sa gayo’y maaari silang bumaling sa hindi gaanong matinding paraan. Sa kabilang dako naman, ang mga lalaki ay maaaring gumamit ng mas agresibo at tiyak na mga paraan upang siguruhin na maisagawa nila ito.

Subalit sa Tsina, naisasagawa ito ng mas maraming babae kaysa ng mga lalaki. Sa katunayan, isinisiwalat ng isang pagsusuri na mga 56 na porsiyento ng mga pagpapatiwakal ng mga babae ang nangyayari sa Tsina, lalo na sa mga lalawigan. Sinasabing ang isa sa mga dahilan ng mapusok na mga tangkang pagpapatiwakal ng mga babae na humahantong sa naisagawang mga pagpapatiwakal doon ay na madaling makakuha ng nakamamatay na mga pestisidyo.

[Kahon/Larawan sa pahina 7]

Pagpapatiwakal at Kalungkutan

Ang kalungkutan ay isa sa mga salik na umaakay sa mga tao sa panlulumo at pagpapatiwakal. Si Jouko Lönnqvist, na nanguna sa pagsusuri ng mga pagpapatiwakal sa Finland, ay nagsabi: “Para sa marami [na nagpatiwakal], malungkot ang buhay sa araw-araw. Marami silang libreng panahon subalit kakaunting pakikipag-ugnayan sa iba.” Si Kenshiro Ohara, isang saykayatris sa Hamamatsu University School of Medicine sa Hapón, ay nagkomento na ang “pagbubukod” ang pangunahing salik sa kamakailang bugso sa pagpapatiwakal ng mga lalaking nasa katanghaliang gulang sa bansang iyon.

[Larawan sa pahina 5]

Para sa mga nasa hustong gulang, ang mga problemang pinansiyal o may kaugnayan sa trabaho ay karaniwang mga pangyayaring sanhi ng pagpapatiwakal